Pustaki szklane mają zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników. Pustaki szklane zapewniają przenikanie światła dziennego ograniczając przy tym przezierność. Konstrukcje bazujące na pustakach szklanych sprawdzają się na przepierzeniach zarówno w kuchniach, jak i łazienkach. Zastosowanie pustaków szklanych obejmuje ściany proste oraz biegnące po łuku. Istotną ich zaletą jest oświetlanie wydzielonych pomieszczeń bez okien o małej powierzchni. Do murowania nie jest konieczne wykonywanie prac mokrych. Na uwagę zasługuje odporność na uszkodzenia mechaniczne oraz dobra izolacja akustyczna i termiczna.
Przeciwnicy stosowania pustaków szklanych jako ich wady wymieniają przede wszystkim ograniczenie co do wielkości ściany, kruchość elementów oraz konieczność zachowania szczególnej ostrożności podczas transportu i załadunku. Wadą jest również konieczność precyzyjnego wykonania celem zachowania walorów o charakterze estetycznym. Jeżeli powstaną nierówne spoiny całościowy efekt wizualny może zostać utracony.
Pustaki szklane architekci bardzo często umieszczają w pokojach dziennych. Przykładowo, transparentne ściany o charakterze działowym mogą wyznaczyć niezależne, funkcjonalne przestrzenie, zapewniając przy tym izolację i autonomię pomieszczenia. Nie mniej ważne jest zapewnienie obfitego dostępu światła. Pustaki szklane niejednokrotnie stanowią alternatywę dla płytek ceramicznych a nawet elementów odpowiedzialnych za doświetlanie pomieszczenia. W przypadku kuchni warto zwrócić uwagę na zalety pustaków w postaci łatwego utrzymania w czystości. Do tego wytrzymałość i trwałość zapewni odporność w przypadku nieuwagi użytkowników. Podczas eksploatacji nie są wymagane dodatkowe zabiegi o charakterze pielęgnacyjnym czy też konserwującym, a co za tym idzie, zyskuje się niższe koszty eksploatacji.
Pustaki szklane są nieodzownym elementem nowoczesnych łazienek. Bardzo często konstrukcje bazujące na pustakach szklanych uwzględnia się w kabinach prysznicowych, tym samym, zastępując trakcyjne zasłony przy prysznicach. Takie rozwiązanie zapewnia dobre połączenie niemal ze wszystkimi stylami, w jakich zaprojektowano wnętrze. Ornamentowe lub matowe powierzchnie ścianek zapewniają intymność osobom korzystającym z nastrysku.
Pustak szklany jest materiałem budowlanym, wykonanym w postaci kształtki szklanej, którą wykonuje się z dwóch identycznych wyprasek. Są one połączone przy użyciu termicznego spawania tak, że we wnętrzu pustaka pozostaje przestrzeń z zamkniętym powietrzem. Oferta rynkowa w zakresie pustaków szklanych jest bardzo obszerna. Do wyboru pozostaje zatem wiele rodzajów kolorów i faktur pustaków szklanych. Zastosowanie znajdują elementy matowione (satynowe), półmatowe oraz z pęcherzami powietrza o różnych kształtach. Dużym uznaniem cieszą się pustaki bazujące na wzorach, które są wytłaczane na powierzchni, a także bezbarwne oraz w wielu wariantach kolorystycznych. Pustaki mogą być również barwione powierzchniowo lub w masie. W tej pierwszej metodzie pustak z linii produkcyjnej zjeżdża bezbarwny, a dopiero później przez wywiercony w jej boku otwór, wtryskiwana jest do niego farba. Takie pustaki mają o wiele intensywniejsze kolory, ale nie należy ich stosować w ścianach zewnętrznych ani w pomieszczeniach o zwiększonej wilgotności.
Parametry techniczne
Na etapie projektowania architektonicznego konstrukcji z pustaków szklanych należy zwrócić szczególną uwagę na przepuszczalność światła. Przepuszczalność światła jest inna w przypadku pustaków bezbarwnych, kolorowych i matowych. Pustaki kolorowe w zależności od stopnia nasycenia koloru przepuszczają około 50-70% a pustaki bezbarwne od 75% do 85% światła. Z kolei pustaki barwione w masie przepuszczają 65%, natomiast pustaki barwione powierzchniowo około 55% światła.
Istotnym parametrem pustaków szklanych jest wytrzymałość na ściskanie. Według wymagań odpowiednich norm powinna ona wynosić przynajmniej 1,5 MPa. Oferowane na rynku pustaki cechuje wytrzymałość na ściskanie wynosząca 6 MPa. Na etapie projektowania elementów bazujących na pustakach szklanych należy pamiętać, że konstrukcje tego typu mają charakter samonośny, a co za tym idzie, przenoszą własny ciężar. Nie należy ich obciążać masą innych konstrukcji takich jak chociażby stropy. Kluczowe miejsce zajmują przy tym parametry dotyczące dźwiękoszczelności bowiem pustaki szklane dobrze chronią przed hałasem. Wskaźnik izolacyjności akustycznej RA1 w przypadku ściany z pustaków szklanych wynosi 40-45 dB. Przykładowo, zgodnie z wymaganiami normy wskaźnik RA1 w przypadku ściany o charakterze działowym powinien wynieść standardowo przynajmniej 30 dB a w standardzie podwyższonym 40 dB. Z kolei między pokojem a łazienką w standardzie podstawowym parametr ten powinien wynieść 35 dB, a w podwyższonym 45 dB. Dla porównania: według normy w standardzie podstawowym wskaźnik RA1 dla ściany działowej między pokojami powinien wynosić minimum 30 dB, w standardzie podwyższonym 40 dB, zaś między pokojem a łazienką w standardzie podstawowym 35 dB, a w podwyższonym 45 dB. W razie potrzeby zastosować można pustaki specjalistyczne np. ognioodporne lub kuloodporne. Zazwyczaj pustaki szklane oferowane są w czterech wymiarach: 19x19x8 cm, 19x9x8 cm, 24x24x8 cm oraz 24x11,5x8 cm. Przydatne rozwiązanie stanowią pustaki narożnikowe.
Fot. 4. Pustaki szklane niejednokrotnie stanowią alternatywę dla płytek ceramicznych a nawet elementów odpowiedzialnych za doświetlanie pomieszczenia.
Tradycyjna metoda układania na zaprawie
Podczas układania ściany z pustaków szklanych zastosowana zaprawa powinna być przeznaczona do materiałów niskonasiąkliwych, takich jak klinkier czy też granit. Należy pamiętać o ceownikach stalowych lub aluminiowych, prętach ze stali ocynkowanej o średnicy 6 mm przy ścianie o wymiarach nie przekraczających 1,5 m. Przy ścianach o większych rozmiarach średnica prętów powinna wynieść przynajmniej 8 mm. Podczas prac z pewnością przydadzą się krzyżyki dystansowe.
Podczas prac należy w pierwszej kolejności należy wyznaczyć dokładne miejsce ustawienia ścianki z jednoczesnym sprawdzeniem za pomocą poziomicy czy powierzchnia, gdzie będzie ustawiona ścianka, jest równa. Następnie nawierca się otwory w podłożu i listwie obwodowej poziomej. Ważne jest przytwierdzenie listew do podłoża przy pomocy kotew. W przypadku gdy ścianka ma przylegać do ściany pomieszczenia należy zamontować listwę obwodową pionową. Należy ją zainstalować dokładnie pionowo i prostopadle do listwy poziomej. Istotną rolę odgrywa ułożenie wewnątrz listew taśmy dylatacyjnej oraz zbrojenia bazującego na dwóch prętach podwiązywanych drutem do spinek listwy. Można zastosować również drabinkę zbrojeniową. W następnej kolejności wypełnia się poziomą listwę obwodową zaprawą po czym osadzany jest pierwszy pustak w dolnym narożniku. Pamiętać przy tym należy aby zaprawę nałożyć również na krawędź pustaka, która będzie przylegała do zamocowanej do ściany listwy pionowej.
W następnej kolejności na zaprawie układane są pustaki pierwszego rzędu z jednoczesnym montażem krzyżyków dystansowych i uwzględnieniem w szczelinach prętów zbrojeniowych na przemian, czyli raz po jednej (zewnętrznej stronie ścianki) raz po drugiej a więc wewnętrznej stronie ścianki. Nie mniej ważne jest układanie w spoinie poziomej na pierwszym rzędzie pustaków zbrojenia poziomego z dwóch prętów zbrojeniowych lub drabinki. Poszczególne elementy zbrojenia są łączone drutem wiązałkowym. W następnej kolejności należy wypełnić szczeliny pionowe i poziome zaprawą. W identyczny sposób układane są kolejne rzędy pustaków. Po zakończeniu układania ostatniego rzędu, od góry i z boku montowane są, za pomocą zaprawy, górne i boczne listwy obwodowe. Aby zapobiec nierównomiernemu osiadaniu pustaków zaleca się, aby na raz nie układać więcej niż cztery rzędy.
Fot. 5. Podczas układania ściany z pustaków szklanych należy zastosować zaprawę przeznaczoną do materiałów niskonasiąkliwych, takich jak klinkier czy też granit.
Metoda z użyciem elementów systemowych
Układając ścianę z użyciem elementów systemowych należy zaopatrzyć się w listwy obwodowe poziome, listwy obwodowe pionowe, łączniki poziome i pionowe oraz drabinki zbrojeniowe. Listwy obwodowe i łączniki stanowią elementy wykonane z PCW, z kolei drabinki ze stali ocynkowanej. Układając pierwszy rząd pustaków należy pamiętać o osadzeniu pomiędzy nimi łączników pionowych wraz z zaprawą i prętami zbrojeniowymi. Mając już ułożony cały rząd w spoinie poziomej układany jest łącznik poziomu, który jest połączony na zatrzask z łącznikami pionowymi. W następnej kolejności umieszcza się na łączniku poziomym drabinkę zbrojeniową oraz warstwę zaprawy, po czym w identyczny sposób układane są kolejne rzędy pustaków. Na końcu zakładana jest zarówno pionowa, jak i pozioma listwa z założonymi elementami dylatacyjnymi i zbrojeniem obwodowym. Całość konstrukcji zamyka rama obwodowa.
Metoda układania na klej
Niejednokrotnie zastosowanie znajduje metoda układania pustaków na sucho, bez zaprawy i zbrojenia. Uwzględniając takie rozwiązanie należy jednak pamiętać o kilku ważnych zasadach. Przede wszystkim, ścianki układane na sucho z reguły mają mniejsze wymiary maksymalne niż ścianki, które są układane na zaprawie. Oprócz tego istotną rolę odgrywa mechaniczne mocowanie powstałej ściany w trzech punktach, np. do podłogi, ściany czy też sufitu. Nie jest więc możliwe wykonywanie ścianek wolnostojących. Podczas prac związanych z wykonywaniem ścianki z pustaków układanych na klej z pewnością przydadzą się, oprócz specjalnego kleju, łączniki kątowe, listwy obwodowe poziome i pionowe, łączniki pionowe i poziome, a także silikon.
W pierwszej kolejności za pomocą kleju i kołków rozstawionych co 50 cm mocowana jest dolna listwa obwodowa do podłoża oraz boczna listwa obwodowa do ściany. Niektóre elementy systemów łączone są ze sobą za pomocą kątowników metalowych. Na listwę poziomą wyciska się klej po czym układa pierwszy pustak dociskając go do listew. W następnej kolejności klej nakładany jest na krótką listwę pionową, po czym należy ją docisnąć do bocznej krawędzi pustaka. Ważną czynność stanowi smarowanie klejem listwy pionowej i poziomej po czym umieszcza się kolejny pustak w rzędzie. Mając ułożony pierwszy rząd pustaków przyklejany jest poziomy łącznik. Ważne pozostaje aby łącznik był przyklejony lub zamontowany za pomocą kątownika do pionowej przyściennej listwy obwodowej. Pamiętać należy również o przyklejeniu i mocowaniu drugiej pionowej listwy obwodowej. Następne czynności obejmują montaż kolejnych rzędów pustaków. Kluczową rolę odgrywa zakończenie ścianki górnej poziomą listwą obwodową. Producenci klejów do pustaków szklanych podają, że klej swoją całkowitą twardość uzyskuje po kilku dniach od montażu.
Fot. 6. Na etapie projektowania architektonicznego należy zwrócić szczególną uwagę na przepuszczalność światła konstrukcji z pustaków szklanych.
Fugowanie
Wszystkie systemy, z wyłączeniem tych, które bazują na poziomych i pionowych listwach konstrukcyjnych, wymagają aby spoiny znajdujące się pomiędzy pustakami były fugowane. Ważne jest, aby czynności w tym zakresie wykonywać po wyschnięciu zaprawy. Zaprawa jest rozprowadzana za pomocą pacy ze styropianu celem zmniejszenia ryzyka zarysowania pustaków. Pamiętać należy, że listwy i łączniki są nie tylko elementem wykończeniowym ale również konstrukcyjnym. Z kolei krawędzie boczne listew i łączników pełnią rolę fug.
Łuk szklany
Z pustaków szklanych mogą być wykonywane łuki. Co prawda, przy budowie łuków stosuje się te same zasady, co w prostych konstrukcjach, jednak należy uwzględnić specjalne listwy profilowane poziome oraz krzyżyki dystansowe lub pionowe łączniki w przypadku metody systemowej. Ważne jest, aby listwy obwodowe były profilowane. Listwy pionowe mogą mieć konstrukcję typową. Jeżeli łukowa ścianka z pustaków szklanych wykonywana jest metodą tradycyjną, to należy zastosować krzyżyki dystansowe do ścian łukowych. Ich konstrukcja charakteryzuje się tym, że z jednej strony krzyżyki mają dystans 10 mm a z drugiej 3 mm. Z kolei, gdy ścianka powstaje z uwzględnieniem systemu montażowego, zastosowanie znajdują specjalne łączniki pionowe do łuków. Długie elementy poziome muszą być odpowiednio wyprofilowane po to, aby otrzymać odpowiedni łuk.
Fot. 7. Układając ścianę z użyciem elementów systemowych należy zaopatrzyć się w listwy obwodowe poziome, listwy obwodowe pionowe, łączniki poziome i pionowe oraz drabinki zbrojeniowe.
Okna wentylacyjne
W większości rozwiązań architektonicznych okna z pustaków szklanych nie muszą być otwierane, bowiem ich najważniejszym zadaniem jest doświetlanie pomieszczenia. Jeżeli konieczne okazuje się zapewnienie wentylacji, warto zadbać o specjalne okna, które dodatkowo doświetlają pomieszczenie. W niektórych modelach przewidziano ornamentową szybę, dzięki czemu, zyskuje się ograniczoną widoczność. Przydać może się również moskitiera. Okno tego typu podczas montażu jest traktowane jak pustaki, a co za tym idzie, jest instalowane zamiast określonej ilość pustaków.
O czym warto pamiętać
Na etapie projektowania konstrukcji z pustaków szklanych należy mieć na uwadze przynajmniej kilka istotnych czynników. Przede wszystkim należy pamiętać, że ścianka z pustaków szklanych nie może stanowić elementu nośnego, a co za tym idzie, nie ma możliwości jej obciążenia. Ściana, która styka się elementami konstrukcyjnymi, takimi jak sufit, podłoga czy też inna przegroda, powinna być od niej oddzielona poprzez dylatację. Ważne jest aby ścianka wewnętrzna z pustaków szklanych nie była szersza niż 4 m i wyższa od 3 m. Jeżeli potrzebna jest ścianka o większych wymiarach, trzeba podzielić ją konstrukcyjnie na mniejsze elementy i uwzględnić dylatację między nimi. Kluczową rolę odgrywa spoina między pustakami o szerokości między 6 a 10 mm. Ścianka powinna być zbrojona zarówno w pionie, jak i w poziomie za pomocą prętów o średnicy 6-8 mm. Jako zbrojenie zastosować można również specjalne drabinki zbrojeniowe.
Fot. 8. Coraz częściej stosuje się metodę układania pustaków „na sucho”, bez zaprawy i zbrojenia.
Pustaki szklane a luksfery
Pustaki szklane bardzo często błędnie nazywane są luksferami. Jednak produkty te różni budowa. Luksfery, to pełne kształtki szklane, wykonywane z jednego kawałka szkła przezroczystego lub barwionego, o powierzchni gładkiej lub wzorzystej. W latach 60. ub. w. były one nieodzownym elementem budynków przemysłowych i świetlików na klatkach schodowych. Luksfery najczęściej produkowano w jednym, niebieskozielonym kolorze. Warto podkreślić, że ściany z luksferów przepuszczają około 60% światła. Konstrukcje bazujące na luksferach murowane są podobnie jak cegły, bloczki czy też pustaki. Podczas prac w tym zakresie używa się specjalnej zaprawy o wysokim poziomie plastyczności. Grubość spoiny wynosi zazwyczaj około 10 mm. Ściany tego typu są murowane w sztywnej ramie, którą mogą być np. ceowniki stalowe. Istotną rolę odgrywa zachowanie szczeliny pomiędzy ramą a kształtkami, wynoszącej około 20 mm. Powstałą w ten sposób szczelinę wypełnia się materiałem ściśliwym (np. wełną mineralną). Tym sposobem zyskuje się możliwość pracy elementu, która wynika z tego, że szkło i metal mają różną rozszerzalność termiczną. Ze względu na kształt powierzchni czołowej wyróżnia się poszczególne rodzaje luksferów, takie jak kwadralit dla kwadratu oraz rotalit dla koła. Boczne powierzchnie luksferów są prostopadłe do powierzchni czołowych.
Fot. 9. Wykorzystanie barwnych pustaków szklanych przy aranżacji wnętrza (źródło: dekordia.pl)
