Odporność na obciążenie statyczne pionowe, działające w płaszczyźnie skrzydła. Wymaganie to, dotyczące tylko drzwi rozwieranych określa, że obciążenie statyczne, pionowe, siłą skupioną F, działającą w płaszczyźnie skrzydła zgodnie z normą PN-EN 947:2000 Drzwi rozwierane. Oznaczenia odporności na obciążenie pionowe, nie powinno powodować odkształceń trwałych, większych niż 1,0 mm. Obciążenie nie powinno spowodować uszkodzeń drzwi i obniżać poziomu prawidłowości działania drzwi po badaniu.
Obciążenie F, zgodnie z prezentowaną już normą PN-EN 1192:2001, powinno wynosić:
•dla drzwi wewnątrzlokalowych (co najmniej dla klasy 1) – 400 N,
•dla drzwi wejściowych do mieszkań (co najmniej dla klasy 2) – 600 N.
Odporność na obciążenia statyczne siłą skupioną, działającą równolegle do płaszczyzny skrzydeł. Podczas badania, które wykonywać należy na zestawie złożonym z dwóch skrzydeł drzwi składowych (wymaganie dotyczy tylko takich drzwi), zarówno części drzwi nie powinny doznać uszkodzeń. Powstałe w wyniku obciążenia siłą F odkształcenia trwałe zestawu skrzydeł drzwiowych nie powinny być większe niż 1 mm oraz nie mogą spowodować pogorszenia sprawności działania i funkcjonalności drzwi.
Wartość obciążenia F przyjmować należy jak przy wymaganiu dotyczącym odporności na obciążenia statyczne pionowe drzwi rozwieranych.
Odporność na obciążenia statyczne siłą skupioną, działającą prostopadle do płaszczyzny skrzydła. Obciążenie drzwi przesuwnych siłą skupioną działającą prostopadle do płaszczyzny skrzydła, nie powinno spowodować powstania uszkodzeń drzwi, w tym zespołów jezdnych i elementów zawieszenia skrzydła. Odkształcenia trwałe, powstałe w wyniku badania nie powinny spowodować pogorszenia funkcjonalności i sprawność drzwi.
Wartość stosowanych obciążeń powinny być następujące: dla drzwi wewnątrzlokalowych – 200 N, dla drzwi wewnętrznych wejściowych – 300 N.
Siła potrzebna do pokonania tarcia początkowego i odporność na obciążenie statyczne pionowe drzwi przesuwnych. Drzwi przesuwne, zgodnie z normą PN-EN 1527:2000, powinny spełniać następujące wymagania:
•wartość siły potrzebnej do pokonania tarcia początkowego, powinny odpowiadać przedstawionej w tablicy 1 ww. normy (dla poszczególnych klas drzwi),
•wieszaki, bieżnie i wsporniki prowadnicy-szyny drzwi powinny wytrzymać, bez trwałego odkształcenia, obciążenie statyczne równe ich dwukrotnej maksymalnej nośności nominalnej (deklarowanej przez producenta) przez okres krótszy niż 10 min.
Wytrzymałość na skręcanie statyczne. Obciążenie statyczne poziome siłą skupioną F, działającą – zgodnie z normą PN-EN 948:2000 Drzwi rozwierane. Oznaczanie wytrzymałości na skręcanie statyczne – w dolnym narożu, prostopadle do skrzydła rozwartego pod kątem 90° i zablokowanego w narożu górnym, nie powinno powodować odkształceń trwałych poziomych, zmierzonych w dolnym narożu skrzydła od strony zamka, większych niż 2,0 mm. Obciążenie nie powinno także spowodować uszkodzeń drzwi ani żadnych nieprawidłowości w działaniu.
Obciążenie F, według normy PN-EN 1192:2001, powinno wynosić:
•dla drzwi wewnątrzlokalowych (co najmniej dla klasy 1) – 200 N,
•dla drzwi wejściowych do mieszkań (co najmniej dla klasy 2) – 250 N.
Odporność na uderzenia ciałem miękkim i ciężkim. Drzwi, badane zgodnie z normą PN-EN 949:2000 Okna i ściany osłonowe, drzwi, zasłony i żaluzje. Oznaczanie odporności drzwi na uderzenie ciałem miękkim i ciężkim, nie powinny wykazywać żadnych uszkodzeń mechanicznych w wyniku trzykrotnego uderzenia ciałem miękkim i ciężkim o masie 30 kg z energią E równą 30 J (klasa 1 dla drzwi wewnątrzlokalowych) lub 60 J (klasa 2 dla drzwi wejściowych), w wyznaczone miejsca skrzydła. Odkształcenia trwałe skrzydła w miejscu uderzeń nie powinny przekraczać 2 mm. Po badaniu drzwi powinny zachować pełną prawidłowość działania.
Odporność na uderzenia ciałem twardym. Wartość średnia głębokości wgłębień w okładzinach skrzydła, wywołanych uderzeniami stalowej kuli o średnicy 50 mm, o energii co najmniej:
•E = 1,5 J – drzwi wewnątrzlokalowe klasy 1,
•E = 3,0 J – drzwi wejściowe do mieszkań klasy 2,
w miejsca określone przez normę PN-EN 950:2000 Skrzydła drzwiowe. Oznaczanie odporności na uderzenia ciałem twardym, nie powinna być większa niż 1,0 mm (maksymalna nie może przekraczać 1,5 mm). Średnia wartość średnic tych wgłębień nie powinna być większa niż 20 mm. Dopuszczalne jest powstanie pojedynczych uszkodzeń powłoki wykończeniowej, ale wykluczone załamania lub pęknięcia okładzin, okien, blachy itp.
Odporność na wstrząsy. Drzwi nie powinny wykazywać żadnych uszkodzeń mechanicznych konstrukcji i okuć, rozbicia oszklenia oraz odkształceń trwałych, w wyniku powtarzających się „n” cykli uderzenia skrzydła o ościeżnicę. Uderzenia są wywoływane obciążeniem, przyłożonym do klamki skrzydła, o wartości określonej przez normę PN-B-06079:1988 Drzwi drewniane. Metoda badania odporności na wstrząsy. Liczba wstrząsów dla poszczególnych klas wytrzymałości powinna wynosić:
•drzwi wewnątrzlokalowe: klasa 1 - bez wymagań, klasa 2 – n=50,
•drzwi wewnętrzne wejściowe: klasa 2 i 3 – n=300.
Po badaniu drzwi powinny zachować prawidłowość działania.
Wymaganie odporności na wstrząsy nie dotyczy drzwi wyposażonych w urządzenia w urządzenia samozamykające, np. samozamykacze, zawiasy z funkcją samozamykania itp.
Odporność na wielokrotne cykliczne otwieranie i zamykanie (trwałość mechaniczna). Drzwi – w zależności od ich zastosowania i warunków użytkowania – powinny spełniać co najmniej poniższe wymagania, przewidziane w normie PN-EN 12400:2004 Okna i drzwi. Trwałość mechaniczna. Wymagania i klasyfikacja:
•drzwi wewnątrzlokalowe w mieszkaniach i budynkach zamieszkania zbiorowego oraz użyteczności publicznej: klasa 2 – liczba cykli n=10 000,
•drzwi wewnątrzlokalowe pozostałe: klasa 3 – liczba cykli n=20 000,
•drzwi wewnętrzne wejściowe do mieszkań w budynkach mieszkalnych oraz zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej o dużym natężeniu ruchu: klasa 5 – liczba cykli n=100 000.
Drzwi poddane ww. cyklom nie powinny wykazywać odkształceń lub uszkodzeń skrzydła i ościeżnicy, powodujących utratę ich funkcjonalności i nieprzydatności do zamierzonego użytkowania.
Przepuszczalność powietrza. Jest to obligatoryjne wymaganie dla drzwi wewnętrznych wejściowych do mieszkań i lokali w budynkach zamieszkania zbiorowego.
Drzwi badane według normy PN-EN 1026:2001 Okna i drzwi. Przepuszczalność powietrza. Metoda badania, powinny spełniać wymagania klasy 2, określonej w normie PN-EN 12207:2001 Okna i drzwi. Przepuszczalność powietrza. klasyfikacja, co odpowiada przepuszczalności nie większej niż 27 m3/hm2 i 6,75 m3/hm, przy ciśnieniu próbnym p=100 Pa. Ponadto średni współczynnik infiltracji powietrza nie powinien przekraczać 1,0 m3/hm (daPa)2/3.
Izolacyjność akustyczna. Jest to również obligatoryjne wymaganie odnoszące się do drzwi wewnętrznych wejściowych w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Izolacyjność akustyczna powinna odpowiadać wymaganiom normy PN-B-02151-3:1999 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach. Izolacyjność akustyczna elementów budowlanych. Wymagania i być określona za pomocą wskaźników oceny RA1 (wskaźnik podstawowy) oraz RA2 (wskaźnik uzupełniający) i podana w formie klas akustycznych D1 i D2, odpowiadających tym właściwościom.
Wymagań w zakresie izolacyjności akustycznej nie stawia się drzwiom nie objętym ww. normą, jak np. drzwi wewnątrzlokalowe, a także drzwiom o deklarowanej odporności ogniowej.
Odporność ogniowa. Wymaganie to dotyczy wyłącznie drzwi o deklarowanej klasie odporności ogniowej i powinno być zgodnie z normą PN-EN 14600:2005 Drzwi, bramy i otwierane okna z właściwościami dotyczącymi odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Wymagania i klasyfikacja.
Klasyfikacja drzwi w zakresie odporności ogniowej powinna być określona zgodnie z normą PN-EN 13501:2005 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków. Część 2: Klasyfikacja na podstawie badań odporności ogniowej z wyłączeniem instalacji wentylacyjnej.
Odporność na wpływy klimatyczne. Odkształcenie trwałe skrzydeł drzwiowych, poddanych działaniu klimatów według normy PN-EN 1122:2001 Drzwi. Zachowanie się pomiędzy dwoma różnymi klimatami. Metoda badania nie powinny przekraczać wartości dopuszczalnych, przewidzianych dla klasy 2 (drzwi wewnątrzlokalowe i drzwi wewnętrzne wejściowe) według normy PN-EN 12219:2002 Drzwi. Wpływ klimatu. Wymagania i klasyfikacja.
Ocena zgodności
Zasady ogólne
Zagadnienia oceny wyrobów budowlanych, w tym drzwi wewnętrznych, uregulowane są w następujących aktach prawnych:
•ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881),
•rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. Nr 198, poz. 2041).
Zgodnie z powyższymi przepisami, drzwi wewnętrzne mogą być wprowadzone do obrotu i stosowane przy wykonywaniu robót budowlanych w zakresie odpowiadającym ich właściwości użytkowych i przeznaczeniu, jeżeli producent dokonał oceny zgodności, wydał krajową deklarację zgodności z uzyskaną Aprobatą Techniczną na te drzwi i oznakował je znakiem budowlanym.
Producent lub jego upoważniony przedstawiciel, mający siedzibę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, dokonuje oceny zgodności drzwi, stosując odpowiedni system:
•system 1 – w przypadku drzwi o deklarowanej klasie odporności ogniowej oraz drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne,
•system 3 – w przypadku drzwi o zadeklarowanych wymaganiach lub podlegających szczególnym wymaganiom, dotyczącym hałasu, izolacyjności i szczelności lub specyficznym wymaganiom związanych z bezpieczeństwem (główne drzwi wejściowe),
•system 4 – w pozostałych przypadkach (głównie drzwi wewnątrzlokalowe).
W przypadku systemu 1 oceny zgodności, producent może wystawić krajową deklarację zgodności z aprobatą, jeżeli akredytowana jednostka certyfikująca wydaje certyfikat zgodności wyrobu na podstawie:
a) zadania producenta:
– zakładowej kontroli produkcji,
– uzupełniających badań gotowych wyrobów pobranych w zakładzie produkcyjnym, prowadzonych przez producenta,
b) zadania akredytowanej jednostki:
– wstępnego badania typu,
– wstępnej inspekcji zakładu produkcyjnego i zakładowej kontroli produkcji,
– ciągłego nadzoru, oceny i akceptacji zakładowej kontroli produkcji.
W przypadku systemu 3 oceny zgodności producent może wystawić krajową deklarację zgodności z aprobatą na podstawie:
a) wstępnego badania typu przeprowadzonego przez akredytowane laboratorium,
b) zakładowej kontroli produkcji.
W przypadku systemu 4 oceny zgodności, producent może wystawić krajową deklarację zgodności z aprobatą na podstawie:
a) wstępnego badania typu przeprowadzonego przez producenta lub na jego zlecenie,
b) zakładowej kontroli produkcji.
Wspomniane Aprobaty Techniczne na drzwi wewnętrzne, według obecnie obowiązujących przepisów, udzielane są producentom przez Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie.
Wstępne badanie typu
Wstępne badanie typu jest badaniem potwierdzającym wymagane właściwości techniczno-użytkowe, wykonywanym przed wprowadzeniem wyrobu do obrotu.
Zgodnie z ZUAT-em 15/III.16/2007, wstępne badanie typu kompletnych rozwieranych drzwi wewnętrznych obejmuje następujące właściwości:
•odporność na obciążenie statyczne, pionowe,
•wytrzymałość na skręcanie statyczne,
•odporność na uderzenia ciałem miękkim i ciężkim,
•odporność na uderzenia ciałem twardym,
•odporność na wstrząsy (nie dotyczy drzwi z urządzeniami samozamykającymi),
•przepuszczalność powietrza (dotyczy tylko drzwi wejściowych do mieszkań),
•izolacyjność akustyczna (dotyczy tylko drzwi wejściowych do mieszkań),
•odporność na wpływy klimatyczne (jeżeli jest deklarowana przez producenta),
•odporność ogniowa i/lub dymoszczelność (jeżeli jest deklarowana przez producenta).
W drzwiach przesuwnych, zgodnie z ZUAT-em 15/III.15/2005 nie ma badań wytrzymałości na skręcanie, natomiast występują badania:
•siły potrzebnej do pokonania tarcia początkowego,
•odporności na obciążenie statyczne siłą skupioną, działającą prostopadle do płaszczyzny skrzydła.
Ponadto w drzwiach składanych, zgodnie z powyższym ZUAT-em, jest badanie:
odporności na obciążenie statyczne siłą skupioną, działającą równolegle do płaszczyzny skrzydeł.
Badania, które w procedurze aprobacyjnej były podstawą do ustalenia właściwości techniczno-użytkowych wyrobu, mogą stanowić wstępne badanie typu w ocenie zgodności w przypadku producentów, których drzwi były przedmiotem badań aprobacyjnych.
Zakładowa kontrola produkcji
Zgodnie z cytowanym rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 11.08.2004 r., przez zakładową kontrolę produkcji należy rozumieć stałą wewnętrzną kontrolę produkcji prowadzoną przez producenta, której wszystkie elementy, wymagania i postanowienia przyjęte przez producenta powinny być w sposób systematyczny dokumentowane przez zapisywanie zasad i procedur postępowania. System dokumentowania kontroli powinien gwarantować jednolitą interpretację zapewnienia jakości i umożliwić osiągnięcie wymaganych cech wyrobu oraz efektywności działania systemu kontroli produkcji.
Podkreślić należy, że zakładowa kontrola produkcji, łącznie z wstępnymi badaniami typu, występuje we wszystkich systemach oceny zgodności, jest więc niezbędnym elementem w procesie legalnego wprowadzania drzwi do obrotu.
Zakładowa kontrola produkcji wyrobów budowlanych w tym drzwi obejmuje:
•specyfikację i sprawdzenie surowców oraz wyrobów składowych drzwi,
•kontrolę i badania w procesie wytwarzania oraz badania gotowych wyrobów.
Badania gotowych wyrobów
Badania gotowych wyrobów obejmują badania bieżące oraz badania uzupełniające (w systemie 1 oceny) lub okresowe (w systemach 3 i 4 oceny zgodności).
Badania bieżące drzwi wewnętrznych obejmują sprawdzenie: jakości wykonania, odchyłek wymiarów i prawidłowość działania.
Badania uzupełniające lub okresowe drzwi wewnętrznych obejmują sprawdzenie: prostokątności i płaskości skrzydeł, odporności na obciążenie statyczne, pionowe, wytrzymałości na skręcanie statyczne, przepuszczalności powietrza i izolacyjności akustycznej oraz odporności ogniowej i/lub dymoszczelności (jeżeli jest deklarowana).
Badania te dotyczą drzwi rozwieranych, w innych sposobach otwierania mogą wystąpić badania dodatkowych właściwości.
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
całość cyklu artykułów:
- Drzwi wewnętrzne. Badania i zakładowa kontrola produkcji, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 11/2009
- Drzwi wewnętrzne. Wymagania i ocena zgodności cz. 2, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2009
- Drzwi wewnętrzne. Wymagania i ocena zgodności cz. 1, Zbigniew Czajka, Świat Szkła nr 7-8/2009
patrz też:
- Właściwości techniczno-użytkowe przeszklonych ścian działowych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2009
