Studium współczesnej japońskiej architektury szkła podjęli autorzy w tym piśmie w swoim artykule Kulisy architektury szkła w Japonii [1]. Zostało ono rozwinięte w artykułach: Nowa architektura szkła w Japonii • Budynki komercyjne [2], • Budynki użyteczności publicznej [3], • Stacje kolejowe [4], • Terminale lotnicze [5] ,

 

Miejsca obsługi podróżnych na autostradach [6], oraz Szkło w krajobrazie i jego walory estetyczne [7]. Ukazały się ponadto artykuły na temat walorów technicznych nowoczesnego szkła produkowanego w Japonii [8] i szkła w realizacjach firmy Bohlin Cywinski Jackson [9].

 

Obecny artykuł stanowi dalszy ciąg omówienia walorów estetycznych szkła na przykładzie Japonii w odniesieniu do wnętrz. W części 1 zostały omówione różnego rodzaju ściany [15], a w części 2 dachy i balustrady [17]. Obecna części 3 opisuje posadzki, klatki schodowe i windy. Ostatnia część 4 zawierać będzie detale, reklamy oraz elementy artystyczne. 

 

 

Wstęp

 

Szkło jest obecnie popularnym materiałem, który stosuje się także we wnętrzach. Szkło we wnętrzach może być nie tylko funkcjonalne – zapewniać przezierność, doświetlenie czy też oświetlenie, np. poprzez iluminację – ale także niezwykle atrakcyjne estetycznie. Różnorodne właściwości szkła wpływają na estetykę wnętrz i ich postrzeganie.

 

W części 1 artykułu [15] rozpoczęto omówienie zalet estetycznych szkła w wypadku jego zastosowania na (1) ściany, ścianki działowe, elementy ścian, przegrody i okna, a w części 2 [17] zostały podane przykłady zastosowania szkła na (2) sufity, dachy i zadaszenia oraz balustrady. Część 3 stanowi dalsze omówienie użycia szkła na przykładach w większośći realizacji japońskich na (3) posadzki, klatki schodowe i windy.

 

 

Przykłady zastosowania szkła we wnętrzach

Posadzki

 

Szkło jest stosowane niekiedy na posadzki w budynkach użyteczności publicznej, a także w obiektach widokowych. Fragment posadzki wykonanej ze szkła na jednym z poziomów widokowych „Tembo Deck” (Tenbō dekki), na 340 piętrze tokijskiej wieży „Tokyo Skytree” (Tōkyō sukaitsurī; 634 m; 2012), został zaprojektowany po to, aby dostarczyć zwiedzającym silnych wrażeń.

 

Neofuturystyczna wieża inspirowana elementami kultury tradycyjnej autorstwa Nikken Sekkei była w momencie ukończenia najwyższą wolnostojącą konstrukcją na świecie, a obecnie jest drugą pod względem wysokości. Nie wszyscy decydują się na oglądanie krajobrazu z góry, stojąc na szklanej posadzce na wysokości 350 m (fot. 45).

 

 

2017 10 20 1

Fot. 45. Tokio – “Tokyo Skytree”, 2012

 

 

Zazwyczaj szklana posadzka jest podświetlana i w ten sposób podłoga staje się także źródłem dodatkowego oświetlenia. Wieczorem wygląda to bardzo nastrojowo i podkreśla walory architektury. Tak dzieje się m.in. w innym futurystycznym obiekcie – „Tōkyō International Forum” (Tōkyō Kokusai Fōramu; 1997). Projekt Rafaela Viñoly (Rafael Viñoly Architects PC), wyselekcjonowany na drodze konkursu, oparty jest na konstrukcji ze stalowych ram, mega-kratownic i szklanych ścian osłonowych [3].

 

Najważniejszą częścią forum jest 60-metrowej wysokości szklano-stalowe atrium w kształcie łodzi. Szklana posadzka wykonana z pustaków szklanych i przechodząca na ściany znajduje się w okolicach wejść do budynku (fot. 46).

 

 

2017 10 20 2

Fot. 46. Tokio – „Tōkyō International Forum”, 1997

 

 

Klatki schodowe

 

Popularnym obecnie zastosowaniem szkła we wnętrzach są klatki schodowe. W części 2 wspomniano o szklanych balustradach w sklepach firmy Apple Inc. [17]. Wymieniony został sklep „Apple IFC Mall” (2011) znajdujący się w Hong Kongu, zaprojektowany przez architektów z filadelfijskiej firmy Bohlin Cywinski Jackson oraz konstruktorów z firmy Eckersley O’Callaghan Structural Design. Balustrady te stanowią fragment całego zespołu szklanej klatki schodowej, w której stopnie wykonane są z grubego, nieprzejrzystego szkła (fot. 47). Z kolei w artykule poświęconym realizacjom firmy Bohlin Cywinski Jackson [9] wymieniona została m.in. szklana klatka schodowa w sklepie „Shibuya Apple Store” (2005) oraz w „Omotesando Apple Store” (2014).

 

W sklepie w Shibui szklane schody prowadzą na pierwsze piętro F1 (fot. 48). Szklane płyty wraz z elementami mocującymi tworzą rytmiczną kompozycję. Proste szklane stopnie wyglądają ascetycznie i jednocześnie bardzo elegancko (fot. 49). Z kolei w sklepie w Omotesandō spiralna szklana klatka schodowa prowadzi na kondygnację podziemną B1.

 

Duże, okrągłe atrium ukazuje klatkę oraz fragmenty sklepu na niższym poziomie (fot. 50). Spiralna szklana klatka schodowa stała się już znakiem firmowym Apple, a nowoczesne zastosowanie szkła w klatkach schodowych stało się przedmiotem licznych patentów tej firmy.

 

 

2017 10 21 1

Fot. 47. Hong Kong – sklep „Apple IFC Mall”, 2011

 

 

2017 10 21 2

Fot. 48. Tokio – sklep “Shibuya Apple Store”, 2005

 

 

2017 10 21 3

Fot. 49. “Shibuya Apple Store” – detale stopni

 

 

2017 10 21 4

Fot. 50. Tokio – sklep “Omotesando Apple Store”, 2014

 

 

 W ramach szklannych klatek schodowych rozważać można także takie, w których ze szkła wykonane są ściany i sufity lub zadaszenia. Tego typu wejście pourze  łączone z klatką schodową znajduje się w m.in. w nowoczesnym zespole budynków o zróżnicowanej funkcji – „Tokyo Midtown” (Tōkyō Middotaun; 2007). Architektami zespołu budynków (z wyjątkiem Suntory Museum), w tym także wspominanego wejścia, są architekci z firmy Skidmore, Owings & Merrill.

 

Szklane są tutaj także drzwi oraz balustrady schodów ruchomych (fot. 51). Dzięki ekstensywnemu przeszkleniu do przestrzeni podziemnych dociera światło naturalne. Z kolei patrząc z zewnątrz, atrakcyjne zadaszenie oraz szklane wejście stanowią ciekawy akcent architektoniczny i charakterystyczny punkt w architekturze Tokyo Midtown.

 

 

(...)

 

2017 10 21 5

Fot. 51. Tokio – „Tokyo Midtown”, 2007

 

 

Wejście do budynku połączone ze ekspresyjnymi schodami stało się mocnym akcentem w kompozycji dwóch budynków z cyklu „Tokyu Plaza” – „Tokyu Plaza Omotesando Harajuku” (Tōkyū Puraza Omotesandō Harajuku; 2012) oraz „Tokyu Plaza Ginza” (Tōkyū Puraza Ginza; 2016). W obu budynkach znajdują się różnego rodzaju sklepy, restauracje, wystawy sztuki i imponujące ogrody na dachu. Budynek w Omotesandō zaprojektował architekt Hiroshi Nakamura (Hiroshi Nakamura & NAP Associates Inc.).

 

Schody wejściowe otoczone są tutaj ścianami o powierzchni z czarnych szklanych luster, dzięki czemu widok stale zmienia się jak w kalejdoskopie (fot. 52). Budynek „Tokyu Plaza Ginza”, zlokalizowany przy Sukiyabashi kōsaten na Ginzie – skrzyżowaniu typu „scramble crossing” – jest następnym atrakcyjnym pod względem architektonicznym obiektem komercyjnym w Tokio. Motyw elewacji budynku wywodzi się z tradycyjnej japońskiej sztuki użytkowej rzniętego szkła – Edo Kiriko, która rozwinęła się na Ginzie.

 

Obiekt zaprojektowany został przez zespół architektów z wiodącej firmy architektonicznej: Taro Nakamoto, Takayuki Sakamoto, Ryo Hatano, Seiji Yamada, Atsuhiko Amakasu (Nikken Sekkei). Poza tym, że budynek posiada impomująca fasadę ze szkła, klatka schodowa prowadząca bezpośrednio z poziomu ulicy na trzecią kondygnację, ma ściany wyłożone naprzemiennie szkłem przezroczystym oraz czarnym lustrzanym i w ten sposób nawiązuje do koncepcji budynku (fot. 53).

 

 

2017 10 21 6

Fot. 52. Tokio – „Tokyu Plaza Omotesando Harajuku”, 2012

 

 

2017 10 22 1

 

Fot. 53. Tokio – „Tokyu Plaza Ginza”, 2016

 

 

Klatki schodowe, a zwłaszcza schody ruchome, które są nieodzownym atrybutem wszystkich budynków użyteczności publicznej, obiektów kultury, sztuki, oświaty, itp., oraz dworców kolejowych i generalnie wszystkich nowoczesnych obiektów – posiadają bardzo często szklane, przezroczyste balustrady. Nadaje im to lekkości oraz zapewnia optyczne powiększenie przestrzeni.

 

Dzięki nim widzimy więcej i balustrady nie blokują widoczności. O przejrzystych balustradach przy schodach wspomniano już w części 2 tego artykułu [17]. Przykładem takiej klatki mogą być na przykład schody ruchome na dworcu „Iiyama Station” (Īyama-eki; 2015) w mieście Īyama, w prefekturze Niigata, który jest jednym z przystanków pociągu wielkich prędkości – Hokuriku Shinkansen.

 

Szklane balustrady przy klatkach schodowych, utworzonych z ciągów schodów ruchomych oraz zwykłych, nadają tym ciągom wyraz lekkości (fot. 54). Szkło dobrze komponuje się także z drewnem, które często stosuje się we wnętrzach tutejszych dworców kolejowych [12].

 

 

2017 10 22 2

Fot. 54. Pref. Nagano – Iiyama Station, 2015

 

 

Windy

 

Jeśli chodzi o windy, które zapewniają komunikację pionową, to w Japonii w ostatnich latach wykonuje się je najczęściej także ze szkła. Windy są obowiązkowym elementem wyposażenia z uwagi na obowiązujące w Japonii przepisy projektowania wymagające instrastruktury „barrier-free”, czyli „projektowania bez barier” (ustawa „Bez barier” z 2006 r.).

 

„Projektowanie bez barier”, które staje się w krajach rozwiniętych standardem, umożliwia zwiększenie dostępności budynków (np. centra handlowe, dworce, lotniska, budynki użyteczności publicznej, itp.), przestrzeni publicznej, w tym ulic, parków, parkingów oraz środków transportu poprzez umożliwienie pokonywania bez problemów różnic poziomów przez wszystkich użytkowników.

 

Szklane windy są nie tylko wygodne, ale także atrakcyjne pod względem wizualnym. Winda może być istotnym elementem kompozycji wnętrza. Jednym z przykładów są szyby windowe na dworcu „Shin-Minamata Station” (Shin Minamata-eki; 2011), znajdującym się w mieście Minamata w prefekturze Kumamoto, zaprojektowanym przez Makoto Sei Watanabe (Makoto Sei Watanabe Architects).

 

Szyby windowe posiadają ściany z półprzezroczystego szkła oraz drzwi ze stali nierdzewnej. W holu szyby podkreślają symetryczną kompozycję wnętrza (fot. 55). Windy są zatem nie tylko wygodne i estetyczne, ale także stanowią ważny element przestrzeni architektonicznej. Na poziomie peronów windy nadal podtrzymują jedność kompozycji całego dworca (fot. 56). Dodatkowo też pojawia się tutaj – spójna dla całej koncepcji – szklana ściana.

 

 

2017 10 22 3

Fot. 55. Pref. Kumamoto – „Shin-Minamata Station”, 2011

 

 

2017 10 22 4

 

Fot. 56. „Shin-Minamata Station” – peron 

 

 

Szklane windy są przyjazne dla użytkowników. Wolnostojące szyby windowe po pierwsze przeciwdziałają klaustrofobii, a po drugie zmniejszają optyczny ciężar szybu i niwelują blokadę wizualną, jaką stanowiłyby nieprzejrzyste szyby windowe. Oryginalne zastosowanie kolorów, rodzaj szkła i jego tekstura oraz wzór mogą świetnie nawiązywać do koncepcji projektowej obiektu. Nieprzypadkowo wiele przykładów ciekawych rozwiązań można znaleźć w nowoczesnych dworcach kolejowych.

 

Podobnie jak „Shin-Minamata Station”, także „Shin-Tosu Station” (Shin Tosu-eki; 2011) obsługuje kolej wielkich prędkości – Kyūshū Shinkansen. Dworzec znajdujący się w mieście Tosu w prefekturze Saga realizuje koncepcję nawiązującą do wizualnej charakterystyki ptaka kasasagi (sroka), będącego symbolem miasta. Z tą symboliką wiąże się zastosowana kolorystyka – czerń, biel i błękit. Patrząc na szyb windowy na peronie odnajdujemy w nim przyjętą kolorystykę (fot. 57).

 

Podobnie do projektu architektonicznego i koncepcji wnętrza nawiązuje szyb windowy na dworcu „Itoigawa Station” (Itogawa-eki; 2025), zaprojektowanym przez JR West i Yasui Architects & Engineers. Dworzec obsługujący Hokuriku Shinkansen znajduje się w mieście Īyama w prefekturze Niigata. Stylistyka dworca odnosi się m.in. do tradycyjnej architektury drewnianych domów.

 

Szkło zastosowane w szybie windowym widocznym na peronie (fot. 58) oraz w holu (fot. 59) nawiązuje do faktury tradycyjnego papieru japońskiego washi, stosowanego m.in. we wnętrzach. Widoczna w holu inspiracja tradycyjną teksturą obejmuje różne elementy wnętrza i różnorodne materiały, m.in. słupy podpierające i szyby windowe, które eksponują teksturę washi oraz wykończenie sufitu bazującym na lokalnym drewnie.

 

 

2017 10 23 1

Fot. 57. Pref. Saga – „Shin-Tosu Station”, 2015

 

 

2017 10 23 2

Fot. 58. Pref. Niigata – „Itoigawa Station”, 2011

 

 

2017 10 23 3

Fot. 59. “Itoigawa Station” – hol

 

 

Windy, które nie są wolnostojące, ale wkomponowane w strukturę budynku, dzięki szklanym ścianom stają się także mniej klaustrofobiczne i nie zaburzają kompozycji wnętrza. W części 2 pokazany został przykład dworca „Shin-Hakushima Station” (Shin-Hakushima-eki; 2015) w Hiroshimie, obsługującego nowoczesną linię tranzytową Astram (Asutoramu Rain) [17].

 

Oryginalny budynek dworca zaprojektowanego przez architektów Kazuhiro Kojima i Kazuko Akamatsu (CAt) ma owalną bryłę w kształcie połowy walca. W przestrzeń walca został wkomponowany prostopadłościan szklanego szybu windowego (fot. 60), który nie tylko nie koliduje, ale także stanowi atrakcyjny akcent wnętrza.

 

 

2017 10 23 4

Fot. 60. Hiroshima – “Shin-Hakushima Station”, 2015

 

 

Jak już wspomniano, szkło nadaje szybom windowym bardzo ważny atut lekkości i przezierności. To powoduje, że nawet winda ulokowana na środku ciągu komunikacyjnego nie staje się blokadą wizualną, a wręcz przeciwnie, i jest funkcjonalna, ponieważ istnieje łatwy do niej dostęp. Przykładem takiego bezinwazyjnego dla kompozycji i funkcji zainstalowania szklanego szybu windowego może być dworzec w „Ōita Station” (Ōitaeki; 2015), będący częścią nowego zespołu transportowo- miejskiego „JR Ōita City” (JR Ōita shiti).

 

Autorem koncepcji jest projektant przemysłowy Eiji Mitooka (Don Design Associates; Dōn Dezain Kenkyūjo), który jest także projektantem dworców, szczególnie na Kyushu, takich jak Kagoshima-Chūō Station (1996), Kumamoto Station (1991), Sue Station (1995), Taniyama Station (2016), Jigenji Station (2016) oraz wielu pociągów. Projekt „Ōita Station” bazuje na starannie wykonanych detalach, np. drewnianych, kasetonowych sufitach, pięknie wykończonych słupach oraz na szkle zastosowanym na ciągi komunikacyjne – windy i schody.

 

Szyby windowe są wykonane ze szkła przeziernego, na którym znajdują się znaki informacyjne w kolorze czarnym. Projekt wind jest elementem koncepcji wnętrz. Winda zainstalowana w ciągu holu jest widoczna, ale jednocześnie neutralna widokowo (fot. 61). Szkło ładnie kontrastuje z drewnianą podłogą i ławkami (fot. 62).

 

 

2017 10 23 5

Fot. 61. Ōita – „JR Ōita City”, 2015

 

 

2017 10 23 6

 Fot. 62. „JR Ōita City” – detal windy

 

 

Szyby windowe mogą być nie tylko neutralne widokowo lub wzbogacające wnętrza, ale także – ze względu na swoje oryginalne kształty – mogą być elementami wiodącymi w kompozycji wnętrz. Dzieje się tak wtedy, gdy szyb windowy jest postrzegany w atrium lub gdy ciekawa jest jego forma czy szklana obudowa. W specjalnym holu eksponującym wejście do budynku dworca „Jōetsumyōkō Station” (Jōetsumyōkō-eki; 2015), jednej ze stacji obsługującej Hokuriku Shinkansen, zauważyć można wyeksponowany centralnie szyb windowy (fot. 63).

 

Wizualny ciężar konstrukji o dość dużej skali został tutaj zminimalizowany dzięki zastosowanou szkła przezroczystego. Nowoczesny szyb windowy nadał wnętrzu charakter „high-tech” i urozmaicił przestrzeń holu. Podobny szyb o dużej skali można zaobserwować w holu najnowszego terminalu lotniczego na lotnisku Haneda, przeznaczonego do obsługi lotów międzynarodowych – „International Terminal” (Kokusaisen Tāminaru; 2010), który został zaprojektowany przez Pelli Clarke Pelli Architects Japan, Inc., Yasui Architects & Engineering Inc., i Azusa Sekkei Co., Ltd. [5].

 

Szyb dobrze komponuje się na tle przeszklonej konstrukcji budynku ze stalowych ram. Ogromna winda, będąca ważnym akcentem wnętrz, ma ściany ze szkła z nadrukiem kojarzącym się z delikatnym, tradycyjnym japońskim papierem ryżowym washi (fot. 64).

 

 

2017 10 24 1

Fot. 63. Pref. Niigata – „Jōetsumyōkō Station”, 2015

 

 

2017 10 24 2

Fot. 64. Tokio – terminal „International Passenger Terminal”, Tokyo (Haneda)

 

 

Niecodzienny kształt ma szyb windowy w innym budynku dworca lotniczego Haneda – „Passenger Terminal 2” (Dai 2 Ryokaku Tāminaru; 2004). Terminal został zaprojektowany przez biuro architektoniczne Cesar Pelli & Associates oraz biuro Jun Mitsui & Associates Inc. Architects.

 

Kompleks jest wyposażony w nowoczesne centrum handlowe i restauracje oraz inne usługi i posiada duże atrium, w którym widoczny jest łączący wiele kondygnacji szyb windowy (fot. 65). Szyb składa sie z dwóch ciągów wind o owalnych kolistych kształtach. Zarówno kształt ciągu, jak i jego skala, wpływają na to, że stanowi on dominujacy, a także charakterystyczny element we wnętrzu tego terminalu. Ostatnim przykładem reprezentujacym oryginalne szyby windowe jest budynek „Sendai Mediatheque” (Sendai Mediatēku; 2001).

 

Budynek znajdujący się w mieście Sendai w prefekturze Miyagi, zaprojektowany przez Toyo Itō (Toyo Ito & Associates; Itō Toyoo Kenchiku Sekkei Jimusho) jest sztandarowym dziełem reprezentującym budynki użyteczności publicznej najnowszej generacji [3]. Wielowarstwowy i transparentny, robi wrażenie nowoczesnego laboratorium, w którym wszystko to, co jest w środku, może być pokazane.

 

Widoczne pionowe rury mają na celu wspieranie interakcji z warstwami poziomymi spełniającymi różne funkcje, jak np. biblioteki i galerii. Zgodnie z architektonicznym modelem wyrażającym swobodny przepływ informacji, także widoczne są w nim szyby windowe. Posiadają konstrukcję z rur i przeszkolne ściany (fot. 66). Wyeksponowane szyby windowe są tutaj jeszcze jednym organicznym elementem znakomicie funkcjonującego organizmu budynku.

 

 

2017 10 24 3

Fot. 65. Tokio – “Terminal 2”, Haneda Airport, 2004

 

 

2017 10 24 4

 Fot. 66. Sendai – “Sendai Mediatheque”, 2000

 

 

Podsumowanie

 

Zarówno posadzki jak i ciągi komunikacyjne – klatki schodowe i szyby windowe – mogą być zarówno elementami neutralnymi, których neutralność wynika z natury szkła, jak i interesującymi akcentami, a nawet dominantami wnętrz. To, jaką pełnią rolę, wynika z koncepcji architektonicznej. Szkło stwarza tutaj wiele możliwości aranżacji i niezależnie od koncepcji nadaje obiektom charakter obecnego wieku.

 

 

 

dr Ewa Maria Kido
CTI Engineering Co., Ltd., Tokio;
Tokyo City University, Tokio

 

prof. Zbigniew Cywiński
Politechnika Gdańska

 

 

 

Bibliografia

[1] Cywiński Z., Kido E.M.: Kulisy architektury szkła w Japonii. „Świat Szkła” 4/2012.

[2] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Budynki komercyjne. „Świat Szkła”: 6/2012 – Część 1 i 7-8/2012 – Część 2.

[3] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Budynki użyteczności publicznej. „Świat Szkła”: 11/2012 – Część 1 i 12/2012 – Część 2.

[4] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Stacje kolejowe. „Świat Szkła”: 5/2013 – Część 1 i 11/2013 – Część 2.

[5] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Terminale lotnicze, „Świat Szkła” 12/2013 – Część 1 i 12/2014– Część 2.

[6] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Miejsca obsługi podróżnych na autostradach. „Świat Szkła”: 6/2014 – Część 1 i 7-8/2014 – Część 2.

[7] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Szkło w krajobrazie i jego walory estetyczne. „Świat Szkła”: 3/2016 – Część 1; 4/2016 – Część 2; 5/2016 – Część 3 i 7-8/2016 – Część 4.

[8] Kido E.M., Cywiński Z.: O nowych gatunkach szkła w Japonii. „Świat Szkła”: 10/2014 – Część 1, 12/2014 – Część 2 i 5/2015 – Część 3.

[9] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Architektura kreowana szkłem w realizacjach firmy Bohlin Cywinski Jackson dla Apple Inc. „Świat Szkła” 9/2015.

[10] Holgate A.: “Aesthetics of built form”. Oxford University Press, New York, 1992.

[11] Kido E.M.: Nowa architektura japońska/ The New Japanese architecture. [w] „Studia z zakresu architektury nowoczesnej”, Wydawnictwo UMK, Toruń 2011.

[12] Kido E.M.: Aesthetics of railway stations in Europe and Japan. Unyu Sōgō Kenkyūjo, Tokyo, 2016.

[13] http://www.designboom.com/design/emmanuelle-moureaux-blowscolorful-wind-into-uniqlo-ginza-store-03-26-2014/   (15.03.2017).

[14] http://www.agb.co.jp/kei/grc/  (17.03.2017).

[15] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Szkło we wnętrzach i jego walory estetyczne. „Świat Szkła”: 4/2017– Część 1.

[16] http://aloss.biz/en/8988  (24.03.2017).

[17] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Szkło we wnętrzach i jego walory estetyczne. „Świat Szkła”: 6/2017 – Część 2.

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 10/2017 
 

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.