W nawiązaniu do mojego tekstu pt. Produkcyjne sprawdzanie trwałości i zgodności szyb warstwowych ze szkłem hartowanym termicznie („Świat Szkła” 7-8/2015), w związku z następnymi przypadkami naruszenia wymagania podstawowego dot. bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów dla takich przeszkleń w budynkach – konieczne jest, moim zdaniem, zwrócenie uwagi producentom krajowym na efektywność prowadzenia zakładowej kontroli produkcji (ZKP) szyb warstwowych i bezpiecznych szyb warstwowych, przeznaczonych następnie do wszelkich zastosowań zewnętrznych.

 

2019 01 39 1

Rozwarstwienie początkowe szyby dachowej

 

Jako przykłady zastosowań zewnętrznych mogę wskazać przeszklenia z bezpiecznego szkła warstwowego ażurowych ścian osłonowych, loggii, portfenetrów oraz balustrad przeszklonych na wysoko położonych tarasach, w tym zwłaszcza na balkonach i na dachach reprezentacyjnych budynków.

 

Wprowadzanie wyrobów budowlanych do obrotu wg. Rozporządzenia 305/2011
Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe jako wyrób budowlany jest objęte normą zharmonizowaną, a wobec tego każdy jego producent sporządza Deklarację Właściwości Użytkowych (DWU) przed wprowadzaniem takiego wyrobu do obrotu.

 

Przez sporządzenie DWU producent przyjmuje na siebie odpowiedzialność za zgodność wyrobu budowlanego z zadeklarowanymi w ten sposób właściwościami użytkowymi.

 

2019 01 39 2

Rozwarstwienie nieosłoniętej krawędzi szyby

 

Deklaracja Właściwości Użytkowych jest kluczowym oświadczeniem Producenta jako Strony w procesie budowlanym, bowiem obliguje do pełnej odpowiedzialności w przypadku stwierdzonych niezgodności z wymaganiami podstawowymi w budownictwie.

 

Tym bardziej, że wzór DWU podany w Załączniku III Rozporządzeniu Rady nr 305/2011 wskazuje na deklarowane cechy techniczne typu wyrobu budowlanego, jako dane niezbędne do identyfikacji typu i to w powiązaniu z programem badań.

 

Producent szkła i szklanych wyrobów finalnych powinien zatem znać albo wskazać przewidywane ich użycie w obiekcie budowlanym oraz zastosować adekwatny do tego program badań w celu sprawdzenia normatywnych parametrów technicznych przed ich wpisaniem do DWU.

 

Oznacza to także, że deklarowane cechy techniczne (parametry) dla określonego typu wyrobu muszą być dotrzymane i nie mogą być gorsze od wartości podanych w specyfikacji technicznej (norma zharmonizowana, europejska ocena techniczna).

 

Szyby bezpieczne warstwowe, dla których ustanowiono normę zharmonizowaną, mogą być legalnie wprowadzone do obrotu i stanowić przedmiot dostawy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej wyłącznie wtedy, jeżeli zostaną odpowiednio oznakowane przez producenta oznakowaniem CЄ (zgodnie z europejskim systemem wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu), albo znakiem budowlanym [B] (zgodnie z krajowym systemem dystrybucji wyrobów).

 

Ważnym obowiązkiem producenta lub dostawcy wobec odbiorcy i/lub użytkownika wyrobów budowlanych jest rzetelna informacja o podstawowych cechach technicznych i właściwościach użytkowych, a zakres informacji, sposób jej umieszczania i znakowania wyrobów jest określony w przepisach wykonawczych prawa budowlanego.

 

Staranne i systematyczne dokumentowanie (w tym archiwizacja próbek), obok wymaganej oceny zgodności dla typów wyrobów (jednostek oszklenia), jest obowiązkiem każdego producenta szklanych wyrobów do budownictwa.

 

Obowiązek ten wynika wprost z norm przedmiotowych, ale także z odnośnych przepisów prawa budowlanego w szczególności z ogólnodostępnej Ustawy o wyrobach budowlanych oraz Rozporządzenia UE nr 305/2011 r.

 

Deklaracja Właściwości Użytkowych dla określonego w niej typu wyrobu budowlanego stanowi dokument zewnętrzny producenta i jest możliwa do sporządzenia tylko w oparciu o wyniki wstępnego badania typu (WBT) oraz pozytywne wyniki ZKP.

 

DWU jest z zasady włączana do powykonawczej dokumentacji technicznej obiektu budowlanego i wraz z wykazem wartości lub klas właściwości, których spełnienie zadeklarowano, a więc stanowi odpowiedzialne dokumentowanie trwałości i zgodności.

 

2019 01 39 3

 Destrukcja krawędzi szyby warstwowej

 

Odnośne przepisy ustawowe oraz wymagania normowe, w tym dla szyb warstwowych
W odpowiedniej części każdej normy przedmiotowej na szkło w budownictwie (szyby warstwowe i bezpieczne szyby warstwowe, szyby bezpieczne termicznie hartowane oraz szyby zespolone izolacyjne) znajduje się jednolity zapis, który przypominam: producent powinien przygotować „dokument identyfikujący właściwości/charakterystyka wyrobu” na podstawie zebranych informacji dotyczących właściwości wyrobu (patrz 6.3).

 

Dokument ten powinien być częścią technicznej bazy danych producenta i stanowić podstawę do dodatkowych informacji, jeśli wymaga tego zastosowanie.„

 

Dokument identyfikujący właściwości/charakterystyka wyrobu” powinien być skatalogowany w jednej z form medialnych (druk, płyta, strona internetowa, itp.), zawsze możliwych do zidentyfikowania przy powołaniu, łącznie z oznakowaniem wyrobu.

 

W katalogu powinny być przedstawione wartości lub klasy właściwości, których spełnienie zadeklarowano w obowiązującej producenta Deklaracji Właściwości Użytkowych. Jeżeli nie deklaruje się danej właściwości należy użyć znaku NPD („nie określono właściwości”).

 

Wobec powyższego Producent powinien odpowiednio dobrać plan badań określonego typu szklanego wyrobu budowlanego do funkcji i wymagań, jakie spełnia szyba w obiekcie budowlanym, co najmniej w zakresie zapewnienia wymagań podstawowych.

 

 W tym celu Producent może wykorzystać normowy plan badań i/lub opracować wyższe wymagania w oparciu o normę międzynarodową PN ISO 2859-1 [Literatura, poz. 1].

 

2019 01 39 4

Widok wadliwego fragmentu dachu szklanego

 

Właściwości użytkowe podlegające sprawdzaniu (program badań)
Szyby warstwowe przeznaczone do zastosowań zewnętrznych bez zakrytych krawędzi podlegają badaniom odporności na wysoką temperaturę (metoda A), badaniom odporności na wysoką wilgotność z kondensacją (metoda C) [tablica B.3 PN EN 14449, Literatura, poz. 2] oraz badaniom odporności na promieniowanie [PN EN ISO 12543-4, Literatura, poz. 6].

 

Wskazane normy podają minimalne plany badań powyższych właściwości podlegających sprawdzaniu pod względem zapewnienia trwałości gotowych wyrobów. Normowy plan badań dla metody A zaleca badanie minimum jednej próbki dziennie, a dla metody C zaleca badanie minimum trzech próbek co dwa tygodnie. 

 

Odporność na promieniowanie jest zwykle zawarte w zakresie WBT, także jako pośrednia ocena trwałości poprzez kontrolowanie procesu produkcji i/lub na podstawie umowy o jakość z producentem materiałów międzywarstwy (folie, arkusze, wlewana żywica), który przedłoży wyniki badań według metody wskazanej przez producenta danego typu szyb warstwowych.

 

 2019 01 39 5

Destrukcja, wnikanie zanieczyszczeń i wilgoci

 

Plany i realizacja badań wg. ZKP dla typów SW do zastosowań zewnętrznych
Plany badań opracowane według normy PN ISO 2859-1, oparte o obliczenia statystyczne, charakteryzują się ustaleniem granic akceptowanej jakości (AQL) w procentach jednostek niezgodnych dla poszczególnych właściwości podlegających sprawdzaniu i w odniesieniu do liczności partii dostawy. 

 

Pozwala to na precyzyjne określenie liczności próbki oraz liczb kwalifikujących (Ac) i liczb dyskwalifikujących (Re) wobec stwierdzonych niezgodności i wad, które będą następnie podstawą do przyjęcia lub odrzucenia partii produkcyjnej.

 

Dla wad, definiowanych jako niespełnienie wymagań związanych z zamierzonym użytkowaniem (wycofanie z użytkowania) przypisuje się zazwyczaj AQL=2,5%, co przykładowo, przy średnim ogólnym poziomie kontroli (II) oznacza, że dla partii badanej o liczności 100 jednostek należy pobrać próbkę 20 jednostek, w których może wystąpić jedna wada (Ac=1), a dwie wady (Re=2) spowodują odrzucenie partii jednostek (wyrobów).

 

Plany takie mogą być stosowane do kontroli (ZKP) zarówno przy produkcji szyb (formatek) ze szkła bezpiecznego hartowanego, jak również przy finalnej produkcji szyb warstwowych.

 

 2019 01 39 4a

Uszkodzenie węzła mocowania szyby warstwowej

 

Producent szyb warstwowych z użyciem tafli szkła hartowanego lub monolitycznych szyb hartowanych, hartowanych wygrzewanych albo termicznie wzmocnionych (także, jeżeli są to odrębne podmioty gospodarcze), musi dysponować stosownym wyposażeniem badawczym i tylko na podstawie wyników badań przy staranności ich archiwizacji, może wystawić DWU.

 

Każdy producent powinien odpowiedzialnie deklarować zgodność właściwości użytkowych z przewidywanym zastosowaniem.

 

Więcej informacji o możliwym wyposażeniu laboratorium zakładowego jest na stronie: www.stronaszklar.neostrada.pl (urządzenia badawcze lub zestawy badawcze).

 

Producent bezpiecznego szkła warstwowego z przeznaczeniem do budownictwa powinien dysponować zestawem urządzeń do badania odporności na wysoką temperaturę i wysoką wilgotność z kondensacją oraz stosowne ekrany do oględzin reprezentatywnych próbek produkcyjnych po przeprowadzonym teście.

 

W zestawie urządzeń należy stosować odpowiednie kasetony (koszyki) aby próbki szyb warstwowych nie stykały się ze sobą podczas badań, w celu zapewnienia miarodajnych wyników.

 

Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe jest niezwykle różnorodną i znaczącą grupą wyrobów budowlanych. Do produkcji mogą być używane wszelkie materiały szklane płaskie i gięte oraz różne plastyczne tworzywa oszkleniowe, folie i żywice.

 

W związku z tym w interesie producenta jest zapewnienie oczekiwanej jakości wszelkich materiałów i komponentów kooperacyjnych.

 

Racjonalnym sposobem zapewnienia zgodności wyrobu finalnego z wymaganiami jest zawieranie z dostawcami umów o jakość, w których zamawiający określi parametry i wartości progowe dla poszczególnych szklanych, plastycznych i żywicznych materiałów składowych.

 

 2019 01 39 6

Wypadnięcie szyby z rotuli mocującej

 

Skutki techniczne i prawne przy braku badań i/lub oceny wyników dla SW
W razie weryfikacji zgodności oszklenia po oddaniu obiektu budowlanego do użytkowania, dokumentacja powykonawcza jest głównym źródłem informacji dotyczących Uczestników i Stron procesu budowlanego, zastosowanych typów wyrobów budowlanych, materiałów pomocniczych i elementów systemowych, a także dokumentów ich zgodności z projektem zwłaszcza według wymagań, wynikających z funkcji projektowanych przeszkleń wedle specyfikacji technicznych, tj. stosownych norm zharmonizowanych, europejskich ocen technicznych i ważnych jeszcze aprobat technicznych.

 

Identyfikacja wyrobu i producenta (oraz importera) jest możliwa zwykle podczas oględzin technicznych oraz badania dokumentów źródłowych, w tym wspomnianej dokumentacji powykonawczej.

 

Gdy szyba lub inny szklany wyrób budowlany jest prawidłowo oznakowany lub istnieje wiarygodna etykieta, to identyfikacja typu wyrobu, daty produkcji oraz producenta jest łatwa.

 

2019 01 39 1

Wypadnięcie szyby warstwowej z daszku szklanego

 

Czasem jednak identyfikacja wymaga demontażu szyby z okna, oszklenia z fasady, a nawet usunięcia wstęgi spoiwa konstrukcyjnego, ale zawsze identyfikacja typu wyrobu i producenta jest niezbędna dla prawidłowej weryfikacji zgodności oszklenia w zabudowie.

 

W przypadku wymagań zawartych w Rozporządzeniu Rady (UE) nr 305/2011, taki zapis znajduje się w Art. 4, ust. 3 w brzmieniu: o ile brak obiektywnych wskazań, że jest inaczej, państwa członkowskie przyjmują, że DWU sporządzona przez producenta jest dokładna i wiarygodna.

 

Problem trwałości wyrobów budowlanych znajduje się w zapisie podstawowych wymagań w ramach zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych. 

 

Szczególnego znaczenia nabiera w odniesieniu do materiałów kruchych, jakim jest szkło oraz wyroby budowlane ze szkła, w tym do powszechnie stosowanych w budownictwie bezpiecznych szyb warstwowych.

 

W przypadku szkła, tj. szyb, stanowiących tafle składowe do zespoleń (szkło warstwowe, szkło hartowane, szkło termicznie wzmacniane i wiele innych), w częściach harmonizujących odpowiednich dla nich norm PN EN znajduje się zawsze wymaganie trwałości, rozumianej też często jako wytrzymałość mechaniczna i/lub termiczna, a także odporność na oddziaływania klimatyczne w zwykłych warunkach ich użytkowania.

 

Trwałość bezpiecznych szyb warstwowych w zastosowaniach zewnętrznych, przykładowo jako balustrady, ściany osłonowe garaży wielopiętrowych, portfenetry, zewnętrzne schody szklane, daszki szklane, itp., polega na łącznej odporności zastosowanego szkła warstwowego i jego tafli składowych na promieniowanie, wysoką temperaturę, wysoką wilgotność z kondensacją, a często również na obciążenia mechaniczne w użytkowaniu.

 

Wiąże się to także z koniecznością zaprojektowania rodzaju międzywarstwy odpowiedniej dla zamierzonego zastosowania grubości i z odpowiedniej folii lub materiału jako tworzywa oszkleniowego, a więc projektant powinien mieć specjalistyczną wiedzę techniczną.

 

Niechlubne przykłady braku trwałości szyb warstwowych w zabudowie, a przy tym naruszenia wymagania podstawowego dot. bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów, przedstawiają zamieszczone zdjęcia. Niech będą przestrogą dla producentów.

 

W przypadkach, gdy liczba szyb wadliwych (jednostek niezgodnych) przekracza granicę dopuszczalności dla normowego planu badań lub uzgodnioną przez Strony kontraktu dostawy w wersji zaostrzonej w umowie cywilno-prawnej, dochodzi do wycofania z użytkowania nawet całej partii dostawy z obiektu budowlanego ze wszelkimi konsekwencjami z tym związanymi

 

Wojciech Korzynow

mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Literatura:
1. PN ISO 2859-1: 2003 wersja polska. Procedury kontroli wyrywkowej metodą alternatywną. Część 1: Schematy kontroli indeksowane na podstawie granicy akceptowanej jakości (AQL) stosowane do kontroli partii za partią.
2. PN EN 14449: 2008 wersja polska. Szkło w budownictwie. Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe. Ocena zgodności wyrobu z normą.
3. PN EN ISO 12543-1: 2011 wersja angielska. Szkło w budownictwie. Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe. Część 1: Definicje i opis części składowych.
4. PN EN ISO 12543-2: 2011 wersja polska. Szkło w budownictwie. Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe. Część 2: Bezpieczne szkło warstwowe.
5. PN EN ISO 12543-3: 2011 wersja polska. Szkło w budownictwie. Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe. Część 3: Szkło warstwowe.
6. PN EN ISO 12543-4: 2011 wersja angielska. Szkło w budownictwie. Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe. Część 4: Metody badań odporności.
7. PN EN ISO 12543-5: 2011 wersja angielska. Szkło w budownictwie. Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe. Część 5: Wymiary i wykończenie obrzeża.
8. PN EN ISO 12543-6: 2011 wersja polska. Szkło w budownictwie. Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe. Część 6: Wygląd.
9. PN-EN 356: 2000 wersja polska. Szkło w budownictwie. Szyby ochronne. Badania i klasyfikacja odporności na ręczny atak.
10. PN EN 1063: 2002 wersja polska. Szkło w budownictwie. Bezpieczne oszklenia. Badanie i klasyfikacja odporności na uderzenie pociskiem.
11. PN-EN 12600: 2004 wersja polska. Badanie wahadłem. Udarowa metoda badania i klasyfikacji szkła płaskiego.
12. PN EN 13541: 2012 wersja angielska. Szkło w budownictwie. Bezpieczne oszklenia. Badanie i klasyfikacja odporności na siłę eksplozji.

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 1/2019

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.