Kompleksowe planowanie oświetlenia dziennego


Badania firmy EUROGLAS dowodzą, że optymalne oświetlenie pomieszczeń wymaga doświadczenia, wyczucia i zastosowania właściwego szkła. Świadome planowanie oświetlenia pomieszczeń niejednokrotnie stawia przed architektami bardzo trudne zadanie.

Nasuwa się wówczas wiele pytań:
- Jakie natężenia oświetlenia potrzebne będzie przyszłym użytkownikom pomieszczeń?
- Czy zwiększenie ilości światła nie spowoduje niekorzystnego nagrzewania się budynku?
- Czy da się zminimalizować koszty klimatyzacji?

Oprócz orientacji obiektu i doboru właściwego szkła w projektowaniu winna być również uwzględniona odpowiednia ochrona przed nagrzewaniem. Wszystko to dlatego, że współdziałanie szkieł high-tech z różnymi systemami chroniącymi przed oślepianiem każdorazowo prowadzi do różnych wyników pomiarów oświetlenia we wnętrzu budynków.

Fot. 1. ABB, Baden, Szwajcaria. Nowoczesne szkło high-tech wyprodukowane przez EUROGLAS przekonują elegancką przejrzystością i optymalną przepuszczalnością światła


Światło jest miarodajnym czynnikiem samopoczucia człowieka. Przy czym światło naturalne nie da się zastąpić światłem sztucznym – brak światła dziennego może znacznie obniżyć wydajność pracy, a nawet powodować choroby w postaci depresji czy karłowacenia. Pomimo znaczenia oświetlenia dziennego dla ludzkiego zdrowia odpowiednie normy dotyczące planowania oświetlenia mają do dzisiaj jedynie charakter wytycznych.

Podczas gdy niemiecka norma DIN 5034 cz. 1 do 6 Oświetlenie pomieszczeń światłem dziennym podaje, że gdy udział światła dziennego na poziomej płaszczyźnie odniesienia pośrodku wynosić powinna co najmniej 0,9%, tj. 90 luxów,  to norma europejska EN 12464-1 niezbędny poziom oświetlenia określa znacznie mniej dokładnie: Światło dzienne może przejmować całkowicie lub częściowo funkcję oświetlenia dla czynności wymagających użycia wzroku. Realizacja tego zadania leży całkowicie w gestii projektanta.

Eksperci, tak jak austriackie laboratorium Licht-Labor Bartenbach, idą w swoich zaleceniach dalej: dla stanowiska do pracy przy komputerze optymalne jest oświetlenie na poziomie od 200 do 400 luxów (2 do 4%) , dla pomieszczeń do pracy grupowej zaleca się 300 do 400 luxów a dla warsztatów nawet 600-800 luxów.

 
 Rys. 1. Powlekane szkła COMBI dbają o maksymalna przepuszczalność światła przy jednoczesnej ochronie przed nagrzewaniem. Nawet przy przepuszczalności światła na poziomie 50% udział światła dziennego 2% zalecany przez ekspertów, jest przekroczony. W zależności od orientacji obiektu względem stron świata przy silnej operacji słonecznej może być konieczne zastosowanie dodatkowej, mechanicznej ochrony przed olśnieniem

Studium oświetlenia dla różnych rozwiązań oszklenia szkłem typu Combi

Zamówione przez EUROGLAS studium oświetlenia sprawdza na bazie standardowego pokoju biurowego o szerokości 4,50 m i głębokości 5,50 m różne rozwiązania oszklenia fasady. Wzorcowe biuro ma wysokość 3,0 m. Parapety znajdują się na wysokości 1,0 m, część ściany pomiędzy parapetem a sufitem jest oszklona.  Odbicie światła od podłogi, ścian i sufitu została określona odpowiednio na 20, 50 i 80%. Często przy określaniu udziału światła dziennego dla oświetlenia pomieszczeń rodzi się pytanie o efektywna ochronę przed olśnieniem.

Jako pierwszą ochronę przed nasłonecznieniem i olśnieniem uznaje się usytuowanie budynku względem stron świata, orientację stanowisk roboczych, przesłony i przepuszczalność światła przez oszklenie. Urządzenia w postaci ekranów i żaluzji zewnętrznych stanowią ochronę wtórną. Jako trzecie z kolei zabezpieczenie uznaje się umieszczone wewnątrz pomieszczeń rolosy, żaluzje i ekrany wewnętrzne.

Przy obliczaniu udziału światła dziennego wzięto pod uwagę następujące trzy warianty: 
. Fasada szklana bez ochrony przed olśnieniem
. Fasada szklana z wewnętrznym ekranem chroniącym przed olśnieniem (połowa wysokości oszklenia zasłonięta)
. Fasada szklana z zewnętrzną ochroną przed olśnieniem w postaci lameli.

Każdy z trzech wariantów został obliczony dla oszklenia szybą zespoloną o przepuszczalności światła 80, 50 oraz 30%. Odpowiada to całkowitej przepuszczalności energii (wartość g) od 15 do 60%. Oznacza to, że od 15 do 60% energii słonecznej była przepuszczana do pomieszczenia. Dla wszystkich obliczeń przyjęto poziome źródło światła o natężeniu 10 000 luxów. Odpowiada to średniemu oświetleniu światłem słonecznym przy zachmurzonym niebie.
Wyniki: dla wariantu bez ochrony przed olśnieniem i oszkleniu fasady szybą zespoloną o przepuszczalności światła 80% osiągnięte natężenie światła dziennego wynosi ok. 6,4% – a więc 640 luxów – czyli znacznie powyżej wymagań normy. Przy przepuszczalności światła 50% udział światła dziennego maleje do ok. 4%, a przy przepuszczalności 20% wynosi jeszcze 1,6%. Właśnie przy tym wariancie jest wyraźnie widoczne, że zastosowanie szkła o przepuszczalności światła 20% jeszcze spełnia wymagania normy, chociaż nie osiąga zaleceń ekspertów dla stanowiska do pracy z komputerem.

Przy zastosowaniu wewnętrznej ochrony przed olśnieniem, gdzie zakryciu uległa dolna połowa przeszklenia, stanowisko do pracy znajdujące się przy oknie jest wolne od olśnienia. Jednocześnie reszta pomieszczenia zyskuje na natężeniu oświetlenia dzięki światłu wpadającemu przez górną, nie zakrytą część oszklenia fasady. Odpowiednio pozytywne są również wyniki pomiarów udziału światła dziennego: przy 80% przepuszczalności światła przez zespolenia fasady wynosi on około 3,3%, przy 50% jeszcze 2,3%. Nawet fasada o przepuszczalności 20% spełnia wymagania normy i udział światła dziennego wynosi ca. 1,8%.
W przypadku zewnętrznej ochrony przeciwsłonecznej wybrano rozwiązanie z zewnętrznymi lamelami, które dla potrzeb obliczeń ustawione były poziomo. Wyniki w tym przypadku wskazują na dużą większą redukcję udziału światła dziennego niż w przypadku ochrony wewnętrznej. Udział światła dziennego maleje odpowiednio dla szkieł o przepuszczalności światła 80, 50 i 20% i wynosi ok. 3,0% poprzez 1,9 do 0,8%.

 
 Rys. 2. Wewnętrzna ochrona przed olśnieniem zakrywa tylko dolną połowę przeszklenia umożliwiając swobodną pracę przy oknie. Przez górnę część przeszklenia przenika jednak nadal tak wiele światła, że minimum określone na 0,9% jest w każdym przypadku oszklenia znacznie przekroczone
 
 Rys. 3. Przy zachmurzonym niebie i poziomo ustawionych lamellach zewnętrznych udział światła dziennego zostaje znacznie zredukowany. Przy w pełni zachmurzonym niebie i oszkleniu o przepuszczalności światła 80% udział światła dziennego na poziomie 3% leży jednak nadal powyżej zalecanego przez ekspertów minimum 2%

Szkło Combi jako integralna część planowania oświetlenia światłem dziennym

Studium wykazuje, że oprócz usytuowania obiektu decydujący jest również wybór odpowiedniego szkła, np. typu Combi. W tym przypadku przeciwstawienie sobie przepuszczalności światła i ochrony przed nagrzewaniem to zbyt mało. Wysoki udział oświetlenia dziennego może prowadzić do słabej ochrony przed nagrzewaniem. Producenci szkła powlekanego, tak jak EUROGLAS, oferują różne produkty. EUROGLAS proponuje szkło przeciwsłoneczne najnowszej generacji SILVERSTAR COMBI Neutral 70/35. Ten produkt o najwyższej selektywności, oprócz wysokiej przepuszczalności światła charakteryzuje się optymalną ochroną przed nagrzewaniem w lecie i efektywną ochroną przeciwsłoneczną w zimie. Przy ich zastosowaniu uzyskuje się optymalne oświetlenie stanowisk pracy światłem dziennym bez konieczności używania światła sztucznego nawet przy w pełni zachmurzonym niebie. Tak osiągnięte udziały natężenia oświetlenia światłem dziennym zarówno w pobliżu okien jak i wewnątrz pomieszczeń przekraczają wyraźnie minima zalecane przez ekspertów.

 
Fot. 2. Szkoła zawodowa w Bernie. Szkła SILVERSTAR COMBI zapewniają wysoka przepuszczalność światła w głębi pomieszczeń podnosząc jakość stanowisk pracy 

Z uwagi na różne systemy ochrony przed olśnieniem da się zauważyć ich różną efektywność. O ile wewnętrzny ekran pozwala na lepsze wykorzystanie światła wewnątrz pomieszczeń to zewnętrzne lamele są bardziej efektywne w ochronie przed nagrzewaniem. Projektowanie oświetlenia pomieszczeń światłem dziennym jest kompleksowym zagadnieniem wymagającym pomocy specjalistów z tej dziedziny.

EUROGLAS
Tłumaczył: Marek Czupkiewicz

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.