Wartość techniczna okien lub drzwi
Okna
Wartość techniczna okien wiąże się z:
a) doborem typu profili okiennych, rodzajem materiału z jakiego są wykonane, typem przekładek termicznych, wykończeniem zewnętrznym (foliowanie profili PVC, lakierowanie okien drewnianych lub użycie osłon zewnętrznych).
W zastosowaniach do budynków mieszkalnych, w tym jednorodzinnych, dominują głównie okna z profili drewnianych lub PVC oraz z profili drewnianych z zewnętrzną osłoną tworzywową, kompozytową lub aluminiową, co zapewnia ich zwiększoną odporność na oddziaływania atmosferyczne.
Okna drewniane wykonywane bywają z drewna: sosny, jodły, świerku, dębu, rzadziej z cedru, modrzewia, mahoniu meranti, jesionu. Ramiaki wykonywane są jako klejone warstwowo lub jako lite.
Przykładem korzystnego pod względem izolacyjności termicznej, estetyki wykonania i walorów użytkowych jest energooszczędne, drewniane okno Sokółka: Ug=0,6 W/m2K (oszklenie), Uw=0,8 W/m2K (całe okno).
W rozwiniętych krajach środkowo-europejskich, zwłaszcza w okolicach górskich, nawet w budynkach jednorodzinnych, stosowane są również okna z profili metalowych (głównie aluminiowych) z izolującą termicznie przekładką tworzywową i wewnętrzną okładziną drewnianą, tzw. wielomateriałowe – o takim zastosowaniu decydują m.in. względy bezpieczeństwa i trwałości.
Na jakość okien PVC wpływają: kształt i grubość ścianek profili, dodatkowe wzmocnienia, przekładki termiczne, nietoksyczność materiału. Jakość okien drewnianych zależy od jakości drewna, innych zastosowanych materiałów, technologii wykonania i rodzaju wykończenia.
Na rynku krajowym istnieje duży wybór firm i wyrobów z branży stolarki otworowej, co potencjalnym nabywcom ułatwia dokonanie przemyślanych wyborów.
Dostępne w handlu okna różnią się niekiedy znacznie parametrami technicznymi, nie oznacza to jednak, że te o lepszych parametrach, np. znacznie niższym współczynniku Uw, dyskwalifikują pozostałe. Decyduje tu zamierzony standard budynku, jak i inne właściwości okna: wytrzymałościowe, funkcjonalne, przewidywanej trwałości.
Profile okienne są podstawowym elementem określonego systemu okien. Grubość profilu limituje możliwą do zastosowania grubość oszklenia, bowiem pakiety szyb zespolonych mają różne grubości – od około 22 mm do 48 mm i więcej. Większe grubości są charakterystyczne dla korzystnych w użytkowaniu szyb zespolonych wielofunkcyjnych.
b) doborem szkła wypełniającego w oknach.
Obecnie, jako standardowe, stosowane są oszklenia dwuszybowe izolacyjne, w których jedna z powierzchni wewnętrznych ma naniesioną warstwę metali szlachetnych, niewidoczną dla oglądającego okno, tzw. niskoemisyjną (low-e). Przestrzeń międzyszybowa bywa wypełniona powietrzem lub gazem szlachetnym (argonem, ksenonem, mieszanką gazów). Znacznie niższe współczynniki izolacyjności termicznej mają oszklenia z szyb zespolonych dwukomorowych, z powłokami niskoemisyjnymi, również wypełnione gazem. Obecnie dostępne jednokomorowe szyby zespolone o budowie jak podano pod Tabelą 3, o wartości wspł. U oscylującej wokół 1,1 W/m2K, uznawane są przez fachowców branży szklarskiej za doskonałe osiągnięcie techniczne. Zapowiadana jest już jednak kolejna generacja szyb zespolonych dwukomorowych: o budowie 4-12-4-12-4 z powłokami LE i również 90% wypełnieniem gazem, przy oczekiwanym wspł. U=0,7 W/m2K jako standard oraz o budowie 4-14-4-14-4, ze wspł. U= 0,6 W/m2K – np. tzw. Thermoplus III S3 firmy PILKINGTON. Podobną budowę mają szyby o nazwie iplus 3L oraz iplus 3CL firmy INTERPANE, których wspł. U osiąga wartość rzędu 0,5 W/m2K, sumaryczna grubość szyby nie przekracza 32 mm, transmisja światła wynosi 72% a całkowita przepuszczalności energii 55%.
Wpływ powłok niskoemisyjnych na właściwości izolacyjności termicznej szyb zespolonych przedstawiają rys. 7 i 8.
Wśród oszkleń o poprawionych właściwościach izolacyjności termicznej instalowane są takie, które mają dodatkowo specjalne właściwości techniczno-użytkowe: np. przeciwsłoneczne, o polepszonych właściwościach izolacyjności akustycznej, bezpieczne, samoczyszczące i wiele innych. Właściwości te mogą być łączone w jednej szybie zespolonej jako tzw. oszklenia wielofunkcyjne.
Wydaje się jednak, że informacje o dużych możliwościach doboru oszkleń są niewystarczająco rozpowszechniane wśród indywidualnych klientów nabywających okna, dla których niekiedy jedynymi kryteriami wyboru jest wygląd okien (to pozytywne kryterium) oraz jak najniższa cena (to kryterium jest bardzo mylące i w zasadzie negatywne).
c) doborem okuć w oknach
Obecnie bywają stosowane okucia:
● obwodowe rozwieralne, rozwieralno-uchylne,
● antywłamaniowe,
● ukryte.
Okucia obwodowe umożliwiają regulowanie uchyłu okna, tym samym umożliwiając stały napływ świeżego powietrza, np.: w lecie 160 mm uchyłu, zimą 40 mm.
d) zastosowanym sposobem infiltracji (nawiewu) świeżego powietrza do pomieszczeń
Niedawne problemy ze zbyt szczelnymi oknami rozwiązuje obecnie stosowanie nawiewników automatycznych: sterowanych wilgotnością powietrza, różnicą ciśnień, różnicą temperatur lub ręcznie. Nawiewniki powinny zapewnić napływ powietrza w ilościach 20-50 m3/h przy wentylacji grawitacyjnej pomieszczeń i 15-30 m3/h przy wentylacji tzw. wymuszonej (mechanicznej). Wymiana okien i drzwi zewnętrznych na nowe, o lepszej izolacyjności termicznej, skutkuje efektem wyższych temperatur powierzchniowych w/w przegród, a przy racjonalnie dobranych sposobach dopływu powietrza zewnętrznego (nawiewniki) pozwala na uniknięcie wykropleń pary wodnej na szybach, profilach i przyległych przegrodach budowlanych. Tym samym minimalizuje się zagrożenie powstawania skupisk pleśni w mieszkaniach.
Drzwi zewnętrzne
Wartość techniczna drzwi zewnętrznych zależy od rodzaju ich konstrukcji i właściwości technicznych materiałów, z jakich są wykonane drzwi, ościeżnice, progi. Drzwi zewnętrzne podlegają szczególnie dużym obciążeniom użytkowym - wielokrotne otwieranie i zamykanie, zmienne warunki klimatyczne, możliwe uszkodzenia przypadkowe lub rozmyślne – i dlatego wymagają wysokiej odporności konstrukcyjnej, materiałowej i eksploatacyjnej. Tym umotywowane są poszukiwania rozwiązań innych niż drzwi wykonywane z drewna litego.
Chociaż oferta drzwi drewnianych lub drewnopochodnych wciąż pozostaje bogata, to równolegle istnieje wiele rozwiązań drzwi o technologii mieszanej (wielomateriałowej), z odpornymi okładzinami zewnętrznymi (blacha stalowa ocynkowana, blacha aluminiowa, PVC powlekane folią, i in.) i z lekkim, izolującym termicznie wypełnieniem wewnętrznym (spieniony polistyren i poliuretan, papierowa struktura typu plaster miodu, kasetony z MDF itp.).
Jednak wciąż najpopularniejsze pozostają drzwi drewniane – wielowarstwowe, rzadziej o konstrukcji litej – wykonane z sosny, dębu, mahoniu meranti.
Wartość techniczna drzwi związana jest z parametrami technicznymi:
● ramy, która jest podstawowym elementem konstrukcji drzwi drewnianych lub drewnopochodnych. Ramiak wykonuje się z drewna klejonego trójwarstwowo (sosna, dąb, mahoń meranti), co zapewnia wymaganą sztywność, stabilność wymiarową i trwałość. Oprócz ram drewnianych bywają stosowane ramy aluminiowe lub stalowe, zwłaszcza w drzwiach o specjalnych wymaganiach trwałości lub bezpieczeństwa.
● elementów okładzinowych i wypełnienia, zależnych od konstrukcji drzwi. Drzwi drewniane konstruowane są jako: płycinowe, klepkowe, z drewna litego, z płyty twardej. Płyciny (wypełnienie) stanowią elementy klejone warstwowo z drewna litego i frezowane. Oprócz tego płyciny wykonuje się z porowatej i dobrze izolującej pianki tworzywowej, głównie poliuretanowej, a także z płyty pilśniowej, obustronnie obłożonej grubym fornirem, np. dębowym. Stosowany bywa także układ warstw: płyciny wykonane w formie paneli z okleinowanej sklejki liściastej, z wypełnieniem z pianki poliuretanowej lub styropianu.
Wytwarzane są również drzwi o konstrukcji „mieszanej”: ramiak j.w., a powierzchnie skrzydła obłożone są płytami HDF lub dwiema wytłoczkami z włókna szklanego, imitującymi wygląd i strukturę drewna. Wypełnienie stanowi tu lite drewno lub płyta wiórowa albo też tzw. plaster miodu.
Grubości drzwi drewnianych wynoszą najczęściej 56, 66, 68 mm. Drzwi dostępne są w szerokiej gamie kolorystycznej drewnopochodnej: dąb, mahoń, palisander, teak, buk.
Coraz popularniejsze stają się drzwi częściowo przeszklone, niekiedy z elementami ozdobnymi.
● progu wykonanego z materiałów odpornych na ścieranie, np.: drewna dębowego, aluminium, stali. Załączony rysunek (rys. 10) wskazuje, jak znacząco może wpływać konstrukcja progu (dzięki dobranej izolacyjności termicznej i szczelności) na temperaturę powierzchniową drzwi, a tym samym na warunki temperaturowe bliskiego otoczenia drzwi.
● okuć, zawiasów i zamków. Od typu okuć zależy funkcjonalność otwierania i zamykania, trwałość i odporność drzwi na włamania. Przykładowe okucia np.: listwowe 4-punktowe z zasuwą i ryglem antywłamaniowym, zawiasy stalowe lub mosiężne. Drzwi o podwyższonej odporności na włamanie uzbrojone są w atestowane okucia antywłamaniowe i specjalnego przeznaczenia.
Uwagi dodatkowe
Drzwi pozbawione wkładek izolujących termicznie charakteryzują się współczynnikiem U powyżej 2 W/m2K. Niekiedy trudny jest do spełnienia wymóg izolacyjności cieplnej <2,6 W/m2K, zgodnie z obecnymi wytycznymi krajowymi. Natomiast drzwi z wypełnieniem z materiałów termoizolacyjnych charakteryzują się wpółczynnikiem przenikania ciepła 1,22 do 1,8 W/m2K.
Współczynnik przenikalności powietrza mieści się w granicach od 0,18 do 0,81 m3/(mhdaPa 2/3).
Infiltrację próbuje się ograniczyć przez stosowanie uszczelek obwodowych, a także przez wbudowywanie drzwi otwieranych na zewnątrz.
Szklenie w drzwiach zewnętrznych było dotychczas elementem głównie ozdobnym, obecnie zaczęto je stosować również ze względów funkcjonalnych, np. z uwagi na możliwość doświetlenia korytarza lub pomieszczeń wewnętrznych. W takiej sytuacji wykorzystuje się drzwi zewnętrzne wyposażone w naświetla boczne i górne.
Szczególnie przydatne w takim zastosowaniu jest szkło wielowarstwowe, klejone, tzw. bezpieczne, w tym antywłamiowe oraz inne, np. o regulownym stopniu przejrzystości i z powłokami refleksyjnymi lub lite płyty poliweglanowe.
Infomacje uzupełniające
Ocena istniejącego stanu technicznego okien i drzwi
Poza oczywistymi przypadkami zniszczonej stolarki okiennej lub drzwiowej, przed jej wymianą warto zasięgnąć porady specjalisty. Może się bowiem okazać, że stare okna lub drzwi wykonane są z cennego gatunku drewna i wymagają jedynie renowacji, wyregulowania lub zmiany oszklenia na szyby o lepszych właściwościach izolacyjności termicznej.
Względy finansowe
Dostępne na rynku okna i drzwi cechuje duża rozpiętość cenowa, ze względu na ich technologię wykonania i zastosowane materiały. W cenie „ukryta” jest jakość wyrobu, jego trwałość i walory estetyczne. Dlatego nie warto robić nadmiernych oszczędności przy zakupie okien i drzwi! Jest to zakup przeznaczony na długie użytkowanie - usuwanie późniejszych usterek lub innych niedogodności jest kłopotliwe lub w ogóle niemożliwe, a spory z producentem mogą ciągnąć się długo i nieskutecznie.
Montaż okien
Nawet najlepsze okna mogą stać się przyczyną znacznych kłopotów eksploatacyjnych z powodu ich wadliwego zamontowania. Dlatego równie ważne jak dobór okien jest zapewnienie sobie fachowej ekipy montażowej (serwisowej lub przeszkolonej przez producenta).
Starzenie się materiałów, wady, usterki
Nieuchronnie należy się spodziewać starzenia się także nowych okien i drzwi zewnętrznych. W zależności od materiału, z którego wykonane są profile, starzenie ma różne objawy i bardzo różny czas występowania: np. żółknięcie PVC, paczenie się drewna, odkształcenia we wszystkich typach konstrukcyjno-materiałowych. Dlatego istotna jest informacja o okresie gwarancji i zaopatrzenie się w instrukcję użytkowania od producenta.
