Inspiracją do opracowania tego tekstu były artykuły prasowe, zawierające krytyczne uwagi odnośnie jakości produkowanych okien oraz wnioski wypływające z przeprowadzonych badań 50 próbek okien. Użytkownicy okien mogą oceniać negatywnie jakość okien, stwierdzając głównie, ich zdaniem, zbyt dużą przepuszczalność powietrza i niską odporność na przenikanie wody opadowej.

Jednak najpierw należy sobie uświadomić czego można się spodziewać po oknie wykonanym zgodnie z dokumentem normatywnym, jakim jest Aprobata Techniczna. Do pomieszczeń mieszkalnych, z wentylacją grawitacyjną, Aprobata Techniczna przewiduje stosowanie okien ze szczelinami infiltracyjnymi, dla których to okien wartość współczynnika przepuszczalności powietrza (zwanego też współczynnikiem infiltracji) a wynosi od 0,5 do 1 m3/h.m.dPa 2/3.

Oznacza to, że przez typowe, dwuskrzydłowe okno, ze słupkiem stałym, o wymiarach modularnych 1,5x1,5 m, posiadające długość zewnętrznych uszczelek około 7,7 m, przy ciśnieniu parcia wiatru o wartości 150 Pa, wywołanym przez wiatr o prędkości 60 km/h, przez okno może przeniknąć w ciągu godziny od 23,4 do 46,8 m3 powietrza. Odpowiednio przez okno bez szczelin infiltracyjnych, o współczynniku przepuszczalności powietrza do 0,3 m3/h.m.dPa 2/3 może przeniknąć w ciągu godziny do 14 m3 powietrza.

Z tego powodu prywatni inwestorzy decydują się na montowanie głównie okien bez szczelin infiltracyjnych.

Jakość produkowanych okien najłatwiej ocenić badając okna bez szczelin infiltracyjnych. W świetle przeprowadzonych badań stwierdzono rozbieżność zmierzonych współczynników przepuszczalności powietrza okien bez szczelin infiltracyjnych od 0,07 do 0,28 m3/h.m.dPa 2/3.

! ...prywatni inwestorzy decydują się na montowanie głównie okien bez szczelin infiltracyjnych...

Tak duża rozbieżność wyników badań skłoniła badających do poszukiwania przyczyn występujących nieszczelności okien.

Okna zazwyczaj posiadają dwie uszczelki, zewnętrzną, osadzoną w ościeżnicy i wewnętrzną, osadzoną w skrzydle okiennym. Z uwagi na znaczne wymiary otworów odwadniających w ościeżnicy, zewnętrzna uszczelka odgrywa drugorzędną rolę w zapewnieniu szczelności okna.

Uszczelki wewnętrzne są odkształcone w górnych narożach przez ramię rozwórki w skrzydle rozwierano-uchylnym i przez skrzydełko zawiasu górnego w skrzydle rozwieranym, co stanowi źródło nieszczelności, niezależnie od wartości parcia wiatru. Jeżeli dodamy do tego często występujący brak czopów dociskających skrzydło do ościeżnicy, usytuowanych w pobliżu rozwórki i zawiasu górnego, mamy pierwsze poważne źródło nieszczelności okna.

Drugim powodem znacznych nieszczelności jest niedostateczne dociskanie skrzydeł przy narożach po stronie klameczki, spowodowane znacznym oddaleniem czopów okuć od tych naroży. Przyczyny tego stanu należy upatrywać po pierwsze - w zastosowaniu w większości okuć rozwiązań mikrowentylacji, nie biorących udziału w dociskaniu skrzydła w pozycji zamkniętej oraz - po drugie - często występującym znacznym oddaleniem czopów zasuwnicy po stronie klameczki od naroży górnych i dolnych.

Przy znacznym oddaleniu się skrzydła od ościeżnicy pod wpływem parcia wiatru, ujawnia się wyraźnie wpływ rodzaju zastosowanych uszczelek na szczelność okien. W większości systemów okiennych stosowane są uszczelki o otwartym przekroju i niekiedy o niewielkim stopniu ugięcia podczas zamykania skrzydeł, przez co nie zapewniają wymaganej szczelności. Okna drewniane są w mniejszym stopniu wrażliwe, niż okna z PVC, na wpływ położenia punktów docisku skrzydła, z uwagi na sztywność ramiaków wykonanych z klejonych warstw drewna. Z kolei okna wykonane z kształtowników aluminiowych wykazują duże nieszczelności z powodu przerwania ciągłości uszczelek przy rozwórce i zawiasie górnym (producenci okien wycinają odcinki uszczelek).

Przechodząc do zagadnienia odporności na przenikanie wody opadowej, określanej w normach wodoszczelnością, należy stwierdzić zróżnicowanie wymagań dla poszczególnych systemów okien, stawiając wymaganie zachowania szczelności do wartości ciśnienia próbnego parcia wiatru 150 Pa (klasa 4A wg PN-EN 12208:2001) dla jednych, a dla innych nawet 600 Pa (klasa 9A wg PN-EN 12208:2001), bez wyraźnego określenia zakresu stosowania.

Główną przyczyną braku wymaganej odporności na przenikanie wody opadowej okien jest wykonywanie otworów odwadniających o niewłaściwym kształcie i ilości. W oknach z PVC niektórzy producenci wykonują otwory odwadniające w ościeżnicy, w postaci okrągłych otworów o średnicy 5 mm, zamiast podłużnych o wymiarach, co najmniej, 5x25 mm. Dodatkowo  skrzydłach stwierdzano brak otworów odwadniających, nie mówiąc już o otworach odpowietrzających.

Brak otworów odwadniających w skrzydłach okien z kształtowników z aluminiowych objawia się powstaniem przecieków z wnętrza skrzydła pod listwami mocującymi szyby, zanim powstają przecieki pomiędzy skrzydłem i ościeżnicą. Do wnętrza skrzydeł woda przenika głównie w narożach, przez nie sklejone połączenia uszczelek, ciętych dodatkowo pod kątem 90o, zamiast pod kątem 45o. Brak klejenia w narożach uszczelek osadzonych w ościeżnicy jest kolejną przyczyną nieszczelności tych okien.

Na podstawie badań stwierdza się, że poziom jakości produkowanych okien jest często niezadowalający, a przewidywane wprowadzenie europejskiej normy przedmiotowej na okna, a tym samym norm na klasyfikację parametrów okien i metod badań, postawi przed producentami okien jeszcze wyższe wymagania.

Norma PN-EN 12207:2001 zawierająca klasyfikację okien według wartości przepuszczalności powietrza w odniesieniu do długości linii stykowej otworu (długości uszczelek zewnętrznych okna) przewiduje w tablicy 2 określone maksymalne objętości powietrza przepływającego przez okno w ciągu godziny, przypadające na 1 m długości linii stykowej. Po podzieleniu tych objętości przez 102/3=4,64 uzyskujemy wartości współczynnika przepuszczalności powietrza, które dla poszczególnych klas wynoszą:
Klasa 4 – a=0,162 m3/h·m·dPa2/3
Klasa 3 – a=0,485 m3/h·m·dPa2/3
Klasa 2 – a=1,455 m3/h·m·dPa2/3
Klasa 1 – a=2,694 m3/h·m·dPa2/3

Współczynnik przepuszczalności powietrza do 0,3 m3/h·m·dPa2/3 okien bez szczelin infiltracyjnych odpowiada klasie 3 przepuszczalności powietrza wg PN-EN 12207:2001, co sprawia, że maksymalne ciśnienie próbne wyniesie 600 Pa, a nie 300 Pa, jak przewidziano w Aprobatach Technicznych. Natężenie przepływu powietrza zostanie sprowadzone do temperatury odniesienia 20oC (293oK), zamiast jak dotychczas do temperatury 0oC (273oK), co pogorszy wyniki badań na przepuszczalność powietrza o około 7%.

Dodatkowo, do określenia uzyskanego współczynnika przepuszczalności powietrza trzeba będzie wziąć najgorszy wynik z wyników dla poszczególnych ciśnień, a nie wartość średnią wyników, jak przewidują Aprobaty Techniczne.

Podstawowe wnioski, jakie wypływają z przedstawionej krytycznej oceny stanu jakości produkowanych okien, sprowadzają się głównie do konieczności wzmożenia działań w ramach Zakładowej Kontroli Produkcji oraz przeprowadzenia starannego doboru okuć i uszczelek do poszczególnych rodzajów i wielkości okien.

W zakresie wymagań stawianych oknom do pomieszczeń z wentylacją grawitacyjną powinno nastąpić większe zróżnicowanie współczynników przepuszczalności powietrza, uwzględniające zróżnicowane strumienie powietrza wentylacyjnego do pomieszczeń kuchennych, łazienek czy pokojów mieszkalnych oraz powierzchnie okien występujące w tych pomieszczeniach.

mgr inż. Marek Okuniewski
ITB Oddział Wielkopolski

! Uszczelki wewnętrzne są odkształcone w górnych narożach przez ramię rozwórki w skrzydle rozwierano-uchylnym i przez skrzydełko zawiasu górnego w skrzydle rozwieranym, co stanowi źródło nieszczelności, niezależnie od wartości parcia wiatru.

! Na podstawie badań stwierdza się, że poziom jakości produkowanych okien jest często niezadowalający, a przewidywane wprowadzenie europejskiej normy przedmiotowej na okna, a tym samym norm na klasyfikację parametrów okien i metod badań, postawi przed producentami okien jeszcze wyższe wymagania.

więcej informacji: Świat Szkła 6/2006

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.