Osłona budynku z architektonicznego punktu widzenia jest bogatym materiałem twórczym, zaś z punktu widzenia fizyki stanowi swego rodzaju filtr pomiędzy otoczeniem a budynkiem; kontroluje przepływ powietrza, ciepła, światła i dźwięku.
Faktem jest, że najlepszą barierę dla wiatru, ciepła i dźwięku stanowi ściana budynku, ale już promieniowanie słoneczne skuteczniej jest zatrzymać na zewnątrz, zanim dotrze ono do ściany. To cytat z wypowiedzi nieżyjącego już węgierskiego architekta Victora Olgyay'a, jednego z pierwszych, który wykorzystał w budownictwie naturalne warunki klimatyczne.
Zarówno przezierne ściany osłonowe, jak i zwykłe okna, są dla budynku kanałem, przez który przedostaje się „darmowa" energia słoneczna. Właściwe wykorzystanie tej energii stało się bodźcem do produkcji rozmaitego rodzaju osłon typu żaluzje, rolety, markizy, itp. Najefektywniejsze rozwiązania to takie, które równocześnie umożliwiają maksymalne zatrzymanie promieniowania słonecznego w okresie letnim, a przepuszczanie światła w czasie, kiedy jest go mało, np. zimą. Wykorzystanie światła dziennego, w zależności od strefy klimatycznej oraz rozwiązania funkcjonalnego i konstrukcyjnego budynku, może dać spore oszczędności. Dla przykładu, w budynku położonym w umiarkowanym klimacie, efektywne wykorzystanie światła naturalnego daje oszczędność energii w granicach 20%. Obiekty użyteczności publicznej, takie jak szkoły, urzędy, biura często aż 50% energii elektrycznej zużywają na oświetlenie.
Latem, gdy w godzinach południowych Słońce stoi bardzo wysoko, penetracja promieni słonecznych przez okna w południowej fasadzie jest niewielka. Nawet rano i po południu kąt padania światła jest taki, że wystarcza osłona z poziomo ustawionych listew, które nie wymagają zmiany położenia. Zimą natomiast, gdy słońce jest nisko, poziome listwy muszą mieć możliwość obrotu wokół własnej osi. Taka osłona daje rozproszone światło, które nie razi w oczy, bo w dużej części skierowane jest na sufit; równocześnie zaś gwarantuje maksymalne wykorzystanie światła dziennego.
Ekspozycja wschodnia i zachodnia charakteryzują się bezpośrednim działaniem Słońca tylko przez połowę dnia. W tym przypadku należy stosować żaluzje albo poziome nachylone pod kątem pomiędzy 45 a 60°, albo pionowe obrócone o 45o na północ, w taki sposób, że przepuszczają one jedynie dzienne światło oraz odbite promienie słoneczne.
Północna ekspozycja nie wymaga stosowania osłon słonecznych.
Nowy system żaluzji, które proponuje Metra jest na tyle uniwersalny, że spełnia kryteria wszechstronnej ochrony przeciwsłonecznej. Listwy charakteryzują się wrzecionowatym kształtem, o długości w przekroju od 100 do 450 mm. Przystosowane są zarówno do mocowania na stałe, jak i do okuć umożliwiających ręczne sterowanie obrotem wokół osi. System uzupełniają kształtowniki oraz zestaw elementów mocujących do muru, fasady słupowo-ryglowej Poliedra 50, do podłogi i stropu. Interesującym i rzadko spotykanym rozwiązaniem są listwy żaluzjowe ze szkła, poliwęglanu lub innego materiału, dla których przewidziano specjalne uchwyty i wieszaki. Na sposoby mocowania, dobór długości i rodzaju listew w dużej mierze wpływa statyka - dla żaluzji poziomych całkowicie otwartych maksymalna długość największej listwy nie może przekroczyć 420 cm. Przy stopniowym pochylaniu listew ich dopuszczalna długość rośnie. Natomiast pionowe żaluzje największą wytrzymałość na wiatr mają w ustawieniu prostopadłym do fasady.
Iwona Soczyńska
METRA
więcej informacji: Świat Szkla 6/2005
