Ostatnio zaczęło się więcej dziać w zakresie oznakowania wyrobów budowlanych symbolem CE. Obecnie mamy ponad 150 wyrobów budowlanych, dla których są już podstawy do oznakowania symbolem CE.
Pewna ilość wyrobów znajduje się jeszcze w fazie tzw. koegzystencji. W okresie tym, trwającym zwykle 12 miesięcy, obowiązują równolegle krajowe znaki zgodności oraz znaki zgodności CE.
Proces dostosowywania wyrobów do wymagań zharmonizowanych norm europejskich przebiega w Niemczech wciąż jeszcze bardzo pasywnie. Obserwując ten proces w innych krajach europejskich odnosi się wrażenie, że przynajmniej w przypadku producentów systematycznie dostarczających wyroby budowlane na rynki europejskie zaznacza się bardziej aktywne dążenie do oznaczania wyrobów znakiem CE. Aby bardziej kompleksowo i lepiej zrozumieć stan prawny, należy szczegółowo prześledzić (rys. 1), na jakich warunkach wyroby budowlane stosowane są na budowach, tj. jakie wymagania muszą one spełniać, aby mogły być zastosowane.
Certyfikacja wyrobów budowlanych służy temu, aby dopuścić do stosowania tylko te wyroby budowlane, których możliwość zastosowania potwierdzona jest odpowiednim oznakowaniem oraz wynika z dostarczonych dokumentów w postaci oświadczenia zgodności z normami krajowymi względnie oświadczenia zgodności z normami Wspólnoty Europejskiej. Stąd też ustawa budowlana (zgodna z europejską Dyrektywą Budowlaną 89/106/EEC) oraz przepisy budowlane w poszczególnych krajach zawierają następującą wiążącą regulację:
Ustawa budowlana
Wyroby budowlane mogą być używane do budowy, przebudowy czy konserwacji urządzeń budowlanych tylko wówczas, ... gdy posiadają krajowy znak zgodności lub znak zgodności Wspólnoty
Europejskiej (CE) i znak ten oznacza określone poziomy klas i usług lub określa parametry wyrobu budowlanego.
Fakt, że istniejące już od ok. dziesięciu lat oficjalne regulacje prawne w przeszłości nie były stosowane w wymaganym stopniu, ma wiele bardzo różnych przyczyn. Jednym z zasadniczych powodów jest fakt, że krajowy znak zgodności wielokrotnie był stosowany wyłącznie jako formalność potwierdzająca wcześniej już dobrze opracowane technologie i właściwości wyrobów. Wraz z rosnącym udziałem wyrobów budowlanych pochodzących z sąsiadujących państw europejskich, szczególnie z Europy Wschodniej, temat "oznakowania wyrobów" oraz zastosowania ich z uwzględnieniem obowiązującego obecnie w Niemczech poziomu wymagań zyskuje jednak coraz większe znaczenie. Początkowo rzadko pojawiające się pojedyncze wyroby ze znakiem CE nie prowadziły do żadnych zmian w postrzeganiu nowej ery. Teraz zmienia się to jednak zdecydowanie wraz z coraz częstszym pojawianiem się wyrobów budowlanych oznaczonych znakiem CE.
Oznakowanie CE dla ESG (szkła hartowanego) oraz TVG (szkła wzmacnianego termicznie)
Na końcu łańcucha produktów budowlanych jest budowla, która w zgodnie z dyrektywą dotyczącą wyrobów budowlanych w zakresie sześciu podstawowych wymagań, takich jak:
• nośność
• ochrona przeciwpożarowa
• higiena, zdrowie, ochrona środowiska
• bezpieczeństwo użytkowania
• izolacja dźwiękowa
• oszczędność energii, izolacja cieplna
• musi odpowiadać pewnym standardom przyjętym w danym kraju.
Aby osiągnąć ten cel, poszczególne wyroby muszą uwzględniać te warunki. Ze względu na fakt, że wyroby mogą być bardzo złożone i często wytwarzane są z dużej liczby wyrobów składowych, naczelna maksyma powinna brzmieć: Każdy użytkownik wyrobu powinien zwracać uwagę na to, czy dany wyrób odpowiada przyjętym zasadom użytkowania (normom, dopuszczeniom, zgodności w przypadkach indywidualnych).
W przypadku wyrobów składowych czy półproduktów, które poprzez łączenie z innymi wyrobami otrzymają inny status produktu budowlanego, konieczne będą wielokrotne weryfikacje względnie potwierdzenia zgodności na poszczególnych etapach budowy czy też przy odbiorach. W przypadku wyrobu ze szkła poszczególne stopnie mogą wyglądać następująco:
Stopień 1: szkło float - dowód zgodności wg EN 572-8
Stopień 2: termicznie hartowane bezpieczne szkło wapniowo-sodowo-krze-mianowe ESG wg EN 12150-2
Stopień 3: szyby zespolone izolacyjne ze szkłem powlekanym i wypełnione gazem zgodnie z normą EN 1279-5.
Stopień 4: okna z szybami zespolonymi izolacyjnymi, jak również z szybami jednowarstwowymi z hartowanym szkłem wapniowo-sodowo-krzemianowym ESG zgodnie z normą EN 14351-1.
Każdy, kto przejmuje produkt i dalej go przetwarza, ma obowiązek sprawdzenia przydatności wyrobu pod kątem właściwości, jakie musi posiadać wyrób końcowy.
Potwierdzenia zgodności wyrobów zakładu kooperującego należy na wszelki wypadek przechowywać w dokumentach związanych z danym zleceniem. Z chwilą publikacji norm:
• EN 12150-2 Szkło w budownictwie -Hartowane bezpieczne szkło wapniowo --sodowo-krzemianowe. Część 2: Ocena zgodności/norma wyrobu.
• EN 1863 Szkło w budownictwie - Termicznie wzmacniane szkło wapniowo-sodowo-krzemianowe - Część 2: ocena zgodności/norma wyrobu.
wytyczone zostały w styczniu 2005r kierunki stosowania znaku CE w zakresie tych wyrobów. Oznakowanie CE można wprowadzać w Niemczech wówczas, gdy założenia tych norm DIN-EN zostaną opublikowane w monitorze związkowym. Przewiduje się, że nastąpi to w czerwcu 2005 r. Tym samym prawdopodobnie w lipcu 2005 r rozpocznie się tzw. faza koegzystencji dla tych produktów, która potrwa 12 miesięcy. W tym okresie mogą być stosowane równolegle krajowe znaki zgodności oraz znaki zgodności CE.
Zgodnie z tym harmonogramem od sierpnia 2006r do określenia cech użyteczności szkła ESG i TVG obowiązywać będą wyłącznie znaki CE. Znak krajowy nie będzie już później dopuszczony do stosowania.
Wpływ na zakłady produkcyjne
Publikacja obu norm EN 12150-2 i EN 1863-2 nakłada na producentów z jednej strony a z drugiej na użytkowników tych wyrobów obowiązek podjęcia wszelkich wymaganych działań w celu spełnienia warunków pozwalających na oznaczenie wyrobów znakami CE.
Właściwie chodzi tu o podstawowe kwestie:
• Jakie wyroby będą produkowane dla określonych zakresów zastosowań?
• Które badania wstępne są wymagane? Chodzi przy tym o możliwości wykorzystania centralnie wykonanych badań wstępnych przez wiele zakładów produkcyjnych względnie przez zakłady partnerskie.
• Czy będą produkowane wyroby wymagające nadzoru i certyfikacji przez instytucje certyfikujące?
Oznaczenie znakiem CE
Oznaczenie znakiem CE mogłoby wyglądać następująco (przykład na rys. 2):
• oznaczenie zgodności CE, składające się ze znaku CE zgodnie z dyrektywą 93/68/EWG
• nazwa lub znak piktograficzny i adres producenta
• dwie ostatnie cyfry oznaczające rok, w którym umieszczono oznakowanie.
• numer normy europejskiej
• opis wyrobu
• oraz dane dotyczące określonych przepisami właściwości
Jaki system zarządzania jakością jest obecnie stosowany? W przypadku zakładów, w których działają systemy zarządzania jakością oparte na ISO 9001 oraz które posiadają odpowiednie certyfikaty, można wprowadzać dostosowanie systemu do nowych wymagań. W pozostałych przypadkach trzeba utworzyć system zarządzania jakością. Zresztą normy zawierają dokładne informacje, które z punktów należy sprawdzić i jakie należy zastosować metody sprawdzania np. w przypadku pomiaru wytrzymałości czy też w przypadku obrazu zerwania.
Oznakowanie i etykietowanie
Producent musi dokonywać oznakowania znakami CE zgodnie z zaleceniami zawartymi w ustępie harmonizacyjnym norm. W przypadku szkła chodzi głównie o etykietowanie i wystawianie dokumentów towarzyszących. Jeżeli chodzi np. o szkło wzmacniane termicznie wg. EN 1863-2, oznakowanie CE mogłoby wyglądać tak, jak to przedstawiono na rys. 2.
W tym przypadku chodzi o wyrób, który jest odporny na nagłe zmiany temperatury i różnice temperatur rzędu 100 K. Odniesieniem są podane w EN 1863-1 ogólnie uznane wartości odporności na nagłe zmiany temperatur i różnice temperatur. Ze względu na to, że w przypadku tego wyrobu nie można wykazać żadnych jego właściwości, które wymagałyby obcego nadzoru oraz certyfikacji przez jednostki certyfikujące, chodzi o tzw. „wyrób systemu 3". Właściwości, które wymagałyby obcego nadzoru oraz certyfikacji i tym samym oznaczałyby wyrób systemu 1, należy oznaczyć skrótem „npd" („no performance determined" względnie "nie określono wymagań". W tym przypadku chodzi o wymagania dotyczące odporności na ogień oraz wytrzymałości na przestrzelenie i siły eksplozji.
CE
Any Co Ltd, PO Box 21, B-1050 04 EN 1863-2
Szkło wapniowo-sodowo-krzemianowe termicznie wzmacniane do stosowania w budownictwie
Właściwości
Opór przeciwpożarowy NPD*
Zachowanie się w czasie pożaru A1 Zachowanie się w sytuacji naprężeń wywołanych przez pożar z zewnątrz NPD Kuloodporność NPD
Odporność na siłę eksplozji NPD
Odporność na włamanie NPD
Opór na uderzenie wahadłowe NPD Wytrzymałość na nagłe zmiany temperatury i różnice temperatur 100 K Wytrzymałość na obciążenia spowodowane śniegiem, wiatrem, obciążenia statyczne 6 mm
Bezpośrednia izolacja od dźwięków powietrznych 31-2-3 dB Właściwości cieplne 5,6 W/(m2^K)
Właściwości fizyczne dotyczące promieniowania:
- stopień transmisji i odbicia
światła 0,70/0,13
- właściwości związane z energią słoneczną 0,65/0,11
*NPD - no perfomance determined (nie określono wymagań)
Rys. 2. Przykład danych do oznakowania znakiem CE termicznie wzmacnianego szkła wapniowo-sodowo-krzemianowego zgodnie z normą EN 1863-2 dla systemu 3 dotyczącego poświadczenia zgodności
System uporządkowania
Przestawienie zakładów produkcyjnych na europejską orientację wyrobów budowlanych wymaga najpierw podstawowego zrozumienia całego systemu. System wymaga rozważenia, czy również w przypadku wyrobów budowlanych, podobnie jak w przypadku wielu innych wyrobów, powstają coraz bardziej złożone struktury, których nie można już kontrolować wykorzystując tradycyjne doświadczenia.
Ze względu na fakt, że rzeczywistość i tak już została w przeważającej mierze poddana wpływom i opanowana przez biurokrację, rozwój kompleksowych struktur prawdopodobnie także spotka się z równie niewielkim zrozumieniem zakładów produkcyjnych. Z drugiej strony należy także odnotować fakt, że ta metoda zgodności jest pewnego rodzaju systemem porządkującym.
Właściwości wyrobów budowlanych muszą być sklasyfikowane względnie określone według zharmonizowanych reguł. Właściwości te muszą również być udokumentowane i przekazywane wraz z produktem, jeżeli ma zapanować określona przejrzystość. Właśnie w przypadku wyrobów ze szkła wprowadzono ostatnio ogromne innowacje oraz nowe opracowania elementów wielofunkcyjnych. Wyroby ,,ESG" (szkło hartowane) oraz ,,TVG" (szkło wzmacniane termicznie) mają obecnie o wiele wyższą rangę w budownictwie niż przed 10. czy 20. laty.
Tak więc obie normy europejskie, EN 12150-2 i EN 1863-2, stworzyły reguły, za pomocą których można w pełni określić
właściwości tych wyrobów i odpowiednio je oznakować. Zaleca się, aby zakłady produkcyjne w organizacjach partnerskich rozwijały właściwe rozwiązania odpowiadające ich strukturom.
Hans H. Froelich
Glaswelt 4/05
więcej informacji: Świat Szkla 6/2005
