Finalizacja prac Komitetu Technicznego CEN/TC 33, nad normą określającą właściwości eksploatacyjne okien i drzwi zdaje się być już bliska. Do formalnego głosowania w CEN skierowany został projekt normy prEN 14351-1:2004 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących ognioodporności i dymoszczelności, łącznie z właściwościami dotyczącymi odporności okien dachowych na ogień zewnętrzny.

Zanim jednak przyjęte w niej uregulowania na dobre zostaną przyswojone przez wszystkich uczestników łańcucha inwestycyjnego i znajdą się w powszechnym stosowaniu minie prawdopodobnie jeszcze kilka lat.

 



Zasadnicza różnica w ocenie okien i drzwi według zasad stosowanych obecnie w naszym kraju a zasad według prEN 14351:2004 wynika z faktu braku w dotychczasowych dokumentach odniesienia (specyfikacjach technicznych) podziału na klasy, który to podział, a dokładniej podziały, jest ważnym wyróżnikiem dokumentu odniesienia opracowanego przez CEN.

 


32-fot1

Fot. 1. Ciśnieniowa komora powietrzno-deszczowa do badania przepuszczalności powietrza, odporności na wiatr i wodoszczelności okien i drzwi

 

Od kilku już lat do Katalogu Polskich Norm systematycznie wprowadza się normy określające zasady klasyfikacji różnych cech użytkowych okien i drzwi oraz stosowne metody badań. Ich stosowanie w praktyce jest ciągle niewielkie, przede wszystkim dlatego, że brak krajowych wymagań nawiązujących do tych normatywnych uregulowań.

 

W roku 2001 Polski Komitet Normalizacyjny ustanowił polskie tłumaczenia następujących norm:

a) PN-EN 12207:2001 Okna i drzwi. Przepuszczalność powietrza. Klasyfikacja,

b) PN-EN 1026:2001 Okna i drzwi. Przepuszczalność powietrza. Metoda badania,

c) PN-EN 12208:2001 Okna i drzwi. Wodoszczelność. Klasyfikacja,

d) PN-EN 1027:2001 Okna i drzwi. Wodoszczelność. Metoda badania,

e) PN-EN 12210:2001 Okna i drzwi. Odporność na obciążenie wiatrem. Klasyfikacja,

f) PN-EN 12211:2001 Okna i drzwi. Odporność na obciążenie wiatrem. Metoda badania.

 

Aby przybliżyć czytelnikom treść wymienionych norm w artykule przedstawiono niektóre wyniki badań, wykonanych w Instytucie Technologii Drewna w Poznaniu, według zawartych w nich zasad badawczych i kryteriów oceny, dla typowych, krajowych, drewnianych jedno-ramowych okien i drzwi balkonowych, z szybami zespolonymi. Głównym celem wspomnianych badań było sprawdzenie, w jakim stopniu, produkowane obecnie w Polsce

i spełniające aktualnie obowiązujące przepisy budowlane okna drewniane, spełniają wymagania norm europejskich w zakresie: przepuszczalności powietrza, odporności na ssanie i parcie wiatru oraz wodoszczelności.

 

Badaniami objęto drewniane jednora-mowe okna i drzwi balkonowe, produkowane według trzech zbliżonych materiałowo i konstrukcyjnie systemów (umownie oznaczonych: system A, B i C).



Testowano:

• okna: dwurzędowe, dwudzielne,

• okna: jednorzędowe, dwudzielne,

• drzwi balkonowe: jednodzielne.

Przepuszczalność powietrza, odporność na wiatr i wodoszczelność badano w ciśnieniowej komorze powietrzno-desz-czowej (fot. 1).

 

Przepuszczalności powietrza

Według normy PN-EN 12207:2001, dotyczącej klasyfikacji okien i drzwi balkonowych ze względu na przepuszczalność powietrza, przewiduje się pięć klas (od 0 do 4). Zaklasyfikowanie wyrobu do odpowiedniej klasy polega na zbadaniu ilości powietrza, jaka przepływa przez wszystkie jego szczeliny w warunkach określonych w normie PN-EN 1026:2001, przy czym podstawą klasyfikacji jest sprawdzenie przepuszczalności powietrza badanego wyrobu w odniesieniu do: powierzchni całkowitej i całkowitej długości linii stykowych skrzydeł i ościeżnicy, przy ciśnieniu próbnym 100 Pa (tabela 1).

 

32-tab1

TABELA 1. Klasyfikacja przepuszczalności powietrza okien i drzwi balkonowych wg normy PN-EN 12207:2001 w odniesieniu do współczynnika infiltracji „a"

 

 

Z obliczeń wynika, że okna i drzwi balkonowe, które spełniają aktualne polskie wymagania, dotyczące infiltracji powietrza, powinny cechować się przepuszczalnością powietrza Q100 przy ciśnieniu próbnym 100 Pa liczoną w stosunku do długości szczelin na poziomie (3,5±1,2) m3/hm czyli mieścić się w klasie 2.

 

Odporność na obciążenie wiatrem

Zgodnie z normą PN-EN 12210: 2001, klasyfikację okien i drzwi balkonowych ze względu na odporność na wiatr można określić jako otwartą, gdyż oprócz 15. klas zdefiniowanych, dla których maksymalnym ciśnieniem testowym jest 2000 Pa, dopuszcza możliwość badania i klasyfikowania okien przy wyższych ciśnieniach (klasy Exxxx) (tabela 2).

 

32-tab2

 

Istota badania odporność na obciążenie wiatrem okien i drzwi balkonowych według normy PN-EN 12211: 2001 jest taka sama, jak w Aprobatach Technicznych ITB. Sprowadza się do pomiarów ugięć najbardziej podatnych na odkształcenia elementów wyrobu, przy zadanych wartościach nadciśnienia lub podciśnienia testowego oraz sprawdzenia stanu technicznego i sprawności działania okna po oddziaływaniu na nie ciśnień próbnych.

 

Porównując przyjmowane w Polsce dla okien drewnianych wartości dopuszczalnych obciążeń charakterystycznych i klasy wg PN-EN 12210:2001 można stwierdzić, że są one zbliżone do klasy C4, czyli najbardziej odkształcony element wyrobu nie może mieć względnego ugięcia większego niż 1/300 przy ciśnieniu próbnym P1 wynoszącym 1600 Pa.

 

 

TABELA 3. Zestawienie wyników badań drewnianych okien dwurzędowych, dwudzielnych

Objaśnienia: 1) okno bez szczelin infiltracyjnych, 2) słupek/ślemię, 3) ślemię/ramiak szkrzydła

32-tab3

 

 

Metoda badania wodoszczelności okien i drzwi balkonowych według normy PN-EN 1027:2001 w połączeniu z normą PN-EN 12208:2001 jest również niemal identyczna z procedurą badawczą według Aprobat Technicznych ITB. Badanie to polega na równomiernym natryskiwaniu zewnętrznej strony wyrobu ustaloną ilością wody, przy określonym nadciśnieniu w komorze powietrzno-deszczowej. Zasadnicze różnice dotyczą odmiennego sposobu określania ilości wody i szczegółów określających sposób jej natryskiwania. Tak w jednym jak i w drugim przypadku przewiduje się te same czasy natryskiwania i zbliżony ciąg wartości ciśnień w komorze badawczej (od 0 Pa do 600 Pa).



Metoda badania wodoszczelności wg PN-EN 1027:2001 przewiduje dwa warianty kąta ustawienia natrysku, w zależności od przewidywanego sposobu montażu wyrobu w ścianie (podział na metodę A i B) i zróżnicowane na wysokości wyrobów sposoby rozmieszczania rzędów dysz stożkowych, o dwóch wydajnościach nominalnych: 2 l/min i 1 l/min. Ilość wody natryskiwanej na okno jest funkcją ilości dysz rozmieszczanych na szerokości badanego wyrobu (stałe odległości między dyszami w rzędzie - ok. 40 cm) oraz ich wydajności i kąta ustawienia natrysku. Przy odpowiednim ustawieniu dysz, ilość wody natryskiwanej w metodzie A wynosi 2 l/min/m2, a w metodzie B 1 l/min/m2.

 

TABELA 4. Zestawienie wyników badań drewnianych okien jednorzędowych, dwudzielnych

Objaśnienia:1) bez szczeliny infiltracyjnej, 2) przy ciśnieniu próbnym 2000 Pa

32-tab4

 

 

Zgodnie z Aprobatami Technicznymi ITB intensywność zraszania wyrobu wodą powinna wynosić 2 l/min/m2 czyli tyle, ile w metodzie A. Metoda A jest przewidziana dla wyrobów całkowicie wystawionych na działanie czynników atmosferycznych (licujących z płaszczyzna elewacji ściany), a metoda B jest przewidziana dla wyrobów częściowo osłoniętych przed działaniem czynników atmosferycznych (cofniętych w stosunku do płaszczyzny elewacji). Zgodnie z normą PN-EN 12208:2001 ze względu na wodoszczelność okna i drzwi dzieli się na siedem klas przy deszczowaniu metodą B (od 1B do 7B), dziewięć klas przy deszczowaniu metodą A (od 1A do 9A), okna pozaklasowe, dla których nie przeprowadza się testu badawczego oraz klasę otwartą przy deszczowaniu metodą A, przy nadciśnieniu w komorze badawczej powyżej 600 Pa (klasa Exxx).

 

Według Aprobat Technicznych, zależnie od systemu, badane wyroby powinny być całkowicie szczelne przy nadciśnieniu 150 Pa lub 300 Pa, co według normy PN-EN 12208:2001 jest porównywalne odpowiednio z klasami: 4A i 7A.

 


TABELA 5. Zestawienie wyników badań drewnianych jednodzielnych drzwi balkonowych


Objaśnienia:1) bez szczeliny infiltracyjnej, 2) przy ciśnieniu próbnym 2000 Pa, 3) przemieszczenie skrzydła

32-tab5

 

Podsumowanie

Wyniki badań przepuszczalności powietrza, wodoszczelności i odporności na ssanie i parcie wiatru wszystkich testowanych wyrobów zestawiono w tabelach 3, 4 i 5. Wszystkie testowane okna i drzwi balkonowe ze względu na odporność na obciążenie wiatrem można zakwalifikować co najmniej do klasy C4.

 

Pod względem przepuszczalności powietrza, według kryteriów klasyfikacyjnych normy PN-EN 12207:2001, zbadane wyroby mieściły się w klasach od 2 do 4. Wyroby w klasie 2 spełniały wymagania krajowe odnośnie infiltracji powietrza dla pomieszczeń z wentylacja grawitacyjna. Wskaźniki infiltracji powietrza „a" części okien w klasie 3 były większe niż 0,5 m3/mhdaPa2/3 a w części mniejsze.

 

Testowane okna szczególnie dużą zmiennością cechowały się pod względem wodoszczelności. Według kryteriów klasyfikacyjnych normy PN-EN 12208:2001, zbadane wyroby lokowały się w klasach od A1 do A7. Warto zaznaczyć, że zgodnie z Instrukcją ITB nr 224/79 maksymalna różnica ciśnień powietrza, przy której nie dopuszcza się w Polsce przecieków wody deszczowej przez okna i drzwi balkonowe wynosi 250 Pa co odpowiada klasie A6. Warto podkreślić, że nie zawsze tak zwane okna szczelne, tj. cechujące się małymi wartościami współczynnika infiltracji powietrza, są jednocześnie wodoszczelne.

 

Oczywiste jest, że przedstawione wyniki badań nie upoważniają do wyciągania wniosków odnośnie wszystkich produkowanych w Polsce okien drewnianych. Pozwalają się jednak zorientować, jak się kształtuje ich jakość w świetle ustanowionych już w Polsce norm europejskich. Czy i w jakim stopniu przyjęte zasady klasyfikowania okien i drzwi balkonowych przyjmą się w praktyce zależy od wielu czynników. Do ważniejszych niewątpliwie należeć będą propozycje producentów w odpowiedzi na oczekiwania inwestorów i projektantów oraz ewentualne zmiany przepisów, dotyczących projektowania i wymagań dla tej grupy wyrobów budowlanych.

 


mgr inż. Andrzej Noskowiak

Instytut Technologii Drewna , Poznań


więcej informacji: Świat Szkla 4/2005

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.