Sterowanie napędami mechanicznymi drzwi zewnętrznych lub wewnętrznych, a także bram przemysłowych i garażowych jest bardzo ważnym zagadnieniem, mającym bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo ich działania oraz ułatwiającym codzienne użytkowanie. Właściwy wybór rodzaju sterowania dla określonych drzwi lub bram z napędem stanowi dość istotny problem, którego niektóre czynniki przedstawiono w niniejszej publikacji.

 

 

Wprowadzenie

 

Wejścia do budynków mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej oraz do znajdujących się w nich pomieszczeń są zazwyczaj wyposażone w drzwi, których otwieranie i zamykanie może odbywać się ręcznie lub w sposób automatyczny, przy pomocy napędów ze sterowaniem. Z kolei otwory budowlane usytuowane w obiektach przemysłowych i magazynowych oraz w garażach osobno stojących lub znajdujących się w budynkach mieszkalnych albo użyteczności publicznej, są wyposażone w bramy, które także mogą być uruchamiane za pomocą napędu mechanicznego, sterowanego stosownymi urządzeniami.

 

Drzwi lub brama z mechanicznym napędem, który wyposażony jest w możliwość automatycznego sterowania jego działaniem, gwarantuje wygodę oraz zwiększone bezpieczeństwo użytkowania. Zależne to jest jednak od właściwego doboru napędu do rodzaju drzwi lub bramy oraz urządzeń sterujących. 

 

W odniesieniu do drzwi, dobór odpowiedniego mechanicznego napędu jest problemem wielowątkowym, w którym występują, m.in., drzwi z kontrolą dostępu, z napędami o małej energii, czy też dla domów i mieszkań bez barier architektonicznych.

 

Przy wyborze bramy z napędem, bardzo istotnym zagadnieniem jest miejsce jej zainstalowania i ścisłe określenie wymagań eksploatacyjnych. Jako przykład można podać bramy garażowe, przy których wyróżnia się bramy stosowane do garaży zbiorczych (wielostanowiskowe), wymagających kilkudziesięciu otwarć dziennie, oraz instalowane w garażach domowych (jedno- lub dwustanowiskowe), wymagających tylko kilku otwarć dziennie.

 

Zastosowanie odpowiedniego sterowania jest również bardzo ważnym zagadnieniem, wymagającym uwzględnienia wielu parametrów. Napęd sterowany radiowo powinien mieć właściwą częstotliwość, niesprawiającą użytkownikowi problemów, np. z podobieństwem do stosowanych w CB-Radiach, co może być przyczyną niekontrolowanego otwierania się bramy. Ponadto powinien charakteryzować się maksymalnym zabezpieczeniem wysyłanego sygnału przed możliwością skopiowania przez niepowołane osoby. Dodać jeszcze można, że dostępne są także aplikacje, które umożliwiają wielofunkcyjne obsługiwanie napędów bram, szczególnie garażowych, ale również i drzwi, przy pomocy smartfonów lub tabletów z odpowiednimi systemami, np. Android.

 

 

Drzwi i bramy z napędem

 

Drzwi z napędem

Wejścia do budynków użyteczności publicznej jak dworce, biurowce, hale targowe, supermarkety oraz zamieszkania zbiorowego, jak hotele, pensjonaty itp., gdzie jest duży, najczęściej całodobowy ruch pieszy, są wyposażone w drzwi z automatycznym napędem. Również w wejściach do budynków mieszkalnych oraz pomiędzy poszczególnymi pomieszczeniami w tych budynkach, których użytkownikami są głównie osoby starsze i niepełnosprawne, stosuje się coraz częściej drzwi z automatycznym napędem. Przeważnie są to drzwi rozwierane, przesuwne lub obrotowe.

 

Przy projektowaniu drzwi z napędem oraz ich zastosowaniu w konkretnym obiekcie lub pomieszczeniu, bardzo ważnym zagadnieniem jest ustalenie cech przewidywanego użytkowania, a także dokładnych wymagań eksploatacyjnych. 

 

Drzwi powinny być tak usytuowane w otworach drzwiowych, aby spełniały m.in. następujące warunki: 

  • umożliwiały bezpieczne instalowanie, użytkowanie, sprawdzanie i konserwację; 
  • pozwalały na uniknięcie niebezpieczeństwa zgniecenia, ścięcia lub wciągnięcia podczas ruchu otwierającego i zamykającego lub były przed nim chronione;
  • nie stanowiły żadnego niedopuszczalnego zagrożenia lub niebezpieczeństwa dla użytkownika drzwi oraz jakichkolwiek osób i nie powodowały niepotrzebnego uszkodzenia przedmiotów.

 

Szczegółowe wymagania związane z drzwiami z napędem są zawarte w stosownych normach, przedstawionych w dalszej części publikacji. 

 

Jednym z europejskich producentów drzwi rozwieranych z elektromechanicznym napędem jest firma DORMA. Oferuje ona aluminiowe i przeszklone drzwi jedno- oraz dwuskrzydłowe, przewidziane do stosowania na zewnątrz, jak i wewnątrz budynków. Drzwi o szerokości do 1100 mm i masie do 100 kg mogą być wyposażone w napęd typu ED 100, natomiast o szerokości do 1600 mm i masie do 250 kg w napęd typu ED 250. Przykładowe drzwi dwuskrzydłowe z napędem przedstawiono na fot. 1.

 

 

2016 10 32 1

Fot. 1. Drzwi rozwierane DORMA z automatycznym napędem

 

 

Bramy z napędem

Brama jest urządzeniem służącym do zamykania otworu przeznaczonego do ruchu pojazdów i pieszych. Rozróżnia się głównie bramy przemysłowe i garażowe, przy czym te ostatnie dzielą się jeszcze na bramy do garaży indywidualnych (na jeden lub dwa samochody) oraz zbiorczych (wielostanowiskowe). 

 

Przy wyborze bramy i jej parametrów techniczno- użytkowych, bardzo istotnym zagadnieniem jest miejsce jej zainstalowania oraz ścisłe określenie wymagań eksploatacyjnych, do których zaliczamy m.in. bezpieczeństwo użytkowania, łatwość obsługi, częstotliwość i tryb pracy, stopień automatyzacji itp. Dodać jeszcze można, że bramy stosowane do garaży zbiorczych, a więc głównie instalowane w podziemnych kondygnacjach budynków wielorodzinnych, powinny działać cicho i bezpiecznie oraz wyjątkowo niezawodnie.

 

Bramy, w tym także zainstalowane w nich napędy mechaniczne, powinny spełniać wymagania zawarte w stosownych normach europejskich, które zostały przedstawione w dalszej części publikacji.

 

Czołowy producent bram z napędem, firma Hörmann, oferuje m.in. bramy do garaży zbiorczych typu ET 500. Są to stalowe bramy uchylne z różnorodnie wypełnionym skrzydłem, o masie do 200 kg. Maksymalne wymiary zestawcze tego typu bram wynoszą: wysokość – 3000 mm i szerokość – 6000 mm. Przykładową bramę garażową typu ET 500 przedstawiono na fot. 2.

 

 

2016 10 32 2

Fot. 2. Brama z napędem Hörmann do garaży zbiorczych

 

(...)

Normy i wymagania związane z napędem

 

Normy dotyczące napędów drzwi

Podstawową normą określającą wymagania dotyczące drzwi (ale tylko zewnętrznych) jest europejska norma wyrobu PN-EN 14351-1:2006+A1:2010 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. W dokumencie tym nie ma jednak żadnych wymagań dotyczących napędów oraz sterowania tymi napędami.

 

Bezpośrednio do drzwi z napędami odnoszą się dwie inne normy europejskie, a mianowicie:

  • PN-EN 16361:2013 Drzwi z napędem. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Drzwi inne niż rozwierane, przeznaczone do zainstalowania z napędem, bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i dymoszczelności,
  • PN-EN 16005:2013 Drzwi z napędem. Bezpieczeństwo użytkowania. Wymagania i badania.

 

Pierwsza z norm, tj. PN-EN 16361:2013, zawiera wymagania oraz metody badań/oceny/obliczeń dotyczące drzwi zewnętrznych i wewnętrznych uruchamianych napędem, z wyłączeniem drzwi rozwieranych oraz przeciwpożarowych i dymoszczelnych. Obejmuje więc drzwi przesuwne, obrotowe oraz zrównoważone i składane, ze skrzydłem poruszającym się poziomo, które mogą być uruchamiane elektromechanicznie, elektrohydraulicznie lub pneumatycznie. W normie są sformułowane wymagania określające właściwości eksploatacyjne oraz wymagania specjalne. Do wymagań eksploatacyjnych zaliczono m.in.: odporność na obciążenie wiatrem i uderzenie, wodoszczelność przepuszczalność powietrza, trwałość i bezpieczeństwo użytkowania oraz kompatybilność elektromagnetyczną. Z kolei wymagania specjalne odniesiono do drzwi stosowanych na drogach ewakuacyjnych i w wyjściach awaryjnych, sił operacyjnych związanych z funkcją „break-out” itp. 

 

W bezpośrednim odniesieniu do problematyki sterowania w normie znajduje się wymaganie, iż napęd i jednostki sterujące oraz ich elementy składowe powinny być tak zaprojektowane i skonstruowane, aby – gdy są zainstalowane – można było uniknąć zagrożeń elektrycznych w normalnym użytkowaniu i dającym się przewidzieć nieprawidłowym użytkowaniu albo były zabezpieczone przed tymi zagrożeniami.

 

Norma PN-EN 16005:2013 zawiera wymagania projektowe oraz metody badań zewnętrznych i wewnętrznych drzwi z napędem: przesuwnych, rozwieranych, wahadłowych, obrotowych oraz składanych ze skrzydłem poruszającym się poziomo. W jej zapisach uwzględnione jest bezpieczeństwo użytkowe drzwi z napędem elektromechanicznym, elektrohydraulicznym bądź pneumatycznym, przeznaczonych do normalnego dostępu, jak również przewidzianych do stosowania na drogach ewakuacyjnych. 

 

W postanowieniach ogólnych dotyczących napędu znajduje się postanowienie, że powinien on być tak skonstruowany, aby poruszać i zatrzymywać skrzydło/skrzydła w bezpieczny sposób w zamierzonych warunkach użytkowania i dających się przewidzieć warunkach niewłaściwego użytkowania. Napęd powinien zapewniać przyłączenie wszystkich odpowiednich urządzeń do uruchamiania i zatrzymywania oraz urządzeń zabezpieczających.

 

Zagadnienia sterowania napędami odnoszą się głównie do pobudzenia/aktywacji, czyli uruchamianiu napędu drzwi przy pomocy tzw. aktywatorów. W normie PN-EN 16005:2013 wyróżniono następujące rodzaje aktywacji:

  • Pobudzenie automatyczne – w którym aktywacja jest osiągana przez osoby zbliżające się do drzwi normalnym krokiem spacerowym. Odległość od drzwi do położenia, w którym jest zainicjowana aktywacja, w celu otwarcia drzwi na czas, zależy od szerokości drzwi i prędkości ich otwierania. Ten rodzaj aktywacji dzieli się na:
    • pobudzenie z użyciem maty kontaktowej,
    • pobudzenie z użyciem czujnika wykrywającego ruch lub obecność, jak np. radar, detektor wizyjny, czujnik podczerwieni.
  • Pobudzenie ręczne – które umożliwia użytkownikowi otwarcie drzwi z napędem poprzez rozmyślne uruchomienie ręcznego urządzenia pobudzającego, w tym także przez lekkie naciśnięcie drzwi. Zwykle takie drzwi są również przeznaczone do automatycznego zamykania po upływie z góry określonego czasu. Ręczne urządzenie pobudzające powinno być umieszczone w zasięgu użytkownika, w miejscu, skąd wyraźnie widać drzwi, celem wyeliminowania możliwości uderzenia lub zatrzymania przez drzwi w trakcie cyklu ich otwierania.
  • Pobudzenie zdalne – umożliwiające aktywację drzwi za pomocą zdalnego polecenia, które może być zainicjowane w pewnej odległości od drzwi. Zdalne polecenie może być wydawane przez system alarmu pożarowego, scentralizowaną stację sterującą w następstwie awarii głównego zasilania, jak również przez przenośne nadajniki, zwane popularnie pilotami.

 

 

Normy dotyczące napędów bram

Podstawowym dokumentem normalizacyjnym odnoszącym się do bram jest norma PN-EN 13241- 1+A1:2012 Bramy. Norma wyrobu. Część 1: Wyroby bez właściwości dotyczących odporności ogniowej lub dymoszczelności. W normie określono wymagania związane z bezpieczeństwem bram oraz ich eksploatacją, w tym w sposób ogólny, uruchamianych przy pomocy napędu. Problematyka napędu bram jest bezpośrednio uwzględniona w następujących normach:

  • PN-EN 12453:2002 Bramy. Bezpieczeństwo użytkowania bram z napędem. Wymagania,
  • PN-EN 12445:2002 Bramy. Bezpieczeństwo użytkowania bram z napędem. Metody badań,
  • PN-EN 12604:2002 Bramy. Aspekty mechaniczne. Wymagania,
  • PN-EN 12635+A1:2010 Bramy. Instalowanie i użytkowanie

 

W wymaganiach związanych z napędami mechanicznymi bram oraz ich sterowaniem powoływane są również inne normy, w tym najczęściej dotyczące urządzeń zabezpieczających, wyposażenia do zatrzymywania awaryjnego, zapobiegania niespodziewanemu uruchomieniu lub kompatybilności elektromagnetycznej. 

 

Głównym zadaniem bramy jest otwieranie i zamykanie otworu budowlanego usytuowanego w obiekcie, lecz ruch ten może stwarzać sytuacje zagrożenia dla osób, towarów i pojazdów znajdujących się w pobliżu, których z natury rzeczy nie da się uniknąć drogą konstrukcyjną. Zagrożenia te powinny być eliminowane lub należy zastosować odpowiednie zabezpieczenia. Środki bezpieczeństwa przewidziane dla osób powinny również skutecznie chronić towary i pojazdy.

 

Stosowne wymagania oraz środki bezpieczeństwa, pozwalające w maksymalnym stopniu na wykluczenie zagrożeń, są głównie określone w normie PN-EN 12453:2002. Najistotniejsze z tych zagadnień, dotyczących napędu i sterowania bram, przedstawiono poniżej.

 

 

Eliminacja zagrożeń spowodowanych przez napęd lub źródło energii

Z wymienionej normy wynika, iż powinny być wyeliminowane wszystkie zagrożenia powodowane przez napęd lub źródło energii, do których zaliczono: porażenie prądem, pożar w wyniku przegrzania, uszkodzenie urządzeń elektrycznych, niezatrzymanie się skrzydła po wyłączeniu napędu albo z powodu niezadziałania urządzeń zabezpieczających.

 

Załączanie napędu przez ręcznie pobudzany element nastawczy, który przeznaczony jest do impulsowego i/lub automatycznego, i/lub zdalnego i/lub programowanego sterowania, powinno być możliwe tylko wtedy, kiedy miejsca niebezpieczne bramy są wyeliminowane albo odpowiednio zabezpieczone. Z kolei do wyłączania napędu należy zastosować urządzenia (np. hamulce lub przekładnie samohamowne), które po wyłączeniu lub w razie przerwy w zasilaniu energią, spowodują zatrzymanie ruchu skrzydła, jeśli dalszy ruch mógłby być niebezpieczny.

 

Każda brama z elektryczną jednostką napędową powinna być wyposażona w urządzenie odłączające zasilanie, przez odłączenie wszystkich przewodów doprowadzających energię.

 

 

Sterowanie i kompatybilność elektromagnetyczna

Użytkownicy i inne osoby powinny być zabezpieczone przed zagrożeniami spowodowanymi uszkodzeniami lub defektami sterowania, systemów sterujących lub funkcji sterujących. Elementy sterowania bramy, które są jednocześnie częściami urządzeń zabezpieczających, np.:

  • urządzenia sterujące ograniczeniem siły,
  • jednostki sterujące i łączniki sygnału wyjściowego urządzeń zabezpieczających,
  • urządzenia sterujące ograniczeniem krańcowym drogi skrzydeł, powinny być tak zaprojektowane, aby spełniały wymagania kategorii bezpieczeństwa dla urządzeń zabezpieczających (wg stosownej normy) pod względem ich zachowania w przypadku defektu.

 

Również ręczne elementy sterownicze powinny być tak zaprojektowane, aby:

  • jeśli są zamocowane na stałe, osoba je obsługująca nie znajdowała się w miejscu niebezpiecznym, 
  • nie było możliwości niezamierzonego włączenia elementu sterowniczego.

 

Bramy, a właściwie wchodzące w ich skład napędy i urządzenia sterujące, powinny spełniać w odniesieniu do kompatybilności elektromagnetycznej wymagania stosownych norm w zakresie emisji zakłóceń i odporności na te zakłócenia.

 

 

Obsługa ręczna

W przypadku, gdy bramy z napędem mechanicznym są tak zaprojektowane, że skrzydło również może być poruszane ręcznie (głównie przy braku zasilania energią), wtedy system napędu i system obsługi ręcznej powinno się wyposażyć w urządzenie rozłączające lub blokujące, jeśli mechanizm napędu może mieć niebezpieczny wpływ na mechanizm obsługi ręcznej.

 

 

Dodatkowe zagrożenia 

Jeśli w skrzydło bramy z napędem są wbudowane drzwi przejściowe, należy zastosować urządzenia uniemożliwiające działanie napędu, gdy drzwi nie są całkowicie zamknięte, i zatrzymujące ruch bramy, jeśli drzwi przejściowe zostaną otwarte.

 

Skrzydło bramy powinno samoczynnie i niezawodnie zatrzymywać się w swoich krańcowych położeniach. Ponadto powinno w nich pozostawać w bezpiecznym stanie i nie powinno spowodować żadnego zagrożenia.

 

 

Przykładowe napędy drzwi i bram 

 

Napędy drzwi 

W budynkach użyteczności publicznej (dworce, biurowce, hale itp.) oraz zamieszkania zbiorowego (hotele, pensjonaty itp.) najczęściej spotykane są drzwi przesuwne z napędem mechanicznym.

 

Jednym z funkcjonujących na polskim rynku budowlanym producentów napędów do takich drzwi jest firma DORMA. W swoim asortymencie wyrobów ma m.in. napędy do drzwi przesuwnych typu ES 200. Jest to napęd o konstrukcji modułowej, co pozwala na łatwe dopasowanie do indywidualnych warunków pracy. Silnik napędu zapewnia niemal bezszmerową pracę, zaś mikroprocesor automatycznie steruje prędkością otwierania i zamykania drzwi. Ponadto zawiera układ oszczędnościowy energii oraz różne funkcje programowania, co w sumie umożliwia szybki i łatwy montaż, regulację i eksploatację. Może być także wyposażony w różne blokady elektromechaniczne, moduły z funkcjami specjalnymi oraz elektroniczne zabezpieczenie domykających listew krawędziowych.

 

Napęd ES 200 jest przystosowany do drzwi jedno- i dwuskrzydłowych o szerokości w świetle przejścia od 700 mm do 3000 mm i masie skrzydła – 1 x 200 kg lub 2 x 160 kg. Przykładowy napęd prezentowanego typu przedstawiono na fot. 3.

 

 

2016 10 33 1

Fot. 3. Napęd typu DORMA ES 200 do drzwi przesuwnych

 

 

W wspomnianych powyżej obiektach, ale również w budynkach i pomieszczeniach mieszkalnych stosuje się także drzwi rozwierane z napędem. Przykładowym producentem takich wyrobów jest również firma DORMA, która oferuje m.in. napęd typu ED 250, przewidziany do drzwi zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych, o szerokości nie przekraczającej 1600 mm i maksymalnej masie 250 kg. Napęd można instalować w pozycji pchającej ze zwykłym ramieniem albo w pozycji ciągnącej z szyną ślizgową. Charakteryzuje się możliwością dostosowania do różnych konfiguracji drzwi, a wbudowane funkcje pozwalają na bardzo szerokie zastosowanie. W skład napędu wchodzi silnik wraz z przekładnią wielostopniową, regulator siły zamykania, układy sterowania, podłączenie zasilania, interfejs użytkownika z sygnalizacją informacyjną, dwustronne wyjście osi itp.

 

Prezentowany napęd dla drzwi rozwieranych może być dostarczany w wersji eksploatacyjnej „Low Energy” (małej energii) lub „Full Energy” (nieograniczonej energii). Przedstawiony powyżej napęd firmy DORMA typu ED 250 pokazano na fot. 4.

 

 

2016 10 33 2

Fot. 4. Napęd typu DORMA ED 250 do drzwi rozwieranych

 

 

Napędy bram

 

W obiektach przemysłowych i magazynowych oraz w garażach stosuje się obecnie głównie bramy z elektrycznym napędem mechanicznym. Znaczącym producentem takich wyrobów jest firma Hörmann, która proponuje m.in. bardzo wydajne i wytrzymałe napędy osiowe typu WA 400 M, przeznaczone do bram segmentowych. Są to napędy montowane centralnie na wale sprężynowym, przez co nie wymagają z boku żadnego miejsca, choć należy uwzględniać wysokość nadproża. Napęd jest dostępny standardowo z zabezpieczonym rozryglowaniem, przy pomocy którego wygodnie odblokowuje się go z poziomu posadzki. Prezentowany wyrób nadaje się do niemal wszystkich wariantów prowadzenia bram o szerokości maksymalnej 7000 mm i wysokości do 4500 mm, instalowanych w halach przemysłowych i magazynowych. Przykładowy napęd typu WA 400 M przedstawiono na fot. 5.

 

 

2016 10 33 3

Fot. 5. Napęd osiowy typu WA 400 M do bram przemysłowych

 

 

Wspomniany powyżej producent oferuje także napędy do bram garażowych, w tym typu ProMatic. Jest to napęd łańcuchowy z szyną prowadzącą, gwarantujący niezawodność działania przy stosunkowo niskiej cenie. Napęd charakteryzuje się siłą ciągnienia i nacisku o wielkości 350 N i może być stosowany do bram o szerokości do 5000 mm oraz maksymalnej powierzchni 11,0 m². Prezentowany napęd typu ProMatic do bram garażowych pokazano na fot. 6.

 

 

2016 10 34 1

Fot. 6. Napęd łańcuchowy ProMatic do bram garażowych

 

 

Sterowanie napędami drzwi

 

Drzwi przesuwne 

Przejście przez drzwi z napędem, w tym także przesuwnych, jest możliwe po ich pobudzeniu, czyli uruchomieniu przy pomocy tzw. aktywatorów. Takimi urządzeniami są czujniki radarowe i podczerwieni, czujniki kombinowane (tzw. radarobariery), wyłączniki bezdotykowe, maty kontaktowe, detektory wizyjne, itp. W skład zestawu sterującego napędem drzwi wchodzi także moduł sterowania oraz sterownik z wyświetlaczem ciekłokrystalicznym, z którego w sposób graficzny uzyskać można informacje o statusie pracy napędu. Pozwala on na dokonanie diagnostyki sygnałów wejściowych, analizy ewentualnych błędów jak również na regulację parametrów napędu. Ponadto wyświetlacz może sygnalizować o konieczności dokonania przeglądu konserwacyjnego – po określonym czasie pracy lub wykonaniu przewidzianych ilości cykli. Przy drzwiach przesuwnych z napędem stosuje się z zasady pobudzenie automatyczne, w którym aktywacja jest osiągana przez osoby zbliżające się do drzwi normalnym krokiem spacerowym. Przykładowy radarowy czujnik ruchu łukowych drzwi przesuwnych przedstawiono na fot. 7.

 

 

2016 10 34 2

Fot. 7. Przykładowy radarowy czujnik ruchu firmy GEZE

 

 

Jednym z producentów napędów do drzwi przesuwnych jest firma DORMA, oferująca m.in. napęd typu ES 200, przedstawiony w niniejszej publikacji na fot. 3. Napęd zapewnia samoczynne rozsunięcie skrzydła/skrzydeł w przypadku zaniku napięcia i pozwala także na ich ręczne przesunięcie. Otwiera drzwi w przypadku awarii układu zasilania, zewnętrznych sygnałów sterowania oraz awarii głównych podzespołów.

 

Napędy typu ES 200 charakteryzują się budową modułową, pozwalającą na szybkie, bez potrzeby wymiany poszczególnych komponentów, dokonanie zmian w systemie napędu według wymagań użytkownika. Zainstalowano w nich nowe rozwiązania systemu sterowania, realizowane podstawowym modułem sterowania (BM) i opcjonalnymi modułami funkcyjnymi (FM). Samouczący się sterownik mikroprocesorowy gwarantuje niezawodne działanie i zapewnia dynamiczne i i płynne oraz bardzo bezpieczne ruchy skrzydła bramy. Przy pomocy przełącznika programowego realizować można następujące funkcje: wyłączenie i włączenie, działanie automatyczne, otwarcie – stałe, częściowe lub nocne oraz wyjście. Uruchomienie i regulacja parametrów następuje za pomocą wyświetlacza zintegrowanego z przyciskami na panelu sterującym lub podręcznego sterownika.

 

 

Drzwi rozwierane

Drzwi rozwierane stosowane w biurach i urzędach,a także w budynkach mieszkalnych, w których przebywają osoby starsze i niepełnosprawne, są często wyposażone w napędy mechaniczne. Ułatwiają one wejście do obiektu lub przejście pomiędzy pomieszczeniami poprzez otwarcie drzwi w sposób automatyczny, po pobudzeniu przez czujnik ruchu (co pokazano na fot. 1), albo przycisk, a także ręcznie, w wyniku lekkiego popchnięcia skrzydła.

 

Przedstawiana już firma DORMA oferuje również napędy do drzwi rozwieranych, m.in. typu ED 250 (fot. 4), które można zainstalować w pozycji pchającej lub w pozycji ciągnącej. Napędy do drzwi dwuskrzydłowych są wyposażone w zintegrowany regulator kolejności zamykania. Cechą charakterystyczną w zakresie sterowania tymi napędami, jest ich wyposażenie w tzw. gniazdo kart DORMA, pozwalające na łatwe rozszerzenie zakresu funkcjonalności układów napędowych.

 

Napęd typu ED 250 ma do wyboru dwa podstawowe tryby pracy: tryb samozamykacza i tryb automatyczny. W pierwszym trybie napęd jest zoptymalizowany po kątem ręcznego pobudzania otwarcia drzwi wraz z funkcją wspomagania Power Assist. Gdy drzwi zostaną na kilka stopni otwarte, zaczyna działać wspomniane wspomaganie, a jego siła jest automatycznie dostosowywana do ustawionej wielkości, uwzględniającej potrzeby osób niepełnosprawnych i starszych.

 

Tryb automatyczny jest głównie przeznaczony do przechodzenia po pobudzeniu przez radarowy czujnik ruchu lub stosowny przycisk. Może być także stosowany w drzwiach zewnętrznych narażonych na zmienne obciążenie wiatrem, gdyż nadzoruje faktyczną prędkość ruchu i interweniuje wyrównawczo w przypadku odstępstwa od ustawionej prędkości.

 

Jak już powyżej wspomniano, napęd ma oprócz układów sterujących gniazdo kart rozszerzających zakres funkcjonowania. Po umieszczeniu odpowiedniej karty w wymienionym gnieździe, następuje automatyczne przekopiowanie elementów oprogramowania, przy czym można je stosować pojedynczo lub w połączeniu. Dana funkcja jest dostępna tak długo, jak karta pozostaje w układzie sterowania. Przykładowo można wymienić następujące karty: 

  • ochrony przeciwpożarowej – sterującej drzwiami zgodnie z wymogami obowiązującymi w tym zakresie,
  • „professional” – obejmującej funkcje, które dotychczas były realizowane przy pomocy elementów zewnętrznych np. utrzymywanie w pozycji otwartej w czasie do 180 s,
  • toaleta dla osób niepełnosprawnych – w której zapisano specjalne funkcje, niezbędne dla takiego zastosowania oraz bezpośrednio łączące konieczne elementy wyposażenia dodatkowego.

 

Do napędów drzwi rozwieranych typu ED 250 można także podłączyć poprzez specjalny interfejs dwukierunkowy system radiowy DORMA BRC. W jego skład wchodzi przedstawiony na fot. 8 czterokanałowy przenośny nadajnik (pilot) z diodą sygnalizacyjną zwrotną o zasięgu 100 m, który po krótkotrwałym naciśnięciu przycisku wyzwala impuls otwarcia drzwi. Producent oferuje także zasilane bateryjnie nadajniki ścienne, które można łatwo przykleić lub przykręcić do ściany. Są to urządzenia bezprzewodowe, umożliwiające szybką instalację bez dodatkowych kabli.

 

 

2016 10 35 1

Fot. 8. Przenośny nadajnik radiowy DORMA BRC-R

 

 

Sterowanie napędami bram

 

Bramy przemysłowe

Również w odniesieniu do bram, problematyka sterowania ich napędami jest dość ważnym zagadnieniem, gdyż ma istotny wpływ na bezpieczeństwo działania oraz technikę użytkowania tych wyrobów. Szereg producentów bram oraz napędów oferuje nowoczesne systemy sterowania, łącznie z kompleksowymi rozwiązaniami obejmującymi tą część logistyki w danym przedsiębiorstwie.

 

W firmie Hörmann opracowano nowoczesny system sterowania radiowego napędami bram o nazwie „BiSecur”. Jest to dwukierunkowy system sterowania radiowego, wykorzystujący nowatorską technologię, gwarantującą komfortową i bezpieczną obsługę bram, w tym przemysłowych. Wysoki poziom techniczny systemu kodowania 128 bitowego (jak w bankowości elektronicznej), zapewnia maksymalne zabezpieczenie wysyłanego sygnału radiowego przed skopiowaniem przez niepowołane osoby. System charakteryzuje się dużą odpornością sygnału na zakłócenia i stabilnym zasięgiem działania, a także umożliwia komfortowy odczyt położenia bramy. Jego szczególną zaletą jest wzajemna kompatybilność, co oznacza, iż sterowniki „BiSecur” obsługują także odbiorniki radiowe pracujące na częstotliwości 868 MHz. W skład takiego systemu wchodzi m.in. nadajnik przemysłowy HSI BS, służący do sterowania nawet tysiącem bram. Wyposażony jest w czytelny wyświetlacz i wygodne duże przyciski szybkiego wyboru, umożliwiające bezproblemową obsługę, bez konieczności zdejmowania rękawic roboczych. Kody nadajnika można kopiować również do innych, kompatybilnych urządzeń. Nadajnik przemysłowy HSI BS przedstawiono na fot. 9.

 

 

2016 10 36 1

Fot. 9. Nadajnik przemysłowy HSI BS

 

 

Firma oferuje także własne rozwiązania systemowe, ujednolicające koncepcję obsługi i obejmujące wszystkie komponenty współpracujące przy transporcie i przeładunku, realizowanych w określonym obiekcie. Dotyczy to zarówno bram, napędów i urządzeń sterujących, jak również ramp przeładunkowych i dodatkowego wyposażenia. Dzięki temu wszystkie te czynniki współpracują ze sobą w sposób optymalny i efektywny, obniżając jednocześnie zużycie energii elektrycznej. Przykładowy kompaktowy zespół sterujący, wyposażony w siedmiosegmentowy wyświetlacz, pokazano na fot. 10. Dodać jeszcze należy, że obudowy są zawsze takiej samej wielkości i zespoły przewodów w znacznym stopniu upraszczają wykonanie montażu.

 

 

2016 10 36 2

Fot. 10. Kompaktowy zespół sterujący

 

 

Bramy garażowe

W eksploatacji bram garażowych szczególnie ważny jest komfort otwierania, który powinien być bezpieczny i niezawodny. Również szybkość otwierania bramy ma istotne znaczenie. Te pożądane cechy użytkowe można uzyskać poprzez zastosowanie nowoczesnych systemów sterowania radiowego napędami bram. Zazwyczaj takie systemy, w porównaniu ze zwykłymi napędami, zapewniają nawet o 50% większą prędkość otwierania oraz różne możliwości kontroli bramy, w tym także z poza miejsca jej usytuowania. Ponadto umożliwiają sterowanie innymi urządzeniami, jak bramą wjazdowa na posesję, oświetleniem garażu lub bramy itp. W literaturze fachowej z tej dziedziny można spotkać pogląd, że napęd sterowany drogą radiową powinien mieć częstotliwość 433,92 MHz. Jest to uzasadniane tym, iż inne częstotliwości, ze względu na podobieństwo do stosowanych na przykład w CB-Radiach, mogą sprawiać użytkownikom problemy w postaci niekontrolowanego otwierania lub zamykania się bramy. Dodać jeszcze należy, że dla zwiększenia bezpieczeństwa czołowi producenci napędów bram garażowych wyposażają nadajniki w pilotach w systemy zmieniania kodu. Polega to na tym, iż każdy kod jest wysyłany tylko jeden raz, więc nawet w przypadku jego przechwycenia przez osobę niepowołaną, nie będzie ona mieć możliwości uruchomienia bramy za jego pomocą.

 

Wspomniany przy sterowaniu bram przemysłowych system firmy Hörmann o nazwie „BiSecur” ma wszystkie powyżej wymienione cechy i bardzo dobrze sprawdza się w odniesieniu do napędów bram, szczególnie stosowanych w garażach indywidualnych. Jest to dwukierunkowy system sterowania radiowego, zapewniający bezpieczny przekaz sygnału z pilota do napędu i z napędu do pilota w technologii minimum 128 bitów. Dwukierunkowe działanie umożliwia nie tylko sterowanie bramą, ale także odczyt jej położenia. Po naciśnięciu na odpowiedni przycisk, nadajnik (zwany popularnie pilotem) kolorem diody potwierdza zamknięcie lub otwarcie bramy. Aby więc sprawdzić, czy brama jest zamknięta, należy nacisnąć przycisk odczytu na nadajniku HS 5 BS, a następnie przycisk obsługujący funkcję otwierania bramy. Dioda LED świeci w tym momencie światłem pomarańczowym. Ponowne uruchomienie funkcyjnego przycisku umożliwia zamknięcie bramy. Jeżeli brama jest jeszcze otwarta, dioda LED zaczyna migać na czerwono. Zamknięcie bramy jest sygnalizowane zielonym światłem diody LED. Na fot. 11 przedstawiono nadajnik HS 5 BS z oznaczeniami:

  • A – dioda LED, odpowiednim kolorem sygnalizująca położenie bramy,
  • B – przycisk odczytu, służący (po naciśnięciu) do odczytania położenia bramy,
  • C – cztery przyciski funkcyjne do obsługi bramy, np. otwieranie/zamykanie.

 

 

2016 10 36 3

Fot. 11. Nadajnik HS 5 BS

 

 

Dodać jeszcze można, że powyższy rodzaj sterowania jest możliwy także w przypadku, gdy brama znajduje się poza polem widzenia, np. użytkownik znajduje się w domu lub poza posesją. Wymagana jest jednak wtedy instalacja dodatkowej fotokomórki.

 

Prezentowany system pozwala również na obsługę jednym nadajnikiem zarówno bramy garażowej jak i bramy wjazdowej na posesję oraz realizację związanych z nimi dodatkowych funkcji. Oprócz więc otwierania i zamykania bram możliwe jest włączanie i wyłączanie oświetlenia garażu oraz wjazdu, a także otwieranie bramy na drugą, indywidualnie wybraną wysokość, np. w celu przewietrzenia garażu.

 

Za pomocą intuicyjnej aplikacji „BiSecur” zainstalowanej na smartfonie lub tablecie można sterować bramą garażową, a także bramą wjazdową i drzwiami zewnętrznymi (specjalnie wyposażonymi) oraz monitorować ich status z każdego miejsca w zasięgu sieci domowej. Wymaga to ustawienia odpowiedniego połączenia przez sieć typu WLAN. Z tej samej możliwości sterowania można również korzystać w sposób mobilny, przebywając poza miejscem zamieszkania. Do tego niezbędna jest instalacja bramki LAN/ WLAN oraz jej rejestracja wraz z smartfonem lub tabletem na odpowiedniej stronie Internetu, co skutkuje aktywacją osobistego dostępu. Następnie wszystkie funkcje można obsługiwać mobilnie przez połączenie internetowe na smartfonie lub tablecie z aplikacją „BiSekur”. Bramkę LAN/WLAN łączy się z routerem kablem sieciowym (LAN) lub przez sieć bezprzewodową (WLAN). Konfiguracja poszczególnych urządzeń wyposażonych w odbiornik radiowy Hörmann odbywa się za pomocą aplikacji BiSecur na smartfonie lub tablecie.

 

Wspominana aplikacja pozwala w każdej chwili i miejscu na zorientowanie się, jaki jest status bramy garażowej i wjazdowej oraz drzwi zewnętrznych. Wyświetlane, czytelnie symbole wskazują, czy bramy są otwarte czy zamknięte oraz czy drzwi zewnętrzne są zaryglowane lub odryglowane.

 

Przykładowy nadajnik z opisywaną aplikacją przedstawiono na fot. 12. Dodać jeszcze należy, że administrator tego systemu sterowania może ustalić, które urządzenia mogą być obsługiwane przez danego użytkownika. Pozwala to np. na umożliwienie sąsiadowi w czasie nieobecności z powodu urlopu na otwieranie bramy wjazdowej, z jednoczesnym zablokowaniem możliwości otwarcia drzwi zewnętrznych prowadzących do domu. 

 

 

2016 10 36 4

Fot. 12. Nadajnik z aplikacją BiSecur

 

 

inż. Zbigniew Czajka

 

 

Literatura

Materiały informacyjne firm DORMA, HÖRMANN, GEZE

Normy: PN-EN 14351-1:2006+A1:2010, PN-EN 16361:2013, PN-EN 16005:2013 PN-EN 12453:2002, PN-EN 12445:2002, PN-EN 12604:2002, PN-EN 12635+A1:2010

Z. Czajka: Sterowanie oraz napędy bram przemysłowych i garażowych, „Świat Szkła” 2/2016

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 10/2016

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.