Norma produktowa EN 16361 Drzwi z napędem. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Drzwi, inne niż rozwierane, przeznaczone do zainstalowania z napędem, bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i dymoszczelności określa wszystkie zasadnicze cechy drzwi z napędem mechanicznym (oprócz drzwi rozwieranych). Drzwi rozwierane są objęte normą EN 14351-1 w zakresie drzwi zewnętrznych, a wkrótce będą objęte normą EN 14351-2 w zakresie drzwi wewnętrznych. Normy te określają usługi, takie jak izolacja akustyczna lub termiczna, przepuszczalność powietrza, ulewny deszcz, odporność na włamanie i inne cechy. 

 

 

Bezpieczeństwo elektrycznych elementów konstrukcyjnych

 

Nowe obszary niebezpieczne pojawiają się w wyniku zamontowania napędu mechanicznego, ponieważ należy chronić użytkowników przed zmiażdżeniem palców lub popchnięciem przez ruchomy element konstrukcyjny. W związku z tym producent musi tak zaprojektować produkowane przez siebie napędy mechaniczne aby działały bezpiecznie. Dodatkowe wymagania dotyczą elementów konstrukcyjnych z elektrycznym napędem. Producent musi spełniać nie tylko klasyczne wymagania (ochrona przed hałasem, obciążenie wiatrem, szczelność na przenikanie powietrza itp.) opisane w Rozporządzeniu w sprawie wyrobów budowlanych (CPR) oraz w powiązanych w normach wyrobu, ale także dyrektywy maszynowej.

 

Producent elementu konstrukcyjnego musi przygotować analizę zagrożeń. Należy wziąć pod uwagę, że producent jednostki napędowej i innych elementów elektrycznych musi zapewnić badania i dowody dotyczące bezpieczeństwa elektrycznego (bezpieczeństwo ludzi i zwierząt, zapobieganie porażeniu prądem, ochrona przed wybuchem pożaru, ochrona przed oparzeniem), jak również bezpieczeństwo funkcjonalne (bezpieczeństwo ludzi i zwierząt, zapobieganie niezamierzonemu uruchomieniu ruchomych elementów z powodu błędów oprogramowania i błędów komponentów). Ponadto transformatory, zasilacze, zespoły napędowe i czujniki muszą również zostać przetestowane pod względem spełnienia wymagań elektrycznie napędzanych elementów konstrukcyjnych (weryfikacja EMV/PAK, klasy ochrony IP, odporność na podwyższoną temperaturę/ogień itp.).

 

Produkt zgodny z dyrektywą maszynową to w pełni zainstalowany, podłączony i funkcjonalny element konstrukcyjny (drzwi, brama, okno), dla którego bezpieczeństwo zostało potwierdzone przez producenta i kontrasygnowane przez operatora. W ten sposób operator potwierdza znajomość instrukcji użytkowania i zobowiązuje się postępować ramach analizy zagrożeń, a także przeprowadzać konserwację i naprawy w celu uniknięcia zagrożeń.

 

Dotyczy to również sytuacji, gdy kompletny produkt – składający się z elementów takich jak: panele w drzwiach/bramach, ramy, jednostki napędowe itp. – jest połączony na miejscu z jednostką funkcjonalną. Na tę jednostkę składają się jednostki napędowe, elementy sterujące i czujniki, jako tak zwane „niekompletne maszyny”. Producent jest wówczas osobą, która zmontowała element konstrukcyjny i uruchomiła go. Jednak ze względu na jakość i bezpieczeństwo zaleca się, aby producent elementów konstrukcyjnych sam je montował. W przeciwnym razie podwykonawca lub firma instalacyjna stanie się producentem, ze wszystkimi prawami i obowiązkami. Odpowiedzialność za dostarczenie wszystkich dokumentów spoczywa na „montażyście”, który może następnie oznaczyć produkt znakiem CE na podstawie wyników badania typu (zwykle otrzymanych od producenta napędu) i wprowadza go na rynek.

 

W związku z tym architekci i właściciele domów powinni być informowani o tych okolicznościach już w trakcie przetargu i należy wyjaśnić, kto na koniec musi przeprowadzić oznakowanie CE i jakie kontrole są wymagane prawem.

 

Terminowe wykonywanie konserwacji i obsługi technicznej oraz rozruch wykonany przez przeszkolony personel są bardzo ważne dla bezpiecznej eksploatacji. Odpowiedzialność za to ponosi zarządca budynku. W razie wypadku z udziałem okien lub drzwi z automatycznym napędem, pierwszym krokiem jest sprawdzenie, czy operator wykonuje obowiązek regularnej, profesjonalnej konserwacji i sprawdzania poprawności działania na podstawie instrukcji obsługi. Dalsza weryfikacja dotyczy analizy zagrożeń, przygotowanej podczas projektowania oraz tego, czy specyfikacje zastosowanej konstrukcji i oczekiwane ryzyko zostały należycie zanalizowane.

 

Opis w instrukcji obsługi i konserwacji musi zawierać co najmniej następujące punkty: 

 

  • informacje o niezbędnych terminach i zakresie konserwacji wykonywanej przez przeszkolony personel (1-2 razy w roku); 
  • testowanie sił zamykających i generatora impulsów wraz z czujnikami (przynajmniej raz w roku);
  • sprawdzenie odbiorcze przez wykwalifikowaną osobę przed pierwszym uruchomieniem; 
  • wyniki badań powinny być przedstawione w formie pisemnej i archiwizowane;
  • sporządzenie listy kontrolnej i dziennika testów dla każdej jednostki.

 

 

Analiza zagrożeń

 

Napęd elektryczny sprawia, że drzwi stają się „maszyną” w rozumieniu dyrektywy maszynowej 2006/42/WE i związanej z nią normy EN 16005, w której określono wymagania gwarantujące bezpieczeństwo użytkowania. Przed pierwszym uruchomieniem należy przygotować ocenę ryzyka, obejmującą środki mające na celu zapobieganie lub eliminowanie skutków wystąpienia zagrożeń. Architekt łącznie z producentem powinni określić niezbędne środki chroniącymi przed wystąpieniem zagrożeń. Informacje od producenta napędu i zawarte w broszurze KB.02 Elementy elektryczne w konstrukcji okien, drzwi i fasad, opracowanej przez VFF (Verband Fenster + Fassade), ZVEI (Zentralverband Elektrotechnik- und Elektronikindustrie) i ift Rosenheim można wykorzystać jako podstawę do projektowania.

 

Co do zasady, analiza zagrożeń musi być przygotowana przez „dostawcę” (określanego jako „producent”) całego systemu, powinna określać środki zapobiegania lub eliminowania zagrożeń. Pomocna też może być broszura stowarzyszenia EuroWindoor KB.01 Sterowane elektrycznie okna, wydana przez ift Rosenheim i VFF.

 

Przyczyny wypadków są złożone i można je znaleźć w następujących obszarach:

 

  • niewystarczająca świadomość ryzyka ze względu na brakujące informacje i oznakowanie prowadzi do niewłaściwego użytkowania przez użytkownika; 
  • niewłaściwa analiza zagrożeń przed rozpoczęciem produkcji; 
  • błędy powstałe w czasie montażu i konserwacji;
  • niewystarczające bezpieczeństwo w razie awarii zabezpieczeń i czujników; 
  • brak właściwej konserwacji i brak wiedzy specjalistycznej podczas sprawdzania bezpieczeństwa użytkowania przez zarządcę budynku i personel zajmujący się obsługą/konserwacją.

 

 

Bezpieczeństwo elektryczne

 

W przypadku bezpieczeństwa elektrycznego istotne jest unikanie „elektrycznego” ryzyka, takiego jak porażenie prądem, pożar spowodowany przeciążeniem lub zwarciem elementów elektrycznych (transformatory, zasilacze, jednostki napędowe i czujniki). Testy przeprowadzane są na podstawie normy EN 60335-2-95 i następnych. Używane podzespoły elektryczne są testowane pod kątem ich przydatności do stosowania w produkcie i właściwego stosowania w określonym zakresie zastosowania (specyfikacja). Ponadto badane będą: kompatybilność elektromagnetyczna (EMC) i klasa ochrony IP (przykładowo będą brane pod uwagę: metoda montażu, warunki klimatyczne, specyfikacja). Istnieje ocena ryzyka niewłaściwej obsługi lub konserwacji, a także testowanie zabezpieczeń przed użyciem niewłaściwych części elektrycznych*).

 

 

(...)

Certyfikację zgodnie z ustawą o bezpieczeństwie wyrobu, badanie typu zgodnie z dyrektywą maszynową lub certyfikat zgodności ift można wydać na podstawie weryfikacji i sprawozdań z badań, a także nadzoru zakładowej kontroli produkcji (FPC).

 

 

2018 04 52 1

Podstawowe zagrożenia bezpieczeństwa dla automatycznych komponentów

 

 

Bezpieczeństwo funkcjonalne

 

Zakres, sposób działania i niezawodność funkcji bezpieczeństwa są sprawdzane w przypadku błędów podczas testowania bezpieczeństwa funkcjonalnego zgodnie z EN 13849-1/2. Podstawą jest analiza zagrożeń z uwzględnieniem sytuacji instalacji, użytkowania i działania (wskazówki, jak to zrobić zawiera broszura KB.01, wydana przez ift Rosenheim i VFF [9]). Symulacja usterek może być wykonana za pomocą sygnalizowanych błędów sprzętowych, poprawionych błędów oprogramowania oraz przewidywanego „niewłaściwego użycia”. W przypadku „normalnego” użytkowania niektóre opcje otwierania i ruchu różnią się od przypadków specjalnych, takich jak pożar, dym, włamanie, konserwacja lub użycie drogi ewakuacyjnej. Różne specyfikacje powinny być jasno określone w hierarchii docelowej i implementowane z odpowiednią logiką funkcji. Test można przeprowadzić w laboratorium ift lub u producenta.

 

 

Odporność na włamanie elementów elektromechanicznych

 

Rolety, żaluzje zewnętrzne i bramy są obecnie najczęściej wyposażone w napęd elektryczny i sterowanie. Bramy garażowe są również zwykle dostarczane z automatyczną jednostką napędową i sterowaniem. Sterowanie odbywa się za pomocą radia (WiFi, bluetooth, podczerwień itd.), transpondera, karty chipowej lub danych biometrycznych i jest w większości kontrolowane za pośrednictwem smartfona. Proste rozwiązania „Plug-and-play” oraz systemy radiowe ułatwiają również instalację.

 

Powstaje, oczywiście, pytanie, jak zapobiec nieuprawnionej manipulacji w sterowaniu elektronicznym? Co za tym idzie, kwestie bezpieczeństwa są intensywnie dyskutowane. Co dzieje się z naszymi danymi w „chmurze”? Czy można manipulować systemami ryglującymi drzwi?

 

Przykłady z branży motoryzacyjnej, takie jak wrażliwe systemy bezkluczykowe (keyless=carless?) wskazują na potrzebę działania. W przypadku drzwi bezkluczykowych, które wykorzystują sterowanie radiowe lub odcisk palca, elektroniczna obróbka sygnałów musi być prowadzona wewnątrz budynku i dostatecznie zabezpieczona. W przeciwnym razie „włamywacze” mają ułatwione zadanie, rozszyfrowując elektroniczne dekodery. Zalecenia VDS mogą być stosowane w technologii alarmów przeciwwłamaniowych.

 

Oprócz zapewniania bezpieczeństwa mechanicznego, elementy odporne na włamanie zgodnie z EN 1627 mogą być wyposażone w elektromechaniczne elementy blokujące i/lub elektromechaniczne lub elektroniczne urządzenia autoryzacyjne (kontrola dostępu, przełączniki kluczykowe). Jednak wciąż nie ma wyraźnych wymagań dotyczących dodatkowego ryzyka włamania z powodu ataku na komponenty elektroniczne, np. z powodu mechanicznego ataku na połączenia lub komponenty, a także dekodowania. Z tego powodu ift Rosenheim opracowuje nową wytyczną dla regionu DACH (Niemcy, Austria, Szwajcaria) wraz z Holzforschung Austria (Austriackie Towarzystwo Badań nad Produktami Leśnymi) oraz Szwajcarskim Stowarzyszeniem Inżynierów i Architektów (SIA).

 

Wytyczne mają umożliwić obiektywną ocenę w ramach obowiązujących klas odporności (RC 1-6), na podstawie obowiązujących norm z dziedzin związanych z tematem.

 

Sprawdzane są następujące funkcje i komponenty:

 

  • Urządzenie autoryzacyjne, jako klucz mechaniczny i mechatroniczny, a także elementy elektroniczne (karta czipowa, zdalne sterowanie radiowe), które zawierają niezbędne kody do zatwierdzenia. 
  • Uprawnienia dostępu, które muszą określać, gdzie i kiedy funkcja umożliwiająca identyfikację autoryzuje dostęp w punktach dostępu. 
  • Uwierzytelnienie, potwierdzona zostanie dokładność rozpoznania cechy identyfikującej. 
  • Identyfikacja, potwierdzenie tożsamości osoby uprawnionej.
  • Biometria, mierzalne, unikalne cechy fizjologiczne lub cechy osobiste można zweryfikować i wykorzystać jako cechy do identyfikacji i potwierdzenia tożsamości osoby (odcisk palca, geometria dłoni i twarzy, siatkówka oka, twarz, głos, dynamika podpisu lub klawiatury itp.) .

 

Wszystkie elementy elektroniczne (czytnik z jednostką analityczną), urządzenie autoryzacyjne, jak np. chip z anteną – muszą być chronione przed nieuprawnioną manipulacją mechaniczną oraz dekodowaniem sygnałów radiowych lub układów scalonych.

 

Obejmuje to następujące aspekty: 

 

  • Kombinację ryglującą można wywnioskować jedynie na podstawie oznaczenia na nośniku autoryzacji (np. pilot do zdalnego sterowania) przez producenta. 
  • Transmisja danych (emitowany sygnał radiowy) musi być szyfrowana. Sygnał radiowy musi się zmieniać przy każdym kolejnym użyciu (tak zwany „kod skokowy” lub „kod obrotowy”). Wykorzystanie wykrytego sygnału radiowego nie może prowadzić do otwarcia przez określony czas. 
  • Liczba efektywnych (możliwych) wariantów kodu musi być dostatecznie wysoka; innymi słowy, próby manipulacji elektronicznej również wymagają pewnego okresu czasu, w zależności od klasy odporności. 
  • Komunikacja wewnątrz komponentów urządzenia, a także jednostek wejściowych musi być zabezpieczona nowoczesnym algorytmem szyfrowania (AES lub 3DES); w zależności od klasy odporności większej niż 128 bitów. Dla każdej próby komunikacji należy utworzyć nowy klucz sesji i wykorzystać go do komunikacji. Klucz sesji i klucz szyfrowania nie mogą nigdy zostać przesłane (technologia Challenge Response). 
  • Narzędzia autoryzacyjne (chip, transponder, dane biometryczne itp.) muszą być chronione przed kopiowaniem.
  • Czytnik zawierający element analityczny powinien być postrzegany w odniesieniu do wymagań bezpieczeństwa podobnych do systemu kontroli dostępu. Decyzję o zezwoleniu na dostęp należy podejmować w elementach umiejscowionych wewnątrz urządzenia niedostępnych dla „atakującego” włamywacza. 
  • Bezpośredni dostęp do obwodu elektrycznego mechanizmu blokującego nie powinien być możliwy od strony ataku.
  • Połączenia z elementem zamykającym drzwi (np. rygiel/blokada elektromechaniczna) muszą być chronione, np. obudowa musi mieć bezpieczne monitorowanie alarmu przed manipulacją lub nieautoryzowanym otwarciem (na przykład przez fotokomórkę). Ponadto przewody łączące muszą być chronione przed dostępem.

 

 

Tab. Macierz do planowania i przetargów elementów elektromechanicznych (tabela 6 wytycznych ift EL-01engl / 1 [1])

2018 04 53 1 1

 

 

Wnioski

 

Elektromechaniczne zamki w drzwiach, bramach i oknach zapewniają dodatkowe bezpieczeństwo i wygodę, a także pomagają osobom starszym lub niepełnosprawnym w samodzielnym korzystaniu z własnego domu lub mieszkania. Jednak te elementy konstrukcyjne są czymś więcej niż ramą okienną lub drzwiową plus jednostka napędowa i należy je rozumieć jako złożony komponent lub maszynę, zgodnie z dyrektywą maszynową.

 

Dojrzałe systemy są teraz dostępne na rynku, więc właściciele budynków, projektanci, wyspecjalizowani sprzedawcy i firmy montażowe mogą korzystać z tych nowych technologii przy odpowiednich projektach.

 

Oprócz klasycznych specyfikacji i atestów zgodności wyrobu z wymaganiami norm (w zakresie: ochrony przed hałasem, ochrony przed ucieczka ciepła, odporności na obciążenie wiatrem, wodoszczelności i szczelności na przenikanie powietrza), oferta musi również zawierać informacje o celu, możliwym ryzyku i częstotliwości użytkownika, w tym dowody z badań poświadczających bezpieczeństwo elektryczne i funkcjonalne.

 

W szczególności, jeśli specjalne wymagania, takie jak odporność na włamanie, zabezpieczenie przed upadkiem lub ochrony przed dostępem osób nieuprawnionych, zostaną dodane do elementów budynku elektromotorycznego. Na tej podstawie producent może wystawiać prawidłowe i porównywalne oferty i rozwiązania techniczne.

 

 

 

prof. Ulrich Sieberath
ift Rosenheim

 

 Jürgen Benitz-Wildenburg
ift Rosenheim

 

 Willibald Huber
ift Rosenheim

 

 Andreas Schmidt
ift Rosenheim

 

 

 

Artykuł opiera się na wykładzie prezentowanym na 45. Konferencji OKNA I FASADY 2017, zorganizowanej przez ift Rosenheim.

 

Przedstawicielem Instytutu ift Rosenheim w Polsce jest Andrzej Wicha: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. 

 

 

Literatura

[1] Wytyczne ift: ift-Guideline EL-01engl/1 Systemy elektroniczne w oknach, drzwiach i fasadach. Część 1: Wytyczne dotyczące planowania i projektowania integracji elektromechanicznych elementów budowlanych w budynkach, ift Rosenheim, wrzesień 2008 r.

[2] Raport badawczy ift: Opracowanie podstaw do integracji elektroniki w konstrukcji okien i drzwi oraz elementach elewacji. Raport częściowy II: Okna z napędem elektrycznym, ift Rosenheim, lipiec 2008 r.

[3] prof. Ulrich Sieberath; Prof. Christian Niemöller: Komentarze do normy EN 14351-1 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Rosenheim, grudzień 2013 r., ISBN: 978-3-86791-346-1

[4] ifz info TU-06/1: Drzwi na drogach ewakuacyjnych i awaryjnych. Wymagania, normy i uwagi dotyczące projektowania dla producenta i projektanta, ifz Rosenheim, styczeń 2011 r.

[5] EuroWindoor ulotka KB.01: Okna z napędem elektrycznym. Frankfurt, lipiec 2017 r.

[6] EuroWindoor, ulotka KB.02: Elementy elektryczne w konstrukcji okien, drzwi i fasad – projektowanie i realizacja, Frankfurt, lipiec 2017 r.

[7] ASR A1.7: Zasady techniczne dla miejsc pracy; Drzwi i bramy

[8] BGI 861; Część 1 Bezpieczna obsługa bram i część 2 Bezpieczne obchodzenie się z drzwiami

[9] EN 13241-1 Bramy. Norma wyrobu. Część 1: Wyroby bez właściwości dotyczących odporności ogniowej lub dymoszczelności

[10] EN 12453 Bramy. Bezpieczeństwo użytkowania bram z napędem. Wymagania i metody badań

[11] EN 60335-1 Elektryczny sprzęt do użytku domowego i podobnego. Bezpieczeństwo użytkowania. Część 1: Wymagania ogólne

[12] EN 16361 Drzwi z napędem. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Drzwi, inne niż rozwierane, przeznaczone do zainstalowania z napędem, bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i dymoszczelności

[13] EN 16005 Drzwi z napędem. Bezpieczeństwo użytkowania. Wymagania i metody badań

[14] EN 13637 Okucia budowlane. Sterowane elektrycznie systemy do wyjść przeznaczone do stosowania na drogach ewakuacyjnych. Wymagania i metody badań

[15] P rzepisy dotyczące oszczędności energii 2009

 

 

 Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 04/2018

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.