W kolejnej części cyklu, omówiona zostanie technika natrysku. Zdobienie tą metodą polega na nanoszeniu na powierzchnie szklane farby w postaci zawiesiny, za pomocą sprężonego powietrza. Technika natryskowa bywa łączona z innymi metodami dekorowania, na przykład z malowaniem ręcznym.

Metoda natrysku polega na nakładaniu farby na zdobiony wyrób za pomocą rozpylacza, zwanego pistoletem lub aerografem. Uzyskiwana w ten sposób barwna powłoka pokrywa zwykle równomierną warstwą całą powierzchnię szkła lub jej część. Natryskiwanie pozwala również nanosić powłoki o różnej grubości warstwy, między innymi w sposób zanikowy.

Metoda ta nie jest zbyt skomplikowana i umożliwia malowanie dużej ilości wyrobów przez pracownika, po odpowiednim przeszkoleniu.
 
Techniką natryskową zdobione są najczęściej: szkło gospodarcze, galanteria szklana oraz szkło oświetleniowe (fot. 1).



Zdobienie wyrobów szklanych metodą natryskową składa się z następujących etapów:
. zaprojektowanie dekoracji,
. przygotowanie wyrobu do natrysku,
. przygotowanie zawiesiny farby,
. przygotowanie narzędzi i stanowiska do natrysku,
. natrysk,
. wypalanie.

Rysunek 1.
Schemat pistoletu
(1) – wlot sprężonego powietrza
(2) – wylot zawiesiny
(3) – pojemnik na zawiesinę
(4) – spływ zawiesiny
(5) – dźwignia zaworu
(6) – sprężyna dźwigni zaworu



Zaprojektowanie dekoracji
Etap ten dotyczy głównie dekoracji, w których natryskiwana farba nie pokrywa całego wyrobu, a zwłaszcza zdobienia powierzchni ograniczonych konturem tworzącym wzór.

Podczas przygotowania projektu dekoracji mają zastosowanie zasady omówione w części poświęconej malowaniu ręcznemu. Przypomnijmy tylko, że najistotniejszym zadaniem zdobienia jest uwydatnienie lub poprawienie walorów estetyczno-użytkowych wyrobu.

Przygotowanie wyrobu do natrysku
Przygotowanie wyrobu do natrysku jest, tak jak w każdej z technik dekorowania omówionych w poprzednich częściach cyklu, bardzo istotnym etapem, często mającym decydujący wpływ na końcowy efekt zdobienia. Dekorowana powierzchnia szklana musi być czysta i odtłuszczona.

Przygotowanie zawiesiny farby
Zawiesinę do natrysku sporządza się poprzez dokładną homogenizację proszku farbowego i odpowiedniego medium, najlepiej przy pomocy mieszadła mechanicznego.

Zastosowanie znajdują zarówno zaprawiacze wodne, jak i organiczne.

Ze względu na rozpylanie zawiesin farb do otoczenia podczas ich natryskiwania, zalecane są media wodne.
W zależności od oczekiwanego efektu końcowego stosuje się różne rodzaje farb: kryjące, transparentne lub matujące,  w odpowiedniej kolorystyce, zgodnie z zaprojektowanym wzorem.

Przygotowanie narzędzi i stanowiska do natrysku
Do nakładania przygotowanej zawiesiny farby na wyrób służą różnej wielkości pistolety natryskowe (przykład pistoletu przedstawiono na fot. 2), wyposażone w dysze o różnej średnicy otworów (fot. 3). Budowę i ogólną zasadę działania pistoletu ilustruje rysunek 1.

Do pojemnika (3) wlewana jest zawiesina farby. Po skierowaniu wylotu rozpylacza (2) na odpowiednie miejsce wyrobu, naciska się dźwignię zaworu (5), co umożliwia dopływ farby z pojemnika i otwiera przewód sprężonego powietrza.
Zawiesina farby porywana jest przez strumień powietrza i rozpylana.

Z prawej strony rysunku przedstawiono prawidłową (na dole) i nieprawidłową (u góry) budowę wylotu pistoletu. W przypadku prawidłowej budowy wylotu, tworzony jest płaszcz powietrzny wokół stożka rozpylanej farby, co zapobiega niepożądanemu rozszerzaniu się strumienia zawiesiny.

W celu pokrycia powierzchni szkła ograniczonych konturem, używa się wykrojników (wzorników). Wykrojniki przygotowuje się z papieru, tworzyw sztucznych lub folii metalowych poprzez wycięcie w nich zaprojektowanych płaszczyzn.

Dla ułatwienia prowadzenia procesu natryskiwania, zdobiony wyrób ustawia się na obrotowym toczku malarskim.

Bardzo istotne jest, szczególnie przy stosowaniu medium organicznego, umieszczanie stanowisk malowania natryskowego w osobnym, intensywnie wentylowanym pomieszczeniu, wyposażonym w kabiny.

   

  



Natrysk
Przykładowy proces prowadzenia natrysku przedstawia sekwencja fot. 4-8, wykonanych podczas prób w Instytucie Szkła i Ceramiki w Warszawie.

Operator kieruje strumień rozpylonej farby na wyrób umieszczony na toczku.

Natryskiwanie prowadzi tak długo, aż uzna naniesioną powłokę farby za odpowiednią – równomierną i o odpowiedniej grubości.

Uzyskany efekt zależy od reologii zawiesiny, zastosowanego ciśnienia sprężonego powietrza, średnicy otworu dyszy, odległości wylotu pistoletu od dekorowanego wyrobu oraz czasu natryskiwania.

Na fot. 9 przedstawiono możliwości uzyskania różnych efektów zdobienia przy zastosowaniu tej samej farby metalicznej złotej w zmiennych warunkach prowadzenia procesu (m. in.ilość dodanego medium w stosunku do proszku farbowego, czas natryskiwania).

Intersujące efekty zdobnicze uzyskuje się nakładając farbę na część powierzchni szkła, stosując wykrojnik. Po natryśnięciu jednej warstwy farby i jej wysuszeniu można nałożyć, przez inny wykrojnik, inną farbę. Nanoszenie zawiesiny farby metodą natrysku może być również prowadzone w sposób zanikowy (fot. 10).



Wypalanie
Wypalanie, podobnie jak w przypadku wyrobów szklanych zdobionych farbami ceramicznymi, przy zastosowaniu technik innych niż natrysk (omówionych w poprzednich częściach cyklu), prowadzi się w piecach komorowych lub tunelowych, w temperaturze odpowiedniej do rodzaju zdobionego szkła.

Technika natrysku, pomimo tego, że nie jest bardzo skomplikowana, a nawet można ją określić jako „szablonową”, pozwala na osiąganie bardzo ciekawych efektów zdobniczych. Efekty te, dzięki starannemu doborowi farb, można nawet uzyskać stosując najmniej skomplikowaną odmianę tej techniki – zdobienie całych powierzchni wyrobu (fot. 11).

Dzięki stosowaniu odpowiednich farb ceramicznych możliwe jest między innymi uzyskanie efektu przypominającego ten, który powstaje w wyniku matowania szkła.

O matowaniu szkła, a także innych technikach zdobienia, w których stosuje się środki inne niż farby ceramiczne, napiszemy w jednym z najbliższych numerów „Świata Szkła”.

 mgr inż. Małgorzata Marecka
mgr inż. Irena Witosławska
Zdjęcia: mgr inż. Małgorzata Warda
ISiC, Zakład Badawczo-Produkcyjny Farb Ceramicznych

patrz też:


- Wyroby ze szkła zdobione farbami ceramicznymi – wymagania i badania , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska, Świat Szkła 3/2009

- Techniki zdobienia szkła - Zdobienie w procesie formowania , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska,  Świat Szkła 12/2006

- Techniki zdobienia szkła - Matowanie , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska, Świat Szkła 3/2006

- Techniki zdobienia szkła - Natrysk , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska, Świat Szkła 12/2005

- Techniki zdobienia szkła - Malowanie ręczne , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska, Świat Szkła 10/2005

- Techniki zdobienia szkła - Sitodruk bezpośredni , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska, Świat Szkła 7-8/2005

- Techniki zdobienia szkła - Sitodruk pośredni (kalkomania) , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska, Świat Szkła 5/2005

oraz:

- Techniki Zdobienia szkła - Malowanie ręczne  , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska, Świat Szkła - Wydania Specjalne/Szkło zdobione,

- Techniki zdobienia szkła - Zdobienie w procesie formowania , Małgorzata Marecka, Irena Witosławska Świat Szkła - Wydania Specjalne/Szkło zdobione

więcej informacji: Świat Szkla 12/2005

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.