Wszystko zaczęło się kilka lat temu od pierwszego pomiaru anizotropii i naprężeń na styku różnych ośrodków, a także od wykrycia białego zamglenia (white haze) i innych niedoskonałości szkła tuż za piecem hartowniczym. Informacje te, pochodzące bezpośrednio z kontroli jakości szkła hartowanego na linii produkcyjnej, odzwierciedlają rzeczywistą jakość produkcji i stanowią optymalne uzupełnienie, które można wykorzystać obok wstępnych korekt w wyniku regularnej kontroli pieca.

 

2019 11 50 1

Fot. 1. Efekty anizotropii i białego zamglenia w budynku

 

Uzyskanie wyników pomiaru było pierwszym krokiem w doskonaleniu jakości szkła hartowanego. Kierownik pieca hartowniczego mógł teraz wykorzystać swoje doświadczenie do właściwej interpretacji tych dodatkowo zebranych informacji w celu optymalizacji procesów w piecu.


Drugim krokiem jest teraz dopasowanie rozkładu wyników pomiarów pobranych z tafli szkła leżącej na dnie pieca do konstrukcji pieca (elementy grzewcze lub chłodzące - hartujące itp.). Dzięki tym informacjom stanie się możliwa znacznie szybsza reakcja z większą dokładnością w celu poprawy parametrów pieca, a co za tym idzie – jakości dostarczanego szkła hartowanego. Ostatnim krokiem będzie zamknięcie pętli między wynikami pomiaru a sterowaniem pieca w celu bezpośredniego dostosowania wrażliwych parametrów pieca.

 


Wprowadzenie
Przez długi czas słychać było wezwanie architektów i projektantów fasad do całkowitego unikania anizotropii lub białej mgiełki, będących zjawiskami optycznymi zakłócającymi przejrzysty wygląd szkła. Oczywiście oba zjawiska są związane z procesem produkcyjnym i, w zależności od technologii i ustawień pieca, nie zawsze można ich uniknąć.


Do dziś definicja i zróżnicowanie efektów anizotropii i białego zamglenia (mgiełki) stanowi ogromne problemy dla klientów i partnerów przetwórców szkła. Większość z nich nie jest w stanie rozróżnić tych dwóch efektów i rozpatrywać te zjawiska oddzielnie, ponieważ zarówno anizotropia, jak i białe zamglenie mogą tworzyć podobne plamy lub paski w określonych warunkach oświetleniowych.


Oczywiście, ekspert może rozróżnić oba zjawiska, ale w rzeczywistości wśród użytkowników budynku brakuje takich ekspertów. Dlatego nieszczęśliwie dla firmy zajmującej się hartowaniem szkła oba efekty są zawsze rozpatrywane razem.

 

Efekty anizotropii wynikają z różnic w wielkości naprężeń wewnątrz szkła. Dlatego głównie można je znaleźć w szkle hartowanym. Większość producentów uważa anizotropię za nieodłączny i nieunikniony efekt przy termicznym wzmacnianiu szkła, ponieważ jeszcze 3 lata temu nie było dostępnych systemów pomiarowych działających na linii produkcyjnej. Ponadto normy lub inne przepisy nie podają żadnych ograniczeń jakościowych, a jedynie określają efekty anizotropii występujące podczas produkcji.


Ale czasy się zmieniają. Urządzenia do pomiaru online są dostępne od 2016 roku i pomagają znacznie poprawić jakość wyrobów szklanych pod względem efektów anizotropowych i białego zamglenia oraz podnieść ich jakość do wysokiego poziomu. Oczywiście, maksymalny osiągalny poziom jakości zależy od czynników, takich jak grubość szkła lub rodzaj powłoki funkcyjnej naniesionej na szkło.


Jednocześnie w 2018 r. powstały grupy badaczy w USA i Europie, którzy pracowali nad określeniem norm i standardów jakości dotyczących anizotropii i efektu białego zamglenia. Te nowe standardy jakości oparte są na wynikach dostępnych metod pomiaru on-line i określają minimum akceptowalnych efektów anizotropii oraz definiują wymagania dotyczące białego zmętnienia.

 

 

Metody pomiaru in-line anizotropii i białego zamglenia (white haze)
Umieszczony bezpośrednio przy wylocie pieca skaner anizotropii firmy VIPROTRON kontroluje wychodzące z pieca tafle szkła hartowanego i zapewnia dokładne pomiary on-line efektu anizotropii, a jednocześnie wykrywa efekty białego zamglenia na taflach szkła stanowiących ładunek pieca hartowniczego. Pomiar jest niezależny od prędkości ruchu tafli szkła w piecu, grubości szkła, rodzaju powłok lub innych czynników specyficznych dla produktu.


Efekty anizotropii i białego zamglenia zwykle nie są rozpatrywane oddzielnie przez projektantów fasad, architektów i klientów końcowych, dlatego często są pomieszane, a w rzeczywistości są to całkowicie odrębne zjawiska.


Oba można wykryć tylko za pomocą zastosowania różnych metod oświetlenia, a zatem można je zmierzyć bezpiecznie i niezawodnie w produkcji, przy różnych podejściach fizycznych. Z tego powodu oba efekty zostaną opisane osobno w dalszej części tego artykułu, nawet jeśli są zintegrowane w jednym systemie kontroli.

 

2019 11 50 2

 

Fot. 2. Skaner anizotropii i białego zamglenia zainstalowany w 2016 r. w Bischoff Glastechnik, Niemcy (BGT)

 

 

Pomiary in-line i ocena anizotropii
Lokalizacja i pomiar natężenia anizotropii odbywa się równoczesnie, z wykorzystaniem pomiaru opóźnienia optycznego (optical retardation). Aby zapewnić spójność i wiarygodność wyników pomiarów, zastosowano zaawansowaną procedurę kalibracji w celu niezawodnej pracy systemu. Pomiary opóźnienia optycznego są niezależne od decydujących czynników, takich jak powłoki na szkle, transparentność szkła, grubość szkła lub rodzaj wyrobu. W ten sposób można uzyskać fizycznie mierzalną podstawę, dzięki której można ocenić jakość szkła odnośnie anizotropii.


Najważniejszym czynnikiem jest teraz określenie, na jakim poziomie opóźnienia optycznego efekty anizotropii stają się widoczne dla ludzi. Chociaż różne firmy przeprowadziły już wstępne badania, podstawy naukowe nie są jeszcze dostępne, ale są już w opracowaniu.

 

Za pomocą badań wykazano, że odpowiednie efekty anizotropii są widoczne od poziomu opóźnienia optycznego w zakresie od 50-60 nm. Ponadto, stosując skaner anizotropowy w różnych zakładach szklarskich wykazano, że są to wartości, które można utrzymać w rozsądnym zakresie pod względem technologii produkcji.

 

2019 11 50 3

Fot. 3. Wyniki pomiaru anizotropii i białego zamglenia otrzymane za pomocą skanera in-line

 

 

 

Jak zdefiniować jakość szkła uwzględniając efekty anizotropii?
Na podstawie pomiaru opóźnienia optycznego i poprzez określenie pewnego poziomu, z którego opóźnienie staje się widoczne, obliczane są statystycznie (występowanie wartości parametru z określonym prawdopodobieństwem) różne parametry jakości, na podstawie metody opublikowanej przez jednego z producentów szkła.

 

Kilka lat temu producent ten opublikował, w ramach ogromnych działań marketingowych, metodę, dzięki której deklarował, że będzie w stanie wyprodukować 95% szkła wolnego od anizotropii. Chociaż definicja zjawiska, którą się posługiwał, była całkowicie bezużyteczna, gdyż nie określiła podstawowych podstaw opóźnienia optycznego (podstawy do obliczania poziomu izotropii), to jednak ta metoda została w branży do dziś.

 

Jednak w porównaniu z „poprzednimi czasami” poziom anizotropii można dziś fizycznie jasno zdefiniować i obliczyć. Jest to poziom izotropii z maksymalnym dopuszczalnym (progowym) opóźnieniem optycznym X. Przy czym, jak pokazano na zamieszczonym zdjęciu nr 6, X jest praktycznie ustawiony na około 60 nm. To wyraźnie określa poziom jakości, np. przy 95%, co oznacza, że 95% szkła ma opóźnienie mniejsze niż X = 60 nm. Innymi słowy, 95% szkła wykazuje brak lub ledwo zauważalne efekty anizotropowe.

 

Oczywiście, można obliczyć statystycznie (z określonym prawdopodobieństwem) dużą liczbę dalszych wartości na podstawie obrazu opóźnienia optycznego, który można również wykorzystać do oceny jakości. Na przykład niektórzy producenci szkła określają jako definicję jakości swoich produktów średnie opóźnienie optyczne całego szkła zamiast poziomu izotropii.

 

Również różne kwantyle, o poziomie 98%, 95% lub 80%, mogą być użyte do oceny jakości szkła. Nie jest jeszcze jasne, które metody oceny zostaną ostatecznie zastosowane w planowanych procedurach normalizacyjnych, czy też będzie to kombinacja kilku z tych metod.

 

Jednak w obecnej praktyce te dwie metody do tej pory wykrystalizowały się jako przyjęte wytyczne w definicji jakości szkła dla niektórych projektów elewacji:
- poziom izotropii przy maks. dopuszczalnym opóźnieniu optycznym Xnm
- średnie opóźnienie optyczne dla całego szkła Wykrywanie na linii produkcyjnej (in-line) i klasyfikacja białego zamglenia

 

2019 11 50 4

Fot. 4. Kolorowa mapa pokazująca wielkość opóźnienia optycznego (optical retardation) i maks. dopuszczalny poziom opóźnienia

 

 

(...)

 

Wykrywanie na linii produkcyjnej (in-line) i klasyfikacja białego zamglenia

Aparatura (kanał) do wykrywania białego zamglenia jest również zintegrowana z linią bezpośrednio za piecem, dzięki czemu wyniki są dostępne, gdy tylko szkła zostaną rozładowane. Takie podejście do wykrywania zamglenia uwzględnia fakt, że szkło po piecu nie jest „czyste”, dlatego można skutecznie filtrować plamy i ślady wałków, aby białe zamglenie zostało wyraźnie oddzielone na końcu.


Pozwala to operatorowi pieca na natychmiastowe, precyzyjne wskazanie, które szkło zawiera białe zamglenie, jakie ma położenie i intensywność wizualną. Oczywiście, można również określić dokładne specyfikacje jakości w celu spełnienia wymagań klienta.

 

2019 11 50 5

Fot. 5. Wykres pokazuje skalę jakości w zależności od poziomu izotropii przy 50-60 nm

 

Z czysto technicznego punktu widzenia wykrywanie białego zamglenia jest zadaniem kanału inspekcji aparatury, która jest fizycznie całkowicie oddzielona od pomiaru anizotropii. Ta oddzielna aparatura (kanał) ma własną kamerę i urządzenie oświetleniowe, niezależne od filtrów polaryzacyjnych, dla skutecznego wykrycia efektu zamglenia. Tylko przy tak wyraźnym fizycznym oddzieleniu dwóch rodzajów pomiarów można uzyskać niezawodne wykrywanie i pomiar poszczególnych zjawisk, a także rozróżnienie efektów zamglenia i anizotropii.

 

Ważne jest również, aby wykryć białe zamglenie, którego można uniknąć podczas produkcji, jeśli zastosuje się prawidłowe parametry pieca. Wymaga to jednak, aby białe paski zamglenia były najpierw dostrzegalne podczas procesu produkcyjnego, zanim można będzie zoptymalizować piec.

 

2019 11 50 6

Fot. 6. Ocena jakości przy użyciu różnych metod statystycznych

 

Aparatura (kanał) do mierzenia białego zamglenia jest zintegrowana w tej samej strukturze co skaner anizotropowy. Interfejs użytkownika jest również łączony, dzięki czemu oba wyniki można zawsze zobaczyć jednocześnie. Dlatego dla operatora jest to pojedynczy system, który niezawodnie realizuje oba zadania. Oczywiście, oba kanały można również obsługiwać osobno.

 

Ma to sens szczególnie dla producentów szkła, którzy działają głównie na rynku mieszkaniowym lub w wyposażaniu wnętrz. W zastosowaniach szkła we wnętrzach zjawiska anizotropii są widoczne w rzadszych przypadkach, podczas gdy białe zamglenie jest często postrzegane jako biały pasek, którego nie można usunąć. W przypadku firm wykonujących szkła do wnętrz wysoce zalecany jest tylko pojedynczy skaner zamglenia.

 

2019 11 50 7

Fot. 7. Raport końcowy poziomu izotropii i jakości szkła

 

Czy można poprawić jakość szkła po hartowaniu?
Po hartowaniu nie można niczego zmienić w efekcie anizotropii, ponieważ powstaje on głównie na poziomie naprężeń wewnątrz szkła. Ale białe zmętnienie można usunąć po hartowaniu. Producenci szkła wytwarzający tafle szkła o dużych wymiarach (np. w przypadku fasad lub drogich kombinacji szkło/ powłoka) zwykle polerują szkło w obszarze wykrytego białego paska mgiełki. Jednak bez względu na to, co można zrobić po hartowaniu, głównym celem zawsze powinno być unikanie obu efektów!

 


2019 11 50 8

Fot. 8. Przykład silnego i słabego białego zmętnienia

 

 

Jak poprawić jakość szkła wychodzącego z pieca hartowniczego uwzględniając wyniki skanowania na-linii produkcyjnej efektów anizotropii i zamglenia?
Przede wszystkim możliwa jest optymalizacja pieca zgodnie z wynikami pomiaru anizotropii i białego zamglenia, co jest dziś intensywnie i skutecznie stosowane przez wszystkich producentów szkła, którzy zainstalowali skanery firmy VIPROTRON w celu uzyskania wysokiej jakości szkła. Różne instalacje pokazują, że zarówno nowe, jak i stare piece mogą zapewnić dobrą jakość szkła hartowanego przy użyciu tych technik pomiaru in-line.

 

2019 11 50 9

Fot. 9. System kontroli białego zamglenia na linii produkcyjnej 

 


Według Manuela Dany, kierownika produkcji ds. hartowania w Bischof Glastechnik w Niemczech: — Od 2016 roku intensywnie współpracujemy z naszym skanerem anizotropii i białego zamglenia, dzięki czemu możemy dzisiaj osiągnąć najwyższą jakość. Za pomocą tego skanera odpowiednie parametry pieca można szybko i skutecznie zoptymalizować, aby wpłynąć na jakość w bardzo ukierunkowany sposób. Dlatego skaner anizotropii i zamglenia jest ważnym i cennym narzędziem zapewniającym trwałe wymagane właściwości. Skaner pomaga zoptymalizować piec, wizualizując wyniki anizotropii i białego zamglenia oraz wizualizując pozycje elementów grzejnych, a także położenie dmuchaw w chłodzeniu.

 

2019 11 50 10

Fot. 10. Przykład wyników po wykryciu białego zamglenia na linii produkcyjnej

 


Jeśli operator przy wejściu do pieca ma oddzielny ekran urządzenia skanującego, może użyć tego narzędzia do dokładnego określenia, które parametry pieca musi zmienić, aby osiągnąć poprawę procesu. Na początku proces ten przebiega zgodnie z zasadą „spróbuj i eliminuj błąd”, ale ponieważ efekty jego wysiłków są natychmiast wykazane przy kolejnym odczycie skanera, operator pieca bardzo szybko zdobywa niezbędną wiedzę, by precyzyjnie manipulować piecem. Dzięki temu zawsze jest w stanie osiągnąć i udokumentować wymaganą jakość.

 

Doświadczenie wielu instalatorów skanerów anizotropii i zamglenia pokazuje, że bezpośrednio po instalacji udokumentowano cechy jakościowe, które są całkowicie nie do przyjęcia w przypadku anizotropii (waha się od 60% do 70% przy 60 nm). Jednak już po tygodniu intensywnego użytkowania urządzenia wartości te osiągają 90% i więcej. To samo dotyczy białego zamglenia. Często po montażu producenci szkła są zaskoczeni, gdy wciąż konfrontują się z białym zamgleniem na swoich produktach. Ale właściwy skaner pomaga wyeliminować ten efekt w jak największym stopniu już po kilku dniach.

 

 2019 11 50 11

Fot. 11. Polerowanie szkła w celu usunięcia wykrytego białego zamglenia

 

 

Podsumowanie
Dzięki nowoczesnym technologiom pomiaru anizotropii i białego zamglenia bezpośrednio za piecem, właściwości szkła w odniesieniu do tych zjawisk można wiarygodnie zmierzyć na linii produkcyjnej i udokumentować. W ten sposób producent szkła może dokładnie określić, w jakich zakresach jakości znajdują się jego produkty ze szkła hartowanego, a także może łatwo to udokumentować i zweryfikować. W przypadku wykrycia białego zamglenia na szkle jego producent może usunąć je poprzez wypolerowanie.


Dzięki zastosowaniu specjalnych narzędzi do wyświetlania w skanerze anizotropii i białego zamglenia producent szkła może bezpośrednio wpływać na właściwości produkowanych wyrobów szklanych. Szczegółowa wizualizacja, także przy zastosowaniu specjalnych narzędzi do wyświetlania, może szybko i bardzo precyzyjnie wpływać na podjęcie decyzji o zmianie parametrów pieca. Ponadto w bardzo krótkim czasie wytwórca szkła jest w stanie trwale zapewnić doskonałą jakość.

 

 2019 11 50 12

Fot. 12. Układ elementów grzejnych odwzorowany na obrazie wynikowym skanera anizotropii i białego zamglenia

 

(...)


Artykuł został oparty na wykładzie zaprezentowanym na Konferencji GLASS PERFORMANCE DAYS 2019, która odbyła się w dniach 26-28 czerwca 2019 r. w Tampere w Finlandii

 

 

Kai Vogel
VIPROTRON GmbH

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji:  Świat Szkła 11/2019
 

 

2019 11 50 14

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.