Druga część artykułu przedstawiającego sytuację w polskim budownictwie po wprowadzeniu Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6.11.2008 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej.

Zawiera materiały ilustracyjne pokazujące możliwości wykorzystywania badań termowizyjnych do oceny i certyfikacji obiektów budowlanych podczas ich użytkowania czy eksploatacji.


Świadectwa charakterystyki energetycznej budynków
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6.11.2008 r. wprowadziło w życie od stycznia 2009 r. nowe wymagania dotyczące oceny energetycznej budynków. Obowiązek certyfikacji energetycznej budynków jest realizowany poprzez sporządzanie świadectw ich charakterystyki energetycznej. Sposób sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej i ich wzory przedstawione są w Rozporządzeniu.

Odpowiedzialność za dołączenie do projektu budowlanego projektowanej charakterystyki energetycznej budynków spoczywa na architekcie (głównym projektancie), a za sporządzenie świadectwa charakterystyki energetycznej na osobie upoważnionej do wykonywania świadectw (certyfikatów).

Kar za nie posiadanie certyfikatów wprawdzie nie ma, to jednak za błędy i wady w charakterystyce oraz w świadectwie charakterystyki energetycznej budynku jest i to przez 10 lat. Odpowiedzialność na autora świadectwa energetycznego nakłada Prawo budowlane art. 5, ust. 6 świadectwo charakterystyki energetycznej zawierające nieprawdziwe informacje o wielkości energii jest wadą fizyczną w rozumieniu przepisów ustawy o rękojmi za wady.

Zgodnie z Prawem budowlanym art. 5, ust. 3 dla każdego budynku oddawanego do użytkowania oraz budynku podlegającego zbyciu lub wynajmowi powinna być ustalona w formie świadectwa charakterystyki energetycznej jego charakterystyka energetyczna, określająca wielkość energii niezbędnej do zaspokojenia różnych potrzeb związanych z użytkowaniem budynku (wyrażoną w kWh/ m2rok ).

Rys. 3. Wzór świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynku mieszkalnego – strona tytułowa

Dla budynków oddawanych do użytkowania słowo „powinna” znaczy, że taki obiekt musi posiadać świadectwo. Nikt nie dokona odbioru i nie wyda pozwolenia na użytkowanie, jeżeli nie zostanie dostarczone świadectwo charakterystyki energetycznej budynku, podobnie dotyczy to zawierania transakcji sprzedaży. Projektowaną charakterystykę energetyczną należy sporządzić zgodnie z rozporządzeniem w sprawie metodologii sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynku.

W projekcie budowlanym można spełnić również wymagania rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, gdzie są dwie drogi postępowania:
1. Umożliwia spełnienie wymagań przez zapewnienie izolacji termicznej budynku, izolacji termicznej instalacji c.o. i c.w.u. oraz odpowiedniej powierzchni stolarki okiennej.
2. Spełnienie warunku na EP – wskaźnika nieodnawialnej energii pierwotnej, który musi być mniejszy od wartości granicznej, zależnej od typu budynku i występowania grzania czy chłodzenia

Jednak spełnienie jedynie warunku pierwszego (liczenie wg U) często skutkuje uzyskaniem niezadowalającej wartości wskaźnika EP niższej niż wymagania stawiane przez WT 2008.

Świadectwo charakterystyki energetycznej budynku jest dokumentem urzędowym, posiada określoną formę i wzór. Podstawowym elementem świadectwa przykuwającym uwagę jest obrazowa wartość współczynnika energii pierwotnej (EP) przedstawiona w formie „suwaka”. Wartość energii pierwotnej wyraża obliczeniową wartość zapotrzebowania na energię nieodnawialną. Nie jest to jednak wartość, która w jakikolwiek sposób może przybliżyć informacje  na temat rzeczywistych kosztów eksploatacji budynku.

Ponadto na suwaku przedstawione zostały dwie dodatkowe informacje – wartość EP budynku referencyjnego (budynku spełniającego minimum wymagań technicznych) wg WT2008 oraz budynku przebudowywanego. W przypadku budynków nowych ma to istotne znaczenie, gdyż nowe Warunki Techniczne zakładają możliwość spełnienia ich bądź na podstawie wartości U poszczególnych przegród, bądź też właśnie na podstawie wartości EP.

Niestety wartość EP nie jest w jakikolwiek sposób wartością informacyjną dla osób nie znających się na kwestiach efektywności energetycznej. Wartość przedstawiona na suwaku nie mówi wprost o energooszczędności czy energochłonności; w przeciwieństwie do klas energetycznych nie mówi czy wskaźnik energii pierwotnej dla budynku jednorodzinnego poniżej wartości budynku referencyjnego na poziomie 200 kWh/ m2rok jest dobry, czy też nie.

Wskaźnik potencjalnych kosztów EK
Inną wartością, już nie tak bardzo eksponowaną na świadectwie, jest wartość współczynnika energii końcowej, czyli roczne zapotrzebowanie energii końcowej na jednostkę powierzchni pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza w budynku lub lokalu mieszkalnym. Wartość ta jest zbliżoną wartością potencjalnego poziomu zużycia energii w warunkach standardowej eksploatacji. Oznacza to, iż teoretycznie można pomnożyć ją przez cenę 1 kWh, otrzymując dzięki temu potencjalny koszt eksploatacji budynku.

Wartość energii końcowej dotyczy poziomu energii nieodnawialnej i odnawialnej. Dlatego istotna jest interpretacja wyników uzyskanych na świadectwie przez eksperta. Tylko na tej podstawie potencjalny rząd kosztów eksploatacji będzie zbliżony do realnego. Niezależnie od tego wartość EK jest jedną z najbardziej cennych wartości świadectwa. Poniżej przedstawiona jest strona suwakowego świadectwa charakterystyki energetycznej.

Przed podjęciem decyzji o użytkowaniu obiektu (budynku) należy ocenić stan izolacji termicznej jego przegród zewnętrznych i stan techniczny izolacji grzewczej. Niedostateczna izolacyjność przegród oraz niedostateczna sprawność instalacji grzewczej może być przyczyną niedogrzewania pomieszczeń. Dobrym sposobem oceny jest stosowanie badań termowizyjnych, chociaż nie są one obowiązkowe.

Termowizja w analizie cieplnej budynków
Prace z zastosowaniem termowizji wykazują dużą przydatność do analizy cieplnej budynków w praktyce. Istota termowizyjnej metody oceny stanu izolacji cieplnej jest oparta na możliwości wykrywania różnic temperatury na powierzchniach zewnętrznych lub wewnętrznych budynków.

Na skutek przepływu ciepła przez ścianki otrzymuje się pewien rozkład temperatury na powierzchni. Gdy w jakimś obszarze występują wady izolacji lub jej brak, obszary przylegające będą miały inną temperaturę niż pozostała część ściany. Najczęściej zastosowaniem termowizji w tej dziedzinie jest ocena stanu izolacji cieplnej budynków oraz wykrywanie niewłaściwych połączeń elementów, czy też wad materiału od wnętrza.

Prawidłowość rozkładu temperatury można określić na podstawie:
􀁺 porównania termogramu otrzymanego z badanej ściany z termogramem uznanym za wzorcowy, uzyskanym dla identycznej przegrody w tych samych warunkach,
􀁺 porównaniu termogramu z przewidywanym rozkładem temperatury, otrzymanym np. metodami obliczeniowymi.

Anomalie termiczne w rozkładzie temperatury, nie dające się wytłumaczyć na podstawie analizy konstrukcji przegrody lub innych czynników mogących mieć wpływ na wynik pomiarów, należy traktować jako odchylenie od wymogów projektowych (defekty). Ocenę termogramów ułatwia wykorzystanie nowoczesnej techniki termowizyjnej z oprogramowaniem, umożliwiającym analizę dodatkowych czynników, które należy wziąć pod uwagę przy ocenie termogramów.

Czasami mieszkańcy nowych domów nie są zadowoleni z ich jakości cieplnej. W budynkach mieszkalnych często obserwuje się wady wykonania, niekiedy objawiające się nawet powstawaniem pleśni w wyniku istniejących mostków cieplnych. W związku z tym istnieje potrzeba upowszechnienia metod kontroli izolacyjności termicznej budynków. Jedną z możliwości wykrycia w obudowie budynku miejsc o gorszej izolacyjności termicznej jest ocena termograficzna która staje się coraz powszechniej stosowana.

Obrazy termalne w podczewieni rejestrowane kamerą termowizyjną z zewnątrz budynku, widoczne wyższe temperatury na ścianie szczytowej tuż poniżej stropodachu, są to miejsca gdzie występują większe straty ciepła z budynku.

Obrazy termalne w podczewieni rejestrowane kamerą termowizyjną z zewnątrz budynku, widoczne wysokie temperatury na ścianie bocznej domu poniżej okien w miejscach gdzie zamontowano grzejniki, są to miejsca gdzie występują większe straty ciepła z budynku.

Problem prawidłowej izolacji termicznej budynków staje się niezmiernie istotny w związku ze wzrastającymi cenami mediów energetycznych. Właściwie prowadzone badania termowizyjne pozwalają uzyskać szybką informację o izolacji termicznej i nieszczelności powietrznej budynku. Zastosowanie termowizyjnej metody oceny stanu izolacji oraz lokalizacja nieprawidłowości jej ułożenia i podjęte w oparciu o otrzymane wyniki właściwe działania mogą doprowadzić do dużych oszczędności energii.

Rys. 4. Porównanie termogramów dwóch budynków mieszkalnych z zewnątrz w tych samych warunkach temperaturowych z lewej budynek ocieplony (na ścianie którego występują niższe temperatury) oraz z prawej nieocieplony (na ścianie którego występują wyższe temperatury)

Rys. 5. Rozkłady temperatury na powierzchni zewnętrznej domu mieszkalnego w godzinach wieczornych.



Rys. 6. Rozkłady temperatury na powierzchni zewnętrznej domu mieszkalnego w godzinach wieczornych.



Rys. 7. Termogramy na powierzchni ścian zewnętrznych dwóch domów mieszkalnych. Ze strony lewej widoczne są spoiny bloczków z gazobetonu, z których wykonana jest ściana, powoduje to występowanie mostków termicznych. Ze strony prawej ściana bez mostków cieplnych powodujących ucieczkę ciepła z budynku i będących źródłem znacznych strat energii do otoczenia



Rys. 8. Termogramy na powierzchni ścian zewnętrznych budynku mieszkalnego. Widoczne są mostki cieplne na poziomie wieńców i na styku ścian działowych i osłonowych



Rys. 9. Termogram na powierzchni ściany zewnętrznej budynku mieszkalnego zbudowanego w systemie wielkiej płyty z widocznymi mostki cieplnymi na łączeniu płyt, powodującymi znaczne straty energii do otoczenia oraz, po prawej, na takiej samej ścianie po zastosowaniu ocieplenia

Budynek nie ocieplony


Budynek ocieplony i wytynkowany

Rys. 10. Porównanie rozkładów temperatury na powierzchni ścian zewnętrznych budynków mieszkalnych wielorodzinnych nieocieplonego oraz ocieplonego i wytynkowanego fragment przeciętnej ściany zewnętrznej z balkonami - widoczne charakterystyczne jaśniejsze miejsca ucieczki ciepła, największych strat cieplnych z budynku na lewym termogramie



Rys. 11. Fotogram na którym są niewidoczne miejsca większych strat ciepła oraz termogram (obraz termalny) na powierzchni ściany zewnętrznej budynku użyteczności publicznej z widocznymi obszarami większych strat ciepła

Podsumowanie
Prace z zastosowaniem termowizji w budownictwie prowadzone są w wielu rozwiniętych krajach naszej strefy klimatycznej. Na podstawie licznych badań stwierdzono przydatność termowizyjnej analizy budynków w praktyce.

Najczęstszym zastosowaniem termowizji w tej dziedzinie jest ocena stanu izolacji cieplnej budynków oraz wykrywanie niewłaściwych połączeń elementów czy też wad izolacji. Istota termowizyjnej metody oceny stanu izolacji cieplnej jest oparta na możliwości wykrywania różnic temperatury na powierzchniach zewnętrznych (lub wewnętrznych) budynku.

Na skutek przepływu ciepła przez ścianki otrzymuje się rozkład temperatury typowy dla danego budynku. Gdy w jakimś obszarze występują wady izolacji, takie jak np. szpara między materiałami izolującymi czy brak izolacji obszaru ścian zewnętrznych przylegających do tych miejsc, ściany mają inną (wyższą) temperaturę niż pozostała cześć ściany.

Projektanci i wykonawcy budynków, chcąc ograniczyć straty ciepła, powinni stosować odpowiednie materiały, zasadę nieprzerwanej warstwy izolacji, dodatkowo izolować stropy i podłogi, a także likwidować wszelkie przypadkowe nieszczelności wynikające z montażu. Zapotrzebowanie na energię cieplną do ogrzania budynku stanowi jeden z największych składników bilansu energetycznego każdego budynku.

Świadczy to o wadze problemu ochrony cieplnej, a więc właściwej izolacji cieplnej budynków. Projektanci budynków i wykonawcy powinni częściej zapoznawać się z wynikami prac ekip termograficznych, bo nic tak nie przemawia do wyobraźni jak termogramy z wykrytymi błędami projektowymi
czy budowlanymi.

mgr inż. Józef Osiadły
DIAGNOTERM

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym

patrz też:

- Termografia w podczerwieni w hutniczym przemyśle szklarskim, Tomasz Zduniewicz, Świat Szkła 6/2008 

- Nowoczesne narzędzie diagnostyki cieplnej. Cz. 1, Jan Górski, Świat Szkła 9/2008

- Nowoczesne narzędzie diagnostyki cieplnej. Cz. 2, Jan Górski, Świat Szkła 10/2008

- Zastosowanie termografii w podczerwieni w budownictwie, Tomasz Wiśniewski, Świat Szkła 9/2006

- Dobrze wybrać, S. Żmuda, Świat Szkła - numer specjalny Termowizja w przemyśle szklarskim i budownictwie  

inne artykuły tego autora:

- Zastosowania termowizji w budownictwie Część 1 , Józef Osiadły, Świat Szkła 11/2010

- Ocena energetyczna budynków i jej termowizyjna weryfikacja Część 2,  Józef Osiadły, Świat Szkła 10/2010

- Ocena energetyczna budynków i jej termowizyjna weryfikacja. Część 1 , Józef Osiadły, Świat Szkła 9/2010

- Nowe możliwości wykorzystania badań termowizyjnych w przemyśle szklarskim , Józef Osiadły, Świat Szkła 7-8/2010

- Zastosowania termowizji w przemyśle szklarskim - Część 6 , Józef Osiadły, Świat Szkła 5/2010

- Zastosowania termowizji w przemyśle szklarskim - Część 5 , Józef Osiadły, Świat Szkła 12/2009

- Zastosowania termowizji w przemyśle szklarskim - Część 4 , Józef Osiadły, Świat Szkła 10/2009

- Zastosowania termowizji w przemyśle szklarskim - Część 3 , Józef Osiadły, Świat Szkła 9/2009

- Zastosowania termowizji w przemyśle szklarskim - Część 2 , Józef Osiadły, Świat Szkła 6/2009

- Zastosowania termowizji w przemyśle szklarskim - Część 1 , Józef Osiadły, Świat Szkła 5/2009

 

inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne

więcej informacj: Świat Szkła 10/2010

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.