Właściwie, to nie tylko biuro, ale szeroko rozumiana przestrzeń publiczna. Współczesne budynki użytku publicznego – galerie handlowe, biura i hotele – w niczym nie przypominają tych samych obiektów wznoszonych jeszcze kilkanaście lat temu.
Dominująca we wnętrzach publicznych szarość i nuda, została zastąpiona przez architektów mnogością niesztampowych rozwiązań: interesującym wzornictwem, oryginalnymi zestawieniami i materiałami. Prozaiczne i obojętne w przekazie aranżacje przestrzeni biurowej, hotelowej i rekreacyjnej to już przeżytek.
Większość współczesnych wnętrz posiada bardzo unikatowy charakter; jest nie tylko wymyślna i mocno zindywidualizowana, ale również świeża, doświetlona, a co za tym idzie – bardzo nowoczesna, przez co korzystna dla samopoczucia klientów i personelu.
Duże, jasne, przestronne
Zastąpienie ciasnych, ciemnych i przytłaczających pomieszczeń, swobodną i otwartą przestrzenią nie byłoby możliwe bez szkła. To za jego sprawą każda, na pozór trywialna aranżacja nabiera życia i blasku.
Bez względu na stopień przezierności (szkło może być zarówno transparentne, półprzezroczyste jak i matowe), materiał ten ma jedną, nieodłączną cechę: jest nośnikiem światła, a co za tym idzie – kreuje magiczną przestrzeń i podkreśla wewnętrzny układ pomieszczania, w którym się znajduje.
Kryształowy surowiec to coś więcej niż tworzywo albo budulec. Za jego sprawą aranżacja staje się lekka, przestronna i klarowna. Nic więc dziwnego, że z materiału tego prócz spowszedniałych zastaw, luster i okien, powstają również inne, bardziej nietypowe elementy wyposażenia wnętrz.
Szklane ścianki działowe separują biura na wyizolowane aneksy nie zbierając przy tym cennego dla oka i umysłu pracowników światła. Wymyślne blaty i panele ścienne, widniejące na recepcjach wieżowców, hoteli i SPA przyciągają wzrok błyskiem i mnogością kolorów.
Taflowe, transparentne grzejniki świetnie komponują się z modernistycznymi salami konferencyjnymi i gabinetami, a postawione przy oknie, nie zasłaniają zewnętrznego krajobrazu. Szklane stopnie schodów zastosowane w piętrowych budynkach dodają wnętrzu lekkości, a malownicze witraże widniejące w oknach kościołów poprzez współgranie ze światłem, budują stosowną dla świątyni, atmosferę modlitwy i skupienia.
Jak to jest zrobione?
Przykładem ciekawego wykorzystania kryształowego surowca w aranżacji wnętrza jest kompozycja ścienna nazwana przez jej autora, Tomasza Urbanowicza, „Srebrnymi Meteorami”. Tym właśnie dziełem utkanym ze szkła i kamienia wypełniono początkowo pustą, białą ścianę.
W efekcie otrzymano twórczą i dynamiczną konfigurację, która szatą wizualną miała nawiązywać do górskiego krajobrazu zza okna oraz kamiennego łupka rozrzuconego wokół obiektu. Praca przedstawia jednak nie tyle alpinistyczny, skalisty teren, co przekrój geologiczny, a dokładnie kosmiczny lot wśród pędzących meteorów. Świecenie szklanych bolidów w ciemności powoduje, że nocą w pomieszczeniu panuje tajemnicza i magiczna atmosfera. Niepowtarzalny charakter wnętrza dodatkowo podkreślają odbite obrazy jaśniejących elementów, widoczne w tafli basenu, na szybach bocznych i suficie.
Błyszczące meteory powstały z szarego szkła, które zostało ukształtowane w formie pod wpływem oddziaływania wysokiej temperatury, dając tym samym efekt płaskiego reliefu. W celu nadania koloru, do masy szklanej dodano tlenki metali, m.in. tlenek srebra. Iluzja głębi, odbicia i wewnętrznej przestrzeni to zasługa zespolenia tychże form z lustrzaną taflą.
Wywiercenie w powierzchni zwierciadła licznych otworów o średnicy pół milimetra spowodowało świecenie meteorów, a umieszczone w nich, sterowane komputerowo światłowody przyczyniły się do drgania i migotania iluminacji na wzór rozgwieżdżonego nieba.
Szklana płaskorzeźba umieszczona na czole Justin Centre we Wrocławiu to kolejny przykład oryginalnego wykorzystania transparentnego surowca w przestrzeni publicznej.
Celem dzieła jest autorskie odtworzenie minionej architektury gmachu poczty głównej, która przed wojną stała na miejscu nowoczesnego kompleksu wrocławskich apartamentowców. Tafle odlane w ręcznie ukształtowanych, wykonanych z materiału glinokrzemianowego (o strukturze drobnego piasku), formach, przylaminowano do szklanej elewacji o wymiarach 10x10 metrów.
Tak powstałe elementy wypłaszczyznowano w piecu na specjalistycznych – odpornych na działanie wysokiej temperatury, a więc również na odkształcenia – płytkach ceramicznych. Istotną rolę przy powstawaniu dzieła odegrała precyzja wykonawcy.
Wystarczyło bowiem, by głębokość poszczególnych żłobień przekroczyła wartość połowy milimetra na jednym metrze powierzchni, a zastygająca w procesie laminowania żywica zniszczyłaby całą szklaną elewację. Światło – w trakcie dnia naturalne, a nocą sztuczne – dynamizuje i uatrakcyjnia kompozycję. Celowym zabiegiem jest też zastosowanie bezbarwnego, kontrastującego z dziełem tła, dzięki któremu elewacja stwarza wrażenie zawieszonej w powietrzu.
Nie mniej ciekawe zastosowanie szkła w przestrzeni publicznej to lśniąca oprawa drewnianego krucyfiksu w jednym z podkarpackich kościołów. Krzyż okala transparentna, czteroelementowa księga, na której wytłoczono treść (zarówno w oryginale jak i po polsku, w przekładzie Jana Kochanowskiego) pierwszego biblijnego Psalmu. Dzieło swobodnie wkomponowuje się w ceglano-kamienną ścianę prezbiterium.
Wszystkie elementy, razem ze znajdującymi się na nich literami, topione były w formie wykonanej z ognioodpornych materiałów. Tekst wyeksponowano na tle całości barwiąc go powierzchniowo przy użyciu tlenków metali. Wypalone litery powyginano na glinokrzemianowych matrycach. Nawiązująca do szaty Chrystusa, falista płaszczyzna szklanej kompozycji powoduje ciekawy efekt błyszczenia i wzmaga widoczność wytłoczonego tekstu. Pełni ona również funkcję zwierciadła, na którym odbijają się kolorowe, okienne witraże.
Z kolei umieszczona w atrium budynku, kompozycja „Alien Ship” to relief obrazujący spiralny ruch kosmiczny. Poprzez oddzielenie go od tła jakim jest ciemna, płytkowa ściana, jednocześnie pełni rolę dekoracyjnej elewacji i szklanego obrazu. Liniowe światłowody wzmagają lśnienie dzieła nocą, przez co staje się ono widoczne również dla użytkowników obiektu znajdujących się w pozostałych
punktach budynku.
Poszczególne elementy kompozycji są odlane ze szkła barwionego w masie z domieszką płynnych tlenków metali. Krawędzie dzieła są lekko zaokrąglone, przez co zetknięcie z nimi nie grozi zranieniem.
Trzeci wymiar
Szkło – w odróżnieniu od betonu, drewna, stali czy kamienia – prócz powierzchni posiada również głębie i wnętrze. To właśnie owa wielopoziomowość czyni go wyjątkowym, niepowtarzalnym materiałem. Nie bez przyczyny mówi się, że surowiec ten, jako że jest transparenty – „żyje własnym życiem” – załamuje światło, „pochłania” zarówno kolory jak i nastrój wnętrza.
Szkło zmienia swój charakter w zależności od rodzaju (sztuczne lub naturalne) i kąta padania (z tyłu, z boku, z góry czy z dołu) światła. Inaczej wygląda zimą, a inaczej latem, przez co potrafi być tak fascynujące jak i zaskakujące. Ważne, by eksponując transparenty surowiec nie spowodować jego prześwietlenia. Korzystniejsze od kierowania źródła światła bezpośrednio na szklany przedmiot będzie podświetlenie tła, na którym się znajduje.
Szkło może zarówno dominować jak i istnieć na drugim planie we wnętrzu, może być centralnym punktem budynku albo tylko jego subtelnym akcentem.
Świetnie łączy się z drewnem i metalem, a umieszczone nad kamienną podłogą lub taflą basenu zjawiskowo się w nich odbija. Ciekawie prezentuje się połączenie współczesnego szkła z prestiżowym, zabytkowym wnętrzem .
Przykładami takich realizacji są szklane portale i odlew będący maswerkiem lub też odlew inspirowany rysunkiem sklepienia .
Wadą szkła jest nie tylko jego wysoka cena, ale i spora masa, która może być przyczyną problemów z pomyślnym transportem obiektów.
Jednak, mimo że materiał ten sprawia wrażenie kruchego i delikatnego, jeśli jest odprężony staje się mocny, trwały i wytrzymały na uderzenia. Szkło nie dość, że jest bezpieczne, to jeszcze – w odróżnieniu od np. drewna – nie ulega starzeniu.
Magdalena Prokop-Duchnowska
Artykuł powstał na podstawie wywiadu z Tomaszem Urbanowiczem – architektem, projektantem i twórcą szkła.
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
więcej informacj: Świat Szkła 4/2011
