Bramy – wymagania i badania

Znaczenie słowa „brama” w języku polskim kojarzy się z wyrobem mającym co najmniej jedno ruchome skrzydło, którego otwarcie umożliwia wjazd na teren posesji (np. bramy ogrodzeniowe) lub do budynku (np. bramy garażowe, przemysłowe) albo przedziela pomieszczenia wewnątrz budynku.

W znaczeniu normatywnym, bramy są przeznaczone głównie dla pojazdów ale i osób, które nimi kierują lub towarzyszą. Bramy stanowią bardzo szeroki asortyment wyrobów, różniących się konstrukcją oraz sposobem otwierania i zamykania.

Jaka powinna być brama?
    Brama nie powinna sprawiać trudności przy jej otwieraniu i zamykaniu, nie stwarzać zagrożenia dla jej użytkowników oraz być skutecznym zamknięciem. Z tych względów bramy powinny być poddawane badaniom, w celu sprawdzenia czy spełniają wymagania funkcjonalne i bezpieczeństwa użytkowania.

    Wymagania dla bram i metody ich badań są zawarte w normach. Podstawową jest tzw. zharmonizowana norma wyrobu PN-EN 13241- 1:2005, tj. spełniająca wymagania dyrektywy UE nr 89/106/EWG. Norma wymienia zestaw badań niezbędnych dla uzyskania znaku CE, które powinny być wykonane w laboratorium mającym status europejskiej jednostki notyfikowanej.

    Nie wszystkie rodzaje bram podlegają wymienionej normie, bo nie dotyczą bram mających odporność ogniową lub dymoszczelność. Wyjątkami są także bramy o powierzchni poniżej 6,25 m2, a także m.in.: bramy w śluzach lub dokach, w windach, pojazdach, drzwi obrotowe, pancerne, kurtyny teatralne, bariery kolejowe.

    Bramy podlegające normie powinny być poddane następującym badaniom:
● wodoszczelności,
● wydzielania substancji niebezpiecznych,
● odporności na obciążenie wiatrem,
● oporu cieplnego (jeśli dotyczy – decyzję podejmuje producent bramy),
● przepuszczalności powietrza,
● bezpiecznego otwierania (dla bram o pionowym ruchu skrzydła),
● określenia geometrii elementów szklanych,
● wytrzymałości mechanicznej i stateczności,
● sił wywieranych (dla bram z napędem),
● trwałości wodoszczelności, oporu cieplnego, przepuszczalności powietrza, bez ich pogorszenia.

    Wśród bram objętych postanowieniami normy są bramy mające różne sposoby ruchu skrzydła (skrzydeł): przesuwne pionowo lub poziomo, uchylne, a także tradycyjny – rozwierany.

    Schemat ruchu skrzydła bramowego i jego położenie po otwarciu przedstawia rys. 1.


Wymagania techniczne i metody badań
Wodoszczelność

    Określenie wodoszczelności jest możliwe na odpowiednim stanowisku badawczym, które umożliwia natryskiwanie wody w ilości 2 ±0,2 l/min. na 1 m2 bramy i dozowanie ciśnienia wartości 10 Pa, 30 Pa, 50 Pa oraz wyższego jeżeli brama powinna mieć szczelność określoną szczególnymi wymaganiami w miejscu jej zastosowania. Badanie jest prowadzone wg normy PN-EN 12489:2002. Klasy odporności na przenikanie wody określa się wg normy klasyfikacyjnej PNEN12425:2002:

    Podczas badania prowadzona jest obserwacja i rejestracja ilości wody przedostającej się na wewnętrzną stronę obiektu badań (przenikanie przez: połączenia pomiędzy ościeżnicą a skrzydłem bramowym, przeszklenia, wypełnienia, otwory wentylacyjne itp.). Rejestrowany jest stopień przeciekania wody w skali od „0” do „4”: „0” – brak przecieku; „1” – jedna przylegająca kropla; „2” – dwie lub więcej, spadające lub przylegające krople; „3” – wypływ; „4” – znaczny przepływ. Ewentualne wykroplenia lub przecieki powinny być odprowadzane na zewnątrz przez odpowiednio ukształtowany próg.

Wydzielanie substancji niebezpiecznych
    Bramy powinny spełniać wymagania ustawodawstwa europejskiego i przepisów krajowych, regulacji i decyzji administracyjnych w zakresie wydzielania substancji niebezpiecznych. Europejska baza i krajowe przepisy dotyczące substancji niebezpiecznych są dostępne na stronie internetowej pod adresem: http://europa.eu.int/comm/enterprise/construction/internal/hygiene.htm

Odporność na obciążenie wiatrem

    Bramy powinny być zaprojektowane dla przewidywanej różnicy ciśnień jakim mogą być poddane. Badanie przeprowadza się na specjalnym stanowisku badawczym, które wywiera na badaną bramę ustaloną wartość ciśnienia ale norma badawcza PN-EN 12444:2002 dopuszcza również wykonanie badania przez równomierne rozkładanie obciążników na ułożonej poziomo bramie i wykonanie dodatkowych obliczeń. Podstawowym założeniem jest odporność bramy zewnętrznej na ciśnienie wartości 450 Pa (dodatnie i ujemne), wg normy klasyfikacyjnej PN-EN 12424:2002. Norma ta podaje następujące klasy odporności na obciążenie wiatrem:

Opór cieplny
    Decyzję o określenie dla bramy oporu cieplnego (izolacyjności termicznej) podejmuje producent. Jeśli tak, to zastosowanie ma norma PN-EN 12428:2002, na podstawie której przeprowadzane są obliczenia współczynnika przenikania ciepła U [W/m2K]. Określenie oporu cieplnego może być przeprowadzone na odpowiednim stanowisku badawczym.


Przepuszczalność powietrza

    To badanie także przeprowadza się na specjalnym stanowisku badawczym umożliwiającym podawanie ciśnienia +50 Pa i –50 Pa. Obiektem badań powinna być brama o wymiarach nie mniejszych niż: (szerokość x wysokość) 2000x2000 mm w przypadku bram garażowych i 3500x3000 mm w przypadku bram przemysłowych.

    Przy powyższych ciśnieniach, wg normy badawczej PN-EN 12427:2002, określa się następujące klasy przepuszczalności powietrza wg normy klasyfikacyjnej PN-EN 12426:2002:


Bezpieczne otwieranie
    Skrzydło poruszające się pionowo lub inne elementy ruchome bramy nie powinny wykolejać się lub spadać w sposób niekontrolowany podczas:
● normalnej eksploatacji,
● pod wpływem najazdu na przeszkodę,
● awarii elementu zawieszenia,
● pod wpływem wiatru.

    Podczas normalnej eksploatacji skrzydło powinno mieć możliwość zatrzymania w każdym położeniu. Jeżeli w jakiejkolwiek pozycji występuje stan niezrównoważony, to na krawędzi zamykającej nie powinien wywierać siły przekraczającej 150 N. Brama powinna być wyposażona w system hamujący, który włącza się automatycznie i zatrzymuje ruch skrzydła w momencie najazdu na przeszkodę lub przekroczenia dopuszczalnej prędkości podczas zamykania (max. 0,3 m/s).

Określenie geometrii elementów szklanych
    Norma nie narzuca rodzaju materiału, z którego wykonane jest przeszklenie skrzydła bramowego. Stosowane są różne gatunki szkła i tworzyw sztucznych. Nie ma też ograniczeń w wymiarach lub kształtach płaszczyzn (lub powierzchni) przeszklonych. Powierzchnie przezroczyste powinny być całkowicie bezpieczne w normalnych warunkach użytkowania. Jeśli jednak przeszklenie ulegnie rozbiciu, to nie powinny wystąpić ostre odłamki, krawędzie tnące lub inne niebezpieczeństwa. Przeszklenie powinno spełniać wymagania klasy 1 wg normy PN-EN 12600:2004, która podaje metodę badania szkła płaskiego w sposób udarowy. Jeżeli skrzydła bramowe są wykonane głównie z materiałów przezroczystych, powinny być barwione lub mieć umieszczone rzucające się w oczy znaki ostrzegawcze, aby uniemożliwić wejście w kolizję ze skrzydłem bramowym.

Wytrzymałość mechaniczna i statyczna
    Żaden element składowy bramy oraz jej zamocowania do budynku nie powinien zostać trwale odkształcony podczas normalnego użytkowania, określonego przez producenta jako warunki techniczne eksploatacji. Odkształcenia sprężyste pod wpływem sił operacyjnych, momentów obrotowych lub różnicy ciśnień nie powinny wpływać ujemnie na prawidłowość działania.

    Wymaganie nie dotyczy skutków zadziałania urządzeń zapewniających bezpieczeństwo użytkowania (tzw. przeciwspadowych, działających np. w bramach o ruchu pionowym w przypadku zerwania linki lub pęknięcia sprężyny).

Siły wywierane
    W bramach z napędem wybieg skrzydła (po zwolnieniu przycisku zdalnego sterowania lub z pulpitu sterowniczego) nie powinien być przekraczać 50 mm dla szczeliny otwarcia do 0, 5 m i 100 mm powyżej 0,5 m. W przeciwnym razie dolna krawędź skrzydła powinna być wyposażona w elastyczną uszczelkę, której wartość odkształcenia powinna być większa niż droga wybiegu, a nacisk na element próbny średnicy 80 mm nie większy niż 150 N.

    Sterowanie ruchem skrzydła (zdalnie lub z pulpitu sterowniczego) powinno być prowadzone tak aby osoba sterująca miała niczym nieograniczony widok na ruch skrzydła i jego otoczenie. W bramach z napędem powinna być możliwość ręcznego otwarcia lub zamknięcia w przypadku braku zasilania.

    W bramach obsługiwanych ręcznie, siła potrzebna do otwarcia lub zamknięcia bramy powinna mieścić się w granicach ergonomicznie dopuszczalnych wartości, nie przekraczających 150 N dla bram garażowych w obiektach prywatnych i 260 N dla bram przemysłowych. Dopuszczalne jest przekroczenie tych wartości przy rozpoczęciu ruchu i domknięciu.

Trwałość wodoszczelności, oporu cieplnego i przepuszczalności powietrza, bez ich pogorszenia
    Określenie trwałości dotyczy bram, które mają określone właściwości w zakresie przepuszczalności powietrza, odporności na przenikanie wody i izolacyjności cieplnej. W czasie normalnej eksploatacji niektóre elementy (uszczelki, materiały izolacyjne, okucia) mogą ulegać naturalnemu zużyciu, więc jest potrzeba przeprowadzenia badania trwałości, polegające na wielokrotnym otwieraniu i zamykaniu bramy. Liczbę cykli badawczych określa producent bramy, i która powinna odpowiadać ekonomicznej trwałości użytkowej bramy, a wyniki badania posłużą dla wprowadzenia odpowiednich zapisów w instrukcji obsługi o okresowych wymianach zużywających się elementów.

    W badaniu trwałości postępowanie jest następujące:
● sprawdzenie zdolności do działania przez obserwację czy odkształcenia sprężyste pod wpływem sił operacyjnych, momentów obrotowych lub różnicy ciśnień nie wpływają ujemnie na prawidłowość działania,
● sprawdzenie zabezpieczeń przed odłączeniem lub wykolejeniem w sposób niekontrolowany podczas normalnej eksploatacji w przypadku: najazdu na przeszkodę, awarii elementu zawieszenia lub pod wpływem wiatru,
● sprawdzenie czy brama jest wyposażona w system hamujący, który włącza się automatycznie zatrzymując ruch skrzydła w momencie najazdu na przeszkodę lub przekroczenia dopuszczalnej prędkości podczas zamykania,
● sprawdzenie wartości sił potrzebnych do ręcznego otwarcia lub zamknięcia bramy,
● sprawdzenie prędkości ruchu krawędzi zamykającej (dla bram zamykanych grawitacyjnie lub mechanizmem samozamykającym), która nie powinna przekraczać 0,3 m/s.

    Podczas badania prowadzi się kontrole wzrokowe po wykonaniu każdych 10% liczby cykli, a po każdych 20% liczby cykli, przeprowadza się sprawdzenie funkcji związanych z bezpieczeństwem użytkowania bramy, co oznacza że brama nie powinna być przyczyną obrażeń lub uszkodzeń z powodu:
● zamierzonych ruchów skrzydła (otwieranie lub zamykanie) lub ruchu innego elementu, których skutkiem jest wplątanie, przygniecenie, uderzenie itp. osób lub przedmiotów,
● niezmierzonych i niekontrolowanych ruchów skrzydła podczas normalnej eksploatacji,
● niezmierzonych i niekontrolowanych ruchów skrzydła spowodowanych wpływami zewnętrznymi (wiatr, śnieg, woda),
● niezmierzonych i niekontrolowanych ruchów skrzydła spowodowanych uszkodzeniem podzespołów lub elementów składowych (zerwanie elementu zawieszenia, wykolejenie, przekroczenie położeń krańcowych i in.),
● niezauważenia bramy (np. wykonanej z materiału przezroczystego),
● nieprzewidzianego kierunku ruchu skrzydła (np. kinematyka skrzydeł bram uchylnych),
● trudnej do zrozumienia instrukcji obsługi lub jej braku.

mgr inż. Jan Matraś
Instytut Techniki Budowlanej


Normy
1. PN-EN 13241-1:2005 Bramy – Norma wyrobu – Część 1: Wyroby bez właściwości ognioodporności i dymoszczelności
2. PN-EN 12426:2002 Bramy – Przepuszczalność powietrza – Wymagania,
3. PN-EN 12427:2002 Bramy – Przepuszczalność powietrza – Metoda badania,
4. PN-EN 12425:2002 Bramy – Odporność na przenikanie wody – Wymagania,
5. PN-EN 12489:2002 Bramy – Odporność na przenikanie wody – Metoda badania,
6. PN-EN 12444:2002 Bramy – Odporność na obciążenie wiatrem – Badania i obliczenia,
7. PN-EN 12442:2002 Bramy – Odporność na obciążenie wiatrem – Klasyfikacja,
8. PN-EN 12604:2002 Bramy – Aspekty mechnaiczne – Wymagania,
9. PN-EN 12605:2002 Bramy – Aspekty mechaniczne – Metody badań,
10. PN-EN 12453:2002 Bramy – Bezpieczeństwo użytkowania bram z napędem – Wymagania,
11. PN-EN 12445:2002 Bramy – Bezpieczeństwo użytkowania bram z napędem – Metody badań,
12. PN-EN 12428:2002 Bramy – Współczynnik przenikania ciepła – Wymagania dotyczące obliczeń

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.