Wymagania techniczne i kryteria oceny scian osłonowych

Ściana osłonowa nie jest wyrobem, który może być wykonany w całości w zakładzie produkcyjnym. Stanowi zestaw wyrobów i elementów prefabrykowanych, które po zamontowaniu w budynku stają się wyrobem finalnym.

Wymagania techniczne, jakim powinna odpowiadać określa norma zharmonizowana PN-EN 13830:2005 Ściany osłonowe. Norma wyrobu. Wymagania te opisuje 1 część artykułu, zamieszczona w „Świecie Szkła” 4/2007.

Ocena zgodności

Informacje ogólne
Zgodność ściany osłonowej z wymaganiami normy PN-EN 13 830:2005 i normami przedmiotowymi stwierdza się na podstawie :
• wstępnego badania typu,
• zakładowej kontroli produkcji.

   Wstępne badanie typu obejmuje badania, obliczenia i ocenę.

   Wstępne badania typu i – jeżeli jest to wymagane – dodatkowe rodzaje badań i/lub obliczeń powinny być prowadzone zgodnie normą PN-EN 13830 – Załącznik ZA.2.2a, podane w tabeli 1.

   Raport z badań typu (ITT) przeprowadzony przez jednostkę notyfikowaną, otrzymany przez systemodawcę i przekazany firmie montującej na zasadzie porozumienia, może być podstawą do oznakowania CE, przy spełnieniu wymagań odnośnie prowadzenia zakładowej kontroli produkcji (ZKP) pod warunkiem, że:
• producent wytwarza wyrób z zastosowaniem identycznego zestawu komponentów,
• producent uznaje swoją odpowiedzialność za wykonany wyrób.

   Przy zachowaniu podstawowych właściwości ściany osłonowej, dodatkowe badania przy niewielkich modyfikacjach, mogą nie być konieczne, jeśli konstrukcja ściany i sposób połączenia elementów pozostają niezmienione.

   W przypadku zmian w wyrobie, za decyzję związaną z koniecznością wykonania dodatkowych badań typu odpowiedzialny jest producent.

Definicje grup wyrobów, wybór reprezentatywnych próbek do badania, stosowanie ekstrapolacji w odniesieniu do ścian osłonowych Zharmonizowana norma wyrobu powinna zawierać wskazania dotyczące określenia grup wyrobów i zasady ekstrapolacji oraz informacje dotyczące rozszerzonego zastosowania.

Norma wyrobiu PN-EN 13830 nie zawiera jednak żadnych informacji dotyczących wymienionych wyżej zagadnień. W związku z ich brakiem, Grupa Sektorowa SGO5 we współpracy z CEN/TC  opracowała dla jednostek notyfikowanych wskazówki i reguły postępowania w tym zakresie [17].

Przy ocenie zgodności wg systemu 3 jednostka notyfikowana nie bierze udzialu w określaniu grup wyrobów, natomiast w przypadku systemu 1 atestacji zgodności (zagadnienia pożarowe), jednostka notyfikowana powinna wraz z producentem uzgodnić opis grup wyrobów.

Definicja grupy wyrobów wg dokumentu informacyjnego M [16]

Grupa wyrobów produkowanych przez jednego producenta, w przypadku których wyniki badań jednej lub więcej cech, uzyskane dla dowolnego wyrobu grupy są ważne dla wszystkich pozostałych wyrobów tej grupy.

Zdefiniowanie grupy wyrobów wymaga stworzenia opisu systemu.

Grupy wyrobów i zasady rozszerzonego zastosowania

Współzależność między właściwościami ściany osłonowej a elementami i materiałami składowymi (komponentami), tzn wpływ zmiany określonego komponentu na zmianę właściwości ściany podaje tabela 2 i 3.

Przykłady reprezentatywnych próbek do badania ściany osłonowej

Przy wyborze próbki reprezentatywnej elementy składowe (komponenty) ścian należy dobierać dobrano zgodnie z tablicami 3÷5, w celu umożliwienia ekstrapolacji wyników badań dla określonej grupy wyrobów.

Przy badaniu odporności na obciążenie wiatrem, odporności na uderzenia, przepuszczalności powietrza i wodoszczelności zaleca się próbkę reprezentatywną, w której znajdują się występujące w ścianie:
• warianty połączeń kształtowników typu T,
• wszystkie rodzaje uszczelnienia,
• rodzaje podpór,
• różne szerokości (głębokości) kształtowników słupów i rygli,
• sposoby odprowadzenia wody.

Rys. 1. Przykład reprezantywnej próbki do badań przepuszczalności powietrza, wodoszczelności, odporności na obciążenie wiatrem i odporności na uderzenia wg propozycji [17]  F – oszklenie stałe  P – płyta (panel wypełniający)

W niektórych przypadkach mogą być wykonywane badania na mniejszych próbkach z poszczególnymi elementami składowymi. Przykład reprezentatywnej próbki przedstawia rys. 1.

Przykład stanowiska badawczego ścian osłonowych przedstawia fotografia obok.

Niektóre uwagi dotyczące interpretacji normy hPN-EN 13830:2005

Podstawę interpretacji normy PN-EN 13830:2005 stanowią dokumenty wydane przez Komisję Europejską, a m.innymi Dokument Informacyjny M [16] w sprawie wstępnych badań i  zakładowej kontoli produkcji oraz Stanowisko Grupy Sektorowej SG05 [ 17].

„Stanowisko w sprawie interpretacji normy hEN 13830”, opracowane przez Grupę Sektorową SG05, wpłynie na ujednolicenie interpretacji normy przez jednostki badawcze i producentów w przytoczonym wyżej zakresie oraz przyczyni się do obniżenia kosztów wstępnych badań typu (ITT) przez racjonalny wybór próbki badawczej oraz możliwość ekstrapolacji wyników badań.

Należy zaznaczyć, w przypadku ścian osłonowych może mieć zastosowanie kaskadowe wstępne badanie typu, dotyczące systemów oceny zgodności 1, 1+ i 3, w których wstępne badanie typy (ITT) przeprowadza jednostka notyfikowana.

Zgodnie z dokumentem Informacyjnym M, producent może wykorzystać wyniki badań typu (ITT) uzyskane przez innego producenta, systemodawcę lub projektanta wyrobu w celu wystawienia deklaracji zgodności dla swojego wyrobu pod warunkiem, że jest on wykonany wg tego samego projektu, w oparciu o te same surowce i składniki oraz metody wytwarzania.

Wyniki wstępnego badania typu tego rodzaju noszą nazwę „wyników ITT trzeciej strony”.

Zwraca się uwagę, że wstępne badania typu (ITT) nie mogą stanowić współwłasności lecz tylko jego wyniki badań, bowiem badania te dotyczą określonego asortymentu danego producenta.

mgr inż. Krzysztof Mateja
Zakład Badań Lekkich Przegród i Przeszkleń
ITB

 

Literatura:
[1] Mateja K.: Wymagania techniczne i kryteria oceny ścian osłonowych w zakresie zagadnień wytrzymałościowokonstrukcyjnych i szczelności.
[2] Korycki O.: Nowoczesne lekkie ściany osłonowe. II Konferencja Naukowotechniczna ITB
[3] PN-EN 13830:2005 Ściany osłonowe. Norma wyrobu
[4] PN-EN 12153:2002 Ściany osłonowe. Przepuszczalność powietrza
[5] PN-EN 12152:2002 Ściany osłonowe. Przepuszczalność powietrza. Wymagania eksploatacyjne
[6] PN-EN 12155:2002 Ściany osłonowe. Wodoszczelność.Badania laboratoryjne pod ciśnieniem statycznym
[7] PN-EN 12154:2002 Ściany osłonowe. Wodoszczelność.Wymagania eksploatacyjne i klasyfikacja
[8] PN-EN 12154:2002 Ściany osłonowe. Wodoszczelność. Wymagania eksploatacyjne i klasyfikacja
[9] PN-EN 12179:2002 Ściany osłonowe. Wytrzymałość na obciążenie wiatrem. Metoda badania
[10] PN-EN 13116:2002 Ściany osłonowe. Wytrzymałość na obciążenie wiatrem. Wymagania eksploatacyjne
[11] PN-EN 13049 Okna. Uderzenia ciałem miękkim i ciężkim. Metoda badania, wymagania dotyczące bezpieczeństwa i klasyfikacja
[12] PN-EN 14019:2004 Ściany osłonowe. Odporność na uderzenia.Wymagania eksploatacyjne
[13] PN-EN 12600:2004 Szkło w budownictwie. Badanie wahadłem.Udarowa metoda badania i klasyfikacja szkła płaskiego
[14] PN-82/B-02001 Obciążenia budowli. Zasady ustalania wartości
[15] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowania – Dz. Ustaw Nr 75, poz. 690, roz. X
[16] Dokument Informacyjny M (dotyczący dyrektywy 89/106/EWG) – Ocena zgodności w ramach Dyrektywy dot. wyrobów budowlanych: wstępne badania typu i zakładowa kontrola produkcji, Komisja Eurppejska, 4.05.2005
[17] Stanowisko Grupy Sektorowej SG: EN 13830 – Definicja grup wyrobów, dobór reprezentatywnych próbek do badania i stosowania zasad ekstrapolacji (rozszerzone zastosowanie) w odniesieniu do ścian osłonowych (CEN/TC33)
[18] Seria: Dokumenty Unii Europejskiej dotyczące budownictwa – Atestacja zgodności wyrobów budowlanych – nowe elementy. Wyd. ITB (19), 2006.