Czas stworzyć „procedurę praworządności” w stosunku do Komisji Europejskiej?

Jednym z fundamentalnych zadań Komisji Europejskiej jest obrona podstawowych zasad demokracji we wszystkich krajach członkowskich UE. Komisja szczególną wagę przykłada do praworządności w państwach członkowskich. Zdaje się jednak zapominać, że praworządność, to także równe, uczciwe i przejrzyste zasady, panujące na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej.

Jeśli krajowe parlamenty są odpowiedzialne za praworządność na swoim terytorium, to Komisja Europejska powinna dbać o najwyższe standardy na wspólnym rynku. Zdaje się jednak, że unijni urzędnicy bardzo wybiórczo traktują swój obowiązek.

Jedną z form „niedemokratycznych” zachowań jest nadużywanie pozycji dominującej przez firmy, które mają status monopolisty. Stosują one nieuczciwe praktyki, dumpingowe ceny i dyskryminują pozostałych uczestników rynku.

Z taką sytuacją spotkała się także firma FAKRO, która podczas zorganizowanej 12 lipca br., w siedzibie PAP, konferencji prasowej pn. Czas stworzyć „procedurę praworządności” w stosunku do Komisji Europejskiej?, dała wyraz swojemu rozczarowaniu z faktu nierozpatrzenia skargi przez Komisję Europejską.

Firma FAKRO zebrała dowody, dotyczące praktyk mających miejsce na europejskim rynku okien dachowych oraz poinformowała o tym Komisję Europejską. Skarga FAKRO na nadużywanie pozycji dominującej została złożona przez firmę 4 lata temu. Od tego momentu, Komisja Europejska nie podjęła żadnych decyzji, ani o odrzuceni skargi, ani o otworzeniu postępowania.

Zdaniem Komisji Europejskiej rozpoczęcie analizy skargi FAKRO wymagałoby znacznych zasobów i najpewniej byłoby nieproporcjonalne ze względu na ograniczone prawdopodobieństwo stwierdzenia występowania naruszenia (uzasadnienie Komisji Europejskiej z grudnia 2015 roku). Powód niewszczęcia postępowania wydaje się być mglisty. Tymczasem klarowny jest fakt, że duńska Komisarz Vestager nie otwiera sprawy, która mogłaby skończyć się ukaraniem duńskiego koncernu z branży okien dachowych. 

Można to porównać do sytuacji, w której sędzia osądza we własnej sprawie.

W opinii FAKRO oraz współpracujących z nim niezależnych ekspertów, prawo konkurencji może być niewygodne dla Danii, gdyż to właśnie Dania posiada najwięcej firm globalnych, które posiadają na rynku europejskim pozycje dominującą. Przykładem są chociażby takie firmy jak Velux, Lego czy Lurpak.

Największym dobrem państw tworzących Unię Europejską jest dostęp do wspólnego rynku wewnętrznego. Unia Europejska ma obowiązek stania na straży ładu, sprawiedliwości i równego konkurowania na rynku wewnętrznym. Obecnie jednak z tego dobra korzystają bogate kraje Europy Zachodniej, tym samym dostęp do równej konkurencji biedniejszych krajów europejskich jest znacznie ograniczony.

Pozycja polski i polskich firm będzie stabilna tylko wtedy, kiedy będą zagwarantowane równe szanse konkurowania. O tym może zadecydować jedynie Komisja Europejska – mówi Ryszard Florek, prezes FAKRO. Zespół ds. skargi, pracownicy FAKRO, a jednocześnie Polacy, dbający o pozycję Polski na arenie międzynarodowej, mają wrażenie, że była minister gospodarki i spraw wewnętrznych Danii, a obecna komisarz ds. konkurencji w Komisji Europejskiej celowo nie chce zająć się sprawą. Firma FAKRO zgromadziła pokaźny materiał dowodowy liczący kilka tysięcy stron.

W odpowiedzi uzyskała jednak kilkustronicowe uchylenie się od decyzji w sprawie – dodaje Janusz Komurkiewicz, Członek Zarządu.

Ten brak decyzyjności Komisji Europejskiej jest dowodem na naruszenie podstawowych zasad demokracji wewnątrz unijnego rynku. Zostały naruszone zasady równej konkurencji, co wpływa na destabilizację i uniemożliwia rozwój zdrowej konkurencji.

Z ostatniej chwili:
Przebieg konferencji próbowali zakłócić przedstawiciele firmy VELUX. Przed siedzibą Polskiej Agencji Prasowej rozdawali także materiały, w treści których wskazywali, że w 2008 r. Grupa VELUX została poddana kontroli Komisji Europejskiej, która nie wykazała nadużyć. FAKRO wielokrotnie spotykało się z opiniami, że obecnie prowadzone postępowanie jest tożsame z tym zamkniętym przez Komisję w 2009 r.

Jest to nieprawdziwe twierdzenie. Nie dość, że w ramach obecnego postępowania prezentowane są zupełnie inne zarzuty, niż te rozpatrywane w latach 2007- 2009, to ponad 95% materiału dowodowego pochodzi z okresu po zamknięciu poprzedniego postępowania przez Komisję Europejską.

Są to zupełnie różne postępowania, prowadzone w oparciu o rozbieżne przesłanki, odmienną argumentację i inne dowody, dodatkowo rozpatrywane w odrębnych trybach proceduralnych. Poprzednie postępowanie prowadzone było przez Komisję Europejską z urzędu na wniosek UOKiK, co oznaczało, że FAKRO nie miało w nim przymiotu strony, a zatem nie dysponowało prawem dostępu do akt, prawem inicjatywy dowodowej, prawem odwołania, itd.

 
Dodatkowo, do rozdawanych przez przedstawicieli VELUX materiałów dołączony został artykuł z 2008 r. opublikowany w wydawanym przez Komisję Europejską biuletynie Competition Policy Newsletter. Został on zaprezentowany jako dowód na to, że Komisja Europejska nie stwierdziła naruszenia prawa konkurencji przez Grupę VELUX. Warto zaznaczyć, że autorem artykułu jest Duńczyk, zaś sam artykuł nie odzwierciedla oficjalnego stanowiska KE i jest jedynie prywatną opinią pracownika KE, co zresztą zostało wprost wskazane w treści przypisu nr 1 do tego artykułu: Treść niniejszego artykułu nie odzwierciedla oficjalnego stanowiska Komisji Europejskiej.

Odpowiedzialność za informacje oraz poglądy w nim zawarte ponoszą wyłącznie autorzy. Artykuł ten, jest od wielu lat prezentowany przez Grupę VELUX przy różnorakich okazjach (w tym ramach postępowania przed Komisją Europejską) jako dowód potwierdzający racje Grupy VELUX. Artykuł ten odnosi się do poprzedniego postępowania, które jak pragniemy ponownie zaznaczyć, nie ma nic wspólnego z obecnie toczącym się postępowaniem.

Zarzuty FAKRO wobec Komisji Europejskiej

Jako zespół projektowy przygotowujący skargę jesteśmy przekonani, że materiały, które przekazaliśmy do Komisji Europejskiej są merytoryczne i profesjonalne. Nasze rzetelne przygotowanie podkreśla fakt zgromadzenia i przedłożenia ponad 600 stron samej skargi wraz z suplementami oraz 8 segregatorów konkretnych dowodów, wskazujących na nadużywanie pozycji dominującej przez firmę Velux. Prześledziliśmy z dużą dokładnością wszystkie podobne sprawy, które w przeszłości rozpatrywała Komisja. W sprawach tych Komisja jednoznacznie ukarała winnego i zakazywała dalszego stosowania nieuczciwych praktyk. My przedstawiliśmy dowody, które w naszej ocenie potwierdzają stosowanie przez naszego konkurenta takich samych lub bardzo podobnych praktyk, a w naszej sprawie Komisja milczy.

Brak analizy przez 4 lata
Jak już kilkukrotnie wspominaliśmy spotykamy się dzisiaj w 4 rocznicę złożenia skargi. Czy 4 lata to dla KE mało? Praktyka wskazuje, że są sprawy, którymi Komisja zajmowała się dłużej, ale w naszej sprawie znamienne jest to, że Komisja Europejska przez 4 lata nie pochyliła się nad zebranym przez nas materiałem. Nie zrobiła nic w sprawie wyrównania szans konkurowania na europejskim rynku okien dachowych. Ta opieszałość bardzo nas zadziwia.

Niski priorytet naszej sprawy. Mamy prawo od sprawiedliwej oceny naszej skargi Czy fakt, że Komisja nie zamierza analizować naszej skargi oznacza, że przygotowane przez nas materiały są słabe? Absolutnie nie. Niestety funkcjonujące od 2008 r. w Komisji Europejskiej wytyczne pozwalają jej zajmować się sprawami w sposób bardzo wybiórczy. Dziś do wyłącznej kompetencji Komisji należy decyzja, czy sprawa jej zdaniem jest ważna, czy nie. Nasza niestety otrzymała niski priorytet. Dlaczego? Szczerze mówiąc nie wiemy. Może jest za mało medialna, może niewygodna. Bez punktu odniesienia trudno to ocenić.

Niemniej jednak, jako firma z Polski, pełnoprawnego członka Unii Europejskiej, uznajemy, że mamy prawo do rzetelnej i sprawiedliwej oceny przygotowanego przez nas materiału dowodowego. Dlatego też żądamy prawa do rozpatrzenia tej skargi. Mamy przecież takie same prawa jak pozostali. Przyjęliśmy dyrektywy unijne, choć niektórzy (w tym Duńczycy) potraktowali je wybiórczo. Jako zespół zajmujący się skargą oraz pracownicy firmy FAKRO czujemy się niesprawiedliwie potraktowani i w związku z tym chcemy wyrównania szans w konkurowaniu na europejskim rynku, chcemy po prostu sprawiedliwości. Obowiązkiem Unii jest przestrzeganie równych praw wobec wszystkich członków Unii Europejskiej. 

Ograniczone środki i zasoby

Nie możemy przejść obojętnie wobec faktu, że 3,5 roku od momentu złożenia skargi zostaliśmy oficjalnie poinformowani przez Komisję Europejską, że nie będzie analizować sprawy FAKRO, gdyż wymagałoby to zaangażowania wielu sił i środków? Polska płaci składki do unijnego budżetu tak jak inne kraje. Nie rozumiemy, dlaczego na rozpatrzenie sprawy „polskiej” brakuje sił i środków.

Brak współpracy ze strony KE
Chcemy zwrócić uwagę Państwa na kwestię współpracy naszego zespołu z Komisją Europejską. Mieliśmy nadzieję, że współdziałanie i komunikacja między skarżącym a Komisją będzie intensywna i sprawna, spotkaliśmy się jednak z brakiem ducha współpracy i sytuacją jednostronnych starań FAKRO. To z naszej strony wychodziła inicjatywa spotkania, to my pytaliśmy, czy są niejasności, czy należy coś dookreślić.

Z pewnym zdziwieniem i niepokojem przyjęliśmy również fakt, że wśród członków zespołu rozpatrującego naszą skargę znalazł się przedstawiciel Dani, a podczas rozpatrywania naszej skargi komisarzem ds. konkurencji została Dunka Margrethe Vestager.

Może rodzić to pewne wątpliwości, zwłaszcza jeżeli skonfrontujemy to z deklaracjami składanymi przez panią Vestager, w czasie kiedy zajmowała stanowisko Minister Gospodarki i Spraw Wewnętrznych Danii:
Cytat z wypowiedzi z 2013 roku dla Bloomberg.com: „z naszego doświadczenia wynika, że nie da się chronić duńskich interesów nie będąc blisko rdzenia Europy. Nie będąc tam nie ma się wpływu na skutki jej działań”?

Mówiąc o współpracy FAKRO z KE trzeba wspomnieć, że przez 4 lata ekipa prowadząca naszą sprawę zmieniła się aż trzykrotnie. To ewenement w działaniu Komisji Europejskiej. Tak częste zmiany na ogół nie zdarzają się. Dlaczego nastąpiły? Być może chodziło o to, aby nikt nie był w stanie wgłębić się w tę sprawę, być może urzędnicy prowadzący tę sprawę, wiedzieli, że zajmując się nią nie zyskają zawodowych zaszczytów i awansu... ? Głośno zastanawiamy się, czy z uwagi na „szklany sufit” w postaci duńskiej Pani Komisarz nikt nie chce zająć się naszą sprawą... ? Mamy wrażenie, że ta sprawa była z góry skazana na porażkę, gdyż była przeciwko duńskiemu monopoliście.

Niekorzystne przedłużanie sprawy
Wydłużanie terminu rozpatrzenia sprawy, „przerzucanie” jej z rąk do rąk, ma bardzo niekorzystny wpływ na sytuację FAKRO. Wiemy przecież, że z biegiem czasu argumenty i dowody przedstawione przez nas będą coraz trudniejsze do zweryfikowania. W niektórych przypadkach, nie mając dostępu do konkretnych dowodów (faktur, umów) wskazywaliśmy Komisji, gdzie mogły naruszenia wystąpić. Komisja posiada narzędzia, aby te naruszenia zbadać, jednakże pamiętajmy, że ustawowo podmioty gospodarcze mają obowiązek przechowywania dokumentacji rachunkowej przez okres pięciu lat. Przedłużanie terminu podjęcia sprawy spowoduje, iż dokumenty będące dowodami zostaną zniszczone.

Podsumowanie
Jesteśmy dumni z pozycji FAKRO na rynku europejskim. Cieszymy się z osiągnięcia kilkunastu procent udziału w rynku oraz stworzenia jednej z najlepszych sieci dystrybucyjnej w Europie. Oferujemy innowacyjne produkty, których nie posiada konkurencja. Chcielibyśmy nadal dostarczać je klientom w całej Europie i na świecie. FAKRO może poszczycić się ponad 140 zgłoszeniami patentowymi, które nie tylko poprawiają komfort życia ale także stanowią istotny wkład w rozwój europejskiej i światowej myśli technicznej.

Jednak obecna sytuacja na rynku okien dachowych, a zwłaszcza nadużywanie pozycji dominującej przez naszego konkurenta nie gwarantuje nam równego rozwoju, a udział rynkowy FAKRO w świetle rynku europejskiego nie zapewnia nam stabilizacji. Dlatego też jako pracownicy firmy nie będziemy mogli spać spokojnie dopóki szanse konkurowania w Europie nie zostaną wyrównane, a nasz wysiłek i wkład w budowanie silnej Polski i silnej Unii Europejskiej nie zostaną przez Komisję Europejską zauważone i docenione.

Nasze zaangażowanie, jako pracowników FAKRO ma także inny wymiar. Nasza sprawa to nie tylko sprawa FAKRO ale sprawa Polski, polskiej gospodarki oraz zamożności Polaków. Jasno widzimy, że tak zbudowana Unia nie gwarantuje nam Polakom szans na równe konkurowanie na europejskim rynku. A przecież wiemy, że tylko zdrowa i uczciwa konkurencja jest motorem wzrostu gospodarczego oraz wzrostu zamożności obywateli. Mamy wrażenie, że Unia Europejska w obecnym kształcie dopuszcza możliwość kolonizowania biedniejszych krajów przez kraje bogate. Dane statystyczne wskazują, że na przestrzeni ostatnich lat dysproporcje w rozwoju gospodarczym pomiędzy najbogatszymi a najbiedniejszymi krajami europejskimi niestety wzrastają (Zał. 1).

Chcemy zwrócić Państwa uwagę na jeszcze inny aspekt. Od momentu rozszerzenia Unii Europejskiej, a więc od 12 lat w Komisji Europejskiej na najwyższych stanowiskach odpowiedzialnych za konkurencję (Komisarz, Dyrektor Generalny) nigdy nie zasiedli obywatele z nowych krajów członkowskich, którym najbardziej zależy na przestrzeganiu prawa antymonopolowego, ponieważ ono gwarantuje im możliwość rozwoju. Stanowiska te nieprzerwanie zajmują urzędnicy pochodzący z krajów, w których jest duża liczba firm globalnych, nierzadko posiadających pozycję dominującą na europejskim rynku (Zał. 2). 

Mamy zatem sędziów we własnej sprawie, co potwierdzają przytoczone wcześniej słowa Pani Komisarz: „z naszego doświadczenia wynika, że jest niemożliwe, aby realizować duńskie interesy nie będąc blisko serca Europy”.

I wreszcie nasze działanie zmierza do zbudowania silnej Unii Europejskiej. Mamy świadomość, że żaden europejski kraj, w pojedynkę nie zdoła stawić czoła dużym i silnym gospodarkom takim jak gospodarka amerykańska, japońska, gospodarki azjatyckie. Wszyscy potrzebujemy silnej Unii Europejskiej opartej na zasadach sprawiedliwości, uczciwości i równej konkurencji. Niestety dziś te filary są poważnie zagrożone.

Pamiętajmy, że zamożność, niezależność, czy to Polski, czy Unii Europejskiej nie jest darem. Jest pochodną skutecznego konkurowania w zglobalizowanym świecie. Stąd też zdrowa i uczciwa konkurencja jest bardzo ważna dla Polski i dla Unii Europejskiej. Jako zespól ds. skargi, pracownicy FAKRO i Polacy, występujemy w obronie polskich interesów oraz w trosce o wspólnotę jaką jest Unia Europejska.

Mając przed sobą tak jasno sprecyzowane cele chcemy zapewnić, że podejmiemy wszelkie możliwe działania, które sprawią, że nasz głos będzie słyszalny, a nasza skarga zostanie rozpatrzona.

INFORMACJE DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA FAKRO-VELUX

II. Postępowanie FAKRO-VELUX

1) Skarga do Komisji Europejskiej
Skarga FAKRO do Komisji Europejskiej na nadużywanie pozycji dominującej przez VELUX została złożona 12 lipca 2012 r. Skarga liczyła 299 stron, w treści których szczegółowo objaśniono zasady funkcjonowania europejskiego rynku okien dachowych, pozycje zajmowane na tym rynku przez poszczególnych producentów, jak również w detalach przedstawiono poszczególne zarzuty w zakresie nadużywania pozycji dominującej przez VELUX, wraz ze stosownymi wyjaśnieniami prawnymi oraz licznymi dowodami. Dokumentacja dowodowa została do skargi dołączona w postaci 184 załączników o objętości kolejnych niemal 1 100 stron. Skarga została sporządzona w 2 wersjach wymaganych przez Komisję Europejską – w wersji niejawnej, na której pracuje sama Komisja, oraz w wersji jawnej, w której wrażliwe informacje (np. dane podmiotów, od których FAKRO uzyskało niektóre informacje rynkowe) są zaciemnione i utajnione. Dodatkowo, każda z obu wersji skargi została grzecznościowo przetłumaczona na język angielski, tak aby z jednej strony zapewnić dokładność tłumaczenia, a z drugiej – ułatwić samej Komisji prace i przyspieszyć wyjaśnienie sprawy. Po przekazaniu skargi do Komisji Europejskiej, sprawa FAKRO-VELUX została zarejestrowana pod sygnaturą AT.40026.

Zarzuty, jakie FAKRO podnosi w treści skargi przeciwko VELUX, można ująć w kilka podstawowych kategorii:

1) zarzut stosowania cen drapieżnych: FAKRO w skardze wskazuje, że VELUX stosuje ceny drapieżne, czyli sprzedaje swoje produkty po cenach niższych od kosztów ich wytworzenia;

2) zarzut nierównego traktowania partnerów handlowych: FAKRO zarzuca w treści skargi, że VELUX wynagradza lub karze dystrybutorów okien dachowych za pomocą przyznawania lub odbierania dodatkowych świadczeń, premii i rabatów, w zależności od tego, jaką dany dystrybutor ma relację z FAKRO;

3) zarzut zawierania umów na wyłączność: FAKRO podnosi w skardze, że VELUX zawiera z innymi podmiotami na rynku umowy o charakterze wyłącznym, które nie pozwalają FAKRO uzyskać produktów lub usług od tego samego podmiotu. W niektórych przypadkach chodzi o jedynego dostawcę danego produktu na rynku;

4) zarzut stosowania marki walczącej: FAKRO w skardze wskazuje, że elementem strategii VELUX było wprowadzenie na rynek siostrzanej marka tanich okien dachowych RoofLITE, której celem nie było i nie jest normalne konkurowanie i zdobywanie rynku, a jedynie zamykanie FAKRO kolejnych możliwości i opcji rozwoju poprzez oferowanie niezwykle tanich produktów

2) Kalendarium postępowania
12 lipca 2012 r. Skarga FAKRO do Komisji Europejskiej na nadużywanie pozycji dominującej przez VELUX zostaje złożona. 

15 września 2012 r. FAKRO przesyła Komisji Europejskiej pierwszy suplement do Skargi. Obejmuje on nowe dowody zebrane przez FAKRO w okresie od początku 2012 r. do momentu złożenia pisma. Sam Suplement liczy 40 stron i jest uzupełniony przez 41 załączników zajmujących blisko 300 stron.

12 listopada 2012 r. FAKRO spotyka się z prowadzącym w Komisji Europejskiej sprawę case teamem. Spotkanie odbywa się na prośbę FAKRO.

23 listopada 2012 r. FAKRO otrzymuje od prowadzącego postępowanie case teamu jawną wersję odpowiedzi VELUX na skargę. Odpowiedź ta zawiera tak wiele utajnień, że FAKRO zmuszone jest poprosić o zweryfikowanie ich zasadności przez KE.

Marzec 2013 r. Następuje zmiana case teamu prowadzącego postępowanie. Pierwszy case team składał się z Elleonory Soares, Svenda Albaeka oraz Jose Marii Bicho jako case managera. Drugi case team składał się z Konstantiny Strouvali, Joao Azevedo oraz Marii Rehbinder jako case managera.

28 czerwca 2013 r. FAKRO spotyka się z nowym case-teamem. Spotkanie odbywa się na prośbę FAKRO.

29 lipca 2013 r. FAKRO otrzymuje nową wersję odpowiedzi VELUX na skargę – tym razem z mniejszą liczbą utajnień i zaciemnień.

Grudzień 2013 r. Następuje kolejna zmiana case teamu prowadzącego postępowanie. W miejsce drugiego case teamu pojawia się trzeci, składający się z Isabeli Pereiay-Alves, Giorgio Niziego oraz Natalii Lazarovej jako case managera.

22 kwietnia 2014 r. FAKRO przesyła swoją replikę na odpowiedź VELUX. Zawiera ona 121 stron tekstu i 43 załączniki, łącznie przekładające się na dalszych 529 stron pisma.

23 czerwca 2014 r. FAKRO przesyła do Komisji kolejny – drugi już – suplement, zawierający nowe dowody. Liczy on 45 stron i 69 załączników, zamykających się w kolejnych 274 stronach.

 6 marca 2015 r. FAKRO spotyka się z przedstawicielami Komisji Europejskiej. Spotkanie następuje z inicjatywy FAKRO.

24 czerwca 2015 r. FAKRO spotyka się z przedstawicielami Komisji Europejskiej. Spotkanie następuje z inicjatywy FAKRO.

28 grudnia 2015 r. FAKRO otrzymuje z Komisji Europejskiej 25-stronnicowe pismo formalnie notyfikujące wstępny zamiar odrzucenia skargi.

24 stycznia 2016 r. FAKRO przesyła do Komisji dwa pisma. Pierwsze, w treści którego ustosunkowuje się do pisma o zamiarze odrzucenia skargi (177 stron). Drugie, stanowiące trzeci suplement zawierający najnowsze dowody (28 stron, 29 załączników zamykających się w kolejnych 182 stronach tekstu).

31 maja 2016 r. FAKRO kieruje do Komisji Europejskiej czwarty suplement, zawierający dowody zebrane przez FAKRO od lutego 2016 r.

3) Obecny etap postępowania
Obecnie wydaje się, że obie strony – FAKRO i VELUX – zaprezentowały Komisji wszystko, co miały do powiedzenia na temat przedmiotowej sprawy. W związku z powyższym, od strony formalnej Komisja Europejska ma zasadniczo do wyboru pomiędzy dwiema formalnymi ścieżkami postępowania: może zdecydować o wszczęciu postępowania przeciwko VELUX lub też o odrzuceniu Skargi FAKRO.