Dla wielu projektantów, rzeczoznawców przeciwpożarowych, a nawet pracowników nadzoru budowlanego – oznakowanie CE, deklaracja właściwości użytkowych czy europejski raport klasyfikacyjny to wciąż obce słowa.

Fot. 1. Testy ogniowe w ift Rosenheim są wykonywane zgodnie z normami krajowymi, unijnymi, oraz normami amerykańskimi i brytyjskimi US / UL i innymi normami międzynarodowymi

Chociaż – co trzeba zaznaczyć - oznakowanie CE oraz deklaracja właściwości użytkowych funkcjonują w prawie budowlanym od dnia 1 listopada 2019 roku jako jedyny i wiążący dowód przydatności do użytkowania odnośnie drzwi, bram i okien zewnętrznych o odporności ogniowej i/lub dymoszczelności.

Rys. 2. Przykład zapytania o atest/aprobatę dotyczącą drzwi zewnętrznych

Odpowiednie przepisy dotyczące stosowania tych wyrobów w Niemczech można znaleźć w krajowych/landowych przepisach budowlanych (Landes-Bauordnungen LBO) i powiązanych przepisach administracyjnych dotyczących technicznych przepisów budowlanych (Verwaltungsvorschrift Technische Baubestimmungen VVTB). Niemniej jednak wymogi i zasady europejskiego oznakowania rzadko są uwzględniane w przetargach lub wręcz są pomijane w przypadku ofert.

Oznakowanie CE i krajowe przepisy budowlane w Niemczech
Nie wchodząc w szczegóły przepisów prawa budowlanego w Niemczech należy podkreślić, że stosowanie wyrobów budowlanych oznaczonych znakiem CE reguluje §16 C z ogólnokrajowych/ federalnych przepisów budowlanych (MBO Musterbauordnung).

Dodatkowo funkcjonuje rozporządzenie o wyrobach budowlanych (Bauprodukten-Verordnung BauPVO), które reguluje stosowanie znaku CE dla wyrobów budowlanych na podstawie zharmonizowanych europejskich norm produktowych – w związku z tym sytuacja legislacyjna jest nieco skomplikowana.

W Niemczech od zakończenia przejściowej fazy koegzystencji (funkcjonowania dawnych i obecnych przepisów) w dniu 1 listopada 2019 r. oznakowanie CE zgodnie z normą produktową EN 16034 w połączeniu z EN 14351-1 lub EN 13241 jest obowiązkowe dla bram, drzwi zewnętrznych i okien o odporności ogniowej i / lub chroniących przed zadymieniem (dymoszczelnych).

Oznacza to, że wymienione produkty nie mogą być oferowane
ani sprzedawane w Niemczech bez znaku CE
i związanej z nim deklaracji właściwości użytkowych.

Każdy, kto szuka aprobaty na drzwi zewnętrzne na stronie Niemieckiego Instytutu Techniki Budowlanej (DIBt) przekona się, że wszystkie aprobaty Z-6.21 wygasły najpóźniej 1 listopada 2019 r. i nie zostały przedłużone (patrz rys. 2). Oznacza to, że od 1 listopada 2019 r. drzwi zewnętrzne z wygasłymi dopuszczeniami nie mogą być wprowadzane do obrotu ze znakiem Ü.

Wyjątkowo jeszcze mogą być sprzedawane drzwi zewnętrzne, które zostały wyprodukowane i wprowadzone do sprzedaży przed 1 listopada 2019 r. Chociaż mogą być one nadal oferowane w odniesieniu do wygasłego zezwolenia, to upłyneło już tyle czasu, że praktycznie stanowią one nieznaczący margines sprzedaży.

Oznakowanie CE i deklaracja właściwości użytkowych
Podstawowe procedury dotyczące znaku CE są znane od dawna. W większości przypadków systemodawca ma atesty, wyniki badań i inne dokumenty wydane przez notyfikowaną jednostkę certyfikującą wyrób (NPZ Notifizierte Produkt-Zertifizierungsstelle), która przeprowadziła niezbędne badania dla systemu drzwiowego, bramowego lub okiennego oraz stworzyła kompleksową dokumentację.

Te niezbędne dokumenty są udostępniane użytkownikom systemu, tj. przetwórcom (producentom drzwi, bram lub okien), którzy z kolei wykazują – poprzez monitorowanie własnej kontroli produkcji – że zamknięcia przeciwpożarowe i/lub dymoszczelne (Feuer- und/oder Rauchschutzabschlüsse FRSA) są produkowane zgodnie ze sprawdzonymi specyfikacjami projektowymi dostawcy systemu.

Miejsce montażu drzwi, okien i bram oraz wymagania, jakie mają one spełnić są następnie określone w deklaracji właściwości użytkowych, a na produkcie lub w towarzyszących dokumentach umieszczany jest odpowiedni znak CE

Nie należy zapominać, że do zamknięć przeciwpożarowych i dymoszczelnych (wyrobów FRSA) musi być na stałe przymocowana tabliczka identyfikacyjna, która określa/pokazuje klasę jego ognioodporności i/lub dymoszczelności. Przykłady znaku CE, deklaracji właściwości użytkowych i etykiety identyfikacyjnej można znaleźć na rys. 3.

Rys. 3. Przykład oznakowania CE i deklaracji właściwości użytkowych drzwi zewnętrznych, które mogą być dołączone do produktu lub dokumentów towarzyszących

Nowe klasy wg norm EN w zakresie odporności ogniowej i dymoszczelności
Tak jak poprzednio, odpowiednie przepisy prawa budowlanego nie określają bezpośrednio europejskich klas, jakie musi spełniać na przykład uszczelka przeciwpożarowa i dymoszczelna (rys. 4). Zamiast tego pojawiają się opisy słowne, takie jak „zamknięcia muszą być ognioodporne, szczelne i samozamykające się”.

Rys. 4. Przykład wymagań dotyczących zamknięć przeciwpożarowych i dymoszczelnych (FRSA) zgodnie z EN 16034 i EN 13501-2

Jak te terminy odnoszą się do wcześniejszych/starych przepisów niemieckich i nowych klas europejskich, określa rozporządzenie administracyjne – Techniczne Przepisy Budowlane (Verwaltungsvorschrift Technische Baubestimmung).

Niemcy mają strukturę federalną, więc każdy kraj związkowy tworzy tutaj swoją własną wersję rozporządzenia - tabela odniesień z przykładowych przepisów administracyjnych dotyczących ogólnokrajowych/ federalnych technicznych przepisów budowlanych (MVVTB, wydanie 2019/1, tabela 5.1.4) jest pokazana na rys. 5, który jest zawarty we wszystkich krajowych/ landowych przepisach budowlanych VVTB.

Rys. 5. Tabela 5.1.4 Wymagania nadzoru budowlanego i wymagane odpowiednie cechy wyrobu z MVVTB, Załącznik 4 (strona 196), w której terminy prawa budowlanego są odnoszone do klas według norm europejskich

Oprócz europejskich wymagań dotyczących odporności ogniowej i dymoszczelności w Niemczech istnieją inne dodatkowe wymogi. Zamknięcia przeciwpożarowe i dymoszczelne muszą mieć zamek ze skutecznym zatrzaskiem, który bezpiecznie utrzymuje drzwi w zamknięciu nawet w przypadku pożaru.

Montaż drzwi skrzydłowch bez zapadki lub „tylko” z zapadką rolkową nie jest możliwy. Ponadto elementy zamknięć FRSA muszą być łatwe do otwarcia, dopóki nie zostaną całkowicie wystawione na działanie ognia. Dlatego takie właściwości są również udokumentowane w raporcie klasyfikacyjnym ift Rosenheim.

Ponadto elementy zamknięć FRSA stosowane na zewnątrz muszą być odporne na wpływy klimatyczne. Podczas testów w klimacie zróżnicowanym należy osiągnąć klasę 2 dla klimatu „d” (klimat zewnętrzny w porównaniu do klimatu wewnętrznego) i „e” (promieniowanie słoneczne) (rys. 6).

Rys. 6. Wyciąg z MVVTB, Załącznik 4 (strona 197) z wymaganiami dla drzwi zewnętrznych w odniesieniu do Tabeli 5.1.4 i z wymaganiami dodatkowymi

Ponieważ są to wymagania krajowe (określonego kraju związkowego w Niemczech), klasy te nie mogą pojawiać się w oznakowaniu CE ani w deklaracji właściwości użytkowych - należy je więc określić w osobnym dokumencie.

W przypadku zamknięć przeciwpożarowych i dymoszczelnych z oznaczeniem CE należy również dołączyć instrukcję montażu oraz informację o okresowych przeglądach i konserwacji. Spełnienie wymogów dotyczących montażu musi zostać potwierdzone przez montera drzwi, okien lub bramy.

W przypadku zamknięć przeciwpożarowych i dymoszczelnych z oznaczeniem CE należy również dołączyć instrukcję montażu i konserwacji, których wymogów spełnienie musi potwierdzić monter drzw, okma lub bramy. Szczegółowe informacje na temat zawartości dokumentów można znaleźć w MVVTB 2019/1 lub normie DIN 18093, która zawiera także wzór deklaracji zgodności montażu.

Wnioski
Prawdopodobnie minie trochę czasu, zanim poprawne normatywnie opisy produktów i usług zostaną uwzględnione w przetargach. Nie może to jednak oznaczać, że prawidłowo oznakowane i sprawdzone zgodnie z aktualnymi przepisami zamknięcia przeciwpożarowe i przeciwdymowe zostaną pominięte/odrzucone. Nie może być tak, że producenci drzwi, okien i bram zewnętrznych, którzy przestrzegają obowiązujących obecnie przepisów, znajdą się w niekorzystnej dla siebie sytuacji.

Wszystko to należy wziąć pod uwagę i domagać się przestrzegania obowiązującego prawa budowlanego, zwłaszcza od strony urzędowej. Zakłada się, że wszystkim stronom procesu inwestycyjnego (realizacji budynku) znane są odpowiednie przepisy. Instytucje nadzorujące rynek budowlany dostrzegły jednak pewne z tym problemy i skupiły się obecnie na kontroli spełniania wymagań dotyczących drzwi zewnętrznych. Prawidłowe oznakowanie znakiem CE jest aktywnie kontrolowane przez niemieckich producentów - musi być jednak również zinternalizowane i stosowane przez inne zaangażowane strony (uczestników rynku).

 Gerhard Wackerbauer, ift Rosenheim

Przedstawicielem Instytutu ift Rosenheim w Polsce jest Andrzej Wicha:  Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.

Bibliografia
[1] DIN 18093: Zamknięcia przeciwpożarowe i/lub dymoszczelne – montaż i konserwacja
[2] EN 12219: Drzwi – Wpływ klimatu – Wymagania i klasyfikacja
[3] EN 16034: Drzwi, bramy i okna otwieralne – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne – Właściwości dotyczące odporności ogniowej i/lub dymoszczelności
[4] EN 14351-1: Okna i drzwi – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne – Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności
[5] EN 13501-1: Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków – Część 1: Klasyfikacja na podstawie badań reakcji na ogień
[6] EN 13501-2: Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków – Część 2: Klasyfikacja na podstawie wyników badań odporności ogniowej, z wyłączeniem instalacji wentylacyjnej
[7] EN 13241: Bramy – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji:  Świat Szkła 9/2021