Połączenia w obszarze podłogowym są często kluczowymi punktami w projektowaniu i wznoszeniu budynków. Mają one istotny wpływ na funkcjonalność, użyteczność i trwałość budynku. Niestety raporty o uszkodzeniach konstrukcji z ostatnich kilku lat wskazują na znaczny wzrost usterek budowlanych, w realizacjach, w które zaangażowanych jest kilka branż. Jako główne przyczyny wymienia się złe planowanie, brak wykwalifikowanych pracowników, presję czasu i coraz bardziej złożone wymagania.

W tym sensie połączenie sięgających od podłogi do sufitu elementów okiennych i drzwiowych z konstrukcją budynku w obszarze pdłogowym jest ważnym, ale niestety również podatnym na uszkodzenia, interdyscyplinarnym stykiem i kluczowym punktem w fasadzie budynku. Zwłaszcza jeśli znajduje się w strefie oddziaływania systemu hydroizolacji budynku dla elementów stykających się z gruntem lub systemu hydroizolacji dachu lub tarasu dla użytkowanych lub nieużytkowanych dachów, balkonów i loggii.

Nowoczesna architektura z niezabezpieczonymi konstrukcyjnie, zlicowanymi z fasadą, dużymi, przeszklonymi od podłogi do sufitu, wielofunkcyjnymi elementami okiennymi/drzwiowymi, o największej możliwej użyteczności (bez barier architektonicznych), zaostrza problem połączeń ze względu na coraz częstsze występowanie tych elementów w projektach fasad i złożoność wymagań.

Istniejące regulacje prawne/zestawy zasad dla danych branż nie są interdyscyplinarne i nie skupiają się na tych połączeniach. W niektórych przypadkach niedostatecznie odzwierciedlają one praktykę i w związku z tym nieuchronnie prowadzą do konfliktów.

Dlatego też w szczególności na tym interdyscyplinarnym styku obowiązuje następująca zasada – nie rozpoczynaj realizacji bez wcześniejszego planowania i koordynacji!

Wynika to przede wszystkim z konieczności uwzględnienia w planowaniu wymagań specyficznych dla danego obiektu i wynikających z tego koniecznych działań uszczelniających (użycia niezbędnych środków uszczelniających), a w razie potrzeby także zastosowanie konstrukcyjnych rozwiązań kompensacyjnych, które należy zapewnić, aby konstrukcja była trwała i zdatna do użytku.

W celu wypełnienia luki w przepisach dotyczących połączeń, w ift Rosenheim utworzono grupę roboczą składającą się z przedstawicieli zainteresowanych branż. Grupa robocza postawiła sobie za cel stworzenie wspólnej, międzybranżowej instrukcji.

Ta instrukcja/broszura (obecnie dostępna w wersji roboczej) ma na celu wsparcie koordynacji prac na styku między elementami okien i drzwi (o wielkości od podłogi do sufitu), a hydroizolacją budynku, dachu lub tarasu, tak aby umożliwić profesjonalne planowanie i wykonanie prac wszystkich zaangażowanych branż. Publikacje takie dostępne już w Szwajcarii (ulotka [1]) i Austrii (wytyczne [2]) służą jako wskazówki i szablony/wzorce przy rozwiązywaniu tego typu zagadnień.

1. Aktualizacja instrukcji międzybranżowej (projekt)
1.1. Terminologia i nowe definicje
Dla ogólnego zrozumienia oraz profesjonalnego współdziałania zainteresowanych branż konieczne jest najpierw uregulowanie pewnej terminologii, a także stworzenie nowych definicji. Najważniejsze z nich zostaną krótko wyjaśnione poniżej.

Zasady prawidłowego montażu
Mówiąc o montażu standardowym, mamy na myśli takie zaprojektowanie i wykonanie konstrukcji okna/drzwi montowanych u podstawy budynku, które umożliwia branży hydroizolacyjnej (hydroizolacja budynku, dachu lub tarasu) wykonanie połączenia hydroizolacji zgodnego z normami DIN 18531, DIN 18533 lub wytycznymi dotyczącymi dachów płaskich, analogiczne jak dla okien montowanych na powierzchni ściany zewnętrznej.

Wymagana jest tu wysokość uszczelnienia cokołu ≥ 150 mm lub ≥ 50 mm, w połączeniu z odpowiednim kanałem odwadniającym/drenażowym ułożonym bezpośrednio przed nim, nad górną krawędzią warstwy wierzchniej lub użytkowej. Konstrukcje te mają jednak niewielkie znaczenie praktyczne dla elementów otwieranych, gdyż użyteczność takich konstrukcji podłogowych jest ograniczona pod względem możliwości swobodnego przejścia.

Montaż wpuszczany/ we wnęce
W przypadku montażu wpuszczanego, normatywnie regulowane wysokości uszczelnienia są pomijane na rzecz swobodnego/ niezakłóconego lub nawet pozbawionego barier przejścia (rys. 1). Połączenie uszczelniające nie może znajdować się więcej niż 30 mm poniżej górnej krawędzi pokrywy rusztu/ kraty kanału odwadniającego.

Rys. 1. Schemat montażu wpuszczanego dla okien/drzwi tarasowych o wysokości od podłogi do sufitu, po prawej stronie, z konstrukcją progu bez barier.

Przepisy mówią wówczas o szczególnej sytuacji planistycznej, która wymaga również specjalnej, specyficznej dla danego obiektu usługi planowania i koordynacji. Z doświadczenia wynika, że taka sytuacja montażowa w większym stopniu odpowiada praktycznym potrzebom i pożądanej użyteczności.

Maksymalny poziom akumulacji wody
W celu wystarczającego uwzględnienia projektowanego ukształtowania progu w planowaniu odwadnienia i wytyczenia wymagań dotyczących oddziaływania wody (patrz szczelność na spiętrzoną/cofającą się wodę – stauwasserdichtheit), Austriacy wprowadzili nowe pojęcie – maksymalną wysokość gromadzenia się wody (wasseranstauhöhe), w skrócie WAH.

Jest to wysokość, do której może czasowo gromadzić się woda w obszarze styku elementów okien i drzwi z podłogą. Maksymalna wielkość WAH jest określane przez producenta okien/drzwi dla elementu o wysokości od podłogi do sufitu (rys. 1).

Ponieważ funkcjonalna szczelina między skrzydłem a progiem nie może być zbyt duża, krawędź skrzydła musi znajdować się co najwyżej na wysokości górnej krawędzi progu lub poniżej. Przy planowaniu odwodnienia maks. WAH musi znajdować się co najmniej 50 mm powyżej górnej krawędzi elementu zapasowego odwodnienia awaryjnego.

Rys. 2. Przedstawienie zastosowania elementu przyłączeniowego: rysunek po lewej – element przyłączeniowy (zaznaczony kolorem pomarańczowym) i połączenie konstrukcji budynku folią uszczelniającą dylatację, rysunek środkowy – połaczenie z uszczelnieniem budynku, rysunek po prawej – połączenie z szyną prowadzącą akcesoria zaciemniające.

Tabela 1. Proces planowania. Zadania i obowiązki z tym związane

Wodoszczelność
Wymagana jest szczelność elementu budowlanego po zainstalowaniu hydroizolacji – aby niezawodnie zapobiec penetracji/przedostawaniu się wody gromadzącej się czasowo/krótkotrwale na połączeniu z podłogą – do maksymalnej wartości WAH. Jest to również nowa definicja specyficzna dla połączenia w obszarze podłogowym, która została przejęta z austriackich wytycznych.

Z kolei powyżej maks. WAH obowiązują wymagania dotyczące szczelności na deszcz nawalny/zacinający i wodę rozbryzgową, poniżej połączenia z podłogą obowiązują wymagania dotyczące wodoszczelności, w każdym przypadku w zależności od oddziaływań charakterystycznych dla danego obiektu.

Element przyłączeniowy
Na elemencie okiennym lub drzwiowym w dolnych obszarach narożnych jest mozliwość zamocowania wstępnie przygotowanej wodoszczelnej uszczelki (tkanina foliowana). Jest ona przyklejana do konstrukcji budynku podczas montażu elementu okien/drzwi, dzięki czemu nie jest konieczne podnoszenie uszczelnienia na boku ościeża (widoczne wizualnie) (Rys. 2).

Element przyłączeniowy umożliwia również profesjonalne połączenie uszczelniające dla elementów z zamontowanymi szynami/prowadnicam dla akcesoriów zaciemniających.

Rys. 3. Współgranie konstrukcji progu, uszczelnienia/hydroizolacji i odwodnienia na przykładzie sytuacji montażowej z tarasem
na dachu i tarasu podwyższonego
- uszczelnienie połączenia ze ścianą zewnętrzną o wysokości uszczelnienia ≥ 150 mm
- maks. WAH przy konstrukcji progu (przykład konstrukcji bez barier)
- zalecenie nachylenia/spadku hydroizolacji dla drenażu ≥ 1%
- główny drenaż
- odwadnianie awaryjne
- odległość między kanałem drenażowym a konstrukcją progu ≤ 10 m
- odległość między górną krawędzią elementu akumulacji odpływu awaryjnego a maks. WAH ≥ 50 mm
- nominalna wielkość kanału odwadniającego b ≥ 150 mm, proporcja otwieranej pokrywy kraty ≥ 50%
- paroizolacja

1.2. Podstawy planowania i realizacji
Pierwszym krokiem jest wyjaśnienie, czy w konkretnym projekcie budowlanym występuje połączenie z hydroizolacją konstrukcji w obszarze podłogi dla elementów okiennych (o rozmiarze od podłogi do sufitu), co nie zawsze musi mieć miejsce.

Zazwyczaj nie ma to wpływu na elementy sięgające od podłogi do sufitu z funkcją zabezpieczającą przed upadkiem, ponieważ połączenie podłogi znajduje się zwykle poza obszarem chronionym przez system hydroizolacji budynku ze względu na różnicę wysokości między wykładziną wewnętrzną i zewnętrzną.

Różnica ta powinna być uwzględniona już na etapie montażu elementów, aby zapewnić „normalne” połączenie konstrukcji budynku, zapewniające szczelność/odporność przed zacinającym deszczem. Niezbędny proces planowania jest pokazany na podstawie listy kontrolnej. Obowiązują w nim pewne procedury, zadania i obowiązki (Tabela 1).

W celu realizacji zadań planistycznych w ramach projektu wykonawczego, branżowego i roboczego (określonych robót budowlanych) przygotowywana instrukcja zawiera następnie szczegółowe informacje i wyjaśnienia dotyczące następujących punktów:
- lokalne wymagania klimatyczne,
- dostępność bez barier architektonicznych,
- konstrukcja tarasu i hydroizolacja,
- pozycja montażowa elementu (okien/drzwi),
- uszczelnienie w obszarze podparcia elementów okien i drzwi,
- strukturalne środki wyrównawcze/kompensacyjne,
- planowanie odpływu/odwodnienia dla instalacji wpuszczanej (montażu okien/drzwi od podłogi do sufitu),
- określenie konstrukcji okna/drzwi z uwzględnieniem elementów mocujących i dodatkowych,
- metody uszczelniania połączeń,
- uszczelnienie połączenie konstrukcji budynku,
- montaż okien/drzwi.

Dwa punkty z tego wykazu są poniżej wyjaśnione bardziej szczegółowo, łącznie z przykładami.

Planowanie odwodnienia dla montażu wpuszczanego
Rysunek 3 przedstawia przegląd wymaganego współdziałania/interakcji pomiędzy konstrukcją podkładu, hydroizolacją i projektem odwodnienia.

Określenie konstrukcji okien/drzwi
Aby umożliwić fachowcom od hydroizolacji profesjonalne połączenie z konstrukcją progu, należy przestrzegać zasad projektowania tego elementu podanych na rys. 4.

Rys. 4. Zasady projektowania konstrukcji progu w celu uzyskania profesjonalnego połączenia uszczelniającego

– podłoże nośne i przyczepne w obszarze hydroizolacji połączenia,
– wystarczająca, efektywna szerokość kleju, w połączeniu z płynnym tworzywem sztucznym ≥ 50 mm, przy połączeniu z membranami hydroizolacyjnymi ≥ 100 mm,
– brak mieszanki materiałowej w obszarze powierzchni przyłącza,
– podłoże bez fug w obszarze powierzchni łącząnej, wyjątek: połączenie profili odporne na ścinanie,
– podłoże wolne od przesunięć (≤ 1,2 mm), w przeciwnym razie wymagane jest kompensacja.

1.3 Przykłady konstrukcji 3-wymiarowych
Instrukcja międzybranżowa jest uzupełniona o trójwymiarowe przykłady realizacji, aby móc pokazać szczegółowe projekty poszczególnych branż i wzajemne oddziaływanie bez luk między nimi. Przykłady te można również udostępnić cyfrowo do obejrzenia jako sekwencję wideo z sekwencją wykonywania poszczególnych prac budowlanych.

Na rysunkach 5 i 6 przedstawiono odpowiednio przykładowe połączenie w obszarze stykającym się z gruntem/podłożem oraz rozwiązanie z progiem bez barier w stanie gotowym/ wykończonym Okno z roletą jest osadzone tak, że licuje się z krawędzią ściany zewnętrznej z nałożonym systemem docieplenia ETICS.

Kolejne przykłady połączeń pokażą typowe sytuacje montażowe w ościeżu ściany, w poziomie izolacji i z cokołem klinkierowym, w wariantach montażu standardowego i wpuszczanego.

Ciekawym i korzystnym podejściem jest dwuetapowy montaż okien/drzwi z ramą wstępnego montażu, gdyż ten wariant pozwala na prostą wymianę okna/drzwi bez ingerencji w sąsiednią tkankę budowlaną/ konstrukcję budynku.

Uszczelnione połączenie (z ramą do montażu wstępnego) pozostaje nienaruszone i nie musi być poddawane gruntownej renowacji (co jest konieczne przy wymianie standardowo zamocowanych okien). Więcej informacji na ten temat można znaleźć w informacji technicznej ift MO-06/1 [3].

Rys. 5 i 6. Trójwymiarowy przykład połączenia w stanie gotowym z utworzeniem progu bez barier w obszarze styku z gruntem/podłożem

2. Wnioski
W odniesieniu do styku hydroizolacji z połączeniem konstrukcji budynku ze stropem należy przestrzegać trzech zasad:
1. planowanie i koordynacja warunkiem rozpoczęcia inwestycji;
2. porozumienie i współdziałanie wszystkich zaangażowanych stron (klient, architekt, projektant branżowy, sprzedawca);
3. uszczelnienie budynku, dachu i tarasu nie leży w gestii producenta okien.

Jeśli brakuje planu/projektu realizacji, należy domagać się go od wykonawców. Połączenia zawsze wymagają porozumienia i koordynacji wszystkich zaangażowanych stron w celu uzyskania profesjonalnego, użytecznego i trwałego wykonania.
W tym kontekście zadaniem firmy produkującej okna/drzwi jest zrealizowanie takiej konstrukcji progu, która umożliwi późniejszej branży hydroizolacyjnej wykonanie profesjonalnej hydroizolacji połączenia, np. z elementem przyłączeniowym z konstrukcją.

Jeśli prace uszczelniające w połączeniu z podłogą są wykonywane przez firmę produkującą okna, nie może to utrudniać późniejszych prac innych branż. 

Przedstawicielem Instytutu ift Rosenheim w Polsce jest Andrzej Wicha:  Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.

Wolfgang Jehl, ift Rosenheim

Bibliografia:
[1] Instrukcja dotycząca uszczelnień połączeń elementów drzwi i okien: 03-2018, Wydawca: Stowarzyszenie szwajcarskich firm zajmujących się przegrodami budowlanymi, Komisja techniczna ds. dachów płaskich, 9240 Uzwill
[2] Wytyczne dotyczące hydroizolacji budynków – Połączenie z oknami i drzwiami od podłogi do sufitu:05-2020, Część 1: Projektowanie, Część 2: Wykonanie, Wydawca: Plattform Fenster Österreich, 1037 Wiedeń, IFB – Instytut Dachów Płaskich i Hydroizolacji Budynków, 1110 Wiedeń
[3] Informacja techniczna MO-06/1:02-2022, Dwuetapowy montaż okien i drzwi z ramami do montażu wstępnego, Wydawca: ift Rosenheim, 83026 Rosenheim
[4] DIN 18531 Hydroizolacja dachów i balkonów, loggii i podcieni
   Część 1: dachy nieużywane i użytkowane – wymagania, zasady planowania i wykonania
   Część 2: dachy nieużywane i używane - materiały
   Część 3: dachy nieużywane i używane – dobór, projekt, detale
   Część 4: dachy nieużywane i używane – konserwacja
   Część 5: Balkony, loggie i arkady
[5] DIN 18533 Hydroizolacja elementów budynków stykających się z gruntem
   Część 1: Wymagania i zasady projektowania i wykonania
   Część 2: Hydroizolacja materiałami hydroizolacyjnymi w postaci taśm/arkuszy
   Część 3: Hydroizolacja za pomocą płynnych materiałów hydroizolacyjnych

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji:  Świat Szkła 11/2022