Obiekty sportowe tworzą specyficzny dział architektury i budownictwa gdyż z jednej strony pełnią wyspecjalizowane funkcje, dostosowane do wymagań różnych dyscyplin a z drugiej strony są często obiektami użyteczności publicznej, gromadzącymi na widowniach nawet dziesiątki tysięcy osób.
Wiele z nich jest jednocześnie wykorzystywanych dla organizacji imprez, spektakli, pokazów, targów itp. a prawie wszystkie należą do kategorii obiektów o charakterystycznej, unikalnej formie, stanowiących mocny akcent w otaczającej przestrzeni.
Ostatnie dwudziestolecie zaznaczyło się wprowadzeniem do budownictwa obiektów sportowych całego szeregu innowacji w dziedzinie przeszkleń. Związane jest to z nowymi możliwościami, które daje rozwój techniki w dziedzinie szklarstwa budowlanego. W obiektach sportowych ze względu na prowadzoną w nich działalność, taką jak gry w piłkę czy tenis, stosowane były zazwyczaj zabezpieczenia przeszkleń przez różne osłony lub siatki ochronne. Nie były to rozwiązania satysfakcjonujące użytkowników i projektantów nowoczesnych obiektów sportowych.
Dzięki rozwojowi techniki szklarskiej projektanci uzyskali możliwości zastosowania nowoczesnych przeszkleń wnoszących uproszczenia i udogodnienia w projektowaniu, realizacji i eksploatacji. Nie bez znaczenia jest związana z nimi nowa estetyka budynków, odbiegająca od dotychczas stosowanych i znanych rozwiązań, inspirująca całkowicie nowe ukształtowanie architektoniczne. Dla przybliżenia możliwości technicznych i ich wpływu na architekturę i eksploatację obiektów sportowych należy scharakteryzować aktualny stan techniki przeszkleń, oferowany przez przemysł szklarski.
Rozwój tej techniki w dziedzinie budownictw cechuje się następującymi dokonaniami: wprowadzony został asortyment szyb bezpiecznych o zwiększonej wytrzymałości mechanicznej, o znacznej odporności na uderzenia, rozbicia a także o zwiększonych bardziej niż dotychczas formatach szyb.
Do nowoczesnych przeszkleń bezpiecznych ze szkła mineralnego należy zaliczyć szyby hartowane, laminowane i klejone z płyt szkła hartowanego. Stosowanie takich szyb do oszkleń budynków sportowych pozwoliło na znaczne rozszerzenie możliwości projektowania wielkoprzestrzennych przeszkleń nie tylko w zewnętrznych przegrodach budowlanych ale także we wszelkiego rodzaju ściankach, barierach, osłonach i przegrodach.
Nowe wyroby, nowy asortyment szkła mineralnego w dziedzinie szyb bezpiecznych otworzył nowe możliwości architektoniczne, budowlane i użytkowe.
- Sale sportowe usytuowane w szkołach prowadzących zajęcia sportowe, naświetlane przez okna w ścianach zewnętrznych oszklone tradycyjnie, zabezpieczone były osłonami stałymi lub różnego rodzaju siatkami. Wprowadzenie do oszklenia nowych szyb bezpiecznych, odpornych na uderzenia czy możliwości destrukcji stwarza możliwości funkcjonalne i estetyczne, istotne dla projektantów i użytkowników.
- Trybuny dla widzów boisk sportowych posiadały zazwyczaj przegrody rozdzielające i porządkujące ruch w poszczególnych sektorach wykonane z materiałów utrudniających obserwację rozgrywających się imprez. Dzięki wprowadzeniu neutralnych przeszkleń bezpiecznych niedogodność ta została usunięta z jednoczesnym zachowaniem skuteczności wygrodzenia sektorów.
- Osłony wiatrowe trybun boisk sportowych wykonywane były dotychczas, podobnie jak wygrodzenia sektorów, z materiałów ograniczających widoczność. Wprowadzenie całkowitego przeszklenia tych powierzchni pozwoliło na podniesienie komfortu, funkcjonalności, bezpieczeństwa i estetyki przestrzeni przeznaczonych dla publiczności.
- Ściany ograniczająco-zabezpieczające na lodowiskach, gdzie rozgrywane są mecze hokejowe, wymagają zarówno dobrej widoczności, jak i zabezpieczenia widzów na trybunach przed ewentualnymi uderzeniami krążka. Dotychczasowe rozwiązania bazowały na stalowych konstrukcjach (ramkach), wypełnionych najczęściej szybami zbrojonymi. Nowa technika szklarska oferuje ścianki o budowie i konstrukcji całoszklanej – zarówno elementy konstrukcyjne jak i sama przegroda wykonane są z szyb mineralnych, bezpiecznych, gwarantujących pełen komfort w obserwacji gry na tafli lodowej.
- Ścianki działowe i ograniczające w pływalniach wykonywane z materiałów tradycyjnych, takich jak ceramika, stal czy drewno, nie zdawały egzaminu z powodów znacznej wilgotności powietrza wewnętrznego i związanych z tym problemów. Zastąpienie ich taflami szkła bezpiecznego matowego, lub z nadrukami usuwa niedogodności związane z oddziaływaniem wysokiej wilgotności powietrza wewnętrznego i podnosi walory eksploatacyjne takich przegród, łatwych do utrzymania w czystości.
- Miski basenów pływalni coraz częściej wykonywane są w całości lub w części z płyt szklanych bezpiecznych o odpowiedniej wytrzymałości. Atrakcyjność takich rozwiązań architektonicznych związana jest przede wszystkim z nowymi możliwościami techniki szklarskiej. Wprowadzenie nowych rodzajów szyb mineralnych bezpiecznych i o podwyższonej wytrzymałości mechanicznej umożliwia niekonwencjonalne ukształtowanie misek basenowych.
- Wieże obserwacyjne na lotniskach sportowych i komunikacyjnych posiadały dotychczas przeszklenia realizowane z materiałów tradycyjnych, ograniczających w pewnym stopniu możliwości pracy dyspozytorów. Dzięki wprowadzeniu przeszkleń o konstrukcji całoszklanej z oszkleniami bezpiecznymi oraz z powłokami ograniczającymi uciążliwą insolację można uzyskać znaczne polepszenie warunków pracy załóg wieży i zwiększyć możliwości pełnej obserwacji przedpola i przestrzeni powietrznej.
W budynkach towarzyszących obiektom sportowym, takich jak pomieszczenia klubowe i reprezentacyjne, hotele dla sportowców i ekip towarzyszących, stosowane są często nowe elementy jak np. schody z płyt szklanych lub o konstrukcji całkowicie szklanej, ze szkła mineralnego oraz, coraz częściej, podłogi szklane z płyt szkła mineralnego.
Omówione powyżej możliwości, związane ze stosowaniem nowoczesnego oszklenia bezpiecznego w budynkach sportowych, będą się poszerzać w miarę upływu czasu i rozwoju nowych systemów oszkleń.
Stały postęp w technice szklarskiej i nowe rozwiązania techniczne, powstające dzięki badaniom i doświadczeniom, pozwoliły na wprowadzenie szeregu udogodnień i ułatwień konstrukcyjnych oraz eksploatacyjnych.
Zastosowanie nowych materiałów i rozwiązań technicznych zazwyczaj wyprzedza uwarunkowania ze strony prawa budowlanego, regulujące zasady i wymogi ich użycia. Sytuacja taka zaistniała w przypadku stosowania nowego oszklenia w budynkach sportowych w Polsce, gdzie projektanci muszą kierować się opracowaniami zagranicznymi oraz rozsądkiem i doświadczeniem zawodowym, ze względu na brak aktualnych krajowych uregulowań prawnych.
Należy zaznaczyć, że w budynkach związanych ze sportem stosowane są również oszklenia z szyb tworzywowych lecz posiadają one odmienne cechy fizyczne a stosowanie ich podlega specyficznym uwarunkowaniom, wymagającym odrębnego omówienia i scharakteryzowania.
Politechnika Krakowska
Zdjęcia, oprócz zaznaczonych, PILKINGTON
patrz też:
- Architektura budynków przeszklonych szybami giętymi , Andrzej Bojęś, Świat Szkła 5/2009
- Oszklenia bezpieczne w budynkach sportowych , Andrzej Bojęś, Świat Szkła 12/2008
- Przeszklone ściany osłonowe - prognozy rozwoju , Andrzej Bojęś, Świat Szkła 9/2008
- Nowe technologie oszkleń w budynkach zabytkowych , Andrzej Bojęś, Anna Bojęś-Białasik Świat Szkła 5/2008
- Lekkie ściany osłonowe z oszkleniem strukturalnym - architektura, konstrukcja, estetyka , Andrzej Bojęś, Świat Szkła 11/2007
- Między klockiem a rzeźbą , Andrzej Bojęś, Świat Szkła 9/2007
- Oszklenia bezpieczne w przegrodach budowlanych a obowiązujące wymagania , Andrzej Bojęś, Świat Szkła 6/2007
- 45 lat stosowania w Polsce szyb zespolonych , Andrzej Bojęś, Świat Szkła 12/2006
inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne