Zasady ogólne deklarowania zgodności
Do czasu zastosowania zharmonizowanej normy PN-EN 1279 "Szkło w budownictwie. Szyby zespolone izolacyjne", a w szczególności części 5 "Ocena zgodności/ Zgodność wyrobu z normą", producenci szyb zespolonych wystawiają Krajową Deklarację Zgodności na podstawie Krajowego Certyfikatu Zgodności z normą PN-B-13079, która nie podlega harmonizacji. W tym okresie obowiązuje stosowanie Systemu 1 na podstawie Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym. Warto w tym miejscu przypomnieć, że wraz z obecnie ważną normą PN-B-13079, obowiązuje realizacja planu badań, sporządzonego według PN-ISO 2859 +AC1.
Harmonizacja nowej normy nastąpi po ustanowieniu PN-EN 1279-5 i ogłoszeniu jej w Monitorze Polskim poprzez stosowne Obwieszczenie Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego. Deklarowanie zgodności szyb zespolonych izolacyjnych podlega przepisom Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności, wymagań jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności, oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych znakiem CE. Szyby zespolone izolacyjne będą podlegały ocenie zgodności według Systemu 1, lub 3 lub 4. Prawo do oznakowania CE przysługuje producentowi po przeprowadzeniu stosownej oceny zgodności, po 9 miesiącach od harmonizacji normy, natomiast po dalszych 12 miesiącach ocena zgodności oraz oznakowanie CE stanie się obowiązkowe. Pozytywna ocena zgodności pozwala na wystawianie EC Certyfikatu i/ lub Deklaracji zgodności, odrębnie dla określonego typu szyb zespolonych izolacyjnych pod Systemem 1, lub 3 lub 4, według zasad podanych w Załączniku ZA.2.2 normy EN 1279-5 wraz z obowiązkowym etykietowaniem oraz znakowaniem wyrobów zwanym oznakowaniem CE.
W zależności od zastosowanego systemu, ocena zgodności obejmuje zadania dla producenta i zadania akredytowanej (notyfikowanej) jednostki, upoważnionej do wystawienia Certyfikatu zgodności. Deklarację zgodności wystawia producent na podstawie Certyfikatu zgodności i/ lub przeprowadzonej oceny zgodności samodzielnie wraz ze stosowną oceną wyników Zakładowej kontroli produkcji.
Zgodność z definicją szyb zespolonych izolacyjnych
Z definicji, szyba zespolona izolacyjna składa się przynajmniej z dwóch tafli szkła, oddzielonych jedną lub kilkoma przekładkami, hermetycznie uszczelnione wzdłuż obrzeży, stabilne mechanicznie i trwałe, przy czym taflą szkła jest zarówno formatka ze szkła float jak i każda inna szyba składowa ze szkła odprężonego, hartowanego, wzmocnionego lub warstwowego oraz wszelkie ich użytkowe odmiany.
Na definicję szyby zespolonej izolacyjnej składają się łącznie:
. wskaźnik przenikania wilgoci po długotrwałym badaniu klimatycznym w standardowych warunkach starzenia (przepisowych cykli), który może wynosić średnio 0,2 (20%), a maksymalnie 0,25 (25%),
. szybkość wypływu gazu dla gazów o koncentracji ponad 15%, w tym dla powietrza, po długotrwałym badaniu klimatycznym w standardowych warunkach starzenia (przepisowych cykli) powinna być mniejsza niż 1% objętościowy na jeden rok,
. wytrzymałość uszczelnionego obrzeża po próbie starzenia w standardowych warunkach, powinna wystąpić poza określonym trójkątem naprężeń/odkształceń.
Zgodność typu szyb zespolonych izolacyjnych
Typ szyb zespolonych izolacyjnych charakteryzuje się wspólnym profilem uszczelnienia krawędzi, w którym materiały i komponenty uszczelnienia krawędzi są zgodne z przedstawieniem ich w opisie, dzięki czemu osiągane są podobne właściwości uszczelnienia krawędzi. Ponadto każdy typ szyb zespolonych izolacyjnych łączy w sobie cechy użytkowe i konstrukcyjne, które podlegają sprawdzeniu w toku badań i oceny według szczegółowego programu badań i kontroli, a w związku z tym, każdy typ wymaga odrębnego opisu, co najmniej w części normatywnej.
Ostatnia wersja normy EN 1279-5: 2005, podaje 13 charakterystyk typu szyb zespolonych izolacyjnych, które określają ich funkcje i cechy użytkowe dla budownictwa, przy czym każda charakterystyka użytkowa szyby zespolonej izolacyjnej jest związana z normami jakości dla rodzajów zastosowanego szkła.
Zgodność (z normą) jakości szkła
W poniższym zestawieniu zamieszczam aktualny wykaz norm jakości szkła, które mają zastosowanie do produkcji szyb zespolonych izolacyjnych, również w odniesieniu do szyb zespolonych wytwarzanych jeszcze w zgodności z Polską Normą PN-B-13079.
Większość przedstawionych niżej norm została już zharmonizowana z Dyrektywą Budowlaną nr 98/106/EEC, bowiem zostały ujęte w Załączniku 2 do Obwieszczenia Prezesa PKN z dnia 12 lipca 2005r, a pozostałe zostaną zharmonizowane niebawem.
Normy zharmonizowane są zaznaczone w tym wykazie w ten sposób, że wskazana część normy dotycząca oceny zgodności jest napisana pogrubionym drukiem. Oznacza to też, że za 9 miesięcy, tj w kwietniu 2006 r., producenci tych rodzajów szkieł mogą dokonywać oceny zgodności według tych norm i będą mogli stosować etykietowanie oraz oznakowanie CE.
Chcę też zwrócić uwagę, że wiele z podanych niżej norm jakości szkła została ostatnim czasie poddana nowelizacji, a zazwyczaj ostatnie części każdej z norm stanowiące ocenę zgodności zostały ustanowione przez PKN w postaci uznaniowej (U) i są dostępne tylko w wersji obcojęzycznej, stwarzając problemy interpretacyjne.
Przy każdej z wymienionych norm podaję też rok lub kolejne lata ustanowienia normy w celu wskazania tzw. ostatniego datowania wersji aby uniknąć pomyłek dotyczących powołań normatywnych i wymagań.
. PN-EN 572-1÷9:2005 (U) , szkła sodowo-wapniowo-krzemianowe; ocena zgodności,
. PN-EN 1096-1÷4:2001/4/5 (U), szkła powlekane; ocena zgodności,
. PN-EN 1748-1-1÷2:2005 (U), szkło boro-krzemianowe; ocena zgodności,
. PN-EN 1748-2-1÷2:2005 (U), tworzywo szklano-krystaliczne; ocena zgodności,
. PN-EN 1863-1÷2:2004/5 (U), termicznie wzmocnione szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe; ocena zgodności,
. PN-EN 12150-1÷2:2002/5 (U), termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe; ocena zgodności,
. PN-EN 12337-1÷2:2004/5 (U), chemicznie wzmocnione szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe; ocena zgodności,
. PN-EN ISO 12543-1÷6:2000/A1:2005 (U), warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe,
. PN-EN 14449:2005 (U), warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe, ocena zgodności,
. PN-EN 13024-1÷2:2003/5 (U), termicznie hartowane szkło borokrzemianowe;
ocena zgodności,
. PN-EN 14178-1÷2:2002/5 (U), szkła z tlenków wapniowców i krzemionki; ocena zgodności,
. PN-EN 14179-1:2005 (U), termicznie hartowane, wygrzewane szkło bezpieczne sodowo-wapniowo-krzemianowe,
. PN-EN 14321-1÷2:2005 (U), hartowane bezpieczne szkło z tlenków wapniowców i krzemionki; ocena zgodności.
Zgodność konstrukcji szyb zespolonych izolacyjnych
Odmiany konstrukcji szyb zespolonych izolacyjnych, które podlegają osobnym badaniom w ramach programu badań i kontroli Zakładowej Kontroli Produkcji są przedstawione w poniższym zestawieniu.
Cztery pierwsze odmiany są powszechnie stosowane, natomiast pozostałe dwie stanowią odmiany przyszłościowe w Polsce. Litery i cyfry w nawiasie odpowiadają tablicom programu badań według normy PN-EN 1279-6. Wszystkie odmiany konstrukcyjne szyb zespolonych mogą być objęte wspólnym planem badań, określonym w tej normie, lub indywidualnie dobieranym planem w zależności od potrzeb albo uzgodnień z odbiorcą.
1. (A 2) Szyby zespolone wypełnione powietrzem, połączone szczeliwem organicznym i przekładką z pustej ramki. Odmiana podstawowa, zespolenie standardowe, powszechnie stosowane.
2. (A 3) Szyby zespolone wypełnione gazem. Odmiana o podwyższonym standardzie użytkowym, powszechnie stosowana.
3. (A 4) Szyby zespolone wypełnione powietrzem i połączone litą przekładką organiczną, lub przekładką organiczną napełnioną pochłaniaczem wilgoci. Odmiana o podwyższonym standardzie użytkowym, powszechnie stosowana.
4. (A 5) Szyby zespolone z przekładką z pustej ramki wraz z połączeniem brzegów na gorąco szczeliwem „hot-melt”. Odmiana tradycyjna, zespolenie obniżonego standardu, doraźnie i powszechnie stosowane.
5. (A 6) Szyby zespolone wypełnione powietrzem, spoinowane przekładką dystansową z taśmy metalowej pomiędzy taflami szkła oraz szczeliwem organicznym. Odmiana specjalnego przeznaczenia, obróbka krawędzi szkła metodami metalizacji.
6. (A 7) Szyby zespolone wypełnione suchym powietrzem, połączone spoiną szkła ze szkłem. Odmiana specjalnego przeznaczenia, obróbka krawędzi szkła metodami hutniczymi.
Krajowa deklaracja zgodności
Tekst deklaracji zgodności przedstawiam w celu zwrócenia uwagi na istotne dane, które należy zamieścić zgodnie z przepisami wykonawczymi prawa budowlanego.
W szczególności ważna dla producenta szyb zespolonych jest identyfikacja wyrobu w powiązaniu z programem (i planem) badań (pkt. 6 Deklaracji) według Polskiej Normy PN-B-13079 oraz wszystkich norm jakości poszczególnych tafli (formatek) szkła, zastosowanych do danego typu wyrobu, jego przeznaczenia i zakresu stosowania podanego w punkcie 4 Deklaracji. Właściwa identyfikacja wyrobu powinna zawierać nazwę i/ lub typ szyby zespolonej oraz klasę (pkt. 2 Deklaracji), zwłaszcza jeżeli klasa dotyczy bezpieczeństwa i/ lub odporności mechanicznej.
Cechy techniczne typu SZI (Identyfikacja wyrobu (typu) – 2 przykłady)
. Szyba zespolona (izolacyjna) o podwyższonych właściwościach izolacji cieplnej, która podlega wymaganiom normy PN-B-13079 wraz z KG 31/S/2005, a docelowo (po harmonizacji) wg EN 1279-5, pkt. 4. Kryteria Grupowe 31/S/2005 „Szyby zespolone izolacyjne o podwyższonych właściwościach izolacyjnych”, zostały ustanowione 12 maja 2005 r. przez Instytut Szkła i Ceramiki w celu określenia niezbędnych cech technicznych wyrobów, stanowiących już obecnie wyroby standardowe i powszechnie stosowane w Polsce.
Kryteria KG 31/S/2005 podają graniczny współczynnik U o wartości 1,5 [W/(m2K)], współczynnik emisyjności skorygowanej nie więcej niż 0,05 przy szerokości ramki dystansowej szyby zespolonej nie mniej niż 10 mm oraz przy koncentracji gazu w przestrzeni międzyszybowej nie mniej niż 85%.
. Szyba zespolona izolacyjna o właściwościach bezpiecznych i ochronnych, która podlega wymaganiom PN-B-13079 wraz z KG 31/S/2005, a także wymaganiom PN EN 12150-1, PN EN ISO 12543-2, a docelowo (po harmonizacji) także wymaganiom według normy EN 1279-5, pkt. 4.
W celu identyfikacji docelowego typu szyby zespolonej izolacyjnej podaję w poniższych przykładach numerację, wynikającą z charakterystyk, zapisanych w wymaganiach normy EN 1279-5, która niebawem stanie się polską normą. Cyfry wpisane pogrubionym drukiem oznaczają poszczególne charakterystyki i wskazują na wynikową charakterystykę typu, a w przykładzie 2 łączącą cechy techniczne szyby zespolonej o podwyższonej właściwościach izolacyjnych oraz szyby bezpiecznej i ochronnej.
Przykład 1. Typ (4.3.2.12.)
Szyba zespolona izolacyjna o podwyższonych właściwościach izolacji cieplnej Deklarowanie zgodności szyb zespolonych o podwyższonych właściwościach izolacji cieplnej wymaga od producenta obliczenia współczynnika przenikania ciepła U (wg PN EN 673), a także użycia do obliczenia wartości emisyjności powłoki e (wg PN EN 12898) oraz wartości nominalnego stężenia gazu ci (wg PN EN 1279-3).
Norma PN-B-13079 nie podlega harmonizacji więc w okresie do 31 grudnia 2006r, ocena zgodności może przebiegać tylko według Systemu 1 z udziałem Jednostki certyfikującej, która powinna wystawić Certyfikat zgodności. Krajowy certyfikat zgodności może być wystawiony na podstawie inspekcji zakładu producenta oraz zakładowej kontroli produkcji i badań próbek wg planu badań producenta.
Ocena zgodności dla szyb zespolonych o podwyższonych właściwościach izolacyjnych po harmonizacji nowej normy europejskiej i po 9 miesięcznym okresie przejściowym może przebiegać według Systemu 3, w którym wystawienie Deklaracji zgodności również dla takiego wyrobu wymaga obliczenia wcześniej współczynnika U, lecz producent lub jego przedstawiciel będzie samodzielnie uprawniony do wystawienia Deklaracji zgodności na podstawie wyników badań wyrobu w ramach zakładowej kontroli produkcji oraz wstępnego badania typu przez akredytowane (notyfikowane) laboratorium.
Przykład 2. Typ (4.3.2.8., 9., 12.)
Szyba zespolona izolacyjna o podwyższonych właściwościach izolacji cieplnej oraz o właściwościach bezpiecznych i ochronnych Deklarowanie zgodności szyb zespolonych o podwyższonych właściwościach izolacji cieplnej oraz o właściwościach szyb bezpiecznych i ochronnych wymaga także od producenta ustalenia współczynnika przenikania ciepła U, a ponadto wartości cech technicznych do zastosowań w budownictwie przy oszczędności energii oraz dla bezpieczeństwa w użytkowaniu i odporności na uderzenie, np. atak ręczny, takich jak klasa odporności (wg PN EN 356) i klasa bezpieczeństwa (wg PN EN 12600).
W okresie przejściowym i docelowo ma tutaj zastosowanie System 1, lecz certyfikat (obecnie i w okresie przejściowym - krajowy) zgodności wystawia Jednostka certyfikująca na podstawie inspekcji zakładu i wyników badań w ramach zakładowej kontroli produkcji oraz badań próbek wg planu badań producenta.
Przy zastosowaniu Systemu 1 po okresie przejściowym według normy PN hEN 1279, zadania akredytowanej jednostki są szersze, ponieważ przewidziane jest wstępne badanie typu oraz inspekcja zakładu i zakładowej kontroli produkcji oraz ciągły nadzór i ocena przez akredytowaną (notyfikowaną) Jednostkę.
Wojciech Korzynow
SZKLAREXPERT, Warszawa
www.szybexp.of.pl
Deklaracja zgodności nr ...... 1. Producent wyrobu budowlanego: (pełna nazwa i adres zakładu produkującego wyrób) 2. Nazwa wyrobu: (nazwa, nazwa handlowa, typ, odmiana, gatunek, klasa) 3. Klasyfikacja statystyczna wyrobu budowlanego: 4. Przeznaczenie i zakres stosowania wyrobu: (zgodnie ze specyfikacją techniczną) 5. Specyfikacja techniczna: (numer, tytuł i rok ustanowienia Polskiej Normy wyrobu lub numer, tytuł i rok wydania aprobaty technicznej oraz nazwa jednostki aprobującej) 6. Deklarowane cechy techniczne typu wyrobu budowlanego: (dane niezbędne do identyfikacji typu określone w programie badań) 7. Nazwa i numer akredytowanej jednostki certyfikującej lub laboratorium oraz numer Certyfikatu lub raportu z badań typu, jeżeli taka jednostka brała udział w zastosowanym systemie oceny zgodności wyrobu budowlanego: Deklaruję z pełną odpowiedzialnością, że wyrób budowlany jest zgodny ze specyfikacją techniczną wskazaną w pkt. 5. .................................. ......................................................................... (miejsce i data wystawienia) (imię, nazwisko i podpis osoby upoważnionej) |
inne artykuły autora:
- Czy rzeczywiście alternatywa? , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 12/2009
- Ocena zgodności typu szkła warstwowego , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 12/2009
- Planowanie badań szyb hartowanych lub szyb zespolonych izolacyjnych. Część 3 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 3/2009
- Planowanie badań szyb hartowanych lub zespolonych izolacyjnych. Część 2 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 1/2009
- Planowanie badań szyb hartowanych lub zespolonych izolacyjnych. Część 1 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 12/2008
- Szkła budowlane o podwyższonej wytrzymałości , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 11/2007
- Deklarowanie zgodności typów szkła dla budownictwa , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 9/2007
- Wady szyb zespolonych izolacyjnych , Wojciech Korzynow , Świat Szkła 1/2007
- Badanie wytrzymałości szkła hartowanego , Wojciech Korzynow , Świat Szkła 10/2006
- Ważniejsze parametry wyrobów ze szkła, niezbędne do deklarowania zgodności z określonym przeznaczeniem , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 6/2006
- Deklarowanie zgodności typu szyb zespolonych z zastosowaniem szkieł bezpiecznych i ochronnych , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 2/2006
- Badania komponentów przy produkcji szyb zespolonych izolacyjnych , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 11/2005
- Wady szkła float i szyb zespolonych , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 5/2005
- Typy szyb zespolonych. Część 3 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 4/2005
- Typy szyb zespolonych. Cz. 2 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 2/2005
- Typy szyb zespolonych. Cz. 1 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 1/2005
więcej informacji: Świat Szkła 2/2006