Ptaki zderzające się z oszkleniem budynków stanowią problem na całym świecie. W wyniku zderzeń ze szkłem szklanymi fasadami ginie ich kilkaset milionów rocznie. Do kolizji dochodzi zarówno w siedliskach długoterminowych, jak i podczas migracji, kiedy wlatują w przeszklone okna, podesty łączące budynki i ściany osłonowe, które odbijają obraz otwartego nieba i otaczającej roślinności.
Rys. 1. Wizualne percepcja/postrzeganie roślinności w szkle odpowiednio w odbiciu (na górze) i transmisji (na dole)
Ponieważ przezroczystość fasad jest nadal bardzo ceniona ze względu na pozytywny wpływ na dobre samopoczucie ludzi i zmniejszone wymagania oświetleniowe oraz wysokie doznania estetyczne, wprowadzono kilka udoskonaleń technicznych w dużych przeszkleniach.
Konkretnie chodzi o rozwiązania polegające na włączeniu w nie elementów odstraszających ptaki. W niektórych przypadkach te elementy odstraszające ptaki kolidują z powłokami przeciwsłonecznymi lub niskoemisyjnymi (termoizolacyjnymi) nakładanymi na szybach, które są niezbędne do zapewnienia efektywności/ wydajności oszklenia.
Ponadto niektóre rozwiązania odstraszające ptaki mogą wpływać na założenia/intencje projektowe lub wygodę/wrażenia użytkownika. W niniejszym artykule opisane zostaną międzywarstwy PVB do wysokoefektywnego i przyjaznego dla ptaków laminowanego szkła bezpiecznego.
W szczególności zostanie pokazane, w jaki sposób można je łączyć z konwencjonalnymi powłokami szklanymi bez utraty wydajności, np. współczynnika nasłonecznienia lub wartości U, przy jednoczesnym zachowaniu skuteczności jako rozwiązania odstraszającego ptaki.
Wprowadzenie
Ptaki zderzające się ze szkłem w budynkach to problem ogólnoświatowy. Do kolizji dochodzi głównie z powodu dwóch różnych sytuacji:
1. Ptaki mylą odbicia roślinności lub otoczenia na szybie z rzeczywistymi (błędne postrzeganie odbić).
2. Ptaki w ogóle nie widzą/rozpoznają przezroczystego szkła (błędne postrzeganie transmisji).
Obydwa scenariusze przedstawiono na rysunku
1. Chociaż dla ludzi znajdujących się wewnątrz budynków dominuje postrzeganie szkła w transmisji, odbite obrazy są bardziej powszechne dla ptaków. Wiele miast i krajów na całym świecie wprowadza przepisy, które nakazują, aby nowe budynki zawierały szkło przyjazne dla ptaków.
Stosowane techniki opierają się np. na szkle trawionym, szkle spiekanym (wykonanych metodą fusingu), szkle z powłoką UV, a ostatnio na udoskonalonych międzywarstwach.
Aby lepiej zrozumieć kompromisy w projektowaniu przeszkleń przyjaznych ptakom, ważne jest, aby zrozumieć, w jaki sposób testuje się i ocenia skuteczność rozwiązań szklanych odstraszających ptaki. Zarówno w Europie, jak i w Stanach Zjednoczonych, skuteczność rozwiązań w zakresie przeszkleń jest badana za pomocą testów tunelowych (badanie zachowania lecących takim tunelem ptaków).
Testowanie produktów oszkleniowych w tunelach dla ptaków to nieszkodliwa, znormalizowana technika wyboru dwumianowego, która wykorzystuje dzikie ptaki śpiewające do określenia względnej skuteczności wzorów na szkle w zapobieganiu kolizjom ptaków.
Wcześniej schwytane, dzikie migrujące ptaki śpiewające są wypuszczane w tunelu badawczym i mają możliwość „wyjścia”, lecąc albo w kierunku szyby testowej, albo nieoznakowanej szyby kontrolnej, widocznej na drugim końcu ciemnej, zamkniętej przestrzeni.
Zarówno próbka testowa, jak i nieoznakowana szyba kontrolna są zabezpieczone siatkami, aby żadne ptaki nie doznały obrażeń podczas określania skuteczności. Skuteczność jest definiowana przez liczbę ptaków, które lecą w kierunku szyby testowej, podzielona przez całkowitą liczbę wypuszczonych ptaków. Oczywiście ta ostatnia powinna być wystarczająco duża, aby uzyskać znaczące wyniki. Więcej szczegółów podano w jednym z kolejnych rozdziałów.
W Europie zalecenia opierają się na schemacie klasyfikacji Collabs/Biological Station Hohenau-Ringelsdorf (równoważnym ze schematem klasyfikacji ONR 191040 dla nieodblaskowych i przezroczystych sytuacji), który określa tylko te oznaczenia jako wysoce skuteczne („kategoria A” na rysunku 1), które osiągają łączny wynik nie więcej niż 10% lotów kierunkowych w kierunku szyby testowej [1].
W Stanach Zjednoczonych Amerykańskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (American Bird Society) nazywa skuteczność „współczynnikiem zagrożenia” i definiuje przeszklenia przyjazne ptakom jako mające współczynnik zagrożenia wynoszący 30 lub mniej [2]. Rozwiązania o współczynniku zagrożenia 15 lub niższym mogą kwalifikować się do kredytu pilotażowego LEED®, w tym programie oceny budynków ekologicznych. Przegląd skuteczności oszklenia odstraszającego ptaki i różnych klasyfikacji przedstawiono na rysunku 2.
Powszechną strategią projektowania przeszkleń przyjaznych ptakom jest stosowanie wzorów (np. pasków, kropek) w szkle lub na szkle, które są widoczne dla ptaków w transmisji, zakłócając wygląd np. okien, czystego nie-
(...)
Wim Stevels, Julia Schimmelpenningh, Matthias Haller
Artykuł został oparty na wykładzie zaprezentowanym na Konferencji GLASS PERFORMANCE DAYS 2023
Bibliografia
1) Rössler, M.; Doppler, W. Vogelanprall an Glasflächen, brochure Wiener Umweltanwaltschaft, 2019.
2) Sheppard, C.D. Evaluating the relative effectiveness of patters on glass as deterrent of bird collisions on glass in: Global Ecology and Conservation, e2019, (https://doi.org/10.1016/j.gecco.2019.e00795).
3) Rössler, M. Reduction of Bird-Window Strikes –evaluation of SEEN glass elements, 2020.
4) Eastman Chemical Company Product Technical Sheet Saflex® FlySafe™ 3D available from https://www.saflex.com/technical-documents, 2022.
5) Rössler, M. Vogelanprall an Glasflächen –Untersuchungen von Saflex® FlySafe™ 3D / SEEN shiny 9/90mm und Saflex® FlySafe™ 3D / SEEN matt 9/90mm, 2022.
6) Schmid, H.; Doppler, W.; Heynen, D.; Rössler, M. Vogelfreundliches Bauen mit Glas und Licht, ISBN 978-3-9523864-0-8, Schweizerische Vogelwarte Sempach, 2012.
