W obliczu postępujących zmian klimatycznych i kurczenia się surowców pierwotnych, ale też konieczności wdrożenia działań związanych z coraz bardziej rygorystycznymi regulacjami prawnymi, dotyczącymi m.in. ograniczenia emisyjności, branża budowlana rozwija i wdraża zrównoważone procesy, które będą wspierać jej dekarbonizację. W odpowiedzi na tak liczne wyzwania recykling, czyli ponowne wykorzystanie odpadów, jest dzisiaj remedium na efektywne zarządzanie zasobami i minimalizację negatywnego wpływu sektora na naszą planetę. Dodatkowo pozwala na rozwój gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ). Przykładem takiego podejścia jest modernizacja siedziby linii lotniczych SAS w Sztokholmie, gdzie przetworzono i ponownie wykorzystano ponad 40 ton szkła, aby wspierać zrównoważony rozwój i tworzyć nowe standardy w renowacji budynków.
Siedziba linii lotniczych SAS w Szwecji, materiał prasowy Saint-Gobain Glass
Podwójne złoto dla stłuczki szklanej
Do produkcji szkła budowlanego wykorzystuje się surowce naturalne, takie jak piasek, soda, wapień i dolomit, jednak zastosowanie w tym procesie stłuczki (recyklatu) jest działaniem znacznie mniej energochłonnym i praktycznie bezstratnym. Stłuczka szklana jest już gotowym produktem, który można poddawać przetwarzaniu – wystarczy ją ponownie przetopić i uformować w szkło płaskie.
Jej wykorzystanie umożliwia ograniczenie emisji CO2, ponieważ recykling wymaga o 30% mniej energii niż produkcja szkła z surowców pierwotnych. Dodatkowo każda tona przetworzonej stłuczki przekłada się na oszczędność około 700 kg dwutlenku węgla, co ma istotny wpływ na zmniejszenie śladu węglowego samego produktu.
Warto pamiętać, że ograniczenie zużycia zasobów pierwotnych to ważny krok w kierunku przyspieszenia dekarbonizacji branży budowlanej, a pakiet regulacji prawnych Unii Europejskiej wspiera ten proces. Przyjęta dyrektywa EPBD (w sprawie charakterystyki energetycznej budynków) zakłada, że od 2030 roku nowe obiekty będą zeroemisyjne, a te istniejące mają być stopniowo modernizowane do takiego stanu do 2050 roku. Nowe przepisy nakładają na państwa członkowskie szereg wyzwań dotyczących m.in. przygotowania krajowych strategii, programów wsparcia finansowego oraz doradczego, ale mają też przynieść wiele korzyści ekonomicznych i środowiskowych.
To jednak niejedyny atut stłuczki szklanej – zastosowanie jednej tony pozwala zaoszczędzić 1,2 tony zasobów. Recykling przyczynia się do zmniejszenia zapotrzebowania na surowce pierwotne, co w konsekwencji prowadzi do mniejszej eksploatacji kurczących się zasobów Ziemi. Udział szkła z recyklingu w produkcji nie wpływa na jakość końcowego produktu – zachowuje on te same właściwości wizualne, parametry i trwałość, co szkło wytworzone z większym udziałem surowców pierwotnych.
Właśnie dlatego firmy działające w branży szklarskiej – jak Saint-Gobain Glass – dążą do zwiększenia udziału stłuczki szklanej w produkcji szkła. Do 2030 roku Grupa planuje, aby 40% szkła wytwarzanego w jej zakładach pochodziło ze stłuczki – z czego 20% ma być pozyskiwane z rynku pre-consumer (stłuczka z zakładów specjalizujących się w przetwarzaniu szkła), a 5% z rynku post-consumer (stłuczka poużytkowa pochodząca z rozbiórek czy renowacji budynków). Do 2050 roku te wskaźniki powinny wzrosnąć do 50% (25% surowca ma pochodzić z rynku pre-consumer, 10% z rynku post-consumer, zaś pozostały odsetek to stłuczka własna), co stanowi podstawę strategii osiągnięcia neutralności klimatycznej.
Jak odzyskuje się szkło?
Identyfikacja i odpowiednie przygotowanie recyklatu zaczyna się na placu budowy, gdzie podczas rozbiórki budynków niezwykle istotne jest dokładne oddzielenie różnych materiałów, takich jak szkło, metale, beton czy tworzywa sztuczne. Firmy odpowiedzialne za dekompletację i sortowanie odpadu porozbiórkowego odgrywają priorytetową rolę w zapewnieniu, że budulce wtórne (np. stłuczka szklana) zostaną właściwie przygotowane do dalszego przetwarzania. Ich zadaniem jest nie tylko mechaniczne oddzielenie materiałów, ale także usunięcie wszelkich zanieczyszczeń, które mogłyby wpłynąć na efektywność recyklingu. To na tym etapie właściwe postępowanie z odpadami decyduje o tym, czy recyklat będzie spełniał surowe normy wymagane przez producentów, którzy wykorzystają go następnie do wytwarzania nowych materiałów budowlanych.
Na placach budowy szkło najczęściej pojawia się w postaci okien. Raczkujący proces segregacji odpadów utrudnia jednak jego dalsze przetwarzanie, a w efekcie trafia ono do kontenerów na odpady budowlane. Z badania Niemieckiego Stowarzyszenia Szkła Płaskiego z 2019 roku wynika, że jedynie około 6% szkła płaskiego pochodzącego od konsumentów jest ponownie przetwarzane na nowe szkło płaskie.
Różnice w strukturze i składzie chemicznym szkła mają wpływ na jego ponowne wykorzystanie. Nie każde szkło nadaje się do zawrócenia do procesu produkcji szkła płaskiego. Rozwój sieci partnerów – od specjalistycznych firm zajmujących się odbiorem odpadów budowlanych, poprzez firmy, których zadaniem jest demontaż odpadu (w przypadku okien z osobnym składowaniem szkła czy profili) – umożliwia maksymalne zastosowanie stłuczki szklanej i jej efektywny recykling. Jakość stłuczki wpływa na energochłonność procesu produkcyjnego, to znaczy – im czystsza, tym proces jest mniej stratny. Oznacza to mniejsze zużycie energii, co bezpośrednio przekłada się na obniżenie kosztów produkcji oraz redukcję śladu węglowego. Starannie przygotowany i odpowiednio oczyszczony surowiec, minimalizuje straty i zwiększa wydajność produkcji. Ponadto, współpraca na każdym etapie – od rozbiórki, przez sortowanie, aż po dostarczenie gotowego materiału – jest niezwykle istotna dla zamknięcia cyklu produkcyjnego, realizacji celów zrównoważonego rozwoju oraz uzyskania optymalnych rezultatów w tym zakresie.
Linia FLOAT 1 w zakładzie produkcyjnym Saint-Gobain Glass w Dąbrowie Górniczej
Legislacja dla jakość stłuczki z odpadów budowlanych
Stłuczka szklana w produkcji szkła wspiera cele zrównoważonego rozwoju w zakresie ograniczenia emisyjności, ale też rozwoju GOZ. Można ją przetwarzać bez terminu ważności, co jeszcze bardziej podkreśla jej wartość. Oprócz oczywistych korzyści są również wyznawania, takie jak konieczność zapewnienia wysokiej klasy surowca. Już na etapie rozbiórki należy w określony sposób postępować z odpadami budowlanymi. Z pomocą przychodzi nowa regulacja prawna, która od 1 stycznia 2025 roku nakłada na firmy odbierające pozostałości z placów budowy obowiązek podziału na sześć frakcji: drewno, metale, szkło, tworzywa sztuczne, gips, odpady mineralne i materiały ceramiczne oraz kamienie. Nie będzie możliwy odbiór tzw. odpadów zmieszanych. Ta zmiana pozwoli już na etapie wstępnym zadbać o finalną jakość stłuczki, aby ostatecznie mogła zostać wykorzystana w procesie produkcji szkła.
W trakcie wytwarzania szkła płaskiego jakość stłuczki jest czynnikiem wpływającym na stabilność procesu i właściwości końcowego produktu. Wymagania są bardzo restrykcyjne, ponieważ nawet niewielkie zanieczyszczenia mogą prowadzić do problemów związanych z uzyskaniem jakościowego wyrobu zgodnego z normą przewidzianą dla szkła budowlanego. Najważniejsze jest, aby stłuczka była starannie posegregowana pod względem gatunków i kolorów szkła. Ponadto, musi być ona wolna od wszelkich nieczystości metalowych, ceramicznych czy organicznych, by mogła zostać wykorzystana w procesie produkcji. Właśnie dlatego kontrola surowca na każdym etapie jest tak ważna. Weryfikuje się go poprzez wizualną ocenę podczas dostawy oraz przy załadunku do silosów dziennych. W tym przypadku marki, takie jak Saint-Gobain Glass, stosują m.in. taśmociągi wyposażone w silne magnesy stałe oraz detektory metali, co zabezpiecza proces produkcji przed niebezpieczną degradacją metalami. Warto również pamiętać, że ciągłe doskonalenie procesu weryfikacji stłuczki pozwala na ograniczenie strat produkcyjnych, a tym samym umożliwia wytwarzanie szkła płaskiego spełniającego wszelkie wymagania jakościowe i walory estetyczne.
Włączenie stłuczki post-consumer do produkcji szkła to odpowiedź na rosnące wymagania dotyczące recyklingu i minimalizacji odpadów, co napędza rozwój bardziej zrównoważonych rozwiązań w przemyśle. Coraz więcej krajów wprowadza regulacje nakładające obowiązek ponownego wykorzystania surowców, co skłania branżę do poszukiwania najbardziej korzystnych dla środowiska strategii. Firmy, które potrafią efektywnie zarządzać materiałami pochodzącymi z rynku post-consumer, zdobywają przewagę konkurencyjną, oferując produkty o niższym śladzie węglowym. Aby osiągnąć ten cel, kluczowe jest rozwijanie sieci partnerów wyposażonych w zaawansowane technologie do weryfikacji i oczyszczania stłuczki, co zapewnia surowiec najwyższej jakości. Uszczelnienie procesów zarządzania odpadami może w przyszłości pozwolić na wdrożenie powszechnego modelu odbioru, podobnego do tego, który stosuje się w przypadku starego sprzętu AGD.
– Aby skutecznie realizować cele związane z GOZ, niezbędne jest zbudowanie silnych, długoterminowych relacji z partnerami, którzy mogą zapewnić stabilne dostawy stłuczki spełniającej nasze surowe wymagania na najwyższym poziomie – wyjaśnia Konrad Bryliński, Kierownik ds. Surowców Strategicznych w Saint-Gobain Glass – Współpracujemy z polskimi firmami recyklingowymi, które dysponują zaawansowanymi technologiami sortowania i oczyszczania szkła. Chcemy jednak iść o krok dalej, wspierając rozwój całej branży w tym zakresie. Naszym celem jest stworzenie lokalnej sieci dostawców, którzy będą dysponować wysokogatunkową stłuczką z rozbiórek i renowacji budynków. Z jednej strony wymaga to inwestycji w nowoczesne technologie sortowania, z drugiej natomiast – ścisłej współpracy w zakresie standardów jakości i transparentności procesów. Uważamy, że takie podejście nie tylko zwiększy ilość surowca dostępnego aktualnie na rynku, ale również stworzy nowe możliwości biznesowe dla firm recyklingowych w Polsce.
Wnętrze siedziby linii lotniczych SAS w Szwecji, materiał prasowy Saint-Gobain Glass
Modernizacja siedziby SAS
Renowacja 35-letniej siedziby linii lotniczych SAS w Frösundavik w Szwecji jest przykładem zrównoważonego podejścia do modernizacji budynków z wykorzystaniem materiału z odzysku, w tym również szkła. Obiekt zaprojektowany przez norweskiego architekta Nielsa Torpa, zlokalizowany w malowniczym parku w pobliżu zamku Haga, przeszedł gruntowną renowację, której celem było nie tylko poprawienie komfortu użytkowania, ale także dostosowanie go do współczesnych standardów środowiskowych.
Podczas modernizacji ponad 40 ton szkła z fasady budynku zostało zebrane i poddane recyklingowi w hucie należącej do Saint-Gobain w Torgau w Niemczech. To działanie pozwoliło zaoszczędzić około 300 kg CO2 na każdą tonę przetworzonego szkła. Nowe szklane fasady zastosowane w budynku zostały wyprodukowane z wykorzystaniem wysokoselektywnej powłoki przeciwsłonecznej COOL-LITE® XTREME 70/33 II, zapewniającej zarówno doznania estetyczne, jak i komfort termiczny, co stanowiło kluczowy element przebudowy przestrzeni coworkingowej o powierzchni 2000 m², zmniejszając jednocześnie zapotrzebowanie energetyczne budynku.
Inicjatywa zgodna z zasadami GOZ pozwoliła na poprawę warunków eksploatacji 35-letniego biurowca SAS w Frösundavik poprzez zastosowanie nowoczesnych rozwiązań, które nie były dostępne w momencie jego powstania. Dzięki temu zmniejszono ślad węglowy, który zostałby wygenerowany przy wyburzeniu obiektu i jego ponownej budowie. Rozsądna analiza korzyści dla środowiska i użytkowników pokazuje, że modernizacja może być bardziej zrównoważoną alternatywą niż nowe budownictwo.
