Od stycznia wchodzi w życie nowelizacja ustawy o odpadach, określająca obowiązek selektywnego zbierania odpadów budowlanych. Rząd i parlament dopuściły wprawdzie łączne zebranie odpadów z rozbiórki budynków i późniejsze ich sortowanie, ale takie rozwiązanie jest najgorsze z punktu widzenia recyklingu szkła.
Surowiec potrzebny przede wszystkim
Polskie huty i recyklerzy szkła gotowi są przyjąć znacznie większe ilości stłuczki, czyli surowca wtórnego, szkła budowlanego niż obecnie. To istotne, gdyż z produkcją około 1,7 miliona ton rocznie, jesteśmy jego drugim producentem w Europie. Stłuczka to najbardziej poszukiwany surowiec dla branży.
W kraju działają dwie duże firmy posiadające nowoczesne zakłady wyspecjalizowane w oczyszczaniu szkła płaskiego. Wspomniani recyklerzy szkła płaskiego to firmy DSS Recykling i Prezero Recykling Szkła.
Permanentne szkło
Szkło jest materiałem permanentnym, czyli przydatnym do całkowitego i nieskończonego recyklingu bez utraty własności. Oznacza to, że gdy zostanie ono odpowiednio selektywnie zebrane i oczyszczone, staje się surowcem dla potencjalnie nieskończonej ilości kolejnych cykli produkcyjnych.
W przypadku szkła budowlanego oznacza to możliwość nieskończonego przetapiania na nowe wyroby ze szkła pod warunkiem jego selektywnego zebrania. Najlepiej, aby stawało się surowcem do produkcji nowego szkła dla budownictwa.
Sens ekologiczny
Stłuczka to surowiec zebrany selektywnie, bez innych rodzajów szkła, oczyszczony z zanieczyszczeń oraz rozkruszony w kontrolowany sposób, aby zastąpić tradycyjne, pierwotne, surowce szklarskie.
Każde 10% procent surowców pierwotnych zastąpionych stłuczką owocuje efektem 2-3% zmniejszenia zapotrzebowania na energię. Dodatkowo przetapianie stłuczki nie powoduje emisji CO2, które uwalnia się podczas topienia surowców skalnych i chemicznych w rodzaju wapienia, dolomitu, a także sody. Zmniejszenie emisji dwutlenku węgla ma także wymiar środowiskowy praktyczny. Wszystkie huty szkła float uczestniczą w unijnym Systemie Handlu Emisjami, a emisje CO2 są związane z umarzaniem kosztownych uprawnień.
Selektywnie, czyli jak
Obowiązek selektywnego zbierania odpadów budowlanych został wprowadzony w 2022 roku jedną z nowelizacji Ustawy o odpadach, i niemal od razu kolejną ustawą odroczony do stycznia 2025 roku. Pierwotne zapisy nakazywały oddzielne gromadzenie m.in. szkła.
W maju 2024 roku został opublikowany projekt nowelizacji Ustawy o odpadach obejmujący m.in. zmiany w selektywnym zbieraniu odpadów budowlanych. W momencie oddawanie numeru do druku gotowa ustawa oczekiwała na publikację w Dzienniku Ustaw.
Zawiera ona zapis umożliwiający firmom przekazanie odpadów innemu podmiotowi, który przejmie od nich obowiązek ich posegregowania na podstawie pisemnej umowy. Dodatkowo przyjęta regulacja wprowadza odpowiedzialność solidarną obu stron takiej umowy za ewentualne niezrealizowanie obowiązku wysegregowania odpadów budowlanych.
Jakość podstawą
Z względu na specyfikę produkcji huty szkła float mają bardzo wysokie wymogi jakościowe dla wszystkich surowców, w tym stłuczki szklanej. Szczególnie ostre są one dla kilku zanieczyszczeń które przy rozbiórce budynków nie należą do rzadkich – np. stali, metali niemagnetycznych, fragmentów ceramiki, w tym cegieł, kamieni i innych podobnych materiałów topiących dopiero się w wysokich temperaturach. W ich przypadku maksymalna zawartość w surowcu kierowanym do przetopienia na szkło float jest rożna u różnych producentów, ale nie przekracza jednego, maksymalnie kilku gramów na tonę stłuczki.
Mimo stosowania wyspecjalizowanego oprzyrządowania (m.in. sortery optoelektroniczne) recyklerzy nie są w stanie dojść do takiej czystości surowca jeśli materiałem wsadowym będzie szkło mocno wymieszane z innymi odpadami budowlanymi.
Producenci szkła float i recyklerzy przygotowali instrukcję w której wyjaśniono jakie produkty i materiały stanowią potencjalne zanieczyszczenia. Jej pełną wersję można znaleźć w tym numerze Świata Szkła – na stronie 13. Na czwartej stronie okładki wydania Świata Szkła, które trzymają Państwo w ręku zamieszczono listę najważniejszych zasad segregacji szkła budowlanego.
Prawo a praktyka
W kontekście wchodzących w 2025 roku w życie przepisów dotyczących selektywnego zbierania frakcji szklanej odpadów budowlanych trzeba podkreślić, że aby trafić do recyklingu musi być ona zbierana osobno (selektywnie).
Szkło wysortowane ze zmieszanych odpadów budowlanych nie będzie wystarczająco czyste do produkcji ani szkła płaskiego, ani nawet opakowań dla których wymogi jakościowe są relatywnie niższe.
Piotr Kardaś
Związek Pracodawców Polskie Szkło