„The Oculus” tworzy w Australian War Memorial intymną przestrzeń pamięci
Dla specjalisty w dziedzinie gięcia szkła, firmy Cricursa, złożone projekty są od wielu lat częścią jej DNA. Jednakże zakrzywione, częściowo wykonane jako szyby zespolone szklane kwiatowe płaty dla „oka nieba” w podziemnym wejściowym foyer Australian War Memorial w Canberze stanowiły pod wieloma względami duże wyzwanie.
Podwójnie zakrzywione gięcia, przeciwne kierunki wygięć w osiach i uszlachetnione nadrukiem cyfrowym i szlifem rowkowym – tu zespół Cricursa musiał użyć wszystkich swoich zdolności. To, że każdy z 32 elementów o wadze do 350 kilogramów mógł zostać precyzyjnie dopasowany do konstrukcji stalowej wyprodukowanej w odległości 17 000 kilometrów, było możliwe dzięki fachowej wiedzy firm wykonawczych i międzykontynentalnej współpracy z wykorzystaniem narzędzi cyfrowych. Równie nieodzowną dla osiągnięcia sukcesu była ramka dystansowa Super Spacer® TriSeal™ Flex, która nawet w przypadku tak złożonych geometrii gwarantowała trwałą szczelność zespolenia krawędzi szyby zespolonej.
Światło nieba jako matematyczna inwersja miedzianej kopuły
Z widoczną z daleka konstrukcją kopuły, „Australian War Memorial” w Canberze jest w dosłownym tego słowa znaczeniu monumentalnym obiektem. Na terenie o powierzchni około 14 hektarów, powstałym jako miejsce upamiętniające poległych i rannych, a jednocześnie pełniącym funkcję muzeum, które pozwala głębiej zrozumieć skutki wojny, znajduje się pięć budynków oraz ogród rzeźb. Kamień węgielny pod budowę tego symbolicznego pomnika położono w 1919 roku, a jego otwarcie miało miejsce w 1941 roku. Od kilku lat trwa jego kompleksowa reorganizacja, która potrwa do 2028 roku.
Najbardziej spektakularną częścią przebudowy jest „The Oculus”, okrągły świetlik w nowym wejściowym foyer, otwartym 3 lutego 2025 roku. Ta stalowo-szklana konstrukcja o szerokości dziewięciu metrów i wadze dwunastu ton stanowi matematyczną inwersję bizantyjskiej kopuły w centralnym miejscu pamięci War Memorial, czyli „Hall of Memory”. W przeciwieństwie do kopuły, która zwrócona jest ku dalekim horyzontom, „The Oculus” tworzy intymną, skierowaną do wewnątrz atmosferę. Gra światła i cienia sprzyja ciszy i refleksji oraz subtelnie łączy architekturę z jej rzeczywistym przeznaczeniem jako przestrzenią pamięci.
The Oculus jest usytuowany na centralnej linii widokowej
Biuro Scott Carver Architects z Sydney, odpowiedzialne za projekt, chciało stworzyć wizualną więź między starą a nową częścią wejścia, która powstała bezpośrednio poniżej istniejącego placu przed wejściem do budynku. Stamtąd zwiedzający mogą spojrzeć przez sklepiony szklany sufit „niebiańskiego oka” do podziemnego foyer. Z drugiej strony od wewnątrz jest widoczna miedziana kopuła. „The Oculus” składa się z centralnego sferycznego elementu szklanego o średnicy trzech metrów i 16 podwójnie wygiętych szklanych płatów. Elementy szyb zespolonych o grubości około 55 milimetrów składają się z dwóch warstw wyjątkowo przezroczystego, hartowanego szkła laminowanego folią SentryGlass oraz 12-milimetrowej ciepłej ramki dystansowej Super Spacer® TriSeal™ Flex black firmy Edgetech. Zmieniające się rowkowane profile i cyfrowe nadruki w połączeniu z niezwykłą geometrią tworzą fascynujący efekt wizualny. Wewnątrz kopuły kolejne 16 elementów ze szkła laminowanego o przeciwnych kierunkach zakrzywienia w każdej osi tworzy hiperboloidalną przesłonę ze szklanych płatów.
Najwęższe tolerancje i perfekcyjne powierzchnie
Na zlecenie generalnego wykonawcy Kane Constructions międzynarodowy zespół pracował przez ponad 5 lat nad realizacją tej niezwykle złożonej konstrukcji. Specjalista od elewacji, firma Prism Facades z Sydney, zaprojektowała konstrukcję, natomiast firma Apex Welding & Steel Fabrication z Thomastown koło Melbourne wykonała stalowe nośniki. Po zamontowaniu na miejscu każda stalowa rama została całkowicie pokryta blachą mosiężną o grubości 3 milimetrów. Elementy szklane zostały wyprodukowane przez firmę Cricursa w Hiszpanii, jednego z najbardziej renomowanych producentów szkła giętego na świecie.
Pierwsze wzorce zostały wyprodukowane w 2020 roku i przekazane australijskiemu zespołowi projektowemu w celu wizualizacji powierzchni. Kolejnym etapem było wykonanie prototypów w oryginalnych rozmiarach i ich odbiór przez klienta, a następnie w drugiej połowie 2023 r. wyprodukowano gięte szklane elementy, które zainstalowano we wrześniu 2024 r.
– Musieliśmy zachować bardzo wąskie tolerancje, aby spełnić wymagania związane z montażem. Projekt ten wymagał bardzo dużej precyzji, aby nie tylko osiągnąć idealne dopasowanie elementów szklanych, ale także zharmonizować złożoną geometrię z różnymi rodzajami wykończenia powierzchni i wzorami nadruków – wyjaśnia Carlos Pajuelo, dyrektor techniczny w firmie Cricursa.
– Kluczowe znaczenie miało obliczenie dokładnej pozycji nadruku cyfrowego i szlifowania rowków jeszcze przed gięciem – zadanie, które było szczególnie wymagające, ponieważ powierzchnie te nie mogą być wygładzane. Do tych obliczeń wykorzystujemy wewnętrzne rozwiązania, nad którymi pracowaliśmy od lat – kontynuuje.
Każda szyba została sprawdzona z użyciem skanerów 3D w celu odwzorowania jej rzeczywistego kształtu i porównania z modelami teoretycznymi. Aby zapewnić dokładne dopasowanie wszystkich elementów szklanych do ram stalowych wyprodukowanych w Australii, konstruktor elementów stalowych i zespół szklarski pracowali na bazie wspólnego pliku 3D, dzięki czemu w każdej chwili dysponowali aktualnymi danymi. Oprócz tego klientowi udostępniono cyfrowe modele 3D szklanych konturów, aby mógł sprawdzić teoretyczną dokładność dopasowania. Różnice w współczynnikach rozszerzalności cieplnej stali i szkła są wyrównywane przez szczeliny montażowe i spoiny silikonowe. Już na wczesnym etapie projektu przeanalizowano takie szczegóły, aby uniknąć potencjalnych trudności i zapewnić precyzyjne dopasowanie giętych szyb do punktów mocowania. Również tolerancje producenta konstrukcji stalowych były niezwykle wąskie i wynosiły plus/minus jeden milimetr. Konieczne było wykonanie kilku próbnych montaży, aby kontrolować i zminimalizować odkształcenia podczas skomplikowanego procesu spawania. Przed ostatecznym montażem w Canberze cała konstrukcja Oculus została jeden raz całkowicie zmontowana, aby sprawdzić dokładność dopasowania szklanych elementów oraz zachowanie strukturalne zespołu.
Super Spacer® gwarantuje niezbędną elastyczność i stabilność
Od około 20 lat firma Cricursa wykorzystuje ramki dystansowe Super Spacer® do produkcji giętego oszklenia o złożonej geometrii. – W szczególności wdrożenie Super Spacer Flex stanowiło znaczne ulepszenie. Jest ona nieco bardziej wytrzymała niż inne produkty Super Spacer, dzięki czemu zapewnia niezbędną elastyczność i stabilność w przypadku tych ciężkich i kompleksowo giętych podwójnych szyb. Wymagające geometrie Oculusa mogły zostać zrealizowane wyłącznie dzięki zastosowaniu Super Spacer Flex. Dlatego już na wczesnym etapie planowania uzgodniliśmy z naszym zleceniodawcą, że zastosowanie tej ramki dystansowej jest niezbędne do zapewnienia szczelności przestrzeni między szybami – wyjaśnia Pajuelo. Wszystkie elementy składowe zespolenia krawędzi szyb zespolonych musiały być zaprojektowane tak, aby wytrzymały obciążenia mechaniczne, wiatrowe i klimatyczne zgodnie z wymaganiami projektu. Stanowi to wyzwanie zwłaszcza w przypadku bardzo stabilnych, wygiętych szyb zespolonych, ponieważ szkło ze względu na swoją wysoką sztywność ulega jedynie minimalnemu odkształceniu. W związku z tym materiały uszczelniające muszą samodzielnie przejmować niemal wszystkie obciążenia klimatyczne.
Specjalna konstrukcja ramki dystansowej Super Spacer® TriSeal™ Flex wyrównuje tolerancje równoległości szyb w przypadku dużych i skomplikowanie wygiętych szyb. Pianka strukturalna odpowiada piance stosowanej w tradycyjnych ramkach T-Spacer, ale dzięki zwiększonej grubości zapewnia większą wytrzymałość zespolenia krawędzi i większą powierzchnię do nakładania uszczelnienia pierwotnego. Zapewnia to większe bezpieczeństwo, mniejsze straty gazu i mniejsze wchłanianie wilgoci.
– W przypadku bardzo złożonych przeszkleń nie ma miejsca na kompromisy. Elastyczna pianka strukturalna ramki dystansowej Super Spacer przejmuje naprężenia, wyrównuje tolerancje i zapewnia niezawodną integralność zespolenia krawędzi nawet w najtrudniejszych warunkach – podkreśla Mike Moran, wiceprezes ds. sprzedaży w Edgetech/Quanex.
