Autor publikacji, mgr inż. Tomasz Zduniewicz, opisuje metodę „uderzeniowo-zginającą” badania szkła bezpiecznego termicznie hartowanego stosowanego w budownictwie, w tym szkła bezpiecznego termicznie hartowanego emaliowanego, jako metodę alternatywną (zamienną) wobec znormalizowanej metody czteropunktowego zginania według PN EN 1288-3:2002. Proponowana metoda polega na uderzeniu próbki szkła hartowanego, położonej na dwóch wałkach. Elementem udarowym jest stalowa kula o masie 0,8 kg,
lub 4,11 kg, swobodnie spadająca z wysokości ustalonej (obliczonej) dla danej grubości nominalnej szkła, użytego do wykonania próbki. O pozytywnym wyniku testu świadczyć ma fakt, że w wyniku uderzenia stalowej kuli z określonej wysokości, określona próbka szkła nie pęka.
Według Autora artykułu, opracowanie tej metody poprzedziły liczne próby badawcze z użyciem próbek szkła o grubości 3, 4, 5, 6, 8, 10, 12, 15 i 19 mm, a pełne wyniki zawiera Sprawozdanie, dostępne w Instytucie Szkła, Ceramiki, Materiałów Ogniotrwałych i Budowlanych w Warszawie, Oddział Szkła w Krakowie. Zapoznałem się ze Sprawozdaniem z tej pracy badawczej i w związku z tym uważam za konieczne przedstawić czytelnikom „Świata Szkła” moje uwagi i refleksje, w szczególności kierowane do producentów szyb bezpiecznych termicznie hartowanych, które muszą być zgodne z wymaganiami podstawowymi do zastosowania w obiektach budowlanych.
Ze Sprawozdania ISCMOiB wynika, że liczne próby badawcze przeprowadzone w Instytucie według proponowanej metody „uderzeniowo- zginającej” nie obejmowały próbek szkła hartowanego o grubości 19 mm, a uzyskane wyniki dla pozostałych grubości szkła nie były przedmiotem oceny statystycznej. Rozrzut wyników wysokości, z której następowało zniszczenie próbki wynosiło; przykładowo dla szkła o grubości 4 mm od 100 do 230 cm, a dla szkła o grubości 10 mm odpowiednio od 100 do 280 cm. Następnie obliczono średnie arytmetyczne wysokości niszczącego uderzenia stalowej kuli z 30 lub 35 wyników badań dla grubości szkła od 3 do 15 mm. Dla uzyskanych wyników nie obliczono odchylenia standardowego ani współczynnika zmienności, co moim zdaniem podważa wartość tej pracy badawczej, a nadto uzyskane wyniki nie dają podstaw do wyciągania wniosków ogólnych. Takie badanie uderzeniowe szkła i uzyskane wyniki nie są miarodajne i z pewnością nie dają zgodnej korelacji z metodą zginania czteropunktowego, przy której uzyskuje się przedział 95% ufności. Metoda „uderzeniowo-zginająca” może stanowić jedynie dobrowolne uzupełnienie badań normowych w ramach Zakładowej Kontroli Produkcji szyb hartowanych, ale w żadnym razie nie może być uznana jako alternatywna lub zamienna wobec normowej metody czteropunktowego zginania.
Projektowanie oszklenia z użyciem szyb termicznie hartowanych, w tym emaliowanych wymaga zwykle ustalenia granicznej odporności na zginanie w związku z działaniem wiatru, śniegu i innych czynników użytkowych. W zależności od typu szyby i sposobu jej zamocowania (krawędziowe, ramowe, punktowe, konstrukcyjne, itd.) Projektant oczekuje Deklaracji Zgodności Producenta w zakresie wytrzymałości normatywnej na zginanie i według tego parametru stosując współczynnik bezpieczeństwa ustala odporność graniczną na zginanie w MPa. W ten sposób następuje spełnienie wymagań podstawowych, zapisanych w art. 5.1. Ustawy Prawo budowlane, tj. bezpieczeństwo konstrukcji i bezpieczeństwo użytkowania. Wynika z tego także konieczność zapewnienia przez producenta stabilnej jakości szyby hartowanej jako typu wyrobu w dostarczonej w partii, co jest tylko możliwe poprzez planowe badania czteropunktowego zginania reprezentatywnych próbek szkła.
Producent ma prawny obowiązek wystawienia stosownej Deklaracji Zgodności na podstawie wyników przeprowadzonych planowych badań w ramach Zakładowej Kontroli Produkcji i ponosi za to imienną odpowiedzialność. Proponowana jako alternatywna metoda „uderzeniowo-zginająca” stwarza niebezpieczną iluzję zgodności szyb hartowanych z normowymi wymaganiami, jednak badanie to nie uprawnia Producenta do wystawienia wymaganej Deklaracji, natomiast brak badań ZKP na zginanie stwarza możliwość wprowadzenia do obrotu wyrobu nie nadającego się do wykonywania robót budowlanych i grozi wysoką grzywną do 100 tys. PLN z art. 34 Ustawy o wyrobach budowlanych.
Informacja podana przez Autora o wysokim koszcie maszyny wytrzymałościowej rzędu
40 tys. EURO do badania na zginanie według PN EN 1288-3: 2002, dotyczy zestawu urządzenia hydraulicznego, przeznaczonego do badań prowadzonych przez Akredytowane Jednostki w ramach Wstępnych Badań Typu, badań kontrolnych w procesie certyfikacji, a nawet badań rozjemczych.
Jestem producentem kompatybilnego urządzenia pneumatycznego do badania szkła na zginanie czteropunktowe do stosowania podczas Zakładowej Kontroli Produkcji szyb termicznie hartowanych w pełnym zakresie grubości szkła od 3 do 19 mm, na które wystawiam Deklarację Zgodności WE według Rozporządzenia Ministra Gospodarki z 20 grudnia 2005 r w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa oraz zgodności z normą PN EN 1288-3:2002. Urządzenie to było prezentowane na łamach miesięcznika „Świat Szkła” 10/2006. Cena netto tego urządzenia z instruktażem użytkowania nie przekracza dotąd 25 tys. PLN, a wyposażenie stanowią atestowane czujniki siły 5 kN i 20 kN wraz z miernikiem mikroprocesorowym
i stosownym oprogramowaniem. Urządzenie umożliwia regulację szybkości narastania siły w czasie testu zginania normowej i reprezentatywnej próbki, rejestrację wyniku siły niszczącej w pamięci nieulotnej, wizualizację narastania siły w komunikacji z komputerem przez łącze RS 232, a także graniczny pomiar strzałki ugięcia podczas zginania, który może pełnić rolę badania zastępczego bez zniszczenia próbki w rozumieniu treści punktu 3, Zał. A normy PN EN 12150-2:2006.
Wojciech Korzynow
Szklarexpert
inne artykuły autora:
- Trwałość szyb zespolonych w budownictwie , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 1/2011
- Weryfikacja zgodności oszklenia w zabudowie , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 10/2010
- Czy rzeczywiście alternatywa? , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 12/2009
- Ocena zgodności typu szkła warstwowego , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 12/2009
- Planowanie badań szyb hartowanych lub szyb zespolonych izolacyjnych. Część 3 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 3/2009
- Planowanie badań szyb hartowanych lub zespolonych izolacyjnych. Część 2 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 1/2009
- Planowanie badań szyb hartowanych lub zespolonych izolacyjnych. Część 1 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 12/2008
- Szkła budowlane o podwyższonej wytrzymałości , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 11/2007
- Deklarowanie zgodności typów szkła dla budownictwa , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 9/2007
- Wady szyb zespolonych izolacyjnych , Wojciech Korzynow , Świat Szkła 1/2007
- Badanie wytrzymałości szkła hartowanego , Wojciech Korzynow , Świat Szkła 10/2006
- Ważniejsze parametry wyrobów ze szkła, niezbędne do deklarowania zgodności z określonym przeznaczeniem , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 6/2006
- Deklarowanie zgodności typu szyb zespolonych z zastosowaniem szkieł bezpiecznych i ochronnych , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 2/2006
- Badania komponentów przy produkcji szyb zespolonych izolacyjnych , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 11/2005
- Wady szkła float i szyb zespolonych , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 5/2005
- Typy szyb zespolonych. Część 3 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 4/2005
- Typy szyb zespolonych. Cz. 2 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 2/2005
- Typy szyb zespolonych. Cz. 1 , Wojciech Korzynow, Świat Szkła 1/2005
inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne