Podstawowe zasady doboru szkła na fasadę Część 2
|
W części 1 niniejszego artykułu („Świat Szkła” 5/07) opisane zostały zasady stosowania różnych typów szkła, w zależności od rodzaju przeszklenia. Celem części 2 jest ogólne omówienie czynników oddziaływujących na przeszklenia.
Obciążenia działające na przeszklenie
Podczas wykonywania obliczeń statycznych przeszkleń pod uwagę bierze się następujące rodzaje obciążeń:
- obciążenia wiatrem,
- obciążenia śniegiem,
- obciążenia temperaturą,
- obciążenia liniowe,
- obciążenia skupione
Ponadto w przypadku szyb zespolonych izolacyjnych dodatkowo należy uwzględnić wpływ różnic ciśnienia po, które wynikają z różnicy temperatury dT, różnicy ciśnienia atmosferycznego dpmet oraz różnicy wysokości niwelacyjnej dH pomiędzy miejscem produkcji a miejscem montażu szyby. Za miejsce produkcji przyjmuje się miejsce ostatecznego uszczelnienia szyb.
Obciążenia wiatrem
Obciążenie wiatrem wyznaczane jest zgodnie z jedną z poniższych norm:
- PN-77/B-0211 Obciążenia w obliczeniach statycznych. Obciążenie wiatrem;
- PN-EN 1991-1-4 Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje – Część 1-4: Oddziaływania ogólne – Oddziaływania wiatru
Obciążenie wiatrem jest obciążeniem równomiernie rozłożonym na powierzchni płyty szklanej i definiowne jest jako różnice ciśnienia na powierzchniach budowli oraz opory tarcia wywołane przepływem powietrza [PN-77/B-0211]. Wyznaczane jest przy założeniu najbardziej niekorzystnych warunków dla danej budowli.
Wartości obciążenia wiatrem zależą od następujących czynników:
- prędkości wiatru,
- rodzaju terenu (teren rolniczy, mieszany, zabudowany),
- wysokości montażu przeszklenia nad poziomem gruntu,
- zewnętrznego kształtu budowli
Obciążenia wiatrem nie można uniknąć. Jest ono najbardziej dominującym czynnikiem oddziaływującym na przeszklenia pionowe.
Obciążenia śniegiem
Obciążenie śniegiem wyznaczane jest dla przeszkleń nad głową zgodnie z jedną z poniższych norm:
- PN-80/B-02010 Obciążenia w obliczeniach statycznych. Obciążenie śniegiem;
- PN-EN 1991-1-3 Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje – Część 1-3: Oddziaływania ogólne – Obciążenie śniegiem
Wartości obciążenia śniegiem zależą od dwóch czynników:
- geograficznego położenia budowli (wysokość nad poziomem morza i strefa obciążenia śniegiem gruntu),
- kształtu i pochylenia dachu
Podczas wykonywania obliczeń należy wziąć pod uwagę fakt, że śnieg na dachu może się różnie rozkładać. Dwa podstawowe rodzaje obciążeń to:
- obciążenia rozłożone równomiernie – zależne tylko od kształtu dachu, bez rozpatrywania innych obciążeń klimatycznych;
- obciążenia rozłożone nierównomiernie – pod uwagę bierze się przemieszczanie śniegu z jednego miejsca dachu na inne np. w wyniku działania wiatru.
Do obliczeń należy zawsze przyjmować najbardziej niekorzystny wariant obciążenia śniegiem.
Obciążenia temperaturą
Obciążenie temperaturą wyznaczane jest zgodnie z normami:
- PN-86/B-02015 Obciążenia budowli. Obciążenia zmienne środowiskowe. Obciążenie temperaturą;
- PN-EN 1991-1-5 Eurokod1: Oddziaływania na konstrukcje – Część 1-5: Oddziaływania ogólne – Oddziaływania termiczne
Normy te różnią się od siebie zasadniczo. Polska norma z 1986 roku dotyczy tylko obciążeń temperaturą pochodzenia klimatycznego (temparatura powietrza i promieniowanie słoneczne) Natomiast norma europejska uwzględnia także oddziaływania termiczne pochodzenia technologicznego np. w rurociągach, kominach przemysłowych.
Przy przeprowadzaniu obliczeń statycznych przeszkleń, obciążenia temperaturą nie bierze się właściwie pod uwagę. Z założenia przeszklenie powinno być zaprojektowane w taki sposób, aby umożliwić przemieszczenia spowodowane temperaturą.
Obciążenia liniowe
Obciążenia liniowe brane są szczególnie pod uwagę w przypadku tzw. „ścian całoszklanych” (wysokość przeszklenia jest równa wysokości pomieszczenia) i pochodzą od naporu ludzi na przegrodę. Wartość obciążenia liniowego zależy od rodzaju pomieszczenia, w którym to obciążenie może wystąpić, np. pomieszczenie mieszklane, pomieszczenie biurowe, pomieszczenia handlowe itd. Może być ono przyłożone zarówno od wewnątrz, jak i od zewnątrz pomieszczenia.
Obciążenia skupione
Obciążenia skupione uwzględniane są w przypadku przeszkleń, po których istnieje możliwość chodzenia, np. dachy, na które można wychodzić, schody Obciążenie skupione przyjmuje się w najbardziej niekorzystnym miejscu przeszklenia.
Podczas obliczeń przeszkleń pod kątem obciążeń opisanych powyżej należy dodatkowo uwzględnić wszystkie wpływy zwiększające naprężenia np. wiercenia czy wykroje w szkle.
Dopuszczalne naprężenia zginające i rozciągające
W oparciu o zasady techniczne dotyczące przeszkleń mocowanych liniowo TRLV do obliczeń statycznych przeszkleń należy przyjmować wartości wytrzymałości szkła przy zginaniu zgodnie z tabelą 1.
Dla szkła float oraz szkła lanego w przypadku oszkleń pionowych dopuszczalne naprężenia rozciągąjąco-zginające są wyższe niż dla oszkleń nad głową. W ten sposób uwzględnione zostały różne czasy oddziaływania obciążeń, które dla oszkleń pionowych można przyjąć za krótsze (np. obciążenia wiatrem) niż dla oszkleń nad głową (np. obciążenia śniegiem).
Dopuszczalne ugięcia
Zgodnie z zasadami TRLV ugięcia tafli szklanych w najbardziej niekorzystnych miejscach nie mogą przekraczać wartości podanych w tabeli 2.
Jak wynika z powyższej tabeli, dla oszleń pionowych podpartych czterostronnie nie podaje się żadnych ograniczeń ugięcia, a dla oszkleń mocowanych dwu- i trzystronnie dopuszczalne ugięcie wynosi 1/100 wolnej krawędzi. W przypadku oszkleń pojedynczych można zrezygnować z tego ograniczenia, o ile pierwotny stan szkła nie został przekroczony o więcej niż 5 mm.
Te ułatwienia dla oszkleń pionowych uzasadnione są tylko krótkotrwałym występowaniem odkształceń przy obciążeniu wiatrem. W określonych przypadkach zastosowań, zwłaszcza przy oszkleniach wielkoformatowych, na skutek rezygnacji z ograniczenia ugięcia możliwe są duże odkształcenia, które mogą prowadzić do deformacji optycznych lub też do nieznanych zachowań związanych z drganiem szyb. W celu uniknięcia takich efektów – zależnie od przypadku zastosowania – należałoby zastosować sensowne ograniczenia ugięcia.
***
Opisane w dwóch częściach niniejszego artykułu podstawowe zasady doboru szkła na fasadę opierają się przede wszystkim na niemieckich zasadach technicznych. Uwzględniają one jednak jedynie niewielki zakres zastosowań. Dla wielu innych, nietypowych rozwiązań konieczne jest uzyskanie specjalnych pozwoleń. Obecnie, w związku z rosnącym zastosowaniem szkła architektonicznego, konieczne staje się ustalenie nowych zasad, które będą stosowane w całej Europie. W związku z tym w Niemczech została utworzona komisja mająca za zadanie stworzenie norm obejmujących szeroki zakres możliwych zastosowań przeszkleń
mgr inż. Monika Magiera
GUARDIAN Częstochowa
LITERATURA
[1] Niemiecki Instytut Techniki Budowlanej DIBt. Zasady techniczne dotyczące zastosowania przeszkleń mocowanych liniowo (TRLV – Technische Regeln für Verwendung von linienförmig gelagerten Verglasungen)
[2] Niemiecki Instytut Techniki Budowlanej DIBt. Zasady techniczne dotyczące zastosowania przeszkleń zabezpieczających przed wypadnięciem (TRAV – Technische Regeln für die Verwendung von absturzsichernden Verglasungen)
[3] Niemiecki Instytut Techniki Budowlanej DIBt. Zasady techniczne dotyczące zastosowania przeszkleń mocowanych punktowo (TRPV – Technische Regeln für die Bemessung und Ausführung punktförmig gelagerter Verglasungen)
[4] Instytut Techniki Budowlanej. Instrukcje, wytyczne, poradniki nr 426/2007. Obliczenia szyb zespolonych podpartych na krawędziach.
[5] PN-77/B-0211. Obciążenia w obliczeniach statycznych. Obciążenie wiatrem
[6] PN-EN 1991-1-4 Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje – Część 1-4: Oddziaływania ogólne – Oddziaływania wiatru
[7] PN-80/B-02010. Obciążenia w obliczeniach statycznych. Obciążenie śniegiem
[8] PN-EN 1991-1-3 Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje – Część 1-3: Oddziaływania ogólne – Obciążenie śniegiem
[9] PN-86/B-02015 Obciążenia budowli. Obciążenia zmienne środowiskowe. Obciążenie temperaturą.
[10] PN-EN 1991-1-5 Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje – Część 1-5: Oddziaływania ogólne – Oddziaływania termiczne
więcej: Świat Szkła 7-8/2007