Nie wszystkie uszkodzone samochodowe szyby przednie muszą być wymieniane. W wieluprzypadkach niektóre małe odpryski, gwiazdki i bawole oczka wystarczy naprawić (rys.1). Koszt jest znacznie niższy niż cena nowej szyby.
Charakterystyka uszkodzeń nadających się do naprawy
Są to uszkodzenia powstałe najczęściej od uderzenia kamienia w szybę. Odprysk na szybie może doprowadzić do całkowitego pęknięcia szyby w każdej chwili, często w najmniej oczekiwanym momencie.
Jeżeli pęknięcie powstanie podczas prowadzenia pojazdu bezpieczeństwo kierowcy i pasażerów może zostać poważnie zagrożone. Szyba czołowa ma możliwość zapewnia do 30% wytrzymałości konstrukcyjnej pojazdu, a działanie poduszki powietrznej pasażera zależne jest od stanu szyby czołowej, która stanowi dla niej oparcie w czasie otwarcia.
Naprawa uszkodzenia punktowego sprawi, że szyba czołowa będzie tak samo wytrzymała jak przed jej uszkodzeniem. Istotną kwestią jest, aby naprawy szyby dokonywać jak najszybciej po wystąpieniu uszkodzenia.
Uszkodzone miejsce wypełnia się bowiem zanieczyszczeniami, które powodują korozję szkła i mogą pogorszyć jakość naprawy. Podczas opadów deszczu, czy zimą wraz ze śniegiem, do pęknięcia dostaje się woda z minerałami i pyłami.
Pęknięcia szyb samochodowych dzielimy na: a) pęknięcia wzdłużne (występują znacznie rzadziej, ale są dużo groźniejsze), b) punktowe (występują częściej od wzdłużnych, ich naprawa jest bardziej efektywna).
Pęknięcie na szybie jest widoczne, ponieważ powietrze znajdujące się w szczelinie pęknięcia ma inny współczynnik załamania światła niż szkło. Stąd też czarna krawędź pęknięcia. Jakość naprawy zależy od wyciągnięcia powietrza ze szczelin pęknięcia. Naprawa polega na tym, aby na miejsce wyciągniętego ze szczelin powietrza wprowadzić żywicę.
Do naprawy stosuje się preparat utwardzający się pod wpływem promieni ultrafioletowych. Klej taki staje się po utwardzeniu przezroczysty, a ze względu na to, że jednocześnie ma współczynnik załamania światła identyczny jak szkło, naprawa jest niewidoczna. Naprawiać można także pęknięcia długie, ale pod warunkiem, że są to pęknięcia pojedyncze, a ich początek lub koniec nie osiąga krawędzi szyby.
Nie można natomiast naprawiać pęknięć spowodowanych wadliwym wklejeniem szyby, naprężeniami karoserii po naprawie blacharskiej lub dużych i rozległych pęknięć wywołanych uderzeniami różnych przedmiotów. Szyby nie powinny być naprawiane jeżeli uszkodzenie znajduje się bezpośrednio w polu widzenia kierowcy, jest dłuższe niż 50 mm, jeżeli średnica jego obwodu jest większa jak 5 mm, a wilgoć i brud wniknęły głęboko w strukturę szyby.
.
Rys. 1. Drobne odpryski i uszkodzenia szyb
Przed przystąpieniem do naprawy należy dokładnie umyć szybę, zabezpieczając uszkodzone miejsce przed przedostaniem się środka myjącego w szczeliny pęknięcia. Należy także zwrócić uwagę na temperaturę szyby – powinna mieć temperaturę pokojową. Nie można wykonywać naprawy na zewnątrz i w bezpośrednim działaniu promieni słonecznych.
Szyby przednie w trakcie użytkowania wieloletniego lub przebiegającego w warunkach silnego zapylenia tracą stopniowo przejrzystość na skutek erozyjnego zużycia swych zewnętrznych powierzchni.
Szczególnie narażone są na to fragmenty położone w zasięgu ramion wycieraczek. Jednak tego rodzaju zużycie, nawet dość znaczne, nie oznacza jeszcze konieczności kosztownej (zwłaszcza w ciężkich pojazdach użytkowych) wymiany całych tafli. Zazwyczaj skutecznym zabiegiem okazuje się w takich wypadkach mechaniczne polerowanie szkła za pomocą mechanicznej polerki, z użyciem specjalnej pasty ściernej rozcieńczanej wodą lub glikolem. Nie wymaga to wymontowywania szyby z pojazdu. Polerować można zarówno szyby hartowane, jak i klejone.
Metodyka dokonania naprawy Aby wykonać naprawę, uszkodzenie musi spełniać określone kryteria:
- całkowita wielkość uszkodzenia nie może być większa jak 20 mm (wielkość monety 5 zł),
- odległość uszkodzenia od krawędzi szyby jest większa niż 10 cm,
- odległość pomiędzy wieloma uszkodzeniami na szybie jest większa niż 10 cm.
Metoda ręczna
1. Za pomocą wiertła lub frezu (rys. 7b) oczyszczamy miejsce uderzenia kamienia (rys. 2). Jednak nie powiększamy uszkodzenia i nie usuwamy resztek szkła.
Głęboko zaabsorbowaną wilgoć usuwamy za pomocą pompki podciśnieniowej, jednocześnie podgrzewając uszkodzone miejsc od wewnątrz gorącym powietrzem. Stosowanie pompki nie jest konieczne, jeżeli uszkodzenie jest świeże i nie zabrudzone. W niemieckich warsztatach rozdawane są samoprzylepne, foliowe krążki w celu naklejenia, gdy po uderzeniu kamienia powstanie uszkodzenie szyby. Nie usunięcie wilgoci prowadzi do ponownego pękania naprawionego miejsca.
2. Od wewnątrz mocujemy do szyby lusterko i tak ustawiamy, żeby można było w nim dokładnie obserwować miejsce uszkodzone (rys. 3). Wkręcamy dozownik do wstrzykiwania kleju w uchwyt i tak go ustawiamy, żeby wylot dozownika trafiał dokładnie w środek uszkodzenia i przylegał do szyby. Do kontroli jego położenia służy lusterko (rys. 7a). Następnie mocujemy uchwyt do szyby za pomocą przyssawki. Dokręcamy dozownik do szyby tak, aby gumowa uszczelka przylegała do szyby.
Rys. 2. Przygotowywanie uszkodzonej szyby do naprawy
Rys. 3 Montowanie dozownika w miejscu uszkodzenia
3. Napełniamy dozownik kilkoma kroplami żywicy. Ilość żywicy jest zależna od wielkości uszkodzenia. Butelkę z żywicą zaraz potem chowamy szybko do pudełka, ponieważ żywica nie jest odporna na działanie promieni UV.
Następnie wkręcamy tłoczek dozownika do wyczuwalnego oporu i pozostawiamy na kilka (3-5) minut. W tym czasie płynna żywica wciskana jest pod dużym ciśnieniem w szczeliny pęknięcia.
Następnie wykręcamy powoli tłoczek z dozownika, aż do momentu usłyszenia wyraźnego pyknięcia. Jest to efekt przeskoczenia gwintu i oznacza całkowite wykręcenie tłoczka. Jednak podciśnienie wytworzone w dozowniku nie pozwala na wyjęcie tłoczka. To podciśnienie powoduje wyciąganie powietrza ze szczelin, aż do powstawania próżni pomiędzy szczelinami. W takim położeniu pozostawiamy tłoczek także przez kilka minut.
Następnie ponownie wkręcamy powoli tłoczek dozownika, aż do wyczuwalnego oporu i obserwujemy jak żywica rozpływa się w szczelinach dokładnie je wypełniając. Pomaga nam w tym zamocowane od wewnętrznej strony szyby lusterko. Prawidłowe naprężenie jest osiągnięte wtedy, gdy środek uszkodzenia od wewnątrz będzie przejrzysty.
4. Po wypełnieniu uszkodzonego miejsca żywicą zdejmujemy dozownik z uchwytem i natychmiast przykładamy wcześniej przygotowaną folię pokrywającą, żeby nie dopuszczać do naprawianego miejsca powietrza.
5. Nad miejscem naprawianym mocujemy lampę UV i pozostawiamy przez około 10 minut, aż do utwardzenia się żywicy. Po zdjęciu lampy usuwamy nadmiar żywicy przy pomocy żyletki lub ostrza wymiennego skrobaka. Ostrze przesuwamy po naprawianym miejscu pod kątem 90° i ostrożnie wygładzamy, a następnie polerujemy.
Po całkowitym wypełnieniu uszkodzenia następuje naświetlanie (rys. 4) lampą emitującą promienie w paśmie A ultrafioletu (tzw. UV-A o długości fali 320-380 nm) w celu wysuszenia (utwardzenia) żywicy pod ciśnieniem.
Naprawa szyby nie jest naprawą bezśladową. Zawsze będzie widoczny mały ślad w miejscu wprowadzania żywicy, jak również mogą pozostać mało widoczne miejsca w postaci cienkich, ciemnych kresek, do których nie dotarła żywica. Naprawa jest jednorazowa. Źle wykonana nie daje się naprawić.
Jednak prawidłowe jej wykonanie i zastosowanie preparatów dobrej jakości pozwalają na udzielenie gwarancji. Pęknięcie nie powinno się ponownie, samoistnie powtórzyć. Zaletą naprawy drobnych uszkodzeń szyby jest to, że samochód natychmiast po jej zakończeniu jest gotowy do jazdy.
W Polsce jest z tym problem natury prawnej, gdyż nasze przepisy nie zostały odpowiednio dostosowane do europejskich. Wynika więc z nich wciąż jeszcze, że jedyną dozwoloną metodą naprawy uszkodzeń szyby jest jej całkowita wymiana.
Także według przepisów zagranicznych ten rodzaj napraw może okazać się niedopuszczalny nawet przy małych rozmiarach ubytków, jeśli uszkodzone miejsce znajduje się w stałym polu widzenia kierowcy, czyli w przypadku samochodów osobowych w strefie o szerokości 22 cm, umieszczonej symetrycznie względem kolumny kierownicy.
Jej górną i dolną granicę wyznacza pole działania wycieraczek. W dużych pojazdach użytkowych strefa ta ma kształt kwadratu o boku 22 cm, ze środkiem znajdującym się na wysokości 70 cm od powierzchni nieobciążonego siedzenia kierowcy.
Rys. 4. Utwardzanie żywicy za pomocą promieni ultrafioletowych
Rys. 5. Klejenie szyby za pomocą żywicy podciśnieniem
Rys. 6. Zestaw do naprawy drobnych uszkodzeń szyb
Rys. 7. Drobne narzędzia do naprawy niewielkich uszkodzeń:
a - lusterko do podglądania pęknięć, b – szlifierko-polerka elektryczna z nakładkami polerskimi
Rys. 8. Technologia naprawy niewielkich uszkodzeń szyb samochodowych
Metoda wspomagana elektrycznie
Do napraw w pozostałych strefach stosowane są rozmaite opatentowane metody, różniące się szczegółami technicznymi i oprzyrządowaniem, ale ich ogólna zasada jest zawsze podobna i zgodna z następującym, schematycznym opisem. Skuteczne klejenie szkła żywicą możliwe jest w temperaturach powyżej 18oC.
Pierwszym krokiem jest zwykle zamocowanie przyssawkami do wewnętrznej strony szyby pomocniczego lusterka, pozwalającego śledzić dokładnie cały przebieg naprawy. Następnie za pomocą twardej igły i (ewentualnie) wiertarki z wiertłem do szkła usuwa się z wnętrza ubytku luźne lub dające się wykruszyć cząstki. Otoczenie uszkodzonego miejsca należy potem starannie oczyścić i odtłuścić preparatem do mycia szyb.
Do oczyszczonej powierzchni przykłada się szczelnie przyssawkę połączoną elastycznym wężem z pompą podciśnieniową (rys. 5). Uruchomienie pompy powoduje usunięcie resztek wilgoci z miejsca naprawy. Kolejną operacją jest aplikowanie płynnej żywicy.
Sposób, w jaki to się odbywa, zależy od zastosowanej metody i rodzaju uszkodzenia. Przy ubytkach powierzchniowych żywica może być dozowana z mechanicznego aplikatora przypominającego strzykawkę albo za pomocą instalacji podciśnieniowej, do tego stosowane są odpowiednie zestawy naprawcze (rys. 6).
Otwory przelotowe wypełnia się najczęściej przez wstrzykiwanie żywicy, ale są też metody oparte na jej zasysaniu z przeciwnej strony naprawianej szyby. Do precyzyjnego prowadzenia aplikatora w niektórych metodach używa się specjalnych mostków przemieszczanych po szybie na przesuwnych przyssawkach.
W każdym wypadku ważne jest, by żywica przylgnęła dokładnie do całej powierzchni wypełnianego otworu, a także, by nie pozostawały w niej pęcherzyki powietrza. Usterki takie łatwo jest dostrzec bezpośrednio lub w pomocniczym lusterku (rys. 7a). Obecność pęcherzyków wymaga odessania całej porcji wprowadzonej do otworu i ponownego jego wypełniania – aż do pożądanego skutku. Niedostateczne przyleganie żywicy do szkła poprawia się przez podgrzanie naprawianego miejsca suszarką nadmuchową.
Po całkowitym usunięcia powietrza i przylgnięciu żywicy główny proces naprawy jest zakończony. Płynny materiał naprawczy trzeba przykryć płatkiem ochronnej folii i utwardzić go przez naświetlanie specjalną lampą emitującą promienie ultrafioletowe w czasie co najmniej 10 minut. Potem zdejmuje się folię i usuwa nadmiar stężałej już żywicy ostrym skrobakiem, wchodzącym w skład kompletu oprzyrządowania.
W trakcie skrobania może się okazać, iż na powierzchni wykonanej plomby widoczne są niewielkie zagłębienia. Nie wolno ich w żadnym wypadku pozostawiać, gdyż nawet najdrobniejsze tego rodzaju skazy psują cały efekt wykonanej naprawy. Miejsca te dopełnia się kroplami żywicy za pomocą pipetki, ponownie przykrywa folią, naświetla lampą UV przez 10 minut i wyrównuje skrobakiem. Zależnie od rozmiarów uszkodzenia, zastosowanej metody i doświadczenia wykonawcy cała naprawa jednego ubytku trwa od 15 do 60 minut (rys. 8).
Zalety i wady obu metod
Doświadczenie pokazuje, iż metoda „ręczna” jest bezpieczniejsza, ponieważ możliwość obserwacji procesu naprawy jest lepsza, a ciśnienie wytwarzane przez inżektor jest niższe i w każdym momencie może być zmienione przez odpowiednie ustawienie tłoka.
W metodzie wspomaganej elektrycznie częściej zdarzają się pęknięcia szyby w trakcie naprawy, szczególnie gdy usuwamy szkodzenie typu „gwiazdka” o rozwartości mikropęknięć 180o.
Ze względu na stosunkowo dużą średnicę głowicy, uszkodzenia w pobliżu krawędzi i narożników szyb są przy pomocy tej metody niemożliwe do naprawy. W metodzie „ręcznej” tych ograniczeń nie ma – urządzenia są stosunkowo małe, a dodatkowo można skorzystać ze specjalnych wysięgników wchodzących w skład zestawu.
Cykl roboczy naprawy „oczek” w metodzie wspomaganej elektrycznie trwa ok. 20-30 min. Metoda ręczna naprawy trwa dłużej. W zależności od postaci, stopnia skomplikowania uszkodzenia oraz warunków atmosferycznych czas naprawy waha się w granicach 30-60 minut.
Metoda elektryczna daje najlepsze rezultaty przy naprawie uszkodzeń typu „bycze oko” lub „kombinowane”. Przy uszkodzeniach typu „gwiazdka” lub „kombinowanych” o bardzo ciasnych mikropęknięciach, widocznych jako cienkie, świecące niteczki usytuowane blisko folii PVB, lepsze efekty daje użycie metody „ręcznej”.
Często nieodzowna bowiem staje się ingerencja naprawiającego, pozwalająca na udrożnienie ciasnych kanałów mikropęknięć przez naciskanie odpowiednich fragmentów uszkodzenia. W znanej mi metodzie „elektrycznej” dostęp do uszkodzenia jest niemożliwy ze względu na wielkość głowicy naprawczej.
Rodzaje żywic
Do naprawy szyb warstwowych używa się specjalistycznych żywic światłoutwardzalnych, produkowanych przez wyspecjalizowane firmy na świecie.
Żywice podlegają ciągłemu udoskonaleniu, co uwarunkowane jest jakością i trwałością napraw. Jednym z istotniejszych parametrów jest lepkość. W zależności bowiem od postaci uszkodzenia i temperatury otoczenia używa się żywic o różnej lepkości. W trakcie naprawy w miejsce powietrza, które dostaje się do pęknięcia zostaje wprowadzona żywica o współczynniku załamania światła zbliżonym do współczynnika załamania światła dla szkła.
Z samego tego faktu wynika, że widoczność uszkodzenia w miejscu naprawy znacznie się zmniejsza. Aby poprawić efekt optyczny jakości naprawy wprowadzono na rynek żywice barwione w kolorze szyb: zielone, błękitne, szare. Stosuje się je w zależności od koloru szyby i miejsca położenia uszkodzenia.
Korzyści wynikające z naprawy szyb
Oszczędność czasu
Proces naprawy uszkodzenia punktowego jest znacznie krótszy od wymiany całej szyby czołowej. Uszkodzenie na szybie czołowej może zostać naprawione przez fachowców w ciągu 30 min. Po tym czasie samochód jest gotowy do jazdy.
Oszczędność pieniędzy
Jeżeli polisa pojazdu obejmuje ubezpieczenie szyb, w serwisie można naprawić uszkodzenie bezgotówkowo, a koszt naprawy w żaden sposób nie wpłynie na posiadane zniżki w firmie ubezpieczeniowej.
Spełnienie warunków przeglądu technicznego Po uszkodzeniu szyby czołowej samochód nie przejdzie pozytywnie przeglądu technicznego. Warto uchronić się przed tym naprawiając ją w chwili, gdy uszkodzenia są jeszcze niewielkie.
Wnioski
Wzrasta liczba aut poruszających się po polskich drogach, ale jakość polskich dróg pozostawia nadal wiele do życzenia. Są to jedne z podstawowych czynników, które powodują, że wzrasta ilość różnego typu uszkodzeń szyb samochodowych. W związku z tym powstają coraz nowsze technologie naprawy szyb oraz materiały naprawcze o ulepszonych parametrach, które sprawiają, że czas naprawy szyby jest krótszy i bardziej opłacalny, niż wymiana szyby na nową, co jest kosztowniejsze.
Paweł Foryś
inne artykuły tego autora:
- Drobne uszkodzenia szyb czołowych i ich naprawa, Paweł Foryś, Świat Szkła 03/2012
- Przebieg procesu technologicznego wklejania szyb w pojazdach, Paweł Foryś, Świat Szkła 11/2011
- Wymiana szyb wklejanych w autobusach i w samochodach ciężarowych, Paweł Foryś, Świat Szkła 10/2011
- Charakterystyka szyb samochodowych, Paweł Foryś, Świat Szkła 6/2011
patrz też:
- XIX Konferencja Techniczna "Szyby do środków transportu (homologacja, montaż, naprawa)" , Świat Szkła 06/2012
- Najnowsze trendy w przemyśle laminowanego szkła motoryzacyjnego , Michel Van Russel, Świat Szkła 3/2010
- Podstawy prawne homologacji typu oszkleń bezpiecznych , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła 4/2009
- Materiały oszkleniowe dla pojazdów mechanicznych wg amerykańskiej normy ANSI/SAE Z26.1:1996 , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła 9/2008
- Szyby w nowoczesnych samochodach , Wiesław Wielgołaski, Świat Szkła - Szyby samochodowe II
- Przyciemnianie szyb samochodowych a homologacja , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła - Szyby samochodowe II
- Najnowsze tendencje na rynku klejów poliuretanowych do montażu szyb , Maciej Nawrot, Świat Szkła - Szyby samochodowe II
- Wymagania jakościowe dla szyb samochodowych według normy amerykańskiej ANSI Z26.1 oraz norm w koncernach europejskich , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła - Szyby samochodowe II
- Bezpieczeństwo w aucie , Świat Szkła - Szyby samochodowe II
- Badania eksperymentalne różnych materiałów stosowanych w szkle laminowanym w charakterze przekładek , Bernhard Weller, Jan Wünsch, Kristina Härth, Świat Szkła - Szyby samochodowe II
- Szyby samochodowe I , Wydanie Specjalne Świat Szkła
Literatura
http://www.nordglass.pl/: Diamentowe szyby samochodowe
http://www.e-autonaprawa.pl/: Internetowy serwis branżowy
http://www.naprawa-szyb-samochodowych.pl/: Auto Glass naprawa szyb samochodowych
http://www.moto.media.pl/
http://www.automotoserwis.com.pl/
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
więcej informacj: Świat Szkła 3/2012