Najstarsze zapiski o hutach szkła w Polsce pochodzą z XIV wieku. Są one jednak bardzo ubogie i mają raczej charakter wzmianek, a sporządzone były głównie przez duchownych.

 

Dopiero z wieków XV-XVII mamy więcej zapisów. Wynika z nich, że huty były zlokalizowane głównie w rejonie Pogórza Karpackiego i Wyżyny Małopolskiej (około 70% znanych hut znajdowało się w tym rejonie).

 

2003 12 48 1

 

 

Wiązało się to z dostępem do paliwa i popiołu drzewnego, potrzebnych do procesu wytopu i barwienia szkła oraz z dużą ilością strumieni i rzek, potrzebnych do płukania piasku. Rozwój hut związany był również z licznymi szlakami handlowymi. 

 

W literaturze dotyczącej rozwoju hutnictwa w Polsce spotkać można wzmianki o działalności hut w drugiej połowie XVIII i pierwszej połowie XIX wieku w okolicach Krempnej i Dukli. Można wiec stwierdzić, ze w promieniu 30 km od Jasła istniało kilka hut, a co za tym idzie były pewne tradycje szklarskie.

 

2003 12 48 3


W tych warunkach, w Jaśle, w pomieszczeniu po wyeksploatowanej cegielni wybudowano wannę szklarska, gdzie prawdopodobnie w 1924 r. uruchomiono rzeczna produkcje szkła gospodarczego1.

 

1) W literaturze spotkać można inne daty powstania Huty Szkła w Jaśle tj. 1928 lub 1929 rok.

 

 

Początkowi właściciele nie dbali o rozwój Zakładu. Wynikało to, albo ze zbyt małych zysków, albo z braku odpowiednio wysokiego kapitału na inwestycje.

 


W 1931 r. ówcześni właściciele Silberstein i Bannet wybudowali w miejsce starej nowa wanne zmianowa, na której uruchomili produkcje szkła okiennego taflowego. Kolejne lata przynoszą rozwój Huty, który trwa do czasu II Wojny Światowej.

 

 

2003 12 48 2

 

W końcu października 1944 r. uruchomiono produkcje butelek. Zbudowano dwa małe piecyki z cegły, które umożliwiły hartowanie wyrobów. Niestety w styczniu 1945 r. Niemcy praktycznie całkowicie zniszczyli Jasło oraz Hutę.

 

Z Zakładu pozostały jedynie szczątki murów, trochę surowców i częściowo zniszczone piece. W tych warunkach jasielscy hutnicy 7 lutego 1945 r. zawiązali organizacje związkową, która mimo braku jakichkolwiek środków finansowych przystąpiła do odbudowy Zakładu.

 

Przede wszystkim nakryto prowizorycznym dachem mury hali głównej. Z pozostawionych materiałów wybudowano wannę szklarska i wykonano prowizoryczny blaszany komin. Jednocześnie przystąpiono do systematycznej odbudowy magazynu wyrobów gotowych i pomieszczeń biurowych. Dzięki dużemu zaangażowaniu ludności, 4 maja 1945 r.

 

Huta wznowiła produkcje szkła taflowego okiennego, która cztery lata później zlikwidowano przestawiając sie na produkcje butelek i okresowo słoi. Zmiana ta spowodowana była uruchomieniem produkcji szkła taflowego w hutach w Szczakowej, Ząbkowicach i Piotrkowie Trybunalskim.

 

2003 12 49 1

 


Z biegiem czasu Zakład rozszerzał asortyment produkowanych wyrobów. Uruchomiono produkcje szkła sygnalizacyjnego (1950 r.), szkieł ochronnych dla spawaczy (1957 r.) oraz szkła technicznego. W wyniku tego rozwoju, na początku lat 60. zlikwidowano produkcje butelek, a Huta stała sie jedynym w Polsce zakładem produkującym szkło techniczne i kolo- rowe dla sygnalizacji drogowej, kolejowej, samochodowej i lotniczej.

 

Jednocześnie zaczęto intensywnie rozwijać eksport: w 1961 r. jasielskie wyroby trafiły do Brazylii, a rok później na Kube i do Indii. W 1963 r. uruchomiono produkcje kulek odblaskowych tzw. balotine stosowana do produkcji znaków drogowych oraz rozwinięto produkcje szkła prasowanego.

 

2003 12 49 2


Rok 1967 przyniósł wielkie zmiany. Huta Szkła w Jaśle weszła w skład Krośnieńskich Hut Szkła w Krośnie (KHS) zmieniając nazwe na KHS Zakład Szkła Technicznego w Jaśle. Od tego czasu obserwuje sie ciągły rozwój Huty.

 

Huta cały czas produkuje te same typy szkła tj. szkło witrażowe, gospodarcze prasowane oraz techniczne prasowane i dmuchane. Dzięki staraniom kierownictwa i załogi podnoszona jest jakość produktów, coraz więcej przeznacza sie na eksport, zdobywa nowe rynki. Cały czas czynione sa starania o uzyskanie samodzielności finansowej, w wyniku których, w 1993 r. utworzono Hutę Szkła w Jaśle sp. z o.o.


Obecnie Huta produkuje:
- szkło techniczne,
- szkło gospodarcze,
- szkło płaskie, w tym witrażowe.

 

Do wyrobów określanych mianem szkła płaskiego zalicza sie szkło witrazowe oraz szkło płaskie sygnałowe. Oferta kolorystyczna szkła witrażowego prezentowana jest, podobnie jak u innych producentów, w formie katalogów zawierających płytki o wymiarach 2,8x5 cm. Katalogi te dostępne sa w sprzedaży w opakowaniach kartonowych lub drewnianych.

 

Do szkła prasowanego technicznego zalicza sie szyby reflektorowe do pojazdów mechanicznych, prasowane klosze oświetleniowe, osłony do liczników oraz prasowane szkło sygnalizacyjne tzw. soczewki.

 

Szyby reflektorowe okrągłe produkuje sie do średnicy 20 cm, a prostokątne i owalne do wymiarów 20x45 cm. Klosze oświetleniowe okrągłe do średnicy 30 cm, zas prostokątne i owalne do rozmiarów 40x20x15 cm.

 

 

2003 12 50 1

 

Wyroby te wykonywane sa jako bezbarwne lub w kolorach: czerwonym, żółtym i niebieskim. Ten typ wyrobów otrzymywany jest w wyniku wyciskania w przygotowanych formach odpowiednich kształtów z masy szklanej.

 

W tym celu używa sie specjalnych maszyn zwanych prasami, stad nazwa tych wyrobów. Na tej samej zasadzie otrzymuje sie szkło prasowane gospodarcze, czyli np. talerzyki, spodki pod szklanki, kufle do piwa, popielniczki itp.

 

Od 1995 r. w Hucie działa pracownia witraży. Nie ma ona zbyt długiej własnej historii, ale ma na swoim koncie wykonanie witraży do wielu polskich kościołów, m.in.: w Jaśle, Krosinie, Sanoku, Dębicy, Żabkach pod Warszawa, Gdańsku, Szczecinie oraz do Bazyliki w Licheniu.

 

Pracownia wykonuje witraże według projektów własnych oraz powierzonych. Współpracuje w tym zakresie ze znanymi w Polsce artystami.

 

Jednocześnie wykonywane sa różnego rodzaju lampy, zawieszki oraz inne elementy dekoracyjne.
Mimo upływającego czasu i wzrostu konkurencji na rynku wyrobów szklanych, jasielska huta jest nadal znana w Polsce z wysokiej jakości produkcji, ciągłego jej unowocześniania oraz rozszerzania oferowanych asortymentów. Jednocześnie pozostaje jedynym w Polsce, a trzecim w Europie producentem szkła płaskiego imitującego antyczny witraż.


Maria Chrzaszcz

 

 

 Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 12/2003
 

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.