Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich w sprawie zbliżenia ustaw i aktów wykonawczych Państw Członkowskich dotyczących wyrobów budowlanych 89/106/EEC, zobowiązuje te Państwa do notyfikowania krajowych jednostek certyfikujących, jednostek kontrolujących oraz laboratoriów badawczych desygnowanych do wykonywania czynności wynikających z Dyrektywy. Szczegółowe wymagania oraz zasady ubiegania się jednostek o autoryzację w celu uzyskania notyfikacji zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań, jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych znakowaniem CE.
Instytut Szkła i Ceramiki posiada już od 2005 r. notyfikację dla Laboratorium Badawczego w Warszawie w zakresie badań płytek ceramicznych (Nr 1613). Z dniem 28 lutego 2006 r. zakres notyfikacji został rozszerzony dla Zakładu Certyfikacji w Warszawie o certyfikację szkła budowlanego oraz dla Laboratorium Badawczego w Krakowie o badania szkła budowlanego.
Uzyskana notyfikacja Zakładu Certyfikacji upoważnia do certyfikowania szkła budowlanego przewidzianego do zastosowania w przeszkleniach do zapewnienia odporności ogniowej oraz jako przeszklenia pancerne i przeciwwybuchowe. Dla takich zastosowań bowiem do oceny zgodności obowiązuje system atestacji 1, tj. certyfikacja wyrobów, zgodnie z Decyzją Komisji Europejskiej z dnia 2 lutego 2000 r.
Komisja Europejska w ramach tejże Decyzji ustaliła także udział w systemie oceny zgodności trzeciej strony - laboratoriów badawczych, których zadaniem jest wykonywanie odpowiednich badań szkła budowlanego wynikających ze zharmonizowanych z Dyrektywą Norm Europejskich. Badania takie przewiduje się w systemie 1, przytoczonym wcześniej oraz w systemie 3 przewidzianym dla szkła budowlanego do zastosowań związanych z bezpieczeństwem użytkowania oraz dotyczących oszczędności energii lub zmniejszeniem hałasu.
Laboratorium Badawcze w Krakowie w ramach rozszerzonej dla Instytutu notyfikacji uzyskało uprawnienia do wykonywania właśnie takich badań.
Instytut Szkła i Ceramiki stanowi aktualnie w pełni przygotowane zaplecze do certyfikacji i badań szkła budowlanego zgodnie z wymaganiami norm zharmonizowanych. Jest to bardzo istotne, gdyż obecnie wdrażanie norm zharmonizowanych na szkło budowlane znajduje się w okresie przejściowym tj. okresie w którym można stosować jeszcze krajowy system oceny zgodności wyrobów, a także można już stosować system unijny.
Poniżej podano wybrane normy zharmonizowane na szkło budowlane, wraz z datami [w nawiasie] okresu przejściowego:
. PN-EN 572-9:2005 (U) Szkło w budownictwie. Podstawowe wyroby ze szkła sodowo-wapniowo-krzemianowego. Część 9: Ocena zgodności [1.09.2005 - 1.09.2006].
. PN-EN 1096-4:2005 (U) Szkło w budownictwie. Szkło powlekane. Część 4: Ocena zgodności [1.09.2005 - 1.09.2006].
. PN-EN 1279-5:2005 (U) Szkło w budownictwie. Szyby zespolone izolacyjne. Część 5: Ocena zgodności [1.03.2006-1.03.2007]
. PN-EN 1863-2:2004 (U) Szkło w budownictwie. Termicznie wzmocnione szkło sodowo-wapniowo- krzemianowe. Część 2: Ocena zgodności [1.09.2005 - 1.09.2006].
. PN-EN 12150-2:2004 (U) Szkło w budownictwie. Termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe. Część 2: Ocena zgodności [1.09.2005 - 1.09.2006].
. PN-EN 14449:2005 (U) Szkło w budownictwie. Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe. Ocena zgodności [1.03.2006 - 1.03.2007].
Jak widać już we wrześniu kończy się okres przejściowy dla wdrożenia norm zharmonizowanych na szkła podstawowe (float, ciągnione, ornamentowe, zbrojone), na szkło powlekane, termicznie wzmocnione (tzw. półhart) oraz termicznie hartowane. Po zakończeniu okresu przejściowego obowiązuje wyłącznie system unijny (oznakowanie CE).
Koniec okresu przejściowego dla norm na szyby zespolone i na szkło warstwowe ustalono na dzień 1 marzec 2007 r.
Laboratorium Badawcze Oddziału Zamiejscowego ISiC w Krakowie biorąc pod uwagę kończące się okresy przejściowe, nowe i skomplikowane zasady oceny zgodności wyrobów opisane w normach zharmonizowanych, a także brak wydania tych norm w języku polskim, organizuje dla swoich klientów (producentów szkła i szyb zespolonych) seminaria przybliżające całość problemów, łącznie z aktualnym stanem prawnym.
Organizowane seminaria obejmowały następujące tematy:
. Metody badań szyb zespolonych wg PN-EN 1279-2, -3, -4,
. Badania szkła hartowanego wg PN-EN 12150-1,
. Fabryczna kontrola szyb zespolonych wg PN-EN 1279-6,
. Opis systemu /typu/ szyb zespolonych wg PN-EN 1279-1.
Seminarium dotyczące opisu typu miało charakter warsztatowy. Prezentujemy Państwu schemat opisu typu, dyskutowany i omawiany na tym seminarium. Szczegółowe omówienie oraz rozwinięcie zawartych w nim punktów możemy zaproponować w czasie kolejnych warsztatów w naszym Instytucie.
Opis systemu produkcji szyb zespolonych (przykład)
System (typ) to szereg izolacyjnych szyb zespolonych o jednakowych: profilu uszczelniającym obrzeże, materiałach uszczelniających obrzeże oraz elementach składowych uszczelniających obrzeże opisanych w opisie systemu. Uszczelnienia obrzeży tego szeregu szyb mają podobne charakterystyki, np. wskaźnik przenikania wilgoci, szybkość ubytku gazu
Surowce i komponenty używane w procesie produkcyjnym
Szkło – producent, dostawca ……….
a) wykaz stosowanych szkieł ……….
b) jakość szkła – zgodna z ………
c) tolerancje wymiarowe – określenie tolerancji roboczych zgodnie z wymogami odpowiednich norm ..………
Ramka dystansowa produkcji ……..
a) materiał ..……
b) zawartość składników lotnych (informacja od producenta) …........
c) szerokości i tolerancje wymiarowe ..………
Środek osuszający
Sito molekularne 3 Å ……. produkcji …...., dostawca ...…
a) aktywność – opis testu ΔT (od producenta) ..…..
b) zasyp sita do …….. boków
c) zawartość składników lotnych (informacja od producenta) …....
Uszczelniacz wewnętrzny butyl ……… produkcji ………., dostawca .......…
a) temperatura nakładania butylu …….
b) zawartość składników lotnych……. (informacja od producenta)
Uszczelniacz zewnętrzny ………. produkcji………, dostawca ……......
a) stosunek mieszania składników A i B – ……..…
b) temperatura nakładania – ……...…
c) twardość wg Shore`a po 24 h – …….....
d) zawartość składników lotnych (informacja od producenta)
e) okres przydatności do użycia po zmieszaniu…...…
Wypełnienie przestrzeni międzyszybowej
Przestrzeń międzyszybowa wypełniona gazem……., mieszaniną gazów ……….
a) stopień wypełnienia ……...
b) producent gazu………..
Elementy ozdobne w przestrzeni międzyszybowej:
a) producent ………, dostawca ……..
b) rodzaj i sposób montażu ………..
c) obecność składników lotnych ( informacja od producenta)
Opis wykonanego uszczelnienia obrzeża 
Rys. 1 
Przenikanie wilgoci Ubytek gazu
Rys. 2. Przykład geometrii przenikania
Szczegółowe rysunki powierzchni mających znaczenie przy uszczelnianiu obrzeży, np.:
– przekrój odnoszący się do ciągłego uszczelnienia obrzeża z opisem wymagań (rys. 1):
a) dwustopniowy system uszczelnienia szyb zespolonych
– szerokość pasma pierwszego szczeliwa (butylu) min. …..... mm,
– szerokość pasma drugiego szczeliwa min. ...…. mm,
lub
b) jednostopniowy system uszczelniania szyb zespolonych
– szerokość pasma szczeliwa min. ….. mm.
Przy obydwu systemach:
– grubość szczeliwa pokrywającego grzbiet ramki dystansowej min. ….. mm,
– przekroje obrazujące geometrię przenikania tej części uszczelnionego obrzeża izolacyjnej szyby zespolonej, przez którą następuje przepuszczanie pary i gazu (rys. 2)
– przekrój odnoszący się do obrzeża, w którym zastosowano element łączący;
– przekrój odnoszący się do narożnika;
Określenie tolerancji grubości wzdłuż obwodu szyby
Grubość rzeczywista mierzona na zewnętrznych powierzchniach szkła zespolonego, przy każdym narożu oraz blisko środkowych punktów obrzeży; z dokładnością do 0,1 mm.
| Tolerancje grubości izolacyjnych szyb zespolonych ze szkieł float |
 |
Procesy produkcyjne
Rozkrój szkła
– stół do automatycznego rozkroju firmy……..
lub rozkrój ręczny
– sposób usuwania powłoki……..
– szerokość usuniętej powłoki……
Woda stosowana do mycia szyb:
a) temperatura ….....
b) pH ………
c) przewodność …..….
Ramki dystansowe gięte na giętarce……….., łączone przy użyciu……. lub docinane i łączone w narożach …… przy pomocy narożników z …........
Zasyp sita molekularnego – sposób zasypu ….
Aktywność sita molekularnego sprawdzana jest metodą ….....…. z częstotliwością ………….
Proces napełniania gazem przestrzeni międzyszybowej prowadzony jest za pomocą urządzenia do napełniania gazem typu........
– położenie i wymiary otworów do napełniania………….
– metody zamykania otworów do napełniania ................
lub napełnianie na linii w trakcie zespalania….
Proces nakładania butylu
– urządzenie……………….
– ilość butylu na 1 mb ramki – ……..
– szerokość nałożonego pasma – …….
– grubość warstwy butylu – ……..
– sposób nałożenia pasma butylu na ramkę dystansową……… (jednolitość, ciągłość materiału, przyleganie na całym obwodzie łącznie z narożami)
Proces nakładania szczeliwa zewnętrznego
– urządzenie – system (ręcznie, automatycznie)
– sposób łączenia ze szczeliwem wewnętrznym …...…
– obecność pęcherzy w szczeliwie ……….
– adhezja do szkła – metoda ……….częstotliwość ..……
Limity działania na których oparta jest produkcja szyb zespolonych
Limity działania – wartość parametru zdefiniowanego w opisie systemu który jeżeli zostanie przekroczony wówczas wymagane jest podjęcie działań naprawczych w produkcji.
Limit absolutny – wartość parametru zdefiniowanego w opisie wyrobu, który, jeżeli zostanie przekroczony, wówczas obliguje do podjęcia działań naprawczych w produkcji:
– usunięcie wyrobów z produkcji do naprawy lub zniszczenia.
Np. granica absolutna
– wtrącenia powietrza między wewnętrzne i zewnętrzne uszczelnienie, na metr bieżący uszczelnienia obrzeża lub na jedną izolacyjną szybę zespoloną, co może wystąpić w trakcie produkcji bez wpływu na ekonomicznie uzasadniony czas życia szyby.
Jeżeli w wykazie nie umieszczono granic absolutnych, to granice działania służą jako granice absolutne.
Protokoły badań laboratoriów badawczych
Próbki szyb zespolonych wyprodukowanych w Zakładzie Produkcyjnym…… zostały poddane badaniom na zgodność z:
– PN-EN 1279-2:2004 Szkło w budownictwie – Szyby zespolone izolacyjne – Część 2: Długotrwała metoda badania i wymagania dotyczące przenikania wilgoci
– PN-EN 1279-3:2004 Szkło w budownictwie – Szyby zespolone izolacyjne – Część 3: Długotrwała metoda badania i wymagania dotyczące szybkości ubytku gazu oraz tolerancje koncentracji gazu
– PN-EN 1279-4:2004 Szkło w budownictwie – Szyby zespolone izolacyjne – Część 4: Metody badania fizycznych właściwości uszczelnionych obrzeży.
Badania wykonało notyfikowane laboratorium badawcze, szyby uzyskały wyniki pozytywne.
Na deklarowaną wartość współczynnika przenikania ciepła U… posiadamy protokoły badań wykonanych przez notyfikowane laboratorium badawcze.
Atesty na szkła składowe np. na badanie wytrzymałości na zginanie, odporności na ostrzał z broni palnej, odporności na uderzenie oponami itp.
Oznaczenie wyrobu np.:
– Nazwa wyrobu
– Nazwa producenta
– Data produkcji.
– Budowa szyby
– Nr zlecenia.
– Wartość U.
mgr inż. Teresa Siekierska
mgr inż. Barbara Mazur
ISiC Oddział Zamiejscowy w Krakowie
więcej informacji: Świat Szkła 7-8/2006
