W chwili obecnej mija już półtora roku od momentu uruchomienia w Polsce środków finansowych w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Uzyskane w tym okresie doświadczenie przedsiębiorców wskazuje, że pozyskiwanie środków unijnych nie jest zadaniem łatwym. Dzieje się tak po części ze względu na skomplikowane procedury aplikowania, ale również z powodu wysokich wymagań co do jakości samych inwestycji.
Atrakcyjność dotacji jako metody współfinansowania projektów inwestycyjnych sprawia jednak, że pomimo wskazanych trudności zainteresowanie przedsiębiorców funduszami jest bardzo duże. W dalszej części artykułu przedstawione będą zatem aktualne możliwości pozyskania środków na inwestycje w przedsiębiorstwach. Dla projektów inwestycyjnych w firmach kluczowe znaczenie ma Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw - Działanie 2.3 SPO WKP ''Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw poprzez inwestycje''. W ramach Działania 2.3, przeznaczonego wyłącznie dla przedsiębiorstw z sektora MŚP, wspierane są inwestycje, które wprowadzają innowacje produktowe lub procesowe. Innowacyjność jest zatem wyznacznikiem tego działania, bardzo skrupulatnie przestrzeganym podczas oceny merytorycznej projektów.
Kosztami kwalifikowanymi dla Działania 2.3 są m.in.:
. nabycie nowych środków trwałych, w tym również na drodze leasingu,
. nabycie używanych środków trwałych,
. zakup wartości niematerialnych i prawnych związanych z transferem technologii.
Program uwzględnia również nabycie prawa własności i prawa użytkowania wieczystego nieruchomości zabudowanej, jak również niezabudowanej. Ta ostatnia jednak może być kosztem kwalifikowanym tylko do wysokości 10% całkowitych wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem. Nie należy jednak liczyć, że projekt z dominującym kosztem nieruchomości lub prac budowlanych ma duże szanse powodzenia.
Udzielane w ramach działania dotacje nie mogą przekroczyć maksymalnej wysokości 1250 tys. zł. Maksymalny poziom dofinansowania to 50% kosztów kwalifikowanych planowanej inwestycji.
Ze względu na swoją uniwersalność (rodzaje wydatków, nieliczne wyłączenia branżowe) jest to działanie najbardziej oblegane przez przedsiębiorców. Złożone do tej pory wnioski znacząco przekroczyły dostępne środki finansowe (około 1600 mln zł). Warto dla porównania z innymi programami wskazać, że tylko w 1 rundzie aplikacyjnej ilość złożonych wniosków to prawie 7 tys., z czego tylko około 700 zakwalifikowało się do uzyskania dotacji. Jeszcze gorzej relacja ta kształtuje się dla rundy II, gdzie pomimo zwiększonej ilości złożonych wniosków, przyznano dotacje jedynie około 500 firmom. Jak zatem widać duża ilość złożonych aplikacji nie przekłada się jednak na jakość projektów.
Ostatnia do tej pory runda (czwarta) składania wniosków zakończyła się 29 grudnia 2005 roku. Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Rozwoju Regionalnego przewidziana jest kolejna runda, przy czym na decyzję o ponownym naborze wniosków trzeba będzie poczekać do końca oceny rundy czwartej (przełom I i II kwartału).
Kolejny program związany z inwestycjami dla przedsiębiorców to Działanie 2.4. ''Wsparcie dla przedsięwzięć w zakresie dostosowywania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska''. Jest to działanie otwarte również dla przedsiębiorstw spoza sektora MŚP.
W ramach programu możliwe jest pozyskanie współfinansowania na zróżnicowany zakres inwestycji, które służyć mają:
. dostosowaniu przedsiębiorstwa do warunków uzyskania pozwolenia zintegrowanego,
. usprawnieniu gospodarki ściekami w przedsiębiorstwie,
. dostosowaniu do wymogów ochrony środowiska źródeł spalania paliw o mocy od 50 MW,
. usprawnieniu gospodarki odpadami w firmie.
Przyjęty dla działania poziom dofinansowania pojedynczego projektu to maksymalnie 50% (65% dla MŚP) kosztów kwalifikowanych inwestycji (zgodnie z mapą pomocy regionalnej), jednak nie więcej niż równowartość 5 mln euro.
W chwili obecnej rozpoczęła się czwarta tura naboru wniosków, która kończy się 6 marca 2006. Przewidziane jest również ogłoszenie jeszcze w tym roku tury piątej i szóstej, o ile pozostaną jeszcze środki finansowe.
Program, który bezpośrednio wspiera projekty inwestycyjne, to również Poddziałanie 2.2.1 SPO WKP ''Wsparcie dla przedsiębiorstw dokonujących nowych inwestycji''. Podobnie jak wskazane poprzednio programy pozwala ono współfinansować nabywanie szerokiej gamy środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
W przypadku tego działania, uprawnionym do starania się o dotację jest każdy podmiot, który posiada status przedsiębiorcy, zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej. O dotację mogą zatem starać się również firmy duże i to bez względu na powiązania kapitałowe. Program zakłada jednak, że 3/4 środków w ramach każdej rundy aplikacyjnej przeznaczone będzie na współfinansowanie projektów składanych przez podmioty z sektora MŚP.
Co ciekawe, w przypadku Poddziałania 2.2.1 dotacja składa się z dwóch, obliczanych oddzielnie, części: inwestycyjnej oraz związanej z nowo utworzonymi miejscami pracy. W przypadku części inwestycyjnej nie obowiązują limity kwotowe. Dotacja inwestycyjna nie może jednak przekroczyć maksymalnie 25% kosztów kwalifikowanych inwestycji (32,5% dla firm z sektora MŚP). Część związana z utworzeniem nowych miejsc pracy obejmuje refundację dwuletnich kosztów zatrudnienia na nowo utworzonych stanowiskach pracy, jednak nie więcej niż równowartość 4 tys. euro za jedno miejsce pracy.
Ocena merytoryczna wniosków w przypadku tego Poddziałania nakłada na wnioskodawców bardzo surowe wymagania, jeśli myślą oni realnie o pozyskaniu dotacji. Dotyczy to między innymi wartości samej inwestycji, ilości nowo utworzonych miejsc pracy, jak również bardzo trudnego kryterium okresu stosowania technologii wykorzystywanej w projekcie (najlepiej, jeśli jest to okres krótszy niż 1 rok i to w skali świata!). Najbliższy termin składania wniosków to czerwiec 2006 roku.
Kończąc, warto wskazać również alternatywne rozwiązanie dla projektów inwestycyjnych o nieco mniejszej skali, dla których maksymalna wysokość dotacji nie przekracza 50 tys. euro i które są realizowane przez niewielkie podmioty o krótkim stażu.
Działanie 3.4 Mikroprzedsiębiorstwa ZPORR to program dystrybuowany niezależnie we wszystkich województwach.
Podobnie do innych działań finansowanych przez fundusze strukturalne, działanie to dopuszcza inwestycje w szeroki zakres środków trwałych, łącznie z nieruchomościami.
Ograniczenie stawiane jest jedynie kategorii beneficjentów – muszą to być przedsiębiorcy działający nie dłużej niż 3 lata w chwili składania wniosku oraz posiadający status mikroprzedsiębiorstwa (maks. 9 zatrudnionych).
Program cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem ze strony przedsiębiorców, ponieważ nie stwarza tak wyśrubowanych wymagań co do inwestycji oraz samego wnioskodawcy, jak ma to miejsce w przypadku wcześniej opisywanych programów.
W części województw rozpoczął się już nabór wniosków w ramach alokacji przeznaczonej na 2006 rok.
Jak zatem widać z przytoczonej powyżej krótkiej prezentacji zainteresowanie pozyskiwaniem dotacji jest ogromne, bez względu na rodzaj programu. Nie ma się oczywiście czemu dziwić. Pozyskanie nowego źródła środków finansowych na inwestycje interesuje każdego przedsiębiorcę. Zwłaszcza jeżeli ma ono charakter bezzwrotnie udzielanej pomocy.
Szkoda tylko, że łatwe do przewidzenia zainteresowanie programami wspierającymi inwestycje nie skłoniło rządzących do przeniesienia większej ilości środków dostępnych Polsce na tę formę pomocy przedsiębiorcom, zamiast hojnego wspierania tzw. projektów miękkich.
Cezary Orlikowski
Eurolider
www.eurolider.pl
więcej informacji: Świat Szkła 3/2006
