O powodzeniu koncepcji wykorzystywania energii słonecznej w budynku decyduje w dużej mierze ukształtowanie jego przegród zewnętrznych. Główny ciężar spoczywa na ścianach poddawanych bezpośredniej insolacji, tzw. ścianach aktywnych słonecznie. To zaś wiąże się z wprowadzaniem rozwiązań technologicznych, konstrukcyjnych i architektonicznych, obcych pozostałym ścianom. Znaczny udział ma tu wciąż dynamicznie rozwijająca się technologia szklenia, połączona z zaawansowanymi rozwiązaniami techniki słonecznej (systemy zacieniające, moduły PV itp.). Coraz częściej mówimy w tym przypadku o fasadach słonecznych, przypisując tym samym pozostałym elewacjom rolę drugorzędną. Wydaje się, że architektura słoneczna przywraca zjawisko fasadowości, z którą zerwał XX wieczny modernizm. Paradoksalnie, działania te są spójne z ideą modernistycznego funkcjonalizmu.
Różne są definicje fasady. Ogólnie przyjmuje się, że jest to główna elewacja budynku, wyróżniająca się np. bogatszą kompozycją dekoracyjną i architektoniczną.
Przyjmując taką definicję, należy wskazać na szereg budynków słonecznych, które niewątpliwie cechują się fasadą słoneczną.
Stanowi ją elewacja, w której zakłada się największe zyski z nasłonecznienia, najczęściej południowa lub zachodnia. Tu znajdują zastosowanie nowoczesne rozwiązania technologiczne, np. szklenie przeciwsłoneczne, szklenie termoizolacyjne, technologia fotowoltaiczna (PV), różnorodne systemy elementów przeciwsłonecznych.
Nagromadzenie tych elementów powoduje dominację ściany aktywnej słonecznie, nie tylko w aspekcie konstrukcyjno-technologicznym, ale także formalnym i estetycznym.
W istocie pozostałe elewacje, zwłaszcza te zacienione – północne – stanowią najczęściej rozwiązanie skromniejsze, a nieraz na tle fasady, nudne i banalne.
Zagadnienie jest tym ciekawsze, że zróżnicowanie w kształtowaniu elewacji budynków słonecznych wyrasta przede wszystkim z przesłanek funkcjonalno-energetycznych.
Nie zaprzecza więc idei modernizmu, która zasadzając swe podwaliny na priorytetowej roli funkcji budynku, zdyskredytowała rolę fasady. Modernistyczne założenia rozumowego podejścia do projektowania, zgodnie z którymi formy obiektów miały być rezultatem ich funkcji i konstrukcji, odnajdujemy w kształtowaniu architektury słonecznej, co zresztą jest jej często zarzucane.
Z drugiej strony rodzi się pytanie czy fasadowość architektury słonecznej jest jedynie wynikiem uwzględniania aspektów funkcjonalnych związanych z optymalizacją wykorzystania energii słonecznej?
Czy w kształtowaniu fasad słonecznych uwzględnia się (lub pomija) zagadnienia kształtowania architektury budynku dotyczące estetyki, elementów urbanistyki, spójności funkcji i formy, przeznaczenia funkcjonalnego pomieszczeń?
Czy być może jednak fasada słoneczna łączy w sobie założenia modernizmu z przeciwstawnymi mu założeniami postmodernizmu, w którym funkcjonalizm zostaje odrzucony, dekoracyjność i symbol wracają do łask, a fasada nadaje budynkowi ukryte znaczenia.
Istotne staje się więc zbadanie i porównanie kształtowania elewacji budynków słonecznych pod szerszym kątem, tj. zarówno rozwiązań konstrukcyjno-technologicznych i energetycznych budynku, jak i przeznaczenia funkcjonalnego pomieszczeń, relacji budynku z otoczeniem i estetyki.
Poniżej posłużono się w tym celu przykładami czterech budynków, które cechują się fasadami słonecznymi. Budynki odzwierciedlają zróżnicowane podejście i założenia w kształtowaniu fasad oraz ukazują pewne problemy z tym związane.
Budynek Instytutu badawczego „Fraunhofer ISE” we Freiburgu (Niemcy)
Budynek instytutu mieści laboratoria badawcze z warsztatami oraz pomieszczenia biurowe i ogólnego użytku. Usytuowany jest na niekorzystnie ukształtowanej, wąskiej działce, rozciągniętej na osi północ-południe.
Główny nacisk w projekcie położono na stworzenie wysokiej jakości warunków pracy i architektury budynku, przy zachowaniu niskiego zapotrzebowania na energię użytkową. Przyjęto strategię maksymalnego zorientowania budynku w kierunku południowym, w celu stworzenia optymalnych warunków dla wykorzystania energii słonecznej.
Budynek tworzy zabudowę grzebieniową, co jest wynikiem kompromisu pomiędzy przyjętą strategią, a warunkami wynikającymi z kształtu i orientacji działki. Trzy oddzielne, równoległe do siebie skrzydła zostały połączone centralnym korytarzem – „kośćcem komunikacyjnym” – biegnącym wzdłuż osi północ-południe. Skrzydła te rozciągnięto maksymalnie do wschodniej granicy działki, w celu uzyskania jak największej powierzchni elewacji południowych.
Choć trudno mówić tu o wyraźnie wykształconej fasadzie słonecznej, to przyglądając się blokom biurowo-laboratoryjnym należy wskazać na zdecydowaną dominację elewacji południowych stosunku do pozostałych elewacji tych bloków.
Elewacja południowa każdego z bloków cechuje się czterema podziałami poziomymi, przypadającymi na każdą kondygnację.
Dolną cześć stanowi pełna ściana obłożona stalowymi panelami, pokrytymi warstwą chromu i białej farby. W tej strefie, z wyjątkiem części parterowej, zastosowano moduły fotowoltaiczne (PV) z krzemu polikrystalicznego o granatowej barwie. Moduły PV ułożone są w dwóch płaszczyznach. Wyższy rząd przylega do pionowej ściany, niższy jest mobilny. Zespół mobilnych modułów PV zamocowano na zewnętrznych pionowych słupkach stelaża konstrukcyjnego.
Pionowo zamontowane moduły PV spełniają swą rolę głównie zimą, przy nisko padających promieniach słonecznych. Mogą generować relatywnie większą ilość prądu elektrycznego, jako że ich płaszczyzna tworzy wówczas z promieniami słonecznymi kąt zbliżony do prostego, co zmniejsza straty wynikłe z odbicia promieni słonecznych.
Z tego samego powodu, moduły mobilne nachylane są pod odpowiednim kątem w zależności od pory dnia i roku, np. w lecie ustawia się je pod kątem ok. 30o do podłoża.
Nad strefą z modułami zlokalizowano okna. Trójdzielny pas okien tworzy trzy kolejne podziały elewacji. Najniższy pas służy głównie kontaktowi wzrokowemu z otoczeniem oraz słonecznym zyskom cieplnym zimą i w okresach przejściowych. W lecie wnętrze chronione jest przed nadmiarem promieni słonecznych za pomocą zewnętrznych, regulowanych żaluzji. Kolejną strefę tworzy pełny pas dzielący okno, wykończony podobnie jak ściany, ocynkowanym panelem stalowym, pomalowanym na biało.
Wreszcie najwyższy uchylny panel okienny służy wprowadzaniu rozproszonego światła, co sprzyja równomiernemu oświetleniu powierzchni biurowej. Został on wyposażony w zewnętrzne żaluzje, które odbijają światło do środka. Światło zostaje rozprowadzone w głąb dzięki jasnej barwie powierzchni sufitów. W stosunku do okien tradycyjnych, takie rozwiązanie zdecydowanie poprawiło warunki oświetleniowe i termiczne w przyległych pomieszczeniach, przeznaczonych na biura.
W pozycji otwartej, najwyższa część okna służy też napływowi chłodnego powietrza.
Masywne, odsłonięte stropy pochłaniają chłód, który przedostaje się do wnętrza, zwłaszcza w czasie nocnego wietrzenia, stanowiąc element pasywnego chłodzenia w ciągu dnia. Duża ilość tzw. masy termicznej jest konieczna dla zachowania komfortowych warunków mikroklimatycznych.
Okna podwójnie szklone ze stolarką drewniano-aluminiową mają współczynnik U=1,4 W/m2K. Jednakże nie tylko z powodu znacznie gorszej izolacyjności termicznej w stosunku do ścian zewnętrznych (ściana południowa: U=0,23 W/m2K), ale przede wszystkim faktu, że, jak każda przegroda szklana, nie mają zdolności akumulowania ciepła, nie zapewniają skutecznej ochrony przed przegrzewaniem. Ciepło nagromadzone na ich powierzchni zostaje szybko wyemitowane do wnętrza, stanowiąc w gorące letnie dni poważną niedogodność.
Analogicznie jest zimą, kiedy może dojść do wychłodzenia pomieszczeń. Wspomniane stropy zmniejszają amplitudę temperatury, pełniąc wówczas rolę elementów pasywnego ogrzewania. Dzieje się tak dzięki wypromieniowaniu do otoczenia wcześniej zmagazynowanego ciepła.
Elewacja północna jest znacznie bardziej tradycyjna. Tworzy ją ciągły pas okien przebiegający na każdej kondygnacji. Podobne, drewniano-aluminiowe okna nie są jednak trójdzielne. Posiadają górną belką poprzeczną i regularne podziały pionowe. Ściana cechuje się nieco lepszym współczynnikiem U=0,2 W/m2K. Została tradycyjnie docieplona i wykończona białym tynkiem.
Powyższe zróżnicowanie w podejściu do kształtowania elewacji ma, poza względami energetycznymi, przede wszystkim uzasadnienie funkcjonalne. Elewacja południowa wraz pomieszczeniami została zaprojektowana, by nie tylko zmniejszyć zużycie energii w budynku, ale także wytworzyć komfortowy mikroklimat naturalny wnętrza oraz maksymalnie wykorzystywać naturalne oświetlenie. Lokalizacja strefy pracy biurowej od strony południowej jest dla tej działalności uważana za najkorzystniejszą.
Równie uzasadnione jest umieszczenie laboratoriów w strefie północnej. Laboratoria korzystają z klimatyzacji, nie mogą być narażone na bezpośrednią penetrację promieni słonecznych. Niższy współczynnik U elewacji północnej wskazuje na wzmocnienie ochrony przed przemarzaniem wnętrz od tej zacienionej strony.
W aspekcie estetycznym, elewacja południowa jest interesująca ze względu na bogactwo podziałów poziomych i pionowych, ich interesującą kompozycję oraz zróżnicowanie kolorystyczne ściany. Modernistyczna elewacja północna jest powściągliwa i może wydać się nieciekawa.
Ponieważ budynek podlega silniejszej percepcji wzrokowej od południa niż od północy, większa wartość estetyczna elewacji południowej jest tu w pełni uzasadniona.
Budynek biurowy „MDK” w Lahr (Niemcy)
Budynek został zaprojektowany na planie prostokąta rozciągniętego na osi wschód–zachód, dzięki czemu uzyskano relatywnie duże powierzchnie elewacji północnej i południowej.
Elewacja południowa zawiera wejście główne do budynku i stanowi niewątpliwie jego fasadę. Została całkowicie przeszklona.
Elementy konstrukcyjne przeszklenia odzwierciedlają podziały kondygnacyjne. Dodatkowo na każdej kondygnacji wprowadzono poziomy rygiel na wysokości ok. 3/4 okna. Elementy konstrukcyjne szklenia dzielą też wertykalnie przeszkloną ścianę na każdej kondygnacji. Co pewien moduł wprowadzono otwierane okno balkonowe. Zastosowano dość tradycyjne szklenie z powłoką niskoemisyjną o współczynniku U=1,3 W/m2K.
Tak znaczna powierzchnia przeszklenia wymagała od strony nasłonecznionej zabezpieczenia przed słońcem, zwłaszcza, że nie wprowadzono tu, jak w budynku „Fraunhofer ISE”, masywnych przegród wewnętrznych, mogących akumulować ciepło. Strategia polega na zabezpieczeniu przeszklonej ściany w okresie letnim przed bezpośrednim dopływem promieni słonecznych na ich powierzchnię.
Rolę zabezpieczenia pełni rozbudowany system lameli zacieniających. Zostały one wysunięte przed lico ściany o kilkadziesiąt centymetrów. Tworzą w górnej części szklenia każdej kondygnacji aż 5 rzędów i tyleż samo w dolnej partii. Dodatkowe wspomaganie zapewniają poziome kładki, stanowiące rodzaj balkonów i pomostów technicznych.
Zespół lameli dolnych spełnia jednocześnie zadanie barierki. Lamele wykonano ze szkła półprzezroczystego zadymionego. Zostały utwierdzone na stałe na stalowym stelażu konstrukcyjnym. Lamele chronią przed przegrzewaniem pomieszczenia biurowe, które zajmują, podobnie jak w budynku „Fraunhofer ISE” południową strefę budynku.
Biura wykorzystują zimowe słońce do pasywnego ogrzewania i czerpią korzyści ze światła dziennego. W okresie od maja do sierpnia, system lameli tworzy całkowitą barierę dostępu bezpośrednich promieni słonecznych do wnętrza. Budynek nie posiada klimatyzacji mechanicznej.
Uniknięciu przegrzewania się wnętrza sprzyjają tu otwierane drzwi balkonowe.
W aspekcie estetycznym, fasada cechuje się niezwykle ekspresyjną „grą” rytmów tworzonych przez podziały szklanej ściany i system zacieniający. Ich nagromadzenie kreuje iluzyjny obraz zamazujący realną granicę między wnętrzem a otoczeniem. Fasada zyskuje cechy trójwymiarowe. Dzięki odjęciu lameli w pasie głównego wejścia, jest ono znakomicie wyeksponowane. Zaprojektowano efektowne przedpole z bujną zielenią i zbiornikiem wody. Sprzyja to schładzaniu i zachowaniu wysokiej jakości powietrza napływającego od budynku.
Północną elewację tworzy również całkowicie przeszklona ściana, lecz z racji jej usytuowania względem stron świata, bez systemu zacieniającego. Kompozycja paneli szklanych i nieprzeźroczystych blend, jak też otwieranych lufcików wprowadza pewne ożywienie. Całość tworzy w rezultacie dość interesująca kompozycję, lecz ustępującą walorami estetycznymi fasadzie południowej.
W strefie północnej zaprojektowano ogród zimowy, który funkcjonuje jako bufor ciepła zimą (dodatkowa izolacja dla południowych biur), a także zbiornik chłodnego powietrza latem.
Służą temu otwierane lufciki. Poza tym dopływa tu powietrze z podziemnego wymiennika ciepła, ulokowanego w części południowej działki. Wartość temperatury napływającego powietrza ulega zmniejszeniu w lecie i wzrostowi zimą o ok. 2–6 K w stosunku do wartości temperatury otoczenia.
Rozwiązanie elewacji północnej można uznać za spójne z funkcją wewnętrzną, choć należy przypuszczać, że kontrowersyjna decyzja o wprowadzeniu szklanej ściany od strony północnej wymusiła takie, a nie inne rozwiązanie wnętrza. Wydaje się, że decyzja o wprowadzeniu szklanej ściany ma podłoże natury estetycznej, wynikającej z uwarunkowań urbanistyczno-lokalizacyjnych.
Elewacja północna bowiem, nie południowa fasada, stanowi front budynku, przylegając do jednej z głównych ulic dojazdowych prowadzących do centrum miasta.
Budynek podlega więc najsilniejszej percepcji wzrokowej od strony północnej. Z tego względu, w sensie estetycznym, elewacja północna wymagała szczególnie uważnego potraktowania.
Niemniej elewacja ta nie posiada wejścia głównego. Mimo widocznych wysiłków jest mniej dekoracyjna. W rezultacie budynek robi wrażenie obróconego tyłem do ulicy. Fasadę południową można oglądać jedynie z parkingu budynku. Nie ma okazji obserwowania jej z większej odległości. W tym aspekcie rola najciekawszej elewacji, czyli fasady południowej zostaje umniejszona, a tym samym umniejsza walory całego budynku.
Budynek laboratoryjno-biurowy „Rheinelbe Science Park” w Gelsenkirchen (Niemcy)
Obiekt stanowi prototyp służący badaniu możliwości wykorzystywania energii słonecznej w budynkach wielkoskalarnych. Cechą charakterystyczną budynku jest przeszklona arkada o długości 300 m. Szklana „tafla” zamykająca od zewnątrz arkadę stanowi fasadę słoneczną obiektu. Do części z arkadą przylegają prostopadle bloki biurowo-laboratoryjne. Całość tworzy zabudowę grzebieniową (zob. też „Świat Szkła” 12/04).
300-metrowa szklana ściana wymaga zaawansowanych technologicznie rozwiązań. Zastosowano dwuwarstwowe szklenie o wyjątkowo wysokim współczynniku przenikania energii słonecznej g=0,7%. W ten sposób olbrzymia powierzchnia szklenia wraz masywną strukturą wnętrza tworzy efektywny kolektor ciepła w okresie grzewczym. Latem, dla zapobiegnięcia przegrzewaniu się wnętrza, wykorzystuje się zewnętrzne rolety tekstylne oraz otwierane panele (7x4,5 m), które wprowadzają schłodzone tuż przy powierzchni przylegającego zbiornika wodnego, powietrze.
Pozostałe elewacje są skromne i niewyróżniające się. Mieszczą się tam biura i laboratoria. W oknach południowych ograniczono się do wewnętrznych, tradycyjnych żaluzji.
Jedynie umieszczenie na dachu zespołu modułów PV przypomina o zaawansowaniu technologicznym rozwiązań.
Całość w sensie kompozycji przestrzennej i estetyki elewacji została podporządkowana części z fasadą słoneczną. Część ta stanowi główny trzon budynku. Pochylenie fasady pod kątem 58o do podłoża potęguje ekspresję architektoniczną obiektu.
Podobnie jak w budynku „MDK” istnieje tu pewna sprzeczność pomiędzy hierarchią elewacji a kontekstem miejsca. Niemniej problem ten był w tym przypadku łatwiejszy do rozwiązania. Wejście główne znajduje się po przeciwległej stronie arkady – od strony dojazdowej. Jest to jednak niewielka uliczka dojazdowa – wąska i gęsto zabudowana.
Wyeksponowanie budynku od tej strony nie jest możliwe. Z kolei fasada słoneczna, mimo iż nie posiada wejścia głównego, zamyka przestrzeń, którą włączono w tkankę urbanistyczną miasta, jako ogólnodostępny pasaż. Na końcach 300-metrowego pasażu znajdują się wejścia i wyjścia. Fasadę poprzedza rozległe przedpole parkowe ze wspomnianym zbiornikiem wodnym i system ścieżek. Fakt ten powoduje, że przeszklona arkada de facto stanowi front budynku i może być, w przeciwieństwie do elewacji wejściowej/dojazdowej, „ogarnięta” przez widza obserwującego budynek z dużej odległości.
Budynek „Shibuya Passage Garden” w Tokio
Budynek „Shibuya Passage Garden” jest jednym z nielicznych budynków japońskich, w którym na całej powierzchni elewacji zastosowano instalację fotowoltaiczną. Moduły PV zajmują, dość nietypowo, zachodnią (a nie południową) ścianę, kształtując fasadę słoneczną budynku. W obrębie fasady zastosowano dwa spośród czterech rodzajów modułów PV wykorzystanych w budynku.
Dominują ruchome moduły PV w formie wertykalnych żaluzji. Są to panele ze szkła laminowanego z wewnętrzną warstwą ogniw fotowoltaicznych, które odsunięto względem siebie na pewną odległość tak, że moduły mają zdolność rozpraszania światła słonecznego. Zostały wsparte na elementach konstrukcyjnych za pomocą mocowania punktowego (tzw. System DPG). Gęsto rozmieszczone obok siebie na każdej kondygnacji tworzą rodzaj „ruchomej powłoki” obiektu. Wewnętrzną warstwę stanowią panele szklane zajmujące ok. 3/4 wysokości kondygnacji i sięgające stropu.
Drugi rodzaj reprezentują ścienne moduły PV w roli elementów okładzinowych, zlokalizowane w górnej partii fasady.
Moduły PV stanowią cenną dekorację zachodniej ściany, głównie ze względu na walory plastyczno-malarskie i kompozycyjne.
Budynek położony jest w dość intensywnej zabudowie, która jednak nie powoduje zacienienia elewacji południowej – najkorzystniejszej dla zastosowania ściennych modułów PV. Wydaje się, że decyzja o zastosowaniu modułów PV po stronie zachodniej wiąże się z chęcią maksymalnego wyeksponowania tych elementów wobec obserwujących budynek z zewnątrz i tym samym zwiększenia roli tych elementów jako tworzywa estetycznego. Budynek, od strony fasadowej, poprzedza rozbudowana sieć torów kolejowych, a za nią znajduje się dalsza część miasta. Powierzchnia zajęta przez tory tworzy rozległe przedpole dla budynku, pozbawione elementów mogących go przesłaniać. Fasada postrzegana jest w całej okazałości. Jest też widoczna z okien pociągu.
Budynek, jako obiekt promocji inwestycji, wymaga nowoczesnego wizerunku, któremu służy wyeksponowanie modułów PV – elementów o zaawansowanej technologii.
Trzeba dodać, że w aspekcie użytkowym elementy te są korzystne dla zapewnienia komfortowych warunków mikroklimatycznych i oświetleniowych przestrzeni biurowej, rozpraszając wpadające zachodnie światło. Niemniej lokalizacja biur po stronie zachodniej budzi wątpliwości.
Podsumowanie
Przytoczone przykłady budynków potwierdzają, że fasadowość architektury słonecznej wynika głównie z przesłanek związanych z optymalizacją wykorzystania energii słonecznej, zarówno w sposób naturalny (pasywny) jak i aktywny, z zastosowaniem urządzeń technologii słonecznej. Główną rolę odgrywają tu przegrody szklane, elementy refleksyjno-zacieniające i instalacje słoneczne.
Poza względami energetycznymi, wykształcenie fasad słonecznych wiąże się z potrzebami komfortowego kształtowania warunków mikroklimatycznych i oświetleniowych dla pomieszczeń, które kryją się za fasadą.
Widoczny jest silny związek tych fasad z potrzebami dotyczącym warunków środowiskowych w zależności od przeznaczenia pomieszczeń. Można więc mówić o spójności rozwiązań formalnych fasady z funkcją obiektu. To z kolei powoduje, ze rysunek fasady odzwierciedla organizację wnętrza budynku (podziały kondygnacji, zróżnicowanie funkcji itp.). Fasada słoneczna staje się w tym sensie bardziej elewacją modernistyczną, niż dekoracyjną ścianę stanowiącą „maskę” obiektu.
Z drugiej strony, co widać na przykładzie budynku „Shibuya P.G.”, fasada słoneczna może stać się cennym elementem wyrazu artystycznego, gdzie aspekty estetyki konkurują lub wręcz przewyższają względy funkcjonalne. W tym sensie, dochodzi do głosu postmodernistyczna idea dekoracyjności fasady.
Fasady słoneczne są przyczynkiem poszukiwania coraz bardziej zaawansowanych rozwiązań konstrukcyjnych i technologicznych.
Motorem tego rozwoju jest dążenie do maksymalnej efektywności energetycznej oraz potrzeby wynikające z użytkowania biektu, jak kontakt wzrokowy z otoczeniem, odpowiednie oświetlenia, warunki termiczne itp. Te zagadnienia są głównym przyczynkiem tak odmiennego rozwiązania południowych ścian aktywnych słonecznie i zacienionych ścian północnych w budynku Instytutu „Fraunhofera”.
Dominacja estetyczna fasad słonecznych przy jednoczesnej zależności od kierunków stron świata, może prowadzić do problemów natury estetyczno-urbanistycznej.
Jest korzystna przy założeniu, ze jej lokalizacja jest spójna z kontekstem otoczenia, tj. gdy możliwa jest jej dominacja także w kontekście urbanistycznym. Dzieje się tak wówczas, gdy w sensie urbanistycznym stanowi płaszczyznę formalnie najważniejszą, np. podlegająca najsilniejszej percepcji wzrokowej lub elewację frontową. Gdy sytuacja jest odmienna, jak ma to miejsce w budynku „MDK”, może dochodzić do pewnej niespójności. Elewacja będąca fasadą w sensie urbanistycznym nie jest nią w sensie estetycznym. Wydaje się, że rozwiązanie tego problemu należy szukać już na etapie doboru działki.
Dr inż. arch. Janusz Marchwiński
Fot. 1a. Budynek Instytutu badawczego „Fraunhofer ISE” we Freiburgu (Niemcy). Fragment elewacji południowej – ściana aktywna słonecznie
Fot. 1a. Budynek Instytutu badawczego „Fraunhofer ISE” we Freiburgu (Niemcy). Elewacja północna
Fot. 1c. Budynek Instytutu badawczego „Fraunhofer ISE” we Freiburgu (Niemcy). Przekrój przez jednostkę biurową ze ścianą zewnętrzną
Fot. 2a. Budynek biurowy „MDK” w Lahr (Niemcy). Fasada słoneczna – widok od strony pd.-wsch.
Fot. 2b. Budynek biurowy „MDK” w Lahr (Niemcy). Północna elewacja frontowa – widok od strony pn.-zach.
Fot. 3a. Budynek laboratoryjno-biurowy „Rheinelbe Science Park” w Gelsenkirchen (Niemcy). 300-metrowa szklana arkada tworząca fasadę budynku
Fot. 3b. Budynek laboratoryjno-biurowy „Rheinelbe Science Park” w Gelsenkirchen (Niemcy). Wejście/wyjście przeszklonej arkady i elewacja jednego z bloków laboratoryjno-biurowych
Fot. 3c. Budynek laboratoryjno-biurowy „Rheinelbe Science Park” w Gelsenkirchen (Niemcy). Elewacje południowe i wschodnie bloków laboratoryjno-biurowych
Fot. 4. Budynek biurowy „Shibuya Passage Garden” w Tokio. Fasada słoneczna z wykorzystaniem technologii PV
patrz też:
- Szkło termotropowe i fotochromatyczne w budownictwie , Janusz Marchwiński, Świat Szkła 12/2007 ,
- Szklenie gazochromatyczne w architekturze , Janusz Marchwiński, Świat Szkła 6/2007
- Arkada słoneczna budynku „Solar Fabrik” we Freiburgu , Janusz Marchwiński, Świat Szkła 5/2007
- Interaktywne, adaptacyjne, multimedialne – elewacje przyszłości , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 4/2007
- Szklenie elektrochromatyczne w budownictwie , Janusz Marchwiński, Świat Szkła 3/2007
- i-modul Fassade – przełom w regulacji mikroklimatu budynku , Marcin Brzeziński, Świat Szkła 2/2007
- Możliwości technologiczne szkła a poszukiwanie rozwiązań proekologicznych , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 2/2007
- Wielowarstwowe elewacje przeszklone a koncepcja przegrody interaktywnej , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 1/2007
- Budynki wielkoskalarne jako struktury szklarniowe Część 2, Janusz Marchwiński, Świat Szkła 1/2007
- Fasady. Rozwój i nowoczesność , Tadeusz Tarczoń, Świat Szkła 1/2007
- Kierunki rozwoju w projektowaniu elewacji przeszklonych , Katarzyna Zielonko-Jung, Świat Szkła 12/2006
- Budynki wielkoskalarne jako struktury szklarniowe cz. 1 , Janusz Marchwiński, Świat Szkła 12/2006
- Problem kształtowania okien słonecznych cz. 2 , Janusz Marchwiński, Świat Szkła 11/2006
- Problem kształtowania okien słonecznych cz. 1 , Janusz Marchwiński, Świat Szkła 10/2006
- Budynek Centrum Olimpijskiego w Warszawie , Janusz Marchwiński, Świat Szkła 9/2006
- Technologia fotowoltaiczna na dachach budynków - spojrzenie architektoniczne , Janusz Marchwiński, Świat Szkła 6/2006
- Kompleks biurowy RONDO-1 , Janusz Marchwiński, Świat Szkła 5/2006
- Energetyczna rola szklenia w zewnętrznych przegrodach budowlanych, Janusz Marchwiński, Świat Szkła 12/2005
- Fasadowość architektury słonecznej - na przykładach budynków biurowych , Janusz Marchwiński, Świat Szkła 11/2005
- Wielofunkcyjne ściany aktywne słonecznie w architekturze. Część 2 , Janusz Marchwiński, Świat Szkła 10/2005
- Wielofunkcyjne ściany aktywne słonecznie w architekturze. Część 1 , Janusz Marchwiński, Świat Szkła 9/2005
- Przestrzeń wewnętrzna atriów przeszklonych , Janusz Marchwiński, Świat Szkła 8-8/2005
- Funkcja estetyczna struktur szklarniowych w architekturze. Część 2 , Janusz Marchwiński, Świat Szkła 6/2005
- Funkcja estetyczna struktur szklarniowych w architekturze. Część 1 , Janusz Marchwiński, Świat Szkła 4/2005
- Aspekt użytkowy przestrzeni szklarniowych w budynkach biurowych i przemysłowych Część 2, Janusz Marchwiński, Świat Szkła 3/2005
- Aspekt użytkowy przestrzeni szklarniowych w budynkach biurowych i przemysłowych Część 1, Janusz Marchwiński, Świat Szkła 2/2005
więcej informacji: Świat Szkła 11/2005
