Zamykacze drzwiowe to ręcznie uruchamiane mechanizmy zamykające drzwi, w których energia zamykania jest wytwarzana przez użytkownika podczas otwierania i które, gdy są zwolnione, powodują samoczynny powrót skrzydła drzwi do położenia zamknięcia w sposób kontrolowany.

 

Ochrona przeciwpożarowa
Rozprzestrzeniający się wewnątrz budynku dym i ogień są olbrzymim zagrożeniem zarówno dla ludzkiego życia, jak dobytku. System odcięć ogniowych pozwala odseparować od siebie strefy pożaru, ograniczając tym samym jego skutki i straty, jakie może spowodować.

 

Duża ilość drzwi w budynku jest często niewygodna, szczególnie w przypadku obiektów użyteczności publicznej czy biurowców – wszędzie tam, gdzie na korytarzach panuje duży ruch. Drzwi te trzeba po kolei otwierać, a często również dodatkowym utrudnieniem w ruchu jest samozamykacz wymagający jeszcze większego wysiłku przy otwieraniu drzwi.

 

Jednak w przypadku sytuacji zagrożenia pożarem automatyczne zamkniecie drzwi może okazać się zbawienne, ponieważ pozwala zatrzymać dym w zamkniętych strefach. Dzięki temu inne obszary budynku nie są narażone na działanie toksycznych gazów, powstałych podczas spalania różnego rodzaju materiałów.

 

samozamykacz

 

samozamykacz

Na system odcięć ogniowych, barierę utrudniającą rozprzestrzenianie się ognia oraz dymu do niezagrożonych obszarów obiektu, składa się zestaw elektromagnesów przytrzymujących drzwi (jako oddzielne urządzenia lub wbudowane w samozamykaczach oraz sterujące nimi centrale zasilająco-sterujące, które są mózgiem całego układu.

 

 

Dostępne są dwa rozwiązania zapewniające codzienny komfort korzystania z budynku i jednocześnie bezpieczeństwo i skuteczną ochronę przeciwpożarową.

 

1. Pierwszym z nich to elektryczne przytrzymywanie otwarcia – funkcja, która pozwala drzwiom wyposażonym w zamykacz pozostawać w położeniu otwartym pod zaprogramowanym lub wybranym kątem, dopóki nie zostaną zwolnione elektrycznie.

 

W normie PN-EN 1155:1999 Okucia budowlane. Przytrzymywacze elektryczne otwarcia drzwi rozwieranych i wahadłowych. Wymagania i metody badań określono wymagania dotyczące przytrzymywaczy otwarcia, będących oddzielnymi urządzeniami, a także mechanizmów przytrzymujących otwarcie, wbudowanych w zamykacz drzwiowy.

 

Elektryczne przytrzymywacze otwarcia drzwi rozwieranych i wahadłowych, produkowane zgodnie z powyższą normą, pracujące w systemie odcięć ogniowych, zwanym również systemem blokad drzwi przeciwpożarowych, mogą utrzymywać drzwi przez długi czas w pozycji unieruchomionej, co zwalnia użytkowników z konieczności codziennego, częstego otwierania dużej ilości drzwi, utrudniającej swobodny ruch osobowy bądź towarowy czyli podczas codziennego użytkowania budynku, drzwi wewnętrzne są blokowane w pozycji otwartej tak, by nie utrudniały one poruszania się po budynku oraz nie tamowały ruchu.

 

Jednocześnie, w razie pożaru, w przypadku uruchomienia ręcznego lub automatycznego wykrycia zagrożenia przez czujniki przeciwpożarowe, następuje zwolnienie blokad, a wyposażone w samozamykacze drzwi ulegają automatycznemu zamknięciu. Dzięki temu stają się barierą utrudniającą rozprzestrzenianie się ognia oraz dymu do niezagrożonych obszarów obiektu.

 

centralka dymowa

Centrala, po otrzymaniu informacji o zagrożeniu pożarowym, zwalnia chwytak elektromagnetyczny przytrzymujący konkretne drzwi powodując ich zamknięcie

 

2. Drugim rozwiązaniem są zamykacze z funkcją biegu jałowego, zapewniające odsprzężenie połączenia siłowego istniejącego pomiędzy drzwiami a mechanizmem zamykacza, co powoduje, że drzwi można swobodnie poruszać w kierunku otwierania i zamykania. Pozwala się drzwiom na swobodny ruch rozwierny czy wahadłowy (jak w „normalnych” drzwiach bez samozamykacza).

 

W drugim przypadku również alarm przeciwpożarowy lub przerwa zasilania elektrycznego spowoduje przymusowe zamknięcie kontrolowanych drzwi.

 

Drugie rozwiązanie znane jest również pod nazwą zamykacze z funkcją swobodnego ramienia (freeswing, Freilauftürschließer), umożliwiającą swobodne otwieranie albo zamykanie drzwi przy zastosowaniu niewielkiej siły, co jest szczególnie korzystne w domach opieki społecznej albo w szpitalach.

 

Również w tym przypadku różne funkcje spełniają oddzielne urządzenia lub proponowane są urządzenia zintegrowane: samozamykacz wyposażony w centralkę dymową i czujki dymowe przeznaczony jest do montażu na jednoskrzydłowych drzwiach przeciwpożarowych i dymoszczelnych. W przypadku pożaru następuje aktywacja czujki dymu i drzwi zamykają się samoczynnie. W tym rozwiązaniu istnieje też możliwość podłączenia dodatkowych czujek dymowych.

 

trzymacze, elektromagnetyczne, przytrzymywacze

Kluczem do poprawnego działania systemu odcięć ogniowych jest dobranie trzymaczy elektromagnetycznych tak, by pewnie i mocno trzymały otwarte drzwi. Dzięki bardzo szerokiej gamie chwytaków dostępnych na rynku, można dopasować odpowiednie rozwiązanie do każdej sytuacji. Szerokie zastosowanie ma chwytak uniwersalny, który jest wyposażony w obrotową głowicę oraz ramię o zmiennej długości, co pozwala na optymalne dostosowanie go do konkretnych drzwi. Dostępne są również różnego typu chwytaki ścienne i podłogowe, dzięki czemu każde, nawet najbardziej nietypowo zamontowane drzwi, będą utrzymane w prawidłowej pozycji. Poszczególne modele to również różna siła chwytu. Rekordzista w tej dziedzinie, który trzyma drzwi z siłą ponad 1300 N – co pozwala przeciwdziałać nawet najmocniejszym szarpnięciom

 

Producenci drzwi przeciwpożarowych oferują je wraz samozamykaczem twierdząc, że drzwi p.poż aby spełnić swoją funkcję w 100% powinny być wyposażone w samozamykacz, który jak nazwa wskazuje powoduje, iż drzwi samoistnie zamkną się po ich otwarciu.

 

Drzwi przeciwpożarowe wyposażone w samozamykacz mogą spełniać, oprócz podstawowych kryteriów odporności ogniowej, również dodatkowe kryterium uzupełniające – samozamykalność (C).

 

Sprawdzenie wymagań i nadanie odpowiedniej klasy samozamykalności wykonuje się zgodnie z normą PN EN 14600:2005

 

Robert Sienkiewicz

 

samozamykacze

Samozamykacz z zamykaniem sterowanym nadaje się szczególnie do stosowania w obiektach o specjalnych wymaganiach, ponieważ tutaj drzwi muszą otwierać i zamykać się przy najmniejszym nakładzie siły. Elektromagnes przytrzymuje ramię dźwigni na pozycji otwartej i zapewnia na stałe funkcję otwarcia. W przypadku alarmu, np. w razie wybuchu pożaru, magnes jest dezaktywowany i ramię zamyka drzwi

 

samozamykacz 

Samozamykacz nawierzchniowy, wyposażony w funkcję swobodnego ramienia (freeswing). Funkcja ta umożliwia otwieranie albo zamykanie drzwi przy zastosowaniu niewielkiej siły, co jest szczególnie korzystne w domach opieki społecznej albo w szpitalach. Po jednorazowym otwarciu drzwi, przykładowo rano, zostaje zablokowana elektrohydraulicznie oś samozamykacza, a specjalna konstrukcja ramienia umożliwia swobodne poruszanie skrzydłem drzwi. Po odcięciu zasilania, przykładowo w razie pożaru, funkcja samozamykacza jest przywrócona i drzwi zamykają się samoczynnie

 

Skuteczna ewakuacja to przestrzeganie procedur i przepisów
Drogi ewakuacyjne to jeden z najważniejszych elementów systemu bezpieczeństwa pożarowego każdego z budynków. Niemniej, aby ich działanie było skuteczne, należy przestrzegać szeregu procedur.
W części budynków wymagane jest wyposażanie drzwi w samozamykacze.

Wymagania ważne z punktu widzenia konieczności montażu odpowiedniego rodzaju samozamykacza podano w Warunkach Technicznych (Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. Nr 75, poz. 690) – z późniejszymi zmianami)

Rozdział 4. Drogi ewakuacyjne

§ 236
1. Z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna być zapewniona możliwość ewakuacji w bezpieczne miejsce na zewnątrz budynku lub do sąsiedniej strefy pożarowej, bezpośrednio albo drogami komunikacji ogólnej, zwanymi dalej „drogami ewakuacyjnymi”.
2. Ze strefy pożarowej, o której mowa w ust. 1, powinno być wyjście bezpośrednio na zewnątrz budynku lub przez inną strefę pożarową, z zastrzeżeniem § 227 ust. 5.
3. Wyjścia z pomieszczeń na drogi ewakuacyjne powinny być zamykane drzwiami.

§ 239
2. Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczeń:
1) zagrożonych wybuchem,
2) do których jest możliwe niespodziewane przedostanie się mieszanin wybuchowych lub substancji trujących, duszących bądź innych, mogących utrudnić ewakuację,
3) przeznaczonych do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób,
4) przeznaczonych dla ponad 6 osób o ograniczonej zdolności poruszania się.

§ 240.
1. Drzwi wieloskrzydłowe, stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze ewakuacyjnej, powinny mieć co najmniej jedno, nieblokowane skrzydło drzwiowe o szerokości nie mniejszej niż 0,9 m.
2. Szerokość skrzydła drzwi wahadłowych, stanowiących wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze ewakuacyjnej, powinna wynosić co najmniej dla drzwi jednoskrzydłowych - 0,9 m, a dla drzwi dwuskrzydłowych - 0,6 m, przy czym oba skrzydła drzwi dwuskrzydłowych muszą mieć tę samą szerokość.
6. Drzwi, bramy i inne zamknięcia otworów o wymaganej klasie odporności ogniowej lub dymoszczelności powinny być zaopatrzone w urządzenia, zapewniające samoczynne zamykanie otworu w razie pożaru. Należy też zapewnić możliwość ręcznego otwierania drzwi służących do ewakuacji.

§ 242.
4. Skrzydła drzwi, stanowiących wyjście na drogę ewakuacyjną, nie mogą, po ich całkowitym otwarciu, zmniejszać wymaganej szerokości tej drogi.

§ 246.
5. W budynku wysokim (W) i wysokościowym (WW) dopuszcza się wykonywanie klatek schodowych, stanowiących drogę ewakuacyjną wyłącznie dla stref pożarowych ZL IV (red. budynki mieszkalne) , bez przedsionków oddzielających je od poziomych dróg komunikacji ogólnej, jeżeli:
1) każde mieszkanie lub pomieszczenie jest oddzielone od poziomej drogi komunikacji ogólnej drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 30,
2) klatki schodowe są zamykane drzwiami dymoszczelnymi,
3) klatki schodowe są wyposażone w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub w samoczynne urządzenia oddymiające uruchamiane za pomocą systemu wykrywania dymu.
6. W budynku średniowysokim (SW) i wyższym, w strefie pożarowej ZL V (red. budynki zamieszkania zbiorowego, oprócz domów dla osób starszych, szpitali), drzwi z pomieszczeń, z wyjątkiem higienicznosanitarnych, prowadzące na drogi komunikacji ogólnej, powinny mieć klasę odporności ogniowej co najmniej E I 30. 

 

 

samozamykacze

Zamykacze wyposażone w funkcję swobodnego ramienia (funkcję biegu jałowego) przeznaczone są głównie do zastosowań w szpitalach lub domach opieki społecznej, w przegrodach przeciwpożarowych. W normalnych warunkach drzwi nie zamykają się same i osoby słabsze nie mają problemu z pokonywaniem oporu samozamykacza przy otwieraniu drzwi. Dopiero w przypadku pożaru samozamykacz podłączony do sieci zamyka drzwi tworząc przegrodę przeciwpożarową

 

samozamykacze

Również samozamykacze podłogowe mogą być podłączone do drzwi pożarowych – dostępne są rozwiązania z elektromechaniczną blokadą otwarcia lub z elektrohydrauliczną funkcją biegu jałowego. Do samozamykacza dołączony jest wówczas kabel przyłączeniowy z gniazdem wtykowym umożliwia bezproblemowy montaż ze zintegrowaną w zamykaczu wtyczką. Połączenie wtykowe jest wodoodporne. Długość kabla przyłączeniowego i załączonego węża izolującego wynosi ok. 3,5 m. Urządzenie pracuje przy zasilaniu 24 V DC i poborze mocy ok. 1 W. Urządzenie jest podłączone do centralki dymowej sterowanej za pomocą automatycznej czujki dymu, ręcznego przycisku wyzwalającego lub zewnętrznego systemu przeciwpożarowego

 

samozamykacze

W ochronie przeciwpożarowej mogą uczestniczyć również drzwi dwuskrzydłowe wyposażone w samozamykacze. W tym przypadku mogą to być urządzenia z elektryczną blokadą skrzydła biernego lub skrzydła czynnego, albo też z blokadą obu tych skrzydeł jednocześnie.

 

Podstawowe normy dotyczące samozamykaczy
PN-EN 1154:1999/AC:2010 Okucia budowlane – Zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania – Wymagania i metody badań
(Określono wymagania dotyczące zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania, przeznaczonych do drzwi rozwieranych i wahadłowych – zarówno zamykaczy zamontowanych na lub w ościeżnicy, jak i na lub w drzwiach, bądź w podłodze. Zakres jest ograniczony do zamykaczy drzwiowych uruchamianych ręcznie, w przypadku których energia niezbędna do zamknięcia jest wytwarzana przez użytkownika przy otwieraniu drzwi tak, że po ich zwolnieniu drzwi powracają w sposób kontrolowany do położenia zamknięcia)

 

PN-EN 1155:1999/AC:2006 Okucia budowlane – Przytrzymywacze elektryczne otwarcia drzwi rozwieranych i wahadłowych – Wymagania i metody badań
(Określono wymagania dotyczące przytrzymywaczy otwarcia będących oddzielnymi urządzeniami, a także mechanizmów przytrzymujących otwarcie, wbudowanych w zamykacz drzwiowy. Elektryczne przytrzymywacze otwarcia drzwi rozwieranych i wahadłowych produkowane zgodnie z niniejszą normą, mogą utrzymywać drzwi w pozycji unieruchomionej lub pozwolić drzwiom na swobodny ruch rozwierany lub wahadłowy. W każdym przypadku, przerwa zasilania elektrycznego spowoduje przymusowe zamknięcie kontrolowanych drzwi)

 

PN-EN 1158:1999/AC:2006 Okucia budowlane – Regulatory kolejności zamykania skrzydeł drzwiowych – Wymagania i metody badań
(Określono wymagania dotyczące regulatorów kolejności zamykania skrzydeł drzwiowych, przeznaczonych do drzwi rozwieranych dwuskrzydłowych wyposażonych w zamykacze drzwiowe i ujęto zarówno urządzenia montowane oddzielnie, jak i mechanizmy włączone do zamykaczy drzwiowych. Regulatory kolejności zamykania są stosowane tam, gdzie zachodzi konieczność zapewnienia prawidłowej kolejności zamykania skrzydeł drzwi rozwieranych dwuskrzydłowych, np. drzwi z przylgą na styku ramiaków pionowych)

 

CEN/TR 15894:2009 Building hardware – Door fittings for use by children, elderly and disabled people in domestic and public buildings – A guide for specifiers (Okucia budowlane – Okucia do drzwi używanych przez dzieci, osoby starsze i niepełnosprawne w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej – przewodnik dla „normalizatorów”)

 

PN-EN 14600:2009 Drzwi, bramy i otwieralne okna o właściwościach odporności ogniowej i/lub dymoszczelności – Wymagania i klasyfikacja
Określono szczególne wymagania i klasyfikacje niezbędne do wykazania właściwości dotyczących odporności ogniowej, dymoszczelności i trwałości funkcji samoczynnego zamykania w odniesieniu do drzwi, bram i okien. Wymagania dotyczące właściwości eksploatacyjnych tych wyrobów można znaleźć w odpowiednich normach wyrobu. Ponadto uwzględniono wymagania dotyczące stosowania alternatywnych okuć 

 

samozamykacze 

 

Stosując samozamykacze w drzwiach przeciwpożarowych producenci zalecają przestrzeganie „Wytycznych dla systemów z blokadami” opublikowanych przez DIfB (Niemiecki Instytut Technologii Budowlanej w Berlinie). W Niemczech wytyczne te są obligatoryjne, a Polsce mogą być traktowane jako „źródło wiedzy fachowej”

 

samozamykacz

 

Blokada otwarcia zapewnia wygodne przejście przez drzwi każdemu, a szczególnie osobie niepełnosprawnej, umożliwiając zablokowanie drzwi w pozycji otwartej w odpowiednim kącie. Dostępne są dwa typy blokad:
1. blokada mechaniczna włączana lub wyłączana tylko przez użytkownika drzwi – wtedy nie może być stosowana do drzwi przeciwpożarowych i dymoszczelnych;
2. blokada elektryczna, która może być zwalniana zdalnie lub automatycznie w razie pożaru – może być wówczas stosowana w drzwiach biorących udział w ochronie przeciwpożarowej.

 

samozamykacze, centralka, czujka, dymowa

 

Centrala sterująca montowana na nadprożu i czujka dymu stanowią skoordynowany system który zapewnia najwyższy poziom bezpieczeństwa. Układ rozpoznaje intensywność zadymienia i wysyła odpowiedni sygnał do urządzenia sterującego. Centralka zasilająco-sterująca natychmiast odcina dopływ prądu do podłączonych urządzeń w przypadku otrzymania sygnału alarmu lub zaniku zasilania. W ten sposób zwalnia elementy blokujące drzwi i zablokowane drzwi są natychmiast domknięte. Ognisko pożaru pozostaje pod  kontrolą

 

samozamykacze, trzymacz, przytrzymywacz, elektromagnes

 

Elektromagnes utrzymuje drzwi przeciwpożarowe (przeciwdymowe) w pozycji otwartej. W przypadku poż ru czujka dymowa wyłącza blokadę i samozamykacze powodują samoczynne domknięcie drzwi. Blokada może też być zwolniona przez użytkownika, jeśli użyta zostanie blokada z przełącznikiem. 

 

samozamykacze

 

Akcesoria do samozamykaczy
Chwytaki (trzymacze) magnetyczne i przeciwpłyty są przeznaczone do utrzymywania skrzydeł drzwi przeciwpożarowych w położeniu otwartym. Chwytaki powinny być podłączone do systemu oddymiania, który w przypadku pożaru odłącza napięcie podtrzymujące powodując zamknięcie drzwi za pomocą samozamykacza.
Sterowanie odbywa się za pomocą centralki dymowej albo czujki (wyłącznika) dymowego. Drzwi można również zamknąć wciskając przycisk zwalniający, który odcina zasilanie chwytaka elektromagnetycznego.


Właściwości chwytaków magnetycznych np. firmy GEZE:
- napięcie zasilające 24 V DC ±10%
- pobór prądu ok. 60 mA
- pobór mocy ok. 1,5 Wat
- siła trzymania ok. 490 N


Centralka dymowa jest urządzeniem do wczesnego rozpoznawania ognia i dymu. Centralka steruje blokadami położenia otwarcia w drzwiach przeciwpożarowych i dymoszczelnych. Jest wyposażona w zintegrowany zasilacz 24 V DC. Centralka zasila chwytaki magnetyczne albo blokady samozamykaczy drzwi dwuskrzydłowych. Możliwe jest podłączenie dodatkowych czujek dymu. Zasilanie 230 V, dostępne w wersji podtynkowej albo natynkowej.


Czujka dymowa (z wyłącznikiem) przeznaczona jest do wczesnego rozpoznawania ognia i dymu. Po rozpoznaniu dymu wyłącznik odcina zasilanie urządzeń blokujących położenie otwarcia. Czujka może być stosowana do samozamykaczy z blokadą elektromechaniczną albo elektrohydrauliczną i do chwytaków magnetycznych. Doprowadzenie zasilania 24 V dostępne jako wersja podtynkowa albo natynkowa.


Przycisk zwalniający jest przeznaczony do ręcznego zwalniania chwytaka magnetycznego albo sterowanego elektrycznie samozamykacza

 

Robert Sienkiewicz

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym

 

patrz też:

Dlaczego warto stosować samozamykacze? , Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 2/2011

Samozamykacze a ochrona przeciwpożarowa, Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 11/2010

- Samozamykacze drzwiowe, Świat Szkła 11/2010

- Okucia do drzwi rozwieranych przeszklonych i całoszklanych. Część 1. Zamykacze , Robert Sienkiewicz, Świat Szkła 2/2010

- Bezproblemowe zamykanie drzwi , Świat Szkła 2/2010

- Drzwi wewnętrzne. Badania i zakładowa kontrola produkcji , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 11/2009

- Drzwi wewnętrzne. Wymagania i ocena zgodności. Część 2 ,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2009

- Właściwości techniczno-użytkowe przeszklonych ścian działowych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2009

- Drzwi wewnętrzne. Wymagania i ocena zgodności. Cz.1, Zbigniew Czajka, Świat Szkła 7-8/2009

- Wymagania i badania automatycznych napędów , Zbigniew Czajka , Świat Szkła 4/2009

- Wymagania związane z bezpieczeństwem drzwi z automatycznym napędem. Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 1/2009

- Wymagania związane z bezpieczeństwem drzwi z automatycznym napędem. Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 12/2008

- Bezpieczeństwo automatycznych drzwi obrotowych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 10/2008

- Specjalistyczne wymagania i ocena zgodności okuć do drzwi przeciwpożarowych i dymoszczelnych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 7-8/2008 

- Okucia do drzwi i ścianek działowych całoszklanych. Część 2 ,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 5/2008

- Okucia do drzwi i ścianek działowych całoszklanych. Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 4/2008

- Zamykacze drzwiowe – wymogi związane z wprowadzeniem do obrotu ,  Zbigniew Czajka, Świat Szkła 9/2007

- Charakterystyka, wymagania i metody badań zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania, Zbigniew Czajka. Świat Szkła 3/2006

 

inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne

 

więcej informacj: Świat Szkła 11/2010

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.