Wybór rodzaju drzwi z napędem zależy od różnych kryteriów. Jako istotne czynniki wymieniane są: wywierana siła, częstotliwość otwierania i zamykania, wymagana prędkość robocza, reperkusje wynikające z przerw w zasilaniu prądem, pożądany komfort obsługi, możliwość sterowania ręcznego i automatycznego, niezawodność eksploatacji i bezpieczeństwo pracy.

Wymagania związane z bezpieczeństwem drzwi z automatycznym napędem

Kryteria wyboru drzwi

O przydatności takich drzwi decyduje głównie automatyczny napęd.

Typowy napęd drzwi składa się z następujących podstawowych elementów:
􀁺 zespół napędowy,
􀁺 układ sterujący,
􀁺 system zabezpieczeń strefy działania,
􀁺 system awaryjny.

Właściwy dobór automatycznego napędu do drzwi przesuwnych, rozwieranych lub obrotowych, wymaga ustalenia cech przewidywanego użytkownika oraz dokładnych wymagań eksploatacyjnych i konstrukcyjnych.

Napęd powinien więc być tak zaprojektowany i wykonany, aby był zdolny do poruszania i zatrzymania skrzydła/skrzydeł drzwiowych w bezpieczny sposób, we wszystkich warunkach użytkowania. Powinien także zapewnić łatwość połączenia wszystkich związanych z tym urządzeń uruchamiających, zatrzymujących i zabezpieczających. Zespół napędowy, układ sterujący oraz system bezpieczeństwa powinny być tak zaprojektowane, aby spełniały wszystkie wymagania i postanowienia wynikające z przepisów a szczególnie Dyrektyw, norm i warunków technicznych

Wymagania dla kompletnych drzwi z napędem
Drzwi oraz ich poszczególne części składowe powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby nie stwarzały zagrożenia dla użytkowników lub jakichkolwiek innych osób. W związku z tym powinny być:
􀁺 zdolne do przeniesienia wszystkich obciążeń, statycznych i dynamicznych, występujących podczas normalnej eksploatacji;
􀁺 wyposażone w urządzenia i systemy minimalizujące zagrożenie bezpieczeństwa użytkowników i obsługi podczas wszelkich czynności związanych z instalowaniem, użytkowaniem, kontrolą i konserwacją oraz zabezpieczające przed wystąpieniem niezamierzonych działań w funkcjonowaniu (np. napędów).

Oprócz powyższych wymagań, drzwiom z automatycznym napędem mogą być również stawiane wymagania dodatkowe, m.in. w zakresie: przepuszczalności powietrza, wodoszczelności, odporności na obciążenia wiatrem, izolacyjności cieplnej i akustycznej, odporności na działanie warunków klimatycznych, korozję, oddziaływania na zdrowie i środowisko. Wymagania te powinny być ustalane w zależności od miejsca wbudowania i warunków eksploatacji drzwi.

W przypadku drzwi zewnętrznych korzystać należy z normy PN-EN 14351-1:2006+A1:2010 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności.

W odniesieniu do drzwi wewnętrznych, do czasu wprowadzenia do katalogu Polskich Norm opracowywanej jeszcze normy EN 14351-2 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 2: Drzwi wewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności korzystać można z wymagań przedstawionych w Zaleceniach Udzielania Aprobat Technicznych Instytutu Techniki Budowlanej:
􀁺 ZUAT – 15/III. 15/2005 Drzwi przesuwne, składowe i wahadłowe;
􀁺 ZUAT – 15/III.16/2007 Rozwierane drzwi wewnętrzne: wejściowe i wewnątrzlokalowe z drewna, materiałów drewnopodobnych, tworzyw sztucznych i metali, ogólnego stosowania oraz o deklarowanej klasie odporności ogniowej i/lub dymoszczelności.

Wymienione dokumenty nie obejmują drzwi obrotowych, więc dla tego typu drzwi Instytut Techniki Budowlanej opracował tzw. Ustalenia Aprobacyjne GWIII.16/2005 dot. wymaganych właściwości techniczno-użytkowych, określonych przy udzielaniu Aprobat Technicznych.

Wymagania dla napędów
Napędy powinny być tak skonstruowane, zamontowane i wyregulowane, aby:
􀁺 w przypadkach wystąpienia pojedynczego błędu (np. logicznego w układach elektronicznych) w elementach lub podzespołach, układach sterujących i nadzorujących oraz innych związanych z napędem, bezpieczne działanie zostało zachowane;
􀁺 w przypadku wystąpienia trwałego uszkodzenia uniemożliwiły powstanie sytuacji zagrożenia.

Ewentualne awarie i nieprawidłowości pracy napędu powinny być sygnalizowane określonym wcześniej kodem (sygnał optyczny, dźwiękowy itp.)

Systemy kontroli napędu i bezpieczeństwa ruchu powinny spełniać wymagania w zakresie bezpieczeństwa elektrycznego i kompatybilności elektromagnetycznej, w tym m.in. wymagania norm:
􀁺 PN-EN 60335-1:2004/A14:2010 Elektryczny sprzęt do użytku domowego i podobnego. Bezpieczeństwo użytkowania. Część 1: Wymagania ogólne;
􀁺 PN-EN 60335-2-103:2005/A11:2010 Elektryczny sprzęt do użytku domowego i podobnego. Bezpieczeństwo użytkowania. Część 2-103: Wymagania szczegółowe, dotyczące napędów bram, drzwi i okien.

Elementy składowe systemów sterowania i bezpieczeństwa, tj.: układy sterowania związane z bezpieczeństwem, jednostki kontrolne urządzeń sygnalizacyjnych, urządzenia kontrolne ograniczające siły operacyjne oraz ruch skrzydła bez konieczności zastosowania ogranicznika mechanicznego, muszą być zaprojektowane tak, aby pojedynczy błąd lub uszkodzenie elementu systemu nie powodowały zagrożenia bezpieczeństwa użytkowników.

Systemy sterowania powinny spełniać wymagania kategorii 2 bezpieczeństwa wg normy PN-EN 954-1:2001 Maszyny. Bezpieczeństwo. Elementy systemów sterowania związane z bezpieczeństwem. Część 1: Ogólne zasady projektowania lub PN-EN ISO 13849-1:2008/AC:2009 Bezpieczeństwo maszyn. Elementy systemów sterowania związane z bezpieczeństwem. Część 1: Ogólne zasady projektowania.

Na podstawie powyżej wymienionych dokumentów określić można wymóg, że system monitorowania dla kontroli urządzeń i obwodów zabezpieczających, stosowany do zapewnienia ochrony przed uwięzieniem, powinien sprawdzać prawidłowe funkcjonowanie tego obwodu przynajmniej raz na każdy cykl normalnego działania. Jeżeli zostanie wykryte wadliwe działanie urządzenia zabezpieczającego lub sprawdzenie nie wypadnie zadowalająco, wówczas drzwi z napędem powinny zostać automatycznie przełączone na z góry ustalony, bezpieczny tryb.

Drzwi z napędem elektrycznym (elektromechanicznym) powinny być wyposażone w jeden główny wyłącznik, umożliwiający w każdej chwili odłączenie zasilania napędu, oraz zabezpieczenie przed niezamierzonym lub niewłaściwym uruchomieniem napędu.

Urządzenia elektryczne drzwi (oraz ich części składowe) przewidziane do eksploatacji w środowisku, w którym występuje ryzyko wybuchu, powinny spełniać wymagania stosownych norm, m.in. PN-EN 50020:2003 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Wykonanie iskrobezpieczne „i”.

Wymagania dla skrzydła i jego elementów
Skrzydła drzwi z napędem automatycznym powinny być wykonane z materiałów zapewniających prawidłowe działanie oraz bezpieczną eksploatację przez cały okres użytkowania, bez obniżenia wytrzymałości i funkcjonalności oraz pogorszenia działania poniżej wymaganych parametrów.

Elementy przezroczyste drzwi powinny być wykonane z materiałów nieulegających rozbiciu na ostre części, mogące spowodować skaleczenia ciała. Zalecane jest stosowanie szkła bezpiecznego hartowanego i warstwowo klejonego, niewskazane jest natomiast używanie szkła krzemianowego typu float.

Do uszczelnienia drzwi używać należy uszczelek wykonanych z materiału nie powodującego korozji kontaktowej z aluminium oraz odpornego na starzenie się naturalne.

Wszystkie materiały stosowane w konstrukcji drzwi z napędem automatycznym powinny zapobiegać mimowolnemu odłączeniu elementów składowych lub części podczas użytkowania. Odchylenie lub ugięcie skrzydeł lub innych elementów z powodu sił lub nacisku w prawidłowym użytkowaniu nie powinno powodować trwałych odkształceń, ani stwarzać niebezpieczeństwa wypadnięcia z szyn lub bieżni.

W przypadku drzwi przewidzianych również do obsługi manualnej, okucia służące do ręcznego poruszania skrzydeł (klamki, uchwyty, pochwyty, antaby itd.) nie powinny stanowić zagrożenia bezpieczeństwa osób, np. przez przyciśnięcie, pociągnięcie, odcięcie kończyn itd. Siła potrzebna do ręcznego otwarcia lub zamknięcia drzwi (przesunięcia skrzydła do położenia otwartego lub zamkniętego) nie może być większa niż 220 N.

a)   gdy s ≤ 8 mm, to t ≤ 0
       gdy s > 8 mm, to t ≥ 25 mm

b)

c)    

d)

Rys. 14. Bezpieczne odległości drzwi przesuwnych

Bezpieczne prześwity i odległości
Drzwi z automatycznym napędem (również drzwi z obsługą manualną) są bezpieczne w cyklu otwierania, jeżeli pomiędzy krawędzią skrzydła a sąsiadującymi elementami otoczenia zapewnione są właściwe odległości, zapobiegające narażeniu części ciała na uszkodzenia.

W przypadku drzwi przesuwnych, minimalne prześwity i odległości bezpieczeństwa (biorąc pod uwagę możliwość zgniecenia, odcięcia, wciągnięcia lub pochwycenia) między dwiema powierzchniami/krawędziami ruchomą i stałą (drzwi lub ściany), wynoszą:
􀁺 dla palców lub ręki – 25 mm, co ilustruje rys. 14a,
􀁺 dla głowy – 200 mm, co ilustruje rys. 14b,
􀁺 dla tułowia – 500 mm, co ilustruje rys. 14c.

Jeżeli szerokość szczeliny wynosi ≤8 mm, co ilustruje rys. 14d, to włożenie w nią palców jest mało prawdopodobne i w praktyce nie jest brane pod uwagę.

Przy szerokości szczeliny >8 mm, powinna ona być wypełniona elementem wystarczająco sztywnym, aby uniemożliwić włożenie w nią palców.

W odniesieniu do drzwi rozwieranych i wahadłowych z napędem, dla zapewnienia bezpieczeństwa podczas cyklu otwierania, należy stosować właściwe odległości pomiędzy skrzydłem a sąsiadującymi elementami otoczenia, co przedstawiono na rys. 15a.

Należy także wyeliminować punkty niebezpieczne pomiędzy skrzydłem a ościeżnicą w miejscach, gdzie występuje możliwość zakleszczenia palców, poprzez zainstalowanie osłon gumowych, teleskopowych lub kształtowników osłonowych, co ilustruje rys. 15b.

Rys. 15. Odległości i osłony bezpieczeństwa drzwi rozwieranych i wahadłowych

Siły na krawędziach drzwi
Napęd powinien być tak skonstruowany, aby siły wywołane uderzeniem skrzydła w ciało człowieka lub jego części były ograniczone do wartości nie stwarzających niebezpieczeństwa.

Przyjęto, że siła wywierana przez skrzydło pomiędzy główną a przeciwległą krawędzią zamykającą w trakcie zamykania nie powinna przekraczać 150 N, przy czym czas jej oddziaływania nie powinien być większy niż 4,5 s. Po zamknięciu drzwi, siła nie powinna być większa niż 80 N.

Urządzenia zabezpieczające powinny być tak zaprojektowane, aby:
􀁺 polecenia, dzięki którym ruch skrzydeł jest bezpieczny, działały tak długo, jak długo urządzenie jest aktywne;
􀁺 w czasie działania urządzenia siły F na krawędziach skrzydeł nie przekraczały wartości dopuszczalnych;
􀁺 punkty potencjalnie niebezpieczne, znajdujące się do wysokości 1,5 m powyżej poziomu posadzki (w przypadku gdy urządzeniami tymi są krawędzie ciśnienioczułe – do wysokości 2 m), znajdowały się w zasięgu ich działania;
􀁺 zapewniały zatrzymanie ruchu skrzydeł w przypadku wystąpienia pojedynczego błędu w funkcjonowaniu drzwi, powodującego zagrożenie bezpieczeństwa;
􀁺 zapewniały bezpieczeństwo co najmniej na poziomie stopnia ochrony IP 52 wg normy PN-EN 60529:2003 Stopnie ochrony zapewnianej przez obudowy (Kod IP).

Do podstawowych urządzeń zabezpieczających zaliczyć można:
􀁺 listwy zabezpieczające czułe na nacisk, które, w przypadku przyłożenia nacisku mechanicznego do ich powierzchni czołowej, powodują wyłączenie napędu;
􀁺 czujniki obecności, elektroczułe wyposażenie w postaci fotokomórki, kurtyny lub detektora świetlnego itp., które powodują wyłączenie napędu w przypadku przerwania lub odbicia wiązki światła;
􀁺 maty bezpieczeństwa czułe na nacisk, które zapewniają, że potencjalnie niebezpieczny ruch skrzydła drzwi jest możliwy tylko wówczas, gdy nikt nie jest obecny w strefie wykrywania.

Osłony ochronne powinny zabezpieczać przed dostępem osób do miejsc stanowiących zagrożenie – do wysokości 2 m powyżej poziomu posadzki. Muszą one mieć sztywność i wytrzymałość odpowiednią do swoich funkcji związanych z bezpieczeństwem.

Nie mogą być łatwo ominięte ani stwarzać nowych zagrożeń. Można je usunąć tylko przy użyciu narzędzi lub zastąpić przez środki dające równoważne zabezpieczenie.

Bariery i oddzielenia, projektowane jako elementy kierujące ruch pieszych we właściwym kierunku, powinny:
􀁺 uniemożliwiać dzieciom przedostanie się na drugą stronę (nad lub pod barierą);
􀁺 w sposób sztywny być przymocowane do posadzki;
􀁺 być odporne na działanie obciążeń występujących podczas ich użytkowania.

Wymagania bezpieczeństwa do drzwi rozwieranych z napędem o małej energii tzw. low energy powered swing door
Są to drzwi z napędem, których energia kinetyczna w jakimkolwiek punkcie drogi nie przekracza 1,6 J. Drzwi i ich napęd powinny jeszcze spełniać następujące wymagania związane z bezpieczeństwem:
􀁺 Jeżeli do przytrzymywania otwarcia drzwi nie jest użyte urządzenie wykrywające obecność, to powinny mieć wyregulowany zakres pozostawania w stanie otwarcia na czas nie krótszy niż 5 s.
􀁺 Siła potrzebna dla zapobieżenia otwarciu lub zamknięciu drzwi, przyłożona w odległości 25 mm od krawędzi skrzydła, w jakimkolwiek momencie cyklu otwierania lub zamykania, nie powinna przekroczyć 67 N.
􀁺 W przypadku przerwania głównego zasilania lub awarii napędu, powinno być możliwe otwarcie drzwi przy użyciu siły ręcznej nie przekraczającej:
   􀁹 67 N dla zwolnienia zatrzasku,
   􀁹 90 N dla wprawienia skrzydła drzwi w ruch,
   􀁹 67 N dla całkowitego otwarcia drzwi.
􀁺 Drzwi i aktywatory ich działania powinny być przystosowane do użytku przez osoby niepełnosprawne.

Wymagania dotyczące zamykaczy drzwiowych
Zamykacze drzwiowe objęte są w Polsce dwiema normami – PN-B-94071:1964 Okucia budowlane. Samozamykacze sprężynowe i PN-B-94070:1974 Okucia budowlane. Zamykacze drzwiowe i sprężynowe. Określenia i podział.

Pierwsza z wymienionych norm zawiera wymagania odnoszące się do wykonania, wymiarów, działania i trwałości. W zakresie działania podano, że mechanizm powinien działać płynnie, bez zatarć i zaczepień oraz przedstawiono wstępny i maksymalny moment skręcający.


W odniesieniu do trwałości zawarto wymóg, że mechanizm powinien wytrzymać minimum 100 000 zamknięć.

Drugi z typów zamykaczy objęty jest normą PN-EN 1154:1999 Okucia budowlane. Zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania. Wymagania i metody badań.

Norma podaje pierwsze wymaganie ogólne, że producent zamykaczy drzwiowych jest zobowiązany do opracowania i dostarczenia wraz z wyrobem przejrzystej, zrozumiałej dla montażysty i konserwatora, szczegółowej instrukcji montażu, regulacji i konserwacji. Instrukcja powinna szczególnie obejmować wszelkie ograniczenia dotyczące kąta otwarcia.

W przypadkach, gdy zamykacz drzwiowy jest zalecany do zastosowań innych niż typowe, w instrukcjach montażu, regulacji i konserwacji powinna być jasno sprecyzowana wielkość zamykacza dla każdej określonej pozycji montażu.

Następnie w normie wymienione są wymagania eksploatacyjne, z których najważniejsze, związane z bezpieczeństwem, podano poniżej.

Moment zamykający, którym nazywamy wytworzony przez zamykacz drzwiowy moment obrotowy działający na skrzydło drzwiowe podczas zamykania; po 5000 i 500 000 cykli próbnych powinien mieścić się w granicach przedstawionych w tablicy 1 normy.

Moment otwierający, którym nazywamy wytworzony przez użytkownika moment obrotowy działający na skrzydło drzwiowe podczas otwierania i który po 5000 cykli próbnych nie powinien przekroczyć wartości podanych w tablicy 1 normy.

Skuteczność, którą nazywamy stosunek siły otwierającej, przyłożonej do drzwi przez użytkownika do możliwej do uzyskania siły zamykającej drzwi; mierzona po 5000 i 500 000 cykli próbnych, powinna wynosić (w zależności od wielkości zamykacza) min. 50-65%.

Czas zamykania nastawiony po 5000 cykli próbnych, nie powinien po wykonaniu 500 000 cykli próbnych wzrosnąć więcej niż 100%, ani zmniejszyć się bardziej niż 30%.

Wymagania dodatkowe do poszczególnych typów napędów

Drzwi obrotowe
Drzwi obrotowe powinny spełniać następujące dodatkowe wymagania:
a) maksymalna prędkość obwodowa drzwi nie powinna przekroczyć 1000 mm/s;
b) odległość pomiędzy zewnętrzną krawędzią skrzydła drzwi, a jakąkolwiek częścią ściany walcowej powinna wynosić co najmniej 25 mm. Szczelina ta powinna być zabezpieczona przed możliwością zakleszczenia palców lub innej części ciała;
c) skrzydła zamocowane obrotowo na czopach czołowych powinny być wyposażone w urządzenia zabezpieczające, które unieruchomią skrzydło w przypadku jego wychylenia w którymkolwiek kierunku poza kąt 15°;
d) funkcja awaryjnego zatrzymania powinna być zgodna z wymaganiami wynikającymi z normy PN-EN ISO 13850:2008 Bezpieczeństwo maszyn. Stop awaryjny. Zasady projektowania.

Awaryjne urządzenia zatrzymujące nie powinny wymuszać użycia ręcznej siły do zatrzymania i powinny działać pewnie oraz automatycznie. Aktywatory awaryjnego urządzenia powinny być dostępne dla użytkownika (usytuowane w jego zasięgu).

W tym miejscu dodać można, że w Niemczech obowiązuje dwuczęściowa norma DIN 18650-1 i -2:2005 dotycząca wymagań i badań drzwi z automatycznym napędem. W części drugiej normy sprecyzowano tabelarycznie niebezpieczeństwa, które mogą wystąpić w trakcie eksploatacji drzwi obrotowych. Poniżej przedstawia się tablicę opracowaną w oparciu o ww. normę, pokazującą zagrożenia pojawiające się w cyklu pracy dwuskrzydłowych drzwi obrotowych.

Zagrożenia w obrotowych drzwiach dwuskrzydłowych

Drzwi przesuwne
Dla tego typu drzwi nie określa się dodatkowych wymagań, jedynie w odniesieniu do drzwi bez funkcji awaryjnego otwierania, stwierdza się, że:
􀁺 czas otwierania do pełnego prześwitu drzwi przesuwnych o szerokości w świetle 2000 mm powinien wynosić 10 s;
􀁺 maksymalny czas otwierania drzwi większej szerokości powinien być obliczony proporcjonalnie do tej szerokości.

Drzwi rozwierane i wahadłowe
Dla drzwi rozwieranych i wahadłowych określa się wymagania dodatkowe tylko w odniesieniu do drzwi o małej energii tzw. low energy powered swing door.

Napędy tych drzwi powinny spełniać następujące wymagania:
􀁺 umożliwiać taką regulację, aby czas otwierania do ogranicznika tylnego lub do kąta 80º wynosił minimum 3 s,
􀁺 zapewniać możliwość regulacji czasu zamykania od kąta 90º do kąta 10º, który powinien wynosić minimalnie 3 s,
􀁺 drzwi powinny mieć taki zakres regulacji, który zapewniałby możliwość zamykania od kąta 10º do położenia całkowitego zamknięcia w czasie nie krótszym niż 1,5 s.

Wymagania dla drzwi z funkcjami szczególnymi

Drzwi przeciwpożarowe
Działanie drzwi przeciwpożarowych, wyposażonych w automatyczny napęd, nie zmienia ich funkcji jako bariery ochronnej przed ogniem. Wymagania dla drzwi dotyczących ognioodporności powinny być zgodne z przepisami obowiązującymi w tym zakresie w danym kraju oraz z odpowiednimi normami europejskimi tj. EN i PN-EN.

Drzwi przeciwpożarowe powinny być wyposażone w okucia zamykające, którymi są zazwyczaj samozamykacze. W celu czasowego utrzymania tych drzwi w stanie otwartym, należy wyposażyć je także w przytrzymywacze skrzydeł, zgodne z normą PN-EN 1155:1999/AC:2006 Okucia budowlane. Przytrzymywacze elektryczne otwarcia drzwi rozwieranych i wahadłowych. Wymagania i metody badań.

Przytrzymywacze umożliwiają, w przypadku nagłej potrzeby (np. wybuchu pożaru), po otrzymaniu odpowiedniego sygnału, automatyczne zamknięcie skrzydła, co jest istotą działania drzwi przeciwpożarowych.

 

Rys. 16. Znak graficzny drzwi z funkcją break-out 

Drzwi na drogach ewakuacyjnych i w wyjściach awaryjnych
W pierwszej kolejności drzwi z automatycznym napędem powinny spełniać wymagania wynikające z przepisów krajowych. W Polsce takim przepisem jest rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki.

Z rozporządzenia tego wynika, m. in. że:
􀁺 drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z budynku przeznaczonego dla więcej niż 50 osób powinny otwierać się na zewnątrz,
􀁺 w wyjściach ewakuacyjnych z budynku, dopuszcza się stosowanie drzwi rozsuwanych (przesuwnych) jeżeli są przeznaczone nie tylko do celów ewakuacyjnych, a ich konstrukcja zapewnia otwieranie automatyczne i ręczne bez możliwości ich blokowania oraz samoczynne ich rozsunięcie i pozostanie w pozycji otwartej w razie pożaru lub awarii drzwi (szczegółowo podano w rozdziale „Zagadnienia formalne”),
􀁺 zabrania się stosowania do celów ewakuacyjnych drzwi obrotowych i podnoszonych,
􀁺 drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia, w którym może przebywać jednocześnie więcej niż 300 osób oraz drzwi na drodze ewakuacyjnej z tego pomieszczenia powinny być wyposażone w urządzenia przeciwpaniczne.

Drzwi z funkcją awaryjnego otwierania (break-out) powinny spełniać następujące wymagania:
􀁺 szerokość szczelin w posadzce (np. prowadnic dolnych skrzydeł w drzwiach przesuwnych) nie może być większa niż 20 mm;
􀁺 wysokość progu (w przypadku drzwi z progiem) nie może być większa niż 12 mm, a jego kształt musi minimalizować niebezpieczeństwo potykania się;
􀁺 przełącznik zmiany funkcji działania drzwi (np. z normalnego na awaryjne) muszą być wyraźnie oznakowane (np. kluczykiem), tak aby ich zmiany mogły dokonywać wyłącznie osoby do tego uprawnione;
􀁺 skrzydła drzwiowe i elementy boczne drzwi (stałe, nieotwierane podczas normalnego użytkowania) muszą być tak zaprojektowane, aby w sytuacjach awaryjnych istniała możliwość ich szybkiego otworzenia w kierunku przewidywanej ewakuacji. Siła (mierzona przy krawędzi zamykającej skrzydła lub elementu bocznego na wysokości 1000 (10) mm do posadzki) potrzebna do otwarcia skrzydła lub elementu bocznego do położenia awaryjnego nie może być większa niż 220 N;
􀁺 napęd może być odłączony, gdy skrzydła i elementy boczne drzwi znajdują się w położeniu awaryjnym;
􀁺 drzwi z funkcją awaryjnego otwierania muszą być wyraźnie oznakowane specjalnym znakiem, który przedstawiono na rys. 16. Rysunek ten jest zgodny z umieszczonym w normie niemieckiej, dotyczącej wymagań i badań drzwi z automatycznym napędem DIN 18650-1:2005.

Okna
Wymagania związane z ogólnie pojętym bezpieczeństwem okien ujęte są w normie wyrobu na okna i drzwi zewnętrzne PN-EN 14351-1:2006+A1:2010.

Odnoszą się głównie do nośności urządzeń zabezpieczających i wymagań specjalnych dla okien z napędem.

Nośność urządzeń zabezpieczających
Urządzenia te, do których zaliczamy zaczepy/zapadki utrzymujące i odwracające skrzydło, ograniczniki i urządzenia mocujące (np. do mycia), zazębione zgodnie z instrukcją wydaną przez producenta, powinny być w stanie utrzymać skrzydło okienne na swoim miejscu przez 60 sekund, gdy do tego skrzydła przyłożone jest – w sposób najbardziej niekorzystny – obciążenie 350 N. Ta wytrzymałość progowa powinna być wykazana poprzez przeprowadzenie badań zgodnie z normą PN-EN 14609:2005 Okna. Oznakowanie odporności na skręcanie statyczne lub za pomocą obliczeń.

Bezpieczeństwo użytkowania okien z napędem
Jednostki napędowe oraz inne okuciowe elementy składowe instalowane w oknach o napędzie elektrycznym powinny być zaprojektowane, badane i kontrolowane zgodnie z zasadami przedstawionymi w prezentowanej już normie PN-EN 60335-2-103:2004.

Norma zawiera także stwierdzenie, że osprzęt pneumatyczny i hydrauliczny występujący w oknach, dodatkowo powinien być zaprojektowany zgodnie z odnoszącymi się do tych zagadnień p. 5.2.3 i 5.2.4 normy PN-EN 12453:2002 Bramy. bezpieczeństwo użytkowania bram z napędem. Wymagania.

Okna zintegrowane z żaluzjami
W ostatnich latach coraz częściej występują w budynkach mieszkalnych okna zintegrowane z żaluzjami zwijanymi (roletami) z napędem. Wymagania dotyczące bezpieczeństwa użytkowania, szczególnie w zakresie zagrożenia urazami ze styczności podczas działania, ujęte są w normie PN-EN 13659:2006 Żaluzje. Wymagania eksploatacyjne łącznie z bezpieczeństwem.

W normie podano, ze wymagania dotyczące bezpieczeństwa są spełnione, jeżeli zachodzi przynajmniej jeden z poniższych warunków:
􀁺 w obszarze zagrożenia zgnieceniem siła wywierana na przeszkodę jest mniejsza niż 150 N, a prędkość rozciągania kurtyny jest mniejsza niż 0,2 m/s;
􀁺 żaluzja ma sterowanie czuwakowe, a wyłącznik jest wbudowany w wyrób lub zainstalowany w sposób umożliwiający bezpośrednią kontrolę wzrokową ruchu kurtyny;
􀁺 żaluzja jest wyposażona w urządzenie zabezpieczające w postaci osłon lub takie, które ogranicza siłę wywieraną do wartości niższej niż 150 N i pozwala na uniknięcie przeszkody przez odwrócenie kierunku ruchu kurtyny lub jej zatrzymanie.

Żaluzje zwijane w pozycji wentylacyjnej nie powinny pozwalać na wprowadzenie palca między listwy. Ten warunek jest spełniony, jeżeli nie jest możliwe wprowadzenie miedzy listwy pręta o średnicy 5 mm.

Badania

Warunki badań
Badania drzwi z automatycznym napędem powinny być przeprowadzone w laboratorium badawczym na próbce gotowej do działania, zainstalowanej zgodnie z instrukcją producenta. Badania mogą też być przeprowadzone na drzwiach z napędem zainstalowanych w obiekcie (na miejscu przeznaczenia).

Badania należy wykonywać przy temperaturze otoczenia 20 (±5) ºC z dokładnością:
􀁺 w przypadku pomiaru wielkości elektrycznych - ±1%,
􀁺 w przypadku pomiaru czasu - ±1%,
􀁺 w przypadku pomiarów liniowych - 1 mm lub 1% wartości rzeczywistej,
􀁺 w przypadku pomiarów sił - ±5%.

W cyklu badawczym powinien być wykonany co najmniej jeden cykl roboczy. Pod pojęciem cyklu roboczego rozumie się proces przesuwu, rozwarcia lub obrotu skrzydła/skrzydeł drzwi od punktu wyjściowego przez położenie krańcowe i z powrotem do punktu wyjściowego. Obciążenia elektryczne i mechaniczne w cyklu roboczym (poza próbami trwałości) powinny być znamionowane.

Wyposażenie badawcze powinno odpowiadać obowiązującym normom i przepisom, parametry sprzętu do pomiarów elektrycznych i elektromagnetycznych powinny być zgodne z Polskimi Normami oraz branżowymi przepisami szczegółowymi.

Podanie wyników pomiarów może odbywać się w formie graficznej lub na wyświetlaczu/monitorze. Zaleca się wykorzystywanie urządzeń pomiarowych umożliwiających dokumentowanie wyników pomiarów oraz ich oceny na elektronicznych nośnikach informacji.

Metodyka badań
Ponieważ nie obowiązuje obecnie żaden dokument normatywny określający w sposób kompleksowy wymagania, jak również metody badań drzwi z automatycznym napędem, badania przeprowadza się według metodyki podanej w Aprobatach Technicznych, udzielanych przez Instytut Techniki Budowlanej.

Jeżeli mamy do czynienia z kompletnymi drzwiami z automatycznym napędem, to same drzwi, w zależności od rodzaju, powinny być badane zgodnie z:
􀁺 normą PN-EN 14351-1:2006/A1:2010 – drzwi zewnętrzne rozwierane,
􀁺 ZUAT-15/III.16/2007 – drzwi wewnętrzne rozwierane,
􀁺 ZUAT-15/III.15/2005 – drzwi przesuwne i wahadłowe,
􀁺 UA GW III.16/2005 – drzwi obrotowe.

Z kolei automatyczne napędy, również w zależności
od rodzaju drzwi do jakich są stosowane, należy poddać badaniom określonym w stosownych Aprobatach Technicznych, opartych o powyżej wymienione ZUAT-y i UA GW.

Badaniom podlegają przede wszystkim następujące cechy automatycznych napędów:
􀁺 poprawność działania, w tym zatrzymywania, sił bezpieczeństwa, awaryjnego otwierania itp.;
􀁺 wykonanie elementów napędu;
􀁺 poziom zakłóceń radioelektrycznych i odporność na te zakłócenia;
􀁺 nadzór i sygnalizacja awarii;
􀁺 obszar wyzwalania działania napędu i ruchu skrzydeł drzwiowych;
􀁺 niezawodność i trwałość eksploatacyjna w różnych temperaturach;
􀁺 czas działania, w tym otwarcia, zamknięcia i ruchu;
􀁺 stabilność zamocowania skrzydeł drzwiowych;
􀁺 szybkość ruchu skrzydeł drzwiowych.

W odniesieniu do zamykaczy, to wyroby te są badane zgodnie z wymogami normy PN-EN 1154:1999/AC:2010.

W trakcie badań zamykacze montowane są do drzwi próbnych mocowanych
w ramie badawczej, przy czym:
􀁺 przy zamykaczach jednostronnego działania (do drzwi rozwieranych) – drzwi próbne powinny otwierać się ręcznie do kąta 180º, a z zastosowaniem automatycznego urządzenia poruszającego – wymaganego w normie kąta otwarcia;
􀁺 przy zamykaczach dwustronnego działania (do drzwi wahadłowych) – drzwi próbne powinny otwierać się ręcznie do kąta 120º w każdym kierunku, a z zastosowaniem automatycznego urządzenia poruszającego – do wymaganego w normie kąta otwarcia w następujących kolejno przemiennych kierunkach.

inż. Zbigniew Czajka
Zakład Aprobat Technicznych
Instytut Techniki Budowlanej

Literatura:
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 + zmiany);
Dyrektywy Rady Unii Europejskiej: 89/106/EEC, 98/37/EEC, 72/23/EEC, 89/336/EEC oraz rozporządzenia wprowadzające do polskiego systemu prawnego;
Polskie i Europejskie Normy;
DIN 18650-1 i -2:2005 Schlösser und Baubeschläge. Automatische Türsysteme;
Aprobaty Techniczne, Zalecenia Udzielania Aprobat Technicznych i Ustalenia Aprobacyjne Instytutu Techniki Budowlanej
Prospekty, albumy i katalogi wyrobów firm: RECORD, GEZE, BESAM, VACHETTE

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym

inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne

więcej informacj: Świat Szkła 4/2011

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.