Słońce i światło są zawsze mile widziane nie tylko w domu i ogrodzie, ale także w miejscu pracy. Promienie słoneczne oraz ostre, oślepiające światło mogą być jednak szkodliwe, szczególnie w miejscu pracy wyposażonym w komputer. Całkowicie nowy na polskim rynku produkt firmy TASTA, która od lat specjalizuje się w systemach osłonowych, w sposób szczególny chroni przed nieprzyjemnym promieniowaniem, oślepieniem i upałem.
Na przestrzeni ostatnich dwudziestu pięciu lat miejsce pracy z komputerem stało się powszechne tak w sferze administracji, jak i produkcji. Masowe pojawienie się komputerów w istotny sposób zmieniło całe środowisko pracy przynosząc nieznane wcześniej problemy. Próbą ich przezwyciężenia są wymogi dotyczące koniecznej ochrony przed promieniowaniem słonecznym oraz ochrony przed oślepianiem, bardzo często stojące w sprzeczności z obecnym trendem budowania nowoczesnych budynków o coraz większych, przeszklonych powierzchniach.
Zdecydowana większość osób pracujących przy monitorze uważa, że ochrona przed odblaskami jest konieczna dopiero wtedy, gdy światło padające na miejsce pracy, w szczególności na monitor, jest tak intensywne, że powoduje bezpośrednie lub pośrednie oślepienie. Jednak jest to opinia nieprawdziwa - ochrona potrzebna jest o wiele wcześniej. Jak bardzo - pokazuje zdjęcie fragmentu południowej elewacji biurowca FAT we Wrocławiu.
Zbyt zaciemnione pomieszczenie biurowe jest monotonne i szybko męczy. Zarówno w odniesieniu do warunków widzenia, jak również ze względów psychicznych i fizycznych zalecany jest wyważony poziom jaskrawości światła w polu widzenia. Osoby, które sądzą, że można po prostu dodatkowo włączyć światło sztuczne, są w błędzie. Zupełnie różne widma światła dziennego i światła sztucznego (nawet w tak zwanych lampach światła dziennego) powodują, że nadal brakuje odpowiednich fal dla dobrego samopoczucia i wydajności. Tylko światło słoneczne ze swym pełnym widmem daje konieczne, dobre dla zdrowia biologiczne skutki. Świtało sztuczne nie jest w stanie tego zapewnić.
Powszechnym sposobem ochrony są różnorodne żaluzje: poziome lub pionowe, wewnętrzne lub zewnętrzne itp., które w sposób płynny pozwalają dozować ilość wpadającego światła. Problemem tego rodzaju osłon jest odpowiednie ich ustawienie. Aby nie powstawały pola jasnych i ciemnych pasów oraz refleksy i ich odbicia, które natychmiast widoczne są na monitorze. Jednocześnie należy zagwarantować swobodny widok na zewnątrz.
Często stosowane zasłony tekstylne, które mają pozytywny walor dekoracyjny i dając możliwość widoku na zewnątrz, jednak jednocześnie pozwalają na zbyt wysoką transmisję światła - ich jaskrawość utrudnia pracę w pomieszczeniu. Z kolei zastosowanie tkaniny transparentnej ciemnej lub zaciemniającej, która utrzymuje transmisję światła w wymaganym zakresie wyklucza swobodny widok na zewnątrz.
W budynku Europejskiego Funduszu Leasingowego architekt dopuścił, aby wykonawca dostarczył m.in. na południową fasadę budynku rolety tekstylne z jasne transparentnej tkaniny. Po kłopotach wynikających ze zbyt małej ochrony przed słońcem (problemy z pracą przy monitorach oraz problemy z utrzymaniem odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach) zamontowano dodatkowe osłony z tkanin zaciemniających, co w ograniczonym zakresie rozwiązało problem.
Fot. 2 Budynek biurowy Wabco we Wrocławiu
Konsekwencje niewłaściwej ochrony
Przy większości prac biurowych np. przy czytaniu „papierowych" dokumentów wymagany jest duży poziom oświetlenia, podczas gdy czytanie z monitora przebiega znacznie łatwiej przy mniejszej ilości światła. Wybierając klasyczną osłonę bardzo trudno jest znalezć kompromis, uwzględniający przy tym znaczne różnice związane z porą dnia oraz roku.
Za każdym razem, gdy wzrok pracownika wędruje z monitora na dokumenty, jego oczy muszą dopasować się w krótkim czasie do dwóch różnych poziomów oświetlenia! Dziennie jest to około 30 000 całkiem automatycznych zmian, sterowanych przez wegetatywny system nerwowy, polegających na dopasowaniu się mięśnia rzęskowego i soczewek do zmieniającej się odległości patrzenia. Także za pomocą ruchów mięśni ustawia się otwarcie Źrenic, odpowiednio do zmieniających się warunków oświetlenia (jaskrawości). Im większe są różnice jaskrawości tym przestawienie wymaga więcej trudu i związanego z tym czasu.
Podwyższony wysiłek może prowadzić do pieczenia oczu, a interweniujące mięśnie wokół oczu, na twarzy a także w karku kurczą się i męczą. Wynikiem tego mogą być bóle głowy.
Przedsiębiorstwa inwestują miliony w maszyny i urządzenia, które mają o kilka procent zracjonalizować pracę, w nowe biurowce, a jednocześnie stosując najtańsze osłony oszczędzają w miejscach pracy najcenniejszych pracowników. Bardzo nieliczni właściciele zakładów zdają sobie sprawę, jak wielkie są straty wydajności, koncentracji, wizualnego klimatu pomieszczenia powodujące zwiększenie częstotliwości występowania błędów i dni zwolnień.
W sytuacji, gdy brakuje nam znośnego klimatu wizualnego, nie da się uniknąć podwyższonego wysiłku, ani dolegliwości związanych z niedowidzeniem. Konsekwencje mogą być różnorodne: bóle głowy, pieczenie oczu, zapalenie spojówki, szybkie męczenie się, nadpobudliwość, odrętwienie. Skutkiem może być też nadmierny stres manifestujący się w różny sposób, nawet dolegliwościami żołądkowymi na tle hormonalnym. Odpowiedzialność za dolegliwości przenosimy najczęściej na nie odpowiednią pogodę lub zły nastrój, a nie brak ochrony przed światłem.
W obliczu powyższych konsekwencji niewłaściwej ochrony przed słońcem i światłem aspekt estetyczny wydaje się błahy. Znając jednak wrocławskie biurowce, z których każdy ma ambicje być najbardziej eleganckim i prestiżowym potrafię pokazać przykłady, które powodują, że zainwestowane środki inwestorów i praca architektów zostały w jakiejś części zmarnowane. Zdjęcie obok prezentuje fragment wschodniej elewacji biurowca Quattro Forum firmy Ar-chicom położonego przy głównej arterii komunikacyjnej Wrocławia. Jest to wręcz modelowy przykład pokazujący, jakich błędów w zakresie systemów osłonowych należy unikać projektując i budując biurowiec z powierzchniami pod wynajem. Poza aspektem wizualnym należy podkreślić, że jasne żaluzje pionowe na wyższej kondygnacji mają podobną skuteczność ochrony przed słońcem, jak użyty poniżej papier niezależnie od jego gramatury. Ciemne żaluzje na dolnej kondygnacji prawdopodobnie skutecznie zacieniają pomieszczenie mogą jednak pochłaniać nawet powyżej 80% energii cieplnej, co podnosi temperaturę w pomieszczeniu o co najmniej kilkanaście stopni. Równie nieelegancko, choć z pewnością skuteczniej osłaniają się przed słońcem użytkownicy biurowca FAT (przykład powyżej), który powstał kilkadziesiąt lat temu. Zastosowanie domowych osłon pokazuje właściwe intuicyjne podejście użytkowników, którzy wykonując nieprofesjonalną osłonę (naklejone na szybę płyty CD i folia refleksyjna niewiadomego rodzaju i gatunku) starali się pogodzić ochronę przed oślepianiem i przed wysoką temperaturą w pomieszczeniach na południowej elewacji budynku.
Przepisy dotyczące ochrony przed słońcem i oślepianiem
Od 1996 roku wszystkie kraje członkowskie (od maja b.r. także Polskę) obowiązuje dyrektywa UE o organizacji miejsc pracy wyposażonych w komputer, zgodnie z którą wszystkie okna powinny być wyposażone w ruchome i dające się regulować elementy chroniące przed słońcem pozwalające uniknąć odbić promieni na monitorze i tym samym uniknąć trwałych szkód na zdrowiu.
W Polsce nie znajdziemy wielu przepisów dotyczących organizacji miejsc pracy z komputerem. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe traktuje problem ochrony przed słońcem i świa-
) organizacja istniejąca od 1958, skupiająca ok. 100 największych przedsiębiorstw przemysłowych, biura architektów oraz pracowników naukowych, której celem jest wymiana doświadczeń, pogłębianie know-how przy planowaniu i realizacji przedsięwzięć budowlanych)
tłem bardzo ogólnie i wzkazuje jedyni, że stanowiska takie nie mogą powodować nadmiernego obciążenia wzroku i być źródłem zagrożeń dla pracownika, a ustawienie ekranu monitora względem źródeł światła powinno ograniczać olśnienie i odbicie światła.
Zupełnie inaczej wygląda to dla przykładu u naszych zachodnich sąsiadów, gdzie istnieje bardzo duża liczba szczegółowych przepisów dotyczących miejsca pracy wyposażonego w komputer.
Optymalne rozwiązania
Idealna osłona, gdyby istniała, chroniłaby przed promieniami słonecznymi i odblaskami w każdym miejscu i czasie, w sposób dynamiczny dostosowując się do zmieniających się warunków.
Każdy budynek jest inaczej zbudowany, znajduje się w innym otoczeniu, użytkowany jest przez różnych ludzi. Pomieszczenia w tym samym budynku w różnym stopniu narażone są na oddziaływanie promieni słonecznych w zależności od ich orientacji względem stron świata, a także pory roku, dnia i pogody.
Jest wiele opinii dotyczących funkcjonalności oferowanych produktów chroniących przed promieniami słonecznymi oraz odblaskami. Czterostronicowa Karta Robocza F 20 niemieckiego Zespołu Roboczego Budownictwa Przemysłowego AGI*) dotycząca systemów ochrony przed promieniami słonecznymi i odblaskami, definiuje na wstępie zakres zastosowania oraz cel, który ma być osiągnięty dzięki zastosowaniu osłony.
Jako podstawowe wymogi stawiane systemom ochrony przed promieniami słonecznymi i odblaskami wymienia:
• umożliwianie widoku na zewnątrz,
• naświetlanie energetyczne pomieszczeń,
• różnicowanie jaskrawości światła,
• równomierne oświetlanie pomieszczeń,
• minimalizowanie potrzeby używania światła sztucznego.
W zakresie zadania „ochrona przed promieniami słonecznymi" następujące produkty Karta ocenia jako nadające się dla pomieszczeń produkcyjnych, administracyjnych i konferencyjnych:
• żaluzja paskowa, pozioma, zewnętrzna,
• szkło chroniące przed promieniami słonecznymi,
• szkło z folią wklejoną od wewnątrz,
• roleta foliowa, metalizowana, podana obróbce plastycznej powierzchni, przeźroczysta (transparentna).
W zakresie zadania „ochrona przed odblaskami" z maksymalną transmisją światła wynoszącą 4 procent następujące produkty oceniono jako nadające się dla pomieszczeń produkcyjnych, administracyjnych i konferencyjnych:
• żaluzje pionowe wewnętrzne z folii, metalizowane, poddane obróbce plastycznej powierzchni, przezroczyste;
• roleta foliowa, metalizowana, podana obróbce plastycznej powierzchni, przezroczysta.
W przypadku połączenia obydwu wymogów „ochrona przed słońcem oraz odblaskami" Karta Robocza F 20 uznaje za produkt odpowiedni tylko roletę foliową, metalizowaną, poddaną plastycznej obróbce powierzchni, przezroczystą. Nie jest więc przypadkowe, że na rynku niemieckim sprzedano prawie milion sztuk rolet z folii refleksyjnych.
Rolety z folii refleksyjnych - nowa definicja ochrony przed słońcem
Firma TASTA, dostarczająca optymalne rozwiązania w zakresie systemów osłonowych, wprowadza na rynek polski produkt w nowy sposób definiujący ochronę przed promieniowaniem słonecznym. System Multi to pierwszy całkowicie polski system roletowy, dedykowany specjalnie roletom z folii, w którym folia może być rozwijana z dołu do góry dając możliwość maksymalnego wykorzystania światła dziennego. Wymagany cień w miejscu pracy można tworzyć dowolnie tam, gdzie jest on potrzebny: w obrębie biurka oraz monitora. Jednocześnie rolety te przepuszczają wystarczająco dużo światła słonecznego, które oświetla pomieszczenie w sposób naturalny.
Rolety z folii refleksyjnej chronią przed oślepianiem, słońcem, upałem i promieniowaniem UV i mogą być w optymalny sposób stosowane we wszelkich pomieszczeniach, spełniając przy tym bez ograniczeń dyrektywy unijne. Swoje wyjątkowe właściwości zawdzięczają wielowarstwowej zaopatrzonej w cienką warstwę metaliczną, która odbija promieniowanie słoneczne bez zamieniania go w pomieszczeniu na energię cieplną.
Rolety z folii o wysokiej jakości można stosować zarówno dla pojedynczych pomieszczeń, jak i w realizacji dużych koncepcji fasad.
W skomplikowanym procesie produkcyjnym zupełnie gładka folia jest wytłaczana powierzchniowo w stanie podgrzanym. Po procesie obróbki plastycznej folia prostowana jest w próżni na stole i chłodzona, aż osiągnie stabilną formę, która umożliwia zastosowanie jej w rolecie. Dzięki dodatkowemu plisowaniu folia otrzymuje niepowtarzalny wygląd i dodatkową stabilność, która jest szczególnie istotna przy oknach o dużych powierzchniach. Z wielu rodzajów folii można wybrać taki, którego właściwości będą dostosowane do planowanych funkcji i orientacji okna wobec stron świata.
Skuteczne ochrona przed energią cieplną
Zamontowanie rolety z folii refleksyjnej zmniejsza ilość wpadającej przez okno energii cieplnej nawet o 80%, co może spowodować obniżenie temperatury w pomieszczeniu do 10oC. W okresie zimowym roleta może zredukować utratę ciepła nawet do 30% (patrz rys. na s. 4).
Optymalna transparentność
Dzięki transparentności folii widok na zewnątrz nie jest zasłonięty, przy nie zmniej-
szonej efektywnej ochronie przed słońcem i upałem. Pomieszczenia są wizualnie otwarte i sprawiają wrażenie większych. Nie bez znaczenia jest tu aspekt bezpieczeństwa.
Prosty montaż, wysoka funkcjonalność, komfortowa obsługa i solidna technika
Rolety Multi produkowane są na zamówiony wymiar i montowane są wewnątrz pomieszczenia na skrzydle okiennym lub - w przypadku głębokich listew przyszybowych - bezpośrednio na szybie.
Dzięki montażowi wewnątrz pomieszczenia rolety nie są narażone na niszczący wpływ czynników atmosferycznych. Precyzyjnie wykonane zamknięte kasety z aluminiowych tłoczonych profili chronią zwiniętą w nich folię przed uszkodzeniem i zabrudzeniem i gwarantują długą żywotność wyrobu.
Obsługa systemu jest bardzo łatwa i odbywa się za pomocą stalowego łańcuszka. Uniwersalny design i możliwość wykonania kompaktowej kasety o niewielkich rozmiarach oraz prowadnic tworzących zgraną całość w dowolnym kolorze RAL (komponenty plastikowe w kolorze białym, szarym lub czarnym) powoduje, że wyrób harmonijnie komponuje się z każdym oknem otwieranym lub odchylanym i pasuje do każdego wnętrza.
Multi X41 Montaż na skrzydle okna (na listwach przyszybowych)
Multi X41 Montaż na skrzydle okna (na szybie, pomiędzy listwami przyszybowymi)
Multi X41 Plus Wersja z rozwijaniem folii od dołu
Multi X41 Wymiary elementów systemu
Konrad Kunicki
TASTA
Zdjęcia i rysunki: TASTA
więcej informacji: Świat Szkla 1/2005
