Nawiew powietrza jest niezbędnym elementem każdego systemu wentylacji
i bezpośrednio wpływa na skuteczność jego działania. Jak może być realizowany
poprzez okna?

Do końca lat 80. ubiegłego stulecia w większości domów i mieszkań dostarczenie powietrza odbywało się przez nieszczelności w oknach. Ostatnie 20 lat to okres produkcji coraz bardziej szczelnych okien, a w konsekwencji pojawienie się problemów z wentylacją spowodowanych przede wszystkim brakiem nawiewu powietrza. Skutki złej wentylacji to pogorszenie jakości powietrza w pomieszczeniu, wzrost wilgotności, a w konsekwencji rozwoju pleśni i grzybów.

Następuje kondensacja pary wodnej na powierzchni szyby („zaparowane okna” ), a także niedobór powietrza potrzebnego do spalania paliwa  w kotłach gazowych, kominkach itp. Może to również wpływać na złe samopoczucie użytkowników, a nawet być zagrożeniem dla ich zdrowia i życia.

 

Na przestrzeni lat próbowano różnych rozwiązań umożliwiających dostarczenie powietrza przez okno – wycięcie uszczelki w górnej części okna, czy stosowanie w oknach funkcji mikrorozszczelnienia, umożliwiającej uzyskanie szczeliny między skrzydłem a ościeżnicą okna. Mikrowentylacja wymaga ciągłej aktywności użytkownika, który reguluje stopień otwarcia okna, a więc ilość oraz częstotliwość doprowadzanego powietrza. Jest to szczególnie utrudnione podczas nieobecności mieszkańców.

 

Poza tym objętość dostarczanego w ten sposób powietrza zależy od wymiarów okna, a w niektórych przypadkach jest zbyt mała i wymaga dodatkowego otwierania okna. Drugi sposób, czyli wycięcie fragmentu uszczelki pozwala uzyskać otwór, przez który powietrze zewnętrzne napływa do pomieszczenia, ale nie daje możliwości regulowania ilości, która w przypadku silnego podmuchu wiatru wzrasta kilkukrotnie. W każdym z przedstawionych rozwiązań ilość nawiewanego powietrza była zależna od różnych czynników, co uniemożliwiało określenie, na potrzeby projektu systemu wentylacji, dokładnej ilości nawiewanego powietrza.

 

Nawiewnik – zasada działania i rodzaje
Nawiewnik to urządzenie montowane w oknie lub w ścianie, które umożliwia doprowadzenie powietrza do pomieszczeń nawet przy szczelnie zamkniętych oknach. Powinno się to odbywać w sposób ciągły, kontrolowany oraz w ilości zgodnej z obowiązującymi przepisami. Decyzję, które okno pełni funkcję wentylacyjną i musi mieć nawiewnik, podejmuje projektant. W zależności od rodzaju wentylacji dobiera on właściwą liczbę nawiewników.

 

Dostępne na rynku produkty różnią się wydajnością (ilością dostarczanego powietrza) oraz izolacyjnością akustyczną, czyli ochroną przed hałasem zewnętrznym.

 

Schemat nawiewnika higrosterowanego EMM

Wyróżniamy 3 grupy produktów charakteryzujące się różną zasadą działania:

 

- nawiewniki higrosterowane – urządzenia sterowa ne automatycznie, mają czujnik (taśma poliamidowa), który analizuje zmiany poziomu wilgotności względnej w pomieszczeniu, a następnie zmienia otwarcie nawiewnika, czyli dostosowuje ilość dostarczanego powietrza do potrzeb użytkowników. Pomagają także ograniczyć przepływ powietrza podczas nieobecności ludzi, ograniczając jednocześnie zużycie energii.  Wilgotność względna zależy m.in. od poziomu zanieczyszczenia powietrza wynikającego z wykonywanych czynności, takich jak oddychanie, pocenie się, pranie, gotowanie, suszenie itp.

 

Im wyższa wilgotność względna, tym bardziej otwarty nawiewnik i większy napływ powietrza do pomieszczenia. Nawiewniki higrosterowane np. aereco reagują na zmiany wilgotności względnej w zakresie od 30 do 70%. Nawiewnik dostarcza minimalną ilość powietrza (5 m3/h) dla wilgotności do 30%, w przedziale 30-70% przepływ ulega stałemu zwiększeniu a powyżej 70% dostarczana jest maksymalna ilość powietrza, 30 m3/h. Nawiewniki higrosterowane nie wymagają obsługi użytkownika, jednak mają możliwość ustawienia blokady w pozycji przepływu inimalnego.

 

nawiewniki ciśnieniowe – samoregulujące, welkość przepływu zależy od różnicy ciśnienia na zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia. Wraz ze wzrostem różnicy ciśnienia zwiększa się napływ powietrza. Każdy nawiewnik, aby mógł być zaliczony do tej grupy musi mieć ograniczenie – blokadę w okapie lub nawiewniku, która przy określonej wydajności nie pozwoli na zwiększenie przepływu, np. w razie silnego podmuchu wiatru. Nawiewniki ciśnieniowe dodatkowo są wyposażone w ręczną blokadę ograniczającą przepływ do minimum.

 

nawiewniki sterowane ręcznie – użytkownik ręcznie reguluje stopień otwarcia nawiewnika, a więc zmieniając położenie przepustnicy decyduje o ilości dostarczanego powietrza. Nawiewniki sterowane ręcznie nie chronią jednak przed nadmiernym napływem powietrza oraz nie uwzględniają zmian parametrów powietrza wewnętrznego.

 

Dobór odpowiedniej liczby nawiewników
Zgodnie z polskimi przepisami określonymi w normie PN-83/B-03430 Az3:2000 Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Wymagania powietrze powinno być doprowadzone do wszystkich pokoi i kuchni z oknem zewnętrznym. Kanały wentylacyjne odprowadzające powietrze umieszczone są w tzw. pomieszczeniach technicznych, czyli kuchni, łazience, oddzielnym WC oraz pomieszczeniach bez okna, pokojach oddzielonych więcej niż dwojgiem drzwi oraz pokojach znajdujących się na wyższym poziomie w wielopoziomowym domu jednorodzinnym.

 

Bardzo ważne jest zapewnienie przepływu powietrza od elementów nawiewnych do kanałów wyciągowych. W tym celu należy pamiętać o podcięciu drzwi w pokojach zapewniając otwór min. 80 cm2 oraz wykonaniu w drzwiach kuchni, łazienki, toalety otworów o powierzchni łącznej 220 cm2.

 

W Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r., w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU Nr 75, poz. 690) w paragrafie 149. punkt 1. określono, iż minimalny strumień powietrza zewnętrznego doprowadzanego do pomieszczeń, niebędących pomieszczeniami pracy, to 20 m3/h na osobę przewidzianą w projekcie budowlanym na pobyt stały.

 

Ponadto wg wspomnianej Polskiej Normy PN-83/B-03430 Az3 2000 ilość powietrza, jaką musimy usunąć (a więc i dostarczyć) z mieszkania/domu dla poszczególnych pomieszczeń wynosi odpowiednio: Doboru odpowiedniej liczby nawiewników dokonuje się sumując ilość powietrza, jaką należy dostarczyć oraz dzieląc przez wydajność jednego nawiewnika.

 

Obowiązek stosowania nawiewników
Po kilkunastu latach od wprowadzenia pierwszych szczelnych okien wprowadzono uregulowania prawne dotyczące nawiewników obowiązujące w budynkach nowo projektowanych oraz poddawanych przebudowie, rozbudowie, nadbudowie, czy zmianie sposobu użytkowania. Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami nowo produkowane okna powinny być bardzo szczelne, a odpowiedzialność za dostarczenie powietrza została przeniesiona na inne urządzania będące elementem systemu wentylacji.

 

W przypadku zastosowania w pomieszczeniach wentylacji grawitacyjnej lub wentylacji mechanicznej wywiewnej, dopływ powietrza zewnętrznego, w ilości niezbędnej dla potrzeb wentylacyjnych, należy zapewnić przez urządzenia nawiewne (nawiewniki) umieszczane w oknach, drzwiach balkonowych lub w innych częściach przegród zewnętrznych. W przypadku wentylacji mechanicznej nawiewnej lub nawiewno-wywiewnej (np. rekuperacja) powietrze dostarczane jest przez urządzenie mechaniczne – wentylator nawiewny.

 

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i budynkach użyteczności publicznej współczynnik infiltracji powietrza dla otwieranych okien i drzwi balkonowych powinien wynosić nie więcej niż 0,3 m3/(m.h.daPa2/3).

 

Współczynnik infiltracji powietrza „a” to ilość powietrza, jaka przenika w ciągu 1 godziny przez 1 metr szczeliny okna lub drzwi balkonowych, przy różnicy ciśnienia 1 daPa/m3. Określając szczelność okien zamiennie podaje się wartość współczynnika „a” dla okna lub klasę przepuszczalności powietrza dla okna. Zależność pomiędzy podanymi parametrami przedstawia tabela.

 

 

Wymagania jakie muszą spełniać nawiewniki
Każde urządzenie nazywane nawiewnikiem wprowadzone do sprzedaży na rynku polskim musi spełniać określone kryteria zgodne z obowiązującymi przepisami określonymi w Polskiej Normie PN-B-03430:1983 wraz ze zmianą Az3:2000 Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Wymagania. Badając nawiewniki okienne analizuje się przede wszystkim strumień objętości powietrza przepływającego przez całkowicie otwarty nawiewnik (przy różnicy ciśnienia po obu jego stronach 10 Pa).

 

Maksymalna wartość przepływu powinna wynosić odpowiednio:
- od 20 do 50 m3/h – dla wentylacji grawitacyjnej,
- od 15 do 30 m3/h – dla wentylacji mechanicznej wywiewnej.

 

Drugim istotnym wymaganiem jest stopień szczelności nawiewnika w pozycji zamkniętej. Minimalny przepływ powietrza powinien wynosić 20-30% wydajności maksymalnej danego nawiewnika. Urządzenie zatem nie może być w pełni szczelne co jest zgodne z podstawową ideą nawiewnika, który ma zawsze dostarczać powietrze, a regulowana powinna być tylko wielkość strumienia w zależności od aktualnych potrzeb.

 

Ponadto badając nawiewniki higrosterowane należy przeprowadzić 2 dodatkowe badania określone w Normie Europejskiej EN 1314109, cz. 9, analizujące wpływ temperatury i wilgotności względnej na działanie nawiewnika. Badanie pierwsze metodą izotermiczną zakłada, ze temperatura zewnętrzna i wewnętrzna oraz wilgotność względna zewnętrzna pozostają stałe, natomiast zmianie ulega poziom wilgotności względnej wewnętrznej.

 

Druga metoda zakłada, że wilgotność względna zewnętrzna oraz temperatura wewnętrzna są stałe, natomiast zmianie ulega wartość temperatury zewnętrznej i poziomu wilgotności względnej wewnątrz pomieszczenia.

Warunki panujące przy badaniu drugą metodą odzwierciedlają rzeczywiste otoczenie, w którym funkcjonuje nawiewnik zamontowany w oknie, a więc jest to niezwykle ważne dla prawidłowej oceny działania produktu.

 

Montaż nawiewnika w oknie PVC i w oknie drewnianym

 

Nawiewnik higrosterowany EMM,
Nawiewnik higrosterowany EHA,
Nawiewnik ciśnieniowy EFR

 

Przepływ powietrza w mieszkaniu

 

Obowiązek dostarczenia Aprobaty Technicznej na nawiewniki
Dla nawiewników powietrza zewnętrznego nie istnieje Polska Norma zawierająca wymagania techniczno-użytkowe dla wyrobu budowlanego. Zgodnie z obowiązującymi (stan prawny grudzień 2010 r.) przepisami, tj. zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt. 1 ustawy o wyrobach budowlanych każdy nawiewnik wprowadzony do sprzedaży na rynku polskim musi mieć Aprobatę Techniczną, która jest dokumentem odniesienia do dokonywania oceny zgodności (wystawienia deklaracji zgodności) i wprowadzenia wyrobu na rynek krajowy ze znakiem budowlanym B.

 

Podsumowując, nawiewniki oferowane na rynku polskim muszą mieć aktualną Aprobatę Techniczną, która jest potwierdzeniem zgodności parametrów urządzenia z wymaganiami Polskiej Normy. Aby spełnić wymagania przepisów, dostarczając okna należy ze szczególną uwagą uwzględniać zalecenia projektów wentylacji grawitacyjnej, grawitacyjnej wspomaganej lub mechanicznej wywiewnej, które określają które okno spełnia w danym przypadku funkcję wentylacyjną i musi być wyposażone w nawiewnik powietrza. Decydując się na zakup nawiewników, najlepiej skierować się bezpośrednio do producenta okien, który od razu na etapie produkcji wykona prawidłowe otwory oraz zamontuje nawiewnik razem z klamkami i innymi elementami okna.

 

Istnieje również możliwość montażu nawiewników w już istniejących oknach. Po zamontowaniu szczelnych okien bez nawiewników nie ma możliwości samoistnej wymiany powietrza, odpowiedzialność spada na użytkowników okien. Warto jednak pamiętać, że nawiewniki stanowią tylko część całego systemu wentylacji – dostarczają powietrze, równie ważne jest sprawne usuwanie zużytego powietrza przez kanały wentylacyjne. Sprawna wentylacja jest niezbędna do życia w odpowiednich warunkach i zapewnia równocześnie właściwą eksploatację budynków.

 

Monika Łastowska
(Fot. AERECO)

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym

inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne

więcej informacj: Świat Szkła 6/2011 

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.