Coraz szersze zastosowanie w budownictwie znajdują drzwi z przeszklonymi skrzydłami, a nawet całkowicie szklane drzwi bezościeżnicowe. Także o tym, że drzwi są elementem budowlanym do zamykania otworu w ścianie, umożliwiającym dostęp oraz przejście i który w stanie zamkniętym może przepuszczać światło, stanowi norma terminologiczna PN-EN 12519:2005 Okna i drzwi. Terminologia.

 

Norma zawiera również określenie „drzwi (skrzydło drzwiowe) płycinowe przeszklone”, których przykład przedstawiono na rys. 1. Typowe stalowe drzwi przeszklone, wykonane z zamkniętych kształtowników zimnogiętych przedstawiono na rys. 2.

 

Zastosowanie przeszklonych elementów stolarki i ślusarki w postaci drzwi pozwala na bardziej funkcjonalny podział przestrzeni w budynkach oraz rozjaśnienie pomieszczeń. Podwyższony zostaje także komfort pracy oraz warunków mieszkalnych, a same pomieszczenia z oszklonymi lub całkowicie szklanymi drzwiami sprawiają wrażenie przestronnych i nowoczesnych.

 

Drzwi oszklone są najczęściej stosowane jako drzwi wewnątrzlokalowe oraz wejściowe do budynków mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, przy czym w tych ostatnich występują także drzwi całkowicie szklane.

 

Dodać jeszcze można, że w odniesieniu do przeszklonych drzwi zewnętrznych wykonywanych z kształtowników stalowych i aluminiowych, eksploatowanych w warunkach znacznych wahań temperatury, szkło jest odpowiednim materiałem wypełniającym, gdyż ma zbliżone do metali wydłużenie termiczne.

 

Przepisy techniczno-budowlane odnoszące się do oszkleń drzwi

Dokumentem zawierającym obligatoryjne wymagania dotyczące oszklonych lub całkowicie szklanych drzwi jest rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami). Tematyka drzwi ze skrzydłem wykonanym z przeźroczystych tafli poruszona jest w dziale VII pt. „Bezpieczeństwo użytkowania”.

 

Drzwi zewnętrzne, zdefiniowane jako oddzielające wewnętrzny klimat budynku od klimatu zewnętrznego, objęte są normą wyrobu PN-EN 14351-1:2006+A1:2010 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Norma ta zawiera terminy i definicje, właściwości, wymagania oraz klasyfikację i oznaczenia, odnoszące się również bezpośrednio do drzwi oszklonych lub całkowicie szklanych.

 

Drzwi wewnętrzne, obejmujące drzwi wejściowe do mieszkań i pomieszczeń z klatki schodowej lub korytarzy oraz drzwi wewnątrzlokalowe, znajdujące się między pomieszczeniami, nie mają na chwilę obecną normy wyrobu, a wymagania ich dotyczące zawarte są w krajowych Aprobatach Technicznych, udzielanych przez Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie. Z kolei Aprobaty wydawane są w oparciu o Zalecenia Udzielania Aprobat Technicznych (ZUAT) opracowanych również przez ww. Instytut,  zawierających wymagania, właściwości itp., dotyczące także wewnętrznych drzwi oszklonych lub szklanych.

 

Występują dwa takie dokumenty:
- ZUAT-15/III.15/2005 Drzwi przesuwne, składane i wahadłowe,
- ZUAT-15/III.16/2007 Rozwierane drzwi wewnętrzne: wejściowe i wewnątrzlokalowe z drewna, materiałów drewnopochodnych, tworzyw sztucznych i metali, ogólnego przeznaczenia oraz o deklarowanej klasie odporności ogniowej i/lub dymoszczelności.

 

Wymagania odnoszące się do wypełnienia szybą drzwi o określonej odporności na włamanie, zawarte są w normie europejskiej PN-ENV 1627:2006 Okna, drzwi, żaluzje. Odporność na włamanie. Wymagania i klasyfikacje, wchodzącej w skład serii norm obejmujących zagadnienia związane ze zwiększona odpornością na włamanie okien, drzwi i żaluzji.

 

Również drzwi o określonych właściwościach dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności, w tym także przeszklone, mają stosowną normę tj. PN-EN 14600:2009 Drzwi, bramy i otwieralne okna o właściwościach odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Wymagania i klasyfikacja zawierającą wymagania odnoszące się do szkła.

 

Wymagania ogólne

Zawarte we wspomnianym już rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych wymagania są obligatoryjne. Wymaganie bezpośrednio dotyczące drzwi przeszklonych sformułowane jest w § 295 w sposób następujący: Skrzydła drzwiowe wykonane z przeźroczystych tafli, powinny być oznakowane w sposób widoczny i wykonane z materiału zapewniającego bezpieczeństwo użytkowników w przypadku stłuczenia.

 

Dalsze wymagania wynikają z Polskich Norm, których stosowanie jest dobrowolne oraz Zaleceń Udzielania Aprobat Technicznych ITB.

 

Prezentowana już w publikacji norma PN-EN 14351-1:2006+A1:2010 zawiera szereg zagadnień związanych z przeszklonymi lub szklanymi drzwiami.

 

W zakresie definicji w normie podano, ze drzwi szklane bezościeżnicowe to wyrób, którego skrzydło (skrzydła) i wszystkie elementy przyległe są wykonywane ze szkła (oszklenie pojedyncze lub szyba zespolona izolacyjna), bez ramy nośnej lub przenoszącej obciążenia.

 

W odniesieniu do odporności na uderzenia, norma zawiera stwierdzenie, iż drzwi wyposażone w oszklenie lub inne materiały tłukące się należy badać, a wyniki powinny być wyrażone według normy PN-EN 13049:2004 Okna. Uderzenie ciałem miękkim i ciężkim. Metoda badania, wymagania dotyczące bezpieczeństwa i klasyfikacja. Tam, gdzie to ma znaczenie, badanie należy przeprowadzić z obu stron drzwi.

 

W punkcie normy dotyczącym wymagań specjalnych, do drzwi szklanych bezościeżnicowych podano, że szkło w tych drzwiach powinno spełniać wymagania m. in. następujących norm:
- PN-EN 1863-2:2008 Szkło w budownictwie. Termicznie wzmocnione szkło sodowo-wapniowokrzemowe. Część 2: Ocena zgodności wyrobu z normą,
- PN-EN 12150-2:2006 Szkło w budownictwie. Termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowowapniowo-krzemowe. Część 2: Ocena zgodności wyrobu z normą,
- PN-EN ISO 12543-2:2000 Szkło w budownictwie. Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe. Część 2: Bezpieczne szkło warstwowe.

 

Ponieważ norma wyrobu PN-EN 14351-1:2006+A1:2010 dotyczy tylko drzwi zewnętrznych, wymagania w zakresie oszklenia drzwi wewnętrznych określić można z dokumentów opracowanych przez Instytut Techniki Budowlanej, tj. Zaleceń Udzielania Aprobat Technicznych lub z samych Aprobat Technicznych.

 

W dokumentach tych (głównie ZUAT-15/III.16/2007) podaje się, że drzwi wewnętrzne wejściowe w budynkach zamieszkania zbiorowego, użyteczności publicznej oraz przemysłowych i magazynowych, mogą być szklone szybami ze szkła termicznie wzmocnionego i bezpiecznego hartowanego lub warstwowego oraz szybami zespolonymi, według podanych już przy drzwiach zewnętrznych norm.

 

Zawarte jest także w nich stwierdzenie, że drzwi wewnętrzne wejściowe do mieszkań mogą być również przeszklone, jeżeli spełniają w zakresie odporności na włamanie wymagania odpowiadające co najmniej klasie 1, po przeprowadzeniu badań według normy PN-ENV 1629:2006 Okna, drzwi, żaluzje. Odporność na włamanie. Metoda badania dla określenia odporności na obciążenie dynamiczne.

 

W najczęściej występujących drzwiach wewnętrznych, którymi są drzwi wewnątrzlokalowe, mogą być stosowane szyby wykonane ze szkła zgodnego z grupą norm: PN-EN 572:2005 Szkło w budownictwie. Podstawowe wyroby ze szkła sodowowapniowo- krzemianowego: -2 Szkło float, -4 Szkło płaskie ciągnione i -5 Wzorzyste szkło walcowane.

 

Stosować można także szkło wzmocnione i bezpieczne, jak w wymienionych już drzwiach wewnętrznych wejściowych.

 

Zalecenia Udzielania Aprobat Technicznych ITB na drzwi wewnętrzne określają także jakość wykonania przeszkleń, formułując następujące wymagania:

- osadzenie szyb powinno być wykonane od strony wewnętrznej – z zastosowaniem listew przyszybowych i uszczelek, a od strony zewnętrznej – za pomocą uszczelek;

- szyby powinny być osadzone na podkładkach podporowych i dystansowych, rozmieszczonych we wrębie skrzydła zgodnie z Instrukcją ITB 183/1975 Wytyczne projektowania i wykonywania przeszkleń z szyb zespolonych.

 

  

Rys. 1. Drzwi płycinowe jednoskrzydłowe przeszklone

 

 

Wymagania szczegółowe

Prace związane z określeniem i ujednoliceniem wymagań związanych z oszkleniami stosowanymi w budownictwie zostały podjęte przez Komitet Techniczny TC 129 Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego (CEN) na przełomie XX i XXI wieku.

 

W wyniku tych działań opracowano projekt normy EN 12488:2005 Szkło w budownictwie. Wymagania dla oszkleń. Wytyczne dla szklenia. Projekt ten nie został jednak zaakceptowany i na jego bazie opracowywany jest nowy dokument.

 

 

Rys. 2. Stalowe jednoskrzydłowe drzwi przeszklone z naświetlem górnym

 

Warto jednakże przedstawić zagadnienia objęte pracami normalizacyjnymi. Wymieniony powyżej projekt zawierał wymagania i wytyczne szklenia drzwi i okien wewnętrznych oraz zewnętrznych wszystkimi rodzajami szkła.

 

W normie zastrzeżono jednak, że obowiązywać będzie tylko do systemów oszkleń osadzonych krawędziowo, pionowo lub prawie pionowo, tzn. jeżeli szyby nie odchylają się od pionu więcej niż 15º.

 

Zawierał także definicje określające systemy szklenia i uszczelnienia, odwodnienia i wentylacji, tolerancje i luzy, konstrukcje oraz wymiary wrębu itp. Prezentował również rodzaje materiałów stosowanych przy szkleniu oraz wymagania ogólne i szczegółowe, w odniesieniu do trwałości i stabilności mechanicznej.

 

Poniżej przedstawiono, zdaniem autora publikacji, istotne wymagania dotyczące trwałości i stabilności mechanicznej oszklenia, odnoszące się również do skrzydeł drzwiowych.

 

(...)

 

 

Wymagania dotyczące trwałości
Dla uzyskania długotrwałej możliwości eksploatacji przeszklonych drzwi, szczególnie zewnętrznych, należy zapewnić ochronę szkła i elementów go mocujących, czułych na bezpośrednie i pośrednie promieniowanie UV.

 

Wyeliminować należy możliwość bezpośredniego styku tafli szkła z elementami obramowania skrzydła.

 

Wręby szklarskie drzwi zewnętrznych powinny posiadać odwodnienia i wentylację zapobiegającą obniżeniu własności eksploatacyjnych uszczelek, szczególnie w narożach, oraz izolacji szklarskich.

 

Ważne jest również niedopuszczenie do możliwości pozostawania wody opadowej we wrębie. Otwory odwadniające powinny mieć średnicę nie mniejszą niż 8 mm, a ich odległość pomiędzy sobą nie powinna przekraczać 500 mm.

 

Wymagania dotyczące stabilności mechanicznej
Obramowanie, w którym osadza się szybę oraz będący jego częścią wrąb szklarski, powinny być zaprojektowane w sposób zapobiegający możliwości zniszczenia oszklenia w trakcie eksploatacji drzwi.

 

Wrąb szklarski składa się z z następujących elementów, przedstawionych na rys. 3:
a – krawędzi wrębu szklarskiego, którą stanowi stała powierzchnia równoległa do szyby,
b – dna wrębu szklarskiego,
c – listwy przyszybowej,
d – prześwitu czołowego.

 

Prawidłowe osadzenie szyby w skrzydle drzwi wymaga stosowania wrębów mających właściwe ukształtowanie i wymiary. Analizowane projekty norm europejskich dotyczące wymagań dla szkleń, określają minimalne wymiary elementów wrębu szklarskiego, co przedstawiono w tablicy 1 oraz na rys. 4.

 

Obramowanie szyby w skrzydle drzwi powinno zapewniać właściwą sztywność oszklenia i eliminować możliwość ugięcia w narożach. Przyjmuje się, że sztywność obramowania jest właściwa, gdy ugięcie przeszklonego skrzydła nie jest większe niż H/200 (H jest wysokością skrzydła) i nie przekracza 15 mm.

 

  

Rys. 3. Elementy wrębu szklarskiego

 

Rys. 4. Oznaczenia minimalnych wymiarów wrębu szklarskiego

 

Wymagania specjalne

Szkło w drzwiach o zwiększonej odporności na włamanie
Wymagania dotyczące oszklenia zastosowanego w drzwiach o zwiększonej i określonej odporności na włamanie, zawarte są w normie europejskiej PN-ENV 1627:2006. Przywołana już w tej publikacji norma precyzuje warunki, jakie powinny spełniać sposób mocowania i sama szyba.

 

Sposób mocowania musi zapewniać wytrzymałość wypełnienia, którym jest przeszklenie, pod działaniem obciążenia statycznego, określonego w normie PN-ENV 1628:2006 Okna, drzwi, żaluzje. Odporność na włamanie. Metoda badania dla określenia odporności na obciążenie statyczne, oraz obciążenia dynamicznego, określonego w prezentowanej już normie PN-ENV 1629:2006.

 

Powinien również zapewniać stosowną odporność na manualne próby włamania, sformułowane w normie PN-ENV 1630:2006 Okna, drzwi, żaluzje. Odporność na włamanie. Metoda badania dla określenia odporności na próby włamania ręcznego, jak i uniemożliwiać demontaż przeszklenia od strony badanej.

 

Drugim warunkiem normowym są minimalne wymagania odnoszące się do szyby stanowiącej wypełnienie skrzydła. W zależności od deklarowanej klasy wytrzymałości drzwi, przeszklenie musi spełniać co najmniej wymagania podane w tablicy 2 (opracowanej wg normy PN-ENV 1627:2006).

 

Jeżeli istnieją dokumenty potwierdzające klasę wytrzymałości szyby zgodnie z przedstawioną tablicą, to nie ma potrzeby przeprowadzania na szybie manualnej próby włamania określonej w normie.

 

Jednak w przypadku, gdy wielkość otworu przeszklenia w skrzydle drzwiowym jest większa od tzw. otworu przechodniego (otwór, przez który można przesunąć szablon o wymiarach: prostokąt 400x250 mm lub elipsę 400x300 mm albo koło o średnicy 350 mm), to w odniesieniu do drzwi w klasach wytrzymałości 5 i 6 należy przeprowadzić badanie normalnej próby włamania.

 

Tablica 1

 

Tablica 2

 

Tablica 3

 

Przywołana w tablicy 2 norma PN-EN 356:2000 Szkło w budownictwie. Szyby ochronne. Badania  i klasyfikacja odporności na ręczny atak określa wymagania i metody badań szyb ochronnych przeznaczonych do stawiania oporu sile przez krótki okres czasu, opóźniając dostęp obiektów i/lub osób do przestrzeni chronionej. Norma definiuje szybę ochronną jako wyrób na bazie szkła, z dodatkiem tworzyw sztucznych lub bez, o pojedynczej lub wielowarstwowej budowie, w którym poszczególne warstwy mają tą samą grubość na całej powierzchni.

 

Szybę ochronną klasyfikuje się do odpowiedniej klasy odporności w zależności od wysokości i liczby uderzeń siekierą, pod warunkiem, że ciało uderzające nie przebije żadnej z trzech badanych próbek.

 

W poniżej podanej tablicy 3 przedstawiono klasyfikację odporności szyb ochronnych występujących w skrzydłach drzwi z określoną klasą wytrzymałości – odporności na włamanie.

 

Szkło w drzwiach o określonych właściwościach odporności ogniowej
Wymagania dotyczące szkła stosowanego w drzwiach przeciwpożarowych określone są w prezentowanej już w publikacji normie PN-EN 14600:2005. W normie tej znajduje się zapis, że jeżeli drzwi są zaprojektowane z elementami przeszklonymi, to kompletny zestaw, zawierający element przeszklony o największym rozmiarze przewidzianym do zastosowania w praktyce, powinien być przedmiotem badania odporności ogniowej w celu zapewnienia, iż elementy przeszklone i metoda ich osadzenia w skrzydle drzwiowym spełniają wymagania związane z badaniami.

 

Dalej w normie podano, że szkło zastosowane w elementach przeszklonych powinno spełniać postanowienia jednej ze zharmonizowanych norm europejskich (wprowadzonych do katalogu Polskich Norm) podanych w załączniku D normy, w tym m.in.:
- PN-EN 1096-4:2004 Szkło w budownictwie. Szkło powlekane. Część 4: Ocena zgodności / Zgodność wyrobu z normą,
- PN-EN 1279-5:2005+A1:2008 Szkło w budownictwie. Izolacyjne szyby zespolone. Część 5: Ocena zgodności wyrobu z normą,
- PN-EN 1748-1-2:2004 Szkło w budownictwie. Podstawowe wyroby specjalne. Szkła borowokrzemianowe. Część 1-2: Ocena zgodności wyrobu z normą,
- PN-EN 1748-2-2:2004 Szkło w budownictwie. Podstawowe wyroby specjalne. Część 2-2: Tworzywa szklano-krystaliczne. Ocena zgodności /Zgodność wyrobu z normą,
- PN-EN 12337-2:2004 Szkło w budownictwie. Chemicznie wzmocnione szkło sodowo-wapnio-wo-krzemianowe. Część 2: Ocena zgodności /Zgodność wyrobu z normą.

 

Prezentowany dokument normalizacyjny określa również reguły dotyczące możliwości zmian w oszkleniu drzwi tzn. zastosowania alternatywnych, w stosunku do poddanych badaniom ogniowym, elementów przeszklonych. Zmiany takie można stosować tylko zgodnie z zasadami podanymi w normie PN-EN 1634-1:2002 Badania odporności ogniowej zestawów drzwiowych i żaluzjowych.

 

Część 1: Drzwi i żaluzje przeciwpożarowe. Norma ta w odniesieniu do zakresu wykorzystywania wyników badań drzwi podaje, że dopuszczalne są zmiany w stosunku do elementu próbnego (wprowadzane automatycznie, bez potrzeby zlecenia przez producenta dodatkowej oceny, obliczeń lub zatwierdzania) z konstrukcją przeszkloną, jeżeli są zachowane pewne warunki, które dalej przedstawiono.

 

- Rodzaj szkła i sposób osadzenia, z rodzajem i liczbą łączników na metr obwodu włącznie, nie powinny być zmieniane w stosunku do badanych.

 

- Liczba przeszklonych otworów i każdy z wymiarów tafli szklanej w elemencie próbnym o konstrukcji drewnianej lub stalowej mogą być zmniejszone.

 

- Odległość między krawędzią przeszklenia i obwodem skrzydła drzwiowego lub odległość między otworami przeszklonymi nie powinna być redukowana w stosunku do tych, które były w elementach próbnych. Inne położenia części w drzwiach mogą być modyfikowane tylko wówczas, gdy nie pociąga to za sobą konieczności usunięcia lub zmiany położenia elementów konstrukcyjnych.

 

Przykład dwuskrzydłowych drzwi przeszklonych przeciwpożarowych przedstawiono na rys. 5.

 

Rys. 5. Dwuskrzydłowe drzwi przeszklone przeciwpożarowe
➀ płyty wełny mineralnej, ➁ płyta pladum, ➂ i ➃ uszczelki pęczniejące, ➄ szyba

 

Zbigniew Czajka
Instytut Techniki Budowlanej
Zakład Aprobat Technicznych

 

Literatura:
[1] Polskie i Europejskie Normy
[2] Aprobaty Techniczne ITB
[3] Zalecenia Udzielania Aprobat Technicznych ITB
[4] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r.
[5] Katalogi i prospekty firm WITOWA, ANDREU BARBERA, OPEUS

 

 

 

Zbigniew Czajka
Instytut Techniki Budowlanej
Zakład Aprobat Technicznych

 

Literatura:
[1] Polskie i Europejskie Normy
[2] Aprobaty Techniczne ITB
[3] Zalecenia Udzielania Aprobat Technicznych ITB
[4] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r.
[5] Katalogi i prospekty firm WITOWA, ANDREU BARBERA, OPEUS

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne

 więcej informacj: Świat Szkła 12/2011

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.