Drzwi z napędem są obecnie w powszechnym użyciu w budynkach o zwiększonym ruchu pieszych. W skład konstrukcji takich drzwi wchodzą napędy elektromechaniczne, elektrohydrauliczne lub pneumatyczne, co wymaga uwzględnienia właściwych zasad bezpieczeństwa ich użytkowania. Dotyczy to drzwi z napędem przeznaczonych do normalnego dostępu oraz – szczególnie – stosowanych na drogach ewakuacyjnych.

 

Jednym z najważniejszych zagadnień z dziedziny bezpieczeństwa budynków, w których znajdują się pomieszczenia z użytkownikami, jest umożliwienie skutecznej ewakuacji na ich zewnątrz, w bezpieczne miejsce, bezpośrednio lub drogami komunikacji ogólnej.

 

Opuszczenie pomieszczeń i budynków odbywa się głównie przez otwory znajdujące się w ścianach, wyposażone w różnego rodzaju drzwi, jak: rozwierane, przesuwne, wahadłowe lub obrotowe.

 

Ponieważ w nadzwyczajnych okolicznościach, np. wybuchu pożaru, ataku terrorystycznego lub katastrofy budowlanej, ludzie reagują w sposób nieprzewidywalny, przy czym najczęściej powstaje chaos i panika oraz poszukiwanie najkrótszej drogi ucieczki, drogi komunikacyjne powinny gwarantować szybką, bezpieczną i skuteczną ewakuację. Instalowane więc na tych drogach drzwi powinny mieć konstrukcję umożliwiającą spełnienie tych wymagań. Jest to szczególnie istotne w przypadku drzwi z automatycznymi napędami.

 

Ocena zgodności
Drzwi z automatycznymi napędami oraz same automatyczne napędy do drzwi są wyrobami budowlanymi, podlegającymi wymaganiom stosownych przepisów.

 

Zasady wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych w naszym kraju aktualnie określają:
- ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881, z późniejszymi zmianami),
- rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań, jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych oznakowaniem CE (Dz. U. Nr 195, poz. 2011),
- rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. Nr 198, poz. 2041).

 

Z powyżej cytowanych aktów prawnych wynika, że wyrób budowlany może być wprowadzany do obrotu, jeżeli nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych. Wyrób taki nadaje się do stosowania, jeżeli jest:
- oznakowany CE, co oznacza, że dokonano oceny jego zgodności z normą zharmonizowaną wyrobu lub europejską aprobatą techniczną,
- oznakowany znakiem budowlanym B, co oznacza, że producent lub upoważniony przedstawiciel, mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dokonał oceny zgodności i wydał, na swoją wyłączną odpowiedzialność, krajową deklarację zgodności z Polską Normą wyrobu albo aprobatą techniczną.

 

Ponieważ w przypadku automatycznych napędów oraz drzwi z takim napędem nie ustanowiono jeszcze zharmonizowanej normy europejskiej (udzielono mandatu na opracowanie normy, więc nie można wydać europejskiej aprobaty technicznej), jak i nie istnieje Polska Norma wyrobu, wprowadzenie do obrotu w Polsce może nastąpić tylko po dokonaniu oceny zgodności z krajową aprobatą techniczną i oznakowaniu wyrobu znakiem budowlanym B.

 

Ocenę zgodności wyrobu budowlanego przeprowadza się w oparciu o stosowny system oceny zgodności.  Systemy te przedstawione są w załączniku nr 1 pt. Wymagane systemy oceny zgodności dla poszczególnych grup wyrobów budowlanych do cytowanego już rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. o deklarowaniu zgodności.

 

W poz. 38 załącznika określono, że zgodnie z decyzją Komisji 99/93/WE z dnia 25 stycznia 1999 r. w sprawie procedury atestowania zgodności wyrobów budowlanych dotyczących drzwi, okien, żaluzji, rolet, bram i okuć budowlanych, do drzwi z okuciami stosowanymi w wyjściach ewakuacyjnych, jak i do samych okuć (napędy zaliczono do okuć) do drzwi stosowanych w wyjściach ewakuacyjnych, stosować należy system 1 oceny zgodności. Do tych wyrobów nie stosowanych w wyjściach ewakuacyjnych, stosować należy system 3 lub 4 (komunikacja wewnętrzna) oceny zgodności.

 

W przypadku systemu 1 oceny zgodności, producent drzwi z napędami lub samych napędów może wystawić krajową deklarację zgodności z Aprobatą Techniczną udzieloną przez Instytut Techniki Budowlanej na podstawie:
a) zadania Producenta:
   - zakładowej kontroli produkcji,
   - badań kontrolnych gotowych wyrobów (próbek) pobranych w zakładzie produkcyjnym, prowadzonych  przez Producenta, zgodnie z ustalonym planem badań,
b) zadania akredytowanej jednostki:
   - wstępnego badania typu,
   - wstępnej inspekcji zakładu produkcyjnego i zakładowej kontroli produkcji,
   - ciągłego nadzoru, oceny i akceptacji zakładowej kontroli produkcji.

 

Dla wydania deklaracji zgodności na automatyczne napędy do drzwi, jak i do drzwi z tymi napędami, stosowanymi w celach ewakuacji, niezbędne jest uzyskanie krajowego certyfikatu zgodności wyrobu.

 

Jest to dokument, wydany w trakcie oceny zgodności przez akredytowaną jednostkę certyfikującą potwierdzający, że wyrób budowlany i proces jego wytwarzania są zgodne ze specyfikacją techniczną, w opisywanym przypadku Aprobatą Techniczną.

 

W przypadku systemu 3 oceny zgodności, Producent drzwi z napędami lub samych napędów może wystawić krajową deklarację zgodności z Aprobatą Techniczną ITB na podstawie:
1) wstępnego badania typu przeprowadzonego przez akredytowane laboratorium,
2) zakładowej kontroli produkcji.
W systemie 4 oceny zgodności, Producent może sam przeprowadzić wstępne badanie typu (jeżeli posiada wymagane warunki) lub je zlecić. Ponadto powinien posiadać zakładową kontrolę produkcji.

 

Prace normalizacyjne
Jak już w niniejszej publikacji wspomniano, nie ustanowiono jeszcze europejskiej lub polskiej normy wyrobu dla drzwi z automatycznym napędem lub samych napędów, obejmujących wymagania i badania w zakresie konstrukcji, bezpieczeństwa oraz eksploatacji.

 

W latach 90. ub. w. Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) podjął, na podstawie mandatu M/101 udzielonego przez Komisję Europejską, prace normalizacyjne związane z drzwiami z napędem.

 

Komitet Techniczny CEN TC 33 opracował w 1998 r. dwuczęściowy projekt normy EN 12650
Okucia budowlane. Drzwi z napędem dla ruchu pieszego.
Część 1: Wymagania dla wyrobu i metody badań.
Część 2: Bezpieczeństwo drzwi z napędem dla ruchu pieszego.

 

Powyższe projekty były powołane w normie PN-EN 14351-1:2006 Okna i drzwi. Norma wyrobu,  właściwości eksploatacyjne. Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. W p. 4.24.2 tej normy znajdował się zapis, że drzwi zewnętrzne uruchamiane za pomocą napędu powinny spełniać wymagania prEN 12650-1 i prEN 12650-2.

 

Jednak w nowym wydaniu normy PN-EN 14351-1:2006+A1:2010, we wprowadzeniu znajduje się stwierdzenie, że z powodu braku aktualnych norm wspierających dla drzwi zewnętrznych napędzanych mechanicznie, produkty tego typu zostały wyłączone z zakresu normy. W ślad za tym wykreślono powyżej wymienione projekty norm z powołań normatywnych oraz p. 4.24.2 dotyczących drzwi zewnętrznych uruchamianych za pomocą napędu.

 

Tak więc w chwili obecnej (marzec 2012 r.) pomimo,  że istnieje norma wyrobu mająca zastosowanie także do drzwi uruchamianych za pomocą napędu (zapis w zakresie normy), to nie zawiera w odniesieniu do tego urządzenia żadnych wymagań jak i nie odwołuje się do innych dokumentów z nim związanych.

 

Dodać jednak należy, że wspomniany Komitet Techniczny CEN, po zaniechaniu (po 10 latach) prac nad projektami norm EN 12650-1 i -2, opracował nowy projekt europejskiej normy prEN 16005 Drzwi z napędem. Bezpieczeństwo użytkowania drzwi z napędem.  Wymagania i metody badań, będący obecnie na etapie głosowania zatwierdzającego.

 

Norma ta zawiera wymagania i metody projektowe oraz metody badań dotyczące drzwi zewnętrznych i wewnętrznych z napędem. Uwzględnia także bezpieczeństwo użytkowania drzwi z napędem przeznaczonych do normalnego dostępu, jak również stosowanych na drogach ewakuacyjnych i jako drzwi przeciwpożarowe lub dymoszczelne.

 

Nie jest to jednak norma wyrobu przewidziana do harmonizacji, nie będzie więc stanowić dokumentu pozwalającego na wprowadzenie do obrotu wyrobów z oznakowaniem CE.

 

Komitet Techniczny CEN TC 33 prowadzi także prace normalizacyjne związane z normą wyrobu na drzwi z napędem. Dotychczas opracowano projekt normy EN 16361 Drzwi z napędem. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Drzwi inne niż rozwierane, wstępnie przeznaczone do zainstalowania z napędem, bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i dymoszczelności.

 

W normie są podane wymagania i metody badań drzwi z napędem – przesuwnych, obrotowych, zrównoważonych i składanych – ze skrzydłami płytowymi lub płycinowymi, poruszającymi się poziomo. Norma obejmuje drzwi z napędami: elektromechanicznym, elektrohydraulicznym i pneumatycznym, przeznaczone do normalnego dostępu, jak również do stosowania na drogach ewakuacyjnych.

 

 

Dodać jeszcze można, iż szereg firm europejskich deklaruje, że produkuje drzwi z automatycznym napędem lub same napędy zgodne z wymaganiami niemieckiej normy dwuczęściowej DIN 18650-1:2005 Schlosser und Baubeschläge-Automatische Türsysteme. Teil 1: Produktanforderungen und Prüfverfahren, Teil 2: Sicherheit an automatischen Türsystemen.

 

Aprobaty techniczne
W przedstawionej sytuacji jedynymi dokumentami techniczno-prawnymi w Polsce, określającymi wymagania i badania dotyczące drzwi z automatycznym napędem lub samych napędów są krajowe Aprobaty Techniczne. Stanowią one dokumenty odniesienia do dokonania oceny zgodności wyrobu.

 

Do udzielania krajowych Aprobat Technicznych na drzwi, w tym z automatycznym napędem oraz samych napędów, upoważniony jest tylko Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie. ITB opracował już kilkanaście Aprobat Technicznych, w tym na drzwi z napędami lub na napędy do drzwi stosowanych na drogach ewakuacyjnych.

 

Nowe normy dotyczące drzwi z napędem
Jak już w publikacji podano, obecnie są prowadzone prace nad dwoma projektami norm związanych z drzwiami z napędem:
- prEN 16005 Drzwi z napędem. Bezpieczeństwo użytkowania drzwi z napędem. Wymagania i metody badań;
- prEN 16361 Drzwi z napędem. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Drzwi, inne niż rozwierane, wstępnie przeznaczone do zainstalowania z napędem, bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i dymoszczelności.

 

Norma prEN 16005
Zakres normy obejmuje wymagania projektowe oraz metody badań dotyczące drzwi zewnętrznych i wewnętrznych z napędem. Stosuje się do drzwi przesuwnych, rozwieranych, obrotowych, przesuwno-rozwieranych i składanych, których skrzydła poruszają się poziomo.

 

Norma nie ma zastosowania do drzwi poruszających się pionowo, drzwi w windach, pojazdach i stosowanych w procesach przemysłowych, bram z napędem, ścianek działowych i barier dla ruchu w komunikacji oraz drzwi znajdujących się poza zasięgiem ludzi (np. do żurawi i suwnic) i dla pomostów i platform.

 

Norma obejmuje następujące zagadnienia:
- terminy i definicje,
- wymagania dotyczące bezpieczeństwa i środki ochronne,
- badania, i ma załączniki:
- A (informacyjny) – Ilustracja niektórych podstawowych terminów dla różnych typów drzwi,
- B (normatywny) – Punkty pomiaru,
- C (normatywny) – Badanie urządzeń ochronnych,
- D i E (informacyjne) – Znaki dla osób niepełnosprawnych i systemu awaryjnego break-out,
- F (normatywny) – Drzwi o małej energii,
- G (normatywny) – Zabezpieczenie drzwi rozwieranych z napędem,
- H (informacyjny) – Punkty niebezpieczne dla drzwi obrotowych,
- I (normatywny) – Dziennik,
- L (informacyjny) – Wykaz zagrożeń, sytuacji zagrożenia i zdarzeń zagrażających, objętych niniejszą normą,
- ZA (informacyjny) – Powiązanie niniejszej Normy Europejskiej z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy
WE 2006/42/WE (bezpieczeństwo maszyn).

 

Podstawowy punkt normy dotyczący wymagań związanych z bezpieczeństwem, określa je dla:
- samych napędów,
- drzwi,
- automatycznego pobudzenia / aktywacji,
- uniknięcia lub ochrony punktów niebezpiecznych, oraz obejmuje wymagania dodatkowe, odnoszące się m.in. do awaryjnego zatrzymania i drzwi stosowanych na drogach ewakuacyjnych z funkcją break-out i bez tej funkcji.

 

Wymagania odnoszą się do poszczególnych typów drzwi z napędem: obrotowych, przesuwnych, rozwieranych itd.

 

Norma prEN 16005:2011 została przedłożona w grudniu 2011 r. do formalnego głosowania przez członków CEN/CELEC.

 

Norma prEN 16361
Jest to norma wyrobu, obejmująca drzwi zewnętrzne i wewnętrzne z napędem, poza drzwiami rozwieranymi, a więc tylko drzwi obrotowe, przesuwne oraz składane i zrównoważone (drzwi z punktem obrotu umożliwiającym przesuwanie się w bok z równoczesnym obrotem), ze skrzydłami poruszającymi się poziomo.

 

Nie obejmuje również tych typów drzwi, które wyklucza norma prEN 16005 oraz:
- drzwi zewnętrznych wg normy PN-EN 14351-1:2006+A1:2010,
- drzwi wewnętrznych wg normy prEN 14351-2,
- drzwi podlegających przepisom dotyczącym dymoszczelności i odporności ogniowej wg normy prEN 16034.

 

Norma prEN 16361 dotyczy drzwi przeznaczonych do normalnego dostępu, jak również do stosowania na drogach ewakuacyjnych. Podkreślić należy, że norma odnosi się do drzwi z napędem, nie wyodrębnia żadnych wymagań i badań dotyczących samych napędów.

 

Norma zawiera trzy podstawowe grupy zagadnień:
- właściwości eksploatacyjne i wymagania specjalne,
- klasyfikację i oznaczenia,
- ocenę zgodności,

 

oraz następujące załącznik :
- A (informacyjny) – Normy i projekty norm dotyczące szkła,
- B (informacyjny) – Określanie właściwości,
- ZA (informacyjny) – Rozdziały niniejszej Normy Europejskiej dotyczące postanowień dyrektywy UE Wyroby Budowlane, 
- ZB (informacyjny) – Powiązanie niniejszej Normy Europejskiej z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy UE 2006/42/WE (dyrektywa maszynowa).

 

Właściwości eksploatacyjne określone w normie dotyczą m.in. odporności na obciążenie wiatrem i uderzenia, wodoszczelności, przepuszczalności powietrza i przenikalności cieplnej oraz trwałości, bezpieczeństwa użytkowania i kompatybilności elektromagnetycznej.

 

Wymagania specjalne odnoszą się do drzwi na drogach ewakuacyjnych i w wyjściach awaryjnych, sił operacyjnych związanych z funkcją break-out i odporności na włamanie.

 

W punkcie normy pt. Klasyfikacja i oznaczenie przedstawiono dwie tablice (dla drzwi zewnętrznych i wewnętrznych) obejmujące wszystkie właściwości drzwi,  a producent powinien wyszczególnić, które właściwości zostały przez niego określone i podać deklarowany poziom właściwości.

 

W odniesieniu do zagadnień oceny zgodności, w normie określono wstępne badanie typu (ITT) – badanie typu (TT) oraz zakładową kontrolę produkcji (FPC). Podkreślić należy bardzo szczegółowe (w porównaniu z innymi normami) odniesienie się autorów normy do poszczególnych problemów oceny zgodności, szczególnie wyrobów objętych 1 systemem oceny zgodności, tj. drzwi z napędem stosowane na drogach ewakuacyjnych. W zakładowej kontroli produkcji wyodrębniono zagadnienia związane z wyrobami jednostkowymi, wyrobami z produkcji doświadczalnej (np. prototypy) oraz wyrobami produkowanymi w bardzo małej liczbie.

 

Norma prEN 16316 w formie projektu z września 2011 r. została przekazana do ankietyzacji przez krajowe jednostki normalizacyjne CEN.

 

Wymagania i badania drzwi z napędem stosowanych na drogach ewakuacyjnych
Wymagania odnoszące się do drzwi z napędem stosowanych na drogach ewakuacyjnych są określone głownie w normie prEN 16005.

 

Zagadnienia te dzielą się na wymagania dotyczące drzwi:
- z funkcją break-out (wyłamywania) czyli systemem, za pomocą którego skrzydła drzwiowe i/lub panele boczne (zwane także naświetlami bocznymi) mogą być wypchnięte w celu otwarcia w kierunku ucieczki,
- bez funkcji break-out.

 

Wymagania dotyczące trybu działania
Jeżeli drzwi z napędem mają wybierak trybu działania, to tryb związany ze stosowaniem drzwi na drogach ewakuacyjnych powinien być wyraźnie zidentyfikowany i oznaczony.

 

W przypadku stosowania trybu „zamykanego”, to powinien on być możliwy tylko za pomocą wyłącznika kluczowego lub podobnego, dostępnego tylko do obsługi przez upoważniony personel.

 

Wymagania dotyczące drzwi przesuwnych, składanych i rozwieranych z funkcją break-out
W konstrukcji drzwi należy uwzględnić:
- maksymalna szerokość rowków prowadzących w podłodze nie może być większa niż ≤20 mm,
- wysokość progów, które są istotne dla funkcjonowania lub zabezpieczenia drzwi nie powinna być większa niż 12 mm, a ich brzegi powinny być pochyłe w celu uniknięcia możliwości potknięcia się.

 

Skrzydła drzwiowe lub skrzydła drzwiowe i osłony boczne powinny być w każdej pozycji zdatne do wypchnięcia (wyłamania) w kierunku ewakuacji.

Całkowita siła potrzebna do wypchnięcia, mierzona w sposób statyczny przy krawędzi prowadzącej, prostopadle do skrzydła drzwiowego lub osłony bocznej, na wysokości 1000 (±10) mm, nie powinna przekroczyć 220 N. Gdy skrzydło drzwiowe lub osłona boczna zostaną wypchnięte, automatyczny ruch skrzydła powinien zostać zatrzymywany lub osiągnąć z góry ustalone położenie bezpieczne i zatrzymać się. Drzwi powinny pozostać nieruchome dopóki wypchnięte skrzydła nie odzyskają normalnego położenia roboczego.

 

Jeżeli skrzydło drzwi rozwieranych jest wyposażone w mechaniczny samozamykacz drzwiowy, to siła potrzebna do dalszego otwarcia drzwi nie powinna przekraczać 150 N, gdy jest mierzona w sposób statyczny  przy krawędzi prowadzącej, prostopadle do skrzydła drzwiowego lub osłony bocznej, na wysokości 1000 (±10) mm.

 

Funkcja break-out może być, dla zapobiegania nieuprawnionemu wejściu, zabezpieczona zamknięciem kluczowym, pod warunkiem spełnienia wymagań określonych w zakresie trybu działania. Na drzwiach z napędem wyposażonych w funkcję break-out powinien być umieszczony stosowny znakpiktogram awaryjnego wydostania się.

 

Wymagania dotyczące drzwi przesuwnych i składanych bez funkcji break-out
Drzwi przesuwne lub składane z napędem, mające szerokość prześwitu otworu do 2000 mm powinny otwierać się co najmniej na 80%:
- w ciągu 3 s po pobudzeniu aktywatora (aktywatorów) w kierunku ewakuacji,
lub
- najpóźniej po 5 s od zaniku zasilania energii.

 

Czas otwarcia dla drzwi o większej szerokości należy obliczać proporcjonalnie.

 

Otwarcie drzwi powinno być zagwarantowane przez „system bezpieczeństwa w razie uszkodzenia” (fail-safe system), zgodny z Poziomem właściwości „d” według normy PN-EN ISO 13849-1:2008/AC:2009 Bezpieczeństwo maszyn. Elementy systemów sterowania związane z bezpieczeństwem. Część 1: Ogólne zasady projektowania.

 

System powinien charakteryzować się następującymi właściwościami:
- jakiekolwiek defekty elektryczne stanowiące przeszkodę w normalnym działaniu drzwi powinny być wykryte – automatycznie lub po aktywacji drzwi – w ciągu 15 s i powinny spowodować, aby drzwi automatycznie otworzyły się i pozostały otwarte,
- co najmniej raz na każde 24 h urządzenia systemu powinny być automatycznie badane,
- wchodzące w skład systemu urządzenia z nagromadzoną energią powinny mieć system monitoringu, sprawdzający, czy poziom zmagazynowanej energii jest wystarczający przynajmniej dla jednego cyklu działania drzwi, a sprawdzenie powinno być przeprowadzone bezpośrednio po włączeniu zasilania i następnie przynajmniej raz na każde 24 h, przy czym, jeżeli sprawdzenie nie zostało wykonane, drzwi powinny automatycznie otworzyć się i pozostać otwarte.

 

Jeżeli zaniknie główne zasilanie energią, drzwi powinny automatycznie otworzyć się najpóźniej po 5 s i pozostawać w położeniu otwartym, z wyjątkiem, gdy występuje położenie zamknięte kluczem (na wybieraku trybu działania).

 

Drzwi przesuwne lub składane z napędem powinny wytrzymać nie mniej niż 1 000 000 cykli w badaniu trwałości.

 

Wymagania dotyczące drzwi rozwieranych bez funkcji break-out
Drzwi rozwierane z napędem bez funkcji break-out powinny spełniać następujące wymagania:
- być zdatne do ręcznego uruchomienia w kierunku ewakuacji,
- siła potrzebna do ręcznego otwarcia drzwi nie powinna przekraczać 150 N i powinna być mierzona w sposób statyczny przy krawędzi prowadzącej,  prostopadle do skrzydła drzwiowego lub osłony bocznej, na wysokości 1000 (±10) mm.

Drzwi nie wymagają automatycznego otwarcia w przypadku zaniku głównego zasilania energią lub w (innej) sytuacji awaryjnej.

 

Wymagania dotyczące drzwi obrotowych z funkcją break-out
Norma prEN 16005 określa, że na drogach ewakuacyjnych
i w wyjściach awaryjnych dopuszczalne są tylko drzwi obrotowe z funkcją break-out, przy czym funkcja ta powinna być dostępna w każdym położeniu drzwi. Polskie przepisy techniczne zabraniają stosowania do celów ewakuacyjnych drzwi obrotowych (szczegóły przedstawiono w dalszej części publikacji).

 

Skrzydła drzwi obrotowych z funkcją break-out mają dodatkowe urządzenia, które odblokowują tę funkcję, gdy zostanie wydane odpowiednie polecenie lub gdy zaniknie główne zasilanie energią.

 

Urządzenie do zwalniania elektrycznego mechanizmu blokującego funkcję break-out powinno powodować to zwolnienie jednym z poniżej opisanych sposobów: 
- zwolnienie zewnętrznym sygnałem, np. systemu sygnalizacji pożaru, systemu kontroli obsługi budynku itp.,
- przy pomocy urządzenia zwalniającego umieszczonego w rejonie objętym obsługą pracowników przez 24 h dziennie (np. recepcja), z drzwiami w bezpośrednim polu widzenia,
- poprzez osprzęt zatrzymania awaryjnego spełniającego postanowienia normy PN-EN ISO 13850:2008 Bezpieczeństwo maszyn. Stop awaryjny. Zasady projektowania ze zwolnieniem mechanizmu break-out, gdy drzwi się zatrzymają.

 

Badania drzwi stosowanych na drogach ewakuacyjnych z funkcją break-out
Badania wymagań związanych z drzwiami stosowanymi a drogach ewakuacyjnych i wyposażonych w funkcję break-out przeprowadza się w ramach badań trwałościowych.

Po wykonaniu 10 000 cykli w temperaturze otoczenia, skrzydła drzwi powinny być otwierane przynajmniej do kąta 90° przez 100 (+10/-0) cykli. Po zakończeniu badania trwałości (1 000 000 cykli) należy poddać je dodatkowym 100 cyklom. Siła potrzebna do wypchnięcia (wyłamania) skrzydła nie powinna przekroczyć 220 N.

 

Badania drzwi stosowanych na drogach ewakuacyjnych bez funkcji break-out
Mechanizm systemu bezpieczeństwa w razie uszkodzenia (fail-safe system), w który są wyposażone drzwi z napędem bez funkcji break-out, powinien być badany również w ramach badań trwałościowych. Badania polegają na przeprowadzeniu 20 cykli w temperaturze otoczenia po pierwszych 10 000 cykli oraz kolejnych 20 cykli po zakończeniu badania trwałości.

Na życzenie producenta wyrób może być poddany trzem cyklom otwierania po 10 000 cykli oraz trzem cyklom otwierania po każdych następnych 100 000 cykli. Ponadto drzwi należy poddać dodatkowymtrzem cyklom próbnym po zakończeniu badania.

 

Wymagania odnoszące się do drzwi instalowanych na drogach ewakuacyjnych, wynikające z obowiązujących przepisów
Podstawowym przepisem określającym wymagania techniczno-budowlane w zakresie ewakuacji jest rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami). Zagadnieniom tym poświecony jest rozdział 4, pt.: Drogi ewakuacyjne, zawarty w Dziale VI dotyczącym bezpieczeństwa pożarowego.

 

W pierwszym zapisie wymagań stwierdza się, że z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna być zapewniona możliwość ewakuacji w bezpieczne miejsce na zewnątrz budynku lub sąsiedniej strefy pożarowej, bezpośrednio albo drogami komunikacji ogólnej, zwanymi „drogami ewakuacyjnymi”.

 

W odniesieniu do drzwi związanych z drogami ewakuacyjnymi sformułowane są dwa wymagania:
- wyjścia z pomieszczeń na drogi ewakuacyjne powinny być zamykane drzwiami,
- drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z budynku przeznaczonego dla więcej niż 50 osób powinny otwierać się na zewnątrz (nie dotyczy budynków zabytkowych).

 

W dalszej treści rozdziału zawarte są jeszcze inne przypadki wymagające otwierania drzwi na zewnątrz następujących pomieszczeń:
- zagrożonych wybuchem,
- do których jest możliwe niespodziewane przedostanie się mieszanin wybuchowych lub substancji trujących, duszących bądź innych, mogących utrudnić ewakuację,
- przeznaczonych dla ponad 6 osób o ograniczonej zdolności poruszania się.

 

Rozporządzenie określa, że łączną szerokość drzwi w świetle, stanowiącą wyjścia ewakuacyjne z pomieszczenia, należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać w nim równocześnie, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość drzwi w świetle ościeżnicy powinna wynosić 0,9 m, a w przypadku drzwi służących do ewakuacji do 3 osób – 0,8 m. Wysokość drzwi, stosowanych jako wyjście ewakuacyjne z pomieszczeń, mierzona w świetle ościeżnicy nie powinna być niższa niż 2,0 m.

 

Szerokość i wysokość drzwi znajdujących się na drodze ewakuacyjnej, obliczana jest w taki sam sposób, jak podano powyżej.

Z rozporządzenia wyróżnić można wymagania odnoszące się tylko do poszczególnych typów drzwi, co przedstawiono poniżej.

 

Drzwi rozwierane
Rozwierane drzwi wieloskrzydłowe, stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze ewakuacyjnej, powinny mieć co najmniej jedno nieblokowane skrzydło drzwiowe o szerokości nie mniejszej niż 0,9 m.

 

Skrzydła drzwi, stanowiących wyjście na drogę ewakuacyjną, nie mogą, po ich całkowitym otwarciu, zmniejszać wymaganej szerokości tej drogi.

Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia, w którym może przebywać jednocześnie więcej niż 300 osób, oraz drzwi na drodze ewakuacyjnej z tego pomieszczenia, powinny być wyposażone w urządzenia przeciwpaniczne.

 

Drzwi przesuwne (rozsuwane)
Drzwi przesuwne mogą stanowić wyjścia na drogi ewakuacyjne, a także być stosowane na drogach ewakuacyjnych, jeżeli są przeznaczone nie tylko do celów ewakuacji, a ich konstrukcja zapewnia:
- otwieranie automatyczne i ręczne bez możliwości ich blokowania,
- samoczynne ich rozsunięcie i pozostanie w pozycji otwartej w wyniku zasygnalizowania pożaru przez system wykrywania dymu chroniący strefę pożarową, do ewakuacji z której te drzwi są przeznaczone, a także w przypadku awarii drzwi.


W wyjaśnieniu tego wymagania dodać można, że rozsunięcie skrzydeł drzwi musi następować po wykryciu pożaru w dowolnym miejscu tej strefy pożarowej, tak aby stworzyć odpowiednie warunki do ewakuacji ludzi.

 

Drzwi wahadłowe
Dla tego typu wyrobów w rozporządzeniu umieszczono zapis, że szerokość skrzydła drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze ewakuacyjnej, powinna wynosić co najmniej:
- dla drzwi jednoskrzydłowych – 0,9 m,
- dla drzwi dwuskrzydłowych – 0,6 m, przy czym oba skrzydła tych drzwi muszą mieć tą samą szerokość.

 

Drzwi obrotowe
W § 240 ust. 3 omawianego rozporządzenia Ministra Infrastruktury zawarto stwierdzenie, że zabrania się stosowania do celów ewakuacji drzwi obrotowych.

 

Można natomiast stosować drzwi obrotowe w wejściach do budynków i ogólnodostępnych pomieszczeń użytkowych, pod warunkiem usytuowania przy nich drzwi rozwieranych lub przesuwnych, przystosowanych do ruchu osób niepełnosprawnych oraz spełnienia wymagań opisanych przy drzwiach przesuwnych.

 

Dodać tutaj można, że niektóre rodzaje drzwi obrotowych z napędem dają możliwość ewakuacji w pewnych położeniach skrzydeł. W wyniku np. przerw w dostawie energii elektrycznej, skrzydła drzwi obrotowych można ustawić w pozycjach umożliwiających swobodne przejście.

 

Zagadnienia ewakuacji objęte są także wymaganiami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80, poz. 563). Tej problematyce poświęcony jest rozdział 4, w którym nie ma jednak bezpośrednich wymagań dotyczących drzwi a jedynie odwołanie się do innych przepisów techniczno-budowlanych.

 

 inż. Zbigniew Czajka
Instytut Techniki Budowlanej
Zakład Aprobat Technicznych

 

Literatura:
Polskie i Europejskie Normy
Projekty Norm Europejskich
ZUAT-y i Ustalenia Aprobacyjne ITB
Aprobaty Techniczne

 

patrz też:

 

Drzwi stosowane na drogach ewakuacyjnych , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 4/2010 

 

Drzwi automatyczne w ochronnie przeciwpożarowej , Mariusz Pecio, Świat Szkła 10/2009

 

Bezpieczeństwo na drogach ewakuacyjnych , Krzysztof Spiechowicz, Świat Szkła 10/2009  

 

Wyjścia ewakuacyjne z budynku a bezpieczeństwo osób i ochrona mienia , Stanisław Baraniak, Świat Szkła 5/2009

 

Drogi ewakuacyjne . Krzysztof Spiechowicz, Świat Szkła 5/2009

 

Atria i pasaże handlowe a ochrona przeciwpożarowa. Część 2, Paweł Królikowski, Świat Szkła 10/2008

 

Atria i pasaże handlowe a ochrona przeciwpożarowa. Część 1, Paweł Królikowski, Świat Szkła 9/2008

 

Wymagania i klasyfikacja zamknięć przeciwpanicznych i awaryjnych Część 2 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 1/2008  

 

Wymagania i klasyfikacja zamknięć przeciwpanicznych i awaryjnych Część 1 , Zbigniew Czajka, Świat Szkła 12/2007

 

Drzwi automatyczne a wyjścia ewakuacyjne - wymagania dla bezpieczeństwa pożarowego , Paweł Królikowski, Świat Szkła 5/2006

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne

więcej informacj: Świat Szkła 5/2012

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.