Okno jest elementem budowlanym służącym do zamykania otworu w ścianie, który umożliwia dopływ światła i może zapewniać wentylację. Jedną z odmian okien są okna obrotowe, charakteryzujące się skrzydłem obrotowym osadzonym na czopach i obracanym względem osi pionowej lub poziomej.
Przeznaczenie
Specjalną wersją okien obrotowych są okna żaluzjowe (zwane także lamelowymi), które umożliwiają optymalną regulację wentylacji naturalnej pomieszczeń bez zmniejszenia powierzchni dopływu światła.
Schemat działania takich okien z osią poziomą, zgodnie z załącznikiem A normy PN-EN 12519:2005 Okna i drzwi. Terminologia, przedstawiono na rys. 1.
Rys. 1. Schemat działania okna żaluzjowego poziomego
Okna żaluzjowe (przeważnie poziome) są przeznaczone do doświetlenia pomieszczeń z jednoczesnym ich naturalnym wietrzeniem, głównie w budynkach z przeszklonymi ścianami. Konstrukcja okien żaluzjowych umożliwia odprowadzanie ciepłego powietrza z górnej części pomieszczenia i wprowadzanie świeżego powietrza w części dolnej. Ten rodzaj okien może być także stosowany do oddymiania przestrzeni zamkniętych szklanymi elewacjami lub jako czerpnie powietrza w instalacjach technicznych.
Fot. 1. Okna żaluzjowe ze skrzydłami całoszklanymi
o konstrukcji przedstawionej na rys. 3a (wg katalogu
firmy ESCO)
Dzięki małym szerokościom kształtowników skrzydeł i ościeżnic lub wykonaniom całoszklanym skrzydeł, okna żaluzjowe stanowią estetyczne i funkcjonalne uzupełnienie nowoczesnych konstrukcji fasadowych.
Sterowanie okien żaluzjowych może odbywać się ręcznie (dźwignie lub specjalne klamki) lub, co zdarza się coraz częściej, przy pomocy napędów mechanicznych – siłowników elektrycznych. Napędzane mechanicznie okna żaluzjowe wyposażone w automatyczne sterowanie, są stosowane w tzw. „inteligentnych” budynkach.
Fot. 2. Okno żaluzjowe z kształtowników z przekładką
termiczną o konstrukcji przedstawionej na rys. 5
(wg katalogu firmy ESCO)
Przykłady zastosowania okien żaluzjowych w budynkach przedstawiono na fot. 1 i 2.
Jak podają producenci, zmienne ustawienie skrzydeł okien żaluzjowych zapewnia aż 80% powierzchni otwartej w stosunku do powierzchni całkowitej okna.
W przypadku standardowych konstrukcji okien uchylnych lub obrotowych, wymagało by to całkowitego otwarcia okna (około 90°).
Dodać jeszcze należy, że okna żaluzjowe mogą mieć skrzydła przeszklone (z ramami z kształtowników aluminiowych) i całoszklane oraz lamele nieprzezroczyste, wykonane z blachy aluminiowej lub z tłoczonych, cienkościennych kształtowników aluminiowych.
Rys. 2. Okno żaluzjowe bezramowe
Budowa
Okno żaluzjowe składa się z ościeżnicy wykonanej z aluminiowych kształtowników oraz czopów (sworzni), na których obracają się skrzydła. Skrzydła mogą mieć ramę wykonaną również z aluminiowych kształtowników, w której osadzona jest szyba (pojedyncza lub zespolona) lub też występować jako bezramowe tzw. całoszklane.
W drugiej połowie dwudziestego wieku stosowano okna żaluzjowe, których skrzydła były wykonane ze szklanych płytek. Takie rozwiązanie okna, przedstawione na rys. 2, ze względu na niską izolacyjność cieplną oraz szczelność, przeznaczone były do pomieszczeń pomocniczych (toalety, garderoby) lub technicznych.
Współcześnie oknom o konstrukcji przedstawionej na rys. 2, odpowiadają okna żaluzjowe ze skrzydłami całoszklanymi. Okna takie mają ościeżnicę wykonaną z kształtowników aluminiowych standardowych (tzw. „zimnych”) lub z przekładką termiczną (tzw. „ciepłych”).
Skrzydła są wykonane z szyby pojedynczej, których krawędzie przy zamkniętym oknie, nachodzą na siebie (rys. 3a) lub po zamknięciu tworzą jednolitą powierzchnię (rys. 3b). Przykładowe okna ze skrzydłami całoszklanymi, które mogą mieć także napęd mechaniczny, przedstawiono na rys. 3.
W budynkach z fasadami strukturalnymi są stosowane okna żaluzjowe, które charakteryzują się niewidocznymi (od strony zewnętrznej) ramami ościeżnicy i skrzydeł. Ościeżnica okna jest zazwyczaj wykonana z kształtowników aluminiowych z przekładką termiczną, skrzydła zaś są wykonane ze standardowych kształtowników i oszklone szybą zespoloną grubości 36 mm. Okna mogą być otwierane ręcznie lub przy pomocy napędu mechanicznego z automatycznym sterowaniem. Przykładowe okna żaluzjowe do fasad strukturalnych przedstawiono na rys. 4.
Innym rodzajem okien żaluzjowych są okna, których ościeżnice i ramy skrzydeł wykonuje się z aluminiowych kształtowników z przekładką termiczną. Skrzydła okien są wypełnione szybą zespoloną grubości 24 lub 32 mm lub panelem nieprzeziernym.
Okna żaluzjowe o takiej konstrukcji mogą mieć szerokość do 2300 mm i być, tak jak poprzednie okna, wyposażone w napęd ręczny lub mechaniczny. Przykładowe okno opisanej konstrukcji przedstawiono na rys. 5.
Rys. 3. Okno żaluzjowe ze skrzydłami całoszklanymi (wg katalogu firmy ESCO)
Jak już wspomniano, okna żaluzjowe, zamiast przeszklonych skrzydeł, mogą mieć nieprzezierne lamele, wykonane z blachy aluminiowej lub tłoczonych, cienkościennych kształtowników aluminiowych.
Ościeżnica tego rodzaju okien jest wykonana z aluminiowych kształtowników z przekładką termiczną i ma specjalnie ukształtowane uszczelki. Okna tego rodzaju mogą być wykonywane do szerokości 2500 mm i mieć napęd ręczny lub mechaniczny. Przykładowe okno żaluzjowe z nieprzeziernymi lamelami przedstawiono na rys . 6.
Rys. 4. Okno żaluzjowe do fasad strukturalnych (wg katalogu firmy ESCO)
Wymagania i badania
Okna żaluzjowe, jako odmiana zewnętrznych okien obrotowych, podlegają wymaganiom normy PN-EN 14351-1:2006+A1:2010 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności.
Norma podaje właściwości eksploatacyjne i wymagania specjalne oraz związane z nimi badania, odnoszące się do okien i drzwi zewnętrznych.
Biorąc pod uwagę fakt, iż obrotowe okna żaluzjowe podlegają systemowi 3 oceny zgodności oraz przewidywany zakres stosowania, to dla tych wyrobów należy określić, poprzez stosowne badania, właściwości eksploatacyjne - odporności na obciążenie wiatrem,
- wodoszczelności,
- nośności urządzeń zabezpieczających,
- właściwości akustycznych,
- przenikalności cieplnej,
- przepuszczalności powietrza,
- wentylacji,
- odporności na wielokrotne otwieranie i zamykanie.
Rys. 5. Okno żaluzjowe z kształtowników z przekładką
termiczną (wg katalogu firmy ESCO)
Są to typowe właściwości, odnoszące się do wszystkich rodzajów okien zewnętrznych, określone w stosownych normach badawczych i klasyfikacyjnych.
Np. w odniesieniu do odporności na obciążenie wiatrem, stosować należy normy: PN-EN 12210:2001 Okna i drzwi. Odporność na obciążenie wiatrem. Klasyfikacja oraz PN-EN 12211:2001 Okna i drzwi. Odporność na obciążenie wiatrem. Metoda badania.
W przypadku okien żaluzjowych z napędem mechanicznym, ww. norma wyrobu określa jeszcze wymagania specjalne, dotyczące bezpieczeństwa użytkowania. W wymaganiu tym stwierdza się, że jednostki napędowe oraz inne okuciowe i elektryczne elementy składowe instalowane w oknach z napędem elektrycznym, należy zaprojektować, badać i kontrolować zgodnie z normą PN-EN 60335-2-103:2005+A1:2009 Elektryczny sprzęt do użytku domowego i podobnego. Bezpieczeństwo użytkowania. Część 2-103: Wymagania szczegółowe dotyczące napędów bram, okien i drzwi.
Rys. 6. Okno żaluzjowe z nieprzeziernymi lamelami (wg katalogu firmy ESCO)
Dodać należy, że okna żaluzjowe, jako wyroby budowlane, podlegają jeszcze obligatoryjnym wymaganiom rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z późniejszymi zmianami). Dotyczy to szczególnie wartości współczynnika przenikania ciepła U(max) oraz izolacyjności akustycznej.
Literatura:
Katalog firmy ESCO POLSKA
Katalog firmy COLT
Normy europejskie
W. Klein: Nowoczesne okna. Arkady 1978
inż. Zbigniew Czajka
Instytut Techniki Budowlanej
Zakład Aprobat Technicznych
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
więcej informacj: Świat Szkła 12/2012
