Tradycyjnym miejscem, którym włamywacz przedostaje się do wnętrza budynku, jest okno. W związku z tym, coraz większą uwagę przykłada się do zwiększania odporności na włamanie tych budowlanych wyrobów otworowych. Odporność ta będzie skuteczna, jeżeli okno zostanie wykonane z nowoczesnych i wytrzymałych kształtowników, oszklone właściwą szybą i wyposażone w odpowiednie, dostosowane do wymagań antywłamaniowych okucia.

 

Zagadnienia ogólne odporności na włamanie

 

Odpornością na włamanie okna nazywamy właściwość, polegającą na stawianiu oporu próbom siłowego wejścia do chronionego pomieszczenia, z użyciem siły fizycznej oraz za pomocą określonych z góry narzędzi. Ogólnie przyjmuje się, że większość złodziei (głównie tzw. „przypadkowych”) rezygnuje z próby włamania, jeżeli czas sforsowania oporu stawianego przez okno trwa dłużej niż 3 minuty. 

 

Problematykę związaną z zagadnieniami odporności na włamanie okien i pozostałych budowlanych wyrobów otworowych reguluje europejska norma PN-EN 1627:2012, dotycząca wymagań i klasyfikacji odporności na włamanie drzwi, okien, ścian osłonowych, krat i żaluzji, którą omówiono w dalszej części publikacji. Stosowanie wymienionych w tytule normy wyrobów, które mają określoną i odpowiednio dobraną do wymagań obiektu klasę odporności na włamanie, nie jest w Polsce oraz w większości krajów europejskich obligatoryjne. Jednak zauważa się w ostatnich latach tendencje do coraz szerszego stosowania okien i innych wyrobów charakteryzujących się zwiększoną odpornością na włamanie, szczególnie w budynkach mieszkalnych jedno- i wielorodzinnych oraz użyteczności publicznej.

 

Podkreślenia wymaga fakt, że nie ma wyrobów, w tym okien antywłamaniowych, w pełni zabezpieczających i uniemożliwiających dokonanie włamania do pomieszczeń. Włamywacz dysponujący odpowiednio długim czasem działania i stosownym sprzętem, jest w stanie pokonać każde zabezpieczenie. Dlatego też normowe klasy odporności na włamanie wyrobów otworowych opierają się głównie na czasie potrzebnym złodziejowi do ich sforsowania. 

 

Połączenie jednak mechanicznych elementów zabezpieczających (w przypadku okien – wytrzymałe ramy okien i ościeżnic, właściwe oszklenie i odpowiednie okucia) oraz systemów alarmowych mogą zapewnić uzyskanie bardzo wysokiego stopnia bezpieczeństwa obiektu.

 

Jak już wspomniano, jednym z podstawowych elementów budowlanych wyrobów otworowych, w tym szczególnie okien, wpływających na zwiększenie odporności na włamanie, są okucia. Zdecydowana większość zastosowanych w eksploatowanych już oknach (zamontowanych w budynkach) okuć ma standardową, nieokreśloną odporność na włamanie, czyli bardzo niską. Dotyczy to również okien aktualnie produkowanych. Dla zmiany tego stanu rzeczy, wprowadzano do produkcji okucia o określonej klasie odporności na włamanie, głównie klasy 1, choć coraz częściej i klasy 2. Wartą podkreślenia nowością jest również fakt podjęcia produkcji okuć, które – dodatkowo zainstalowane w oknach istniejących już budynków – zwiększają ich odporność na włamanie. 

 

We współczesnym budownictwie są stosowane głównie okna uchylno-rozwierane, które zapewniają doświetlenie pomieszczeń oraz umożliwiają regulację wymiany powietrza. Okna takie są wyposażone w okucia uchylno-rozwierane oraz sterującą nimi klameczkę.

 

Oknem przeciwwłamaniowym nazywamy taki wyrób, który – gdy jest wbudowany i utwierdzony lub utwierdzony i zablokowany – pełni funkcję oporu przeciw sforsowaniu wejścia z użyciem siły fizycznej wspomaganej przez odpowiednie narzędzia. Stosowane w takim oknie okucia, charakteryzujące się 1 lub 2 klasą odporności na włamanie, są wyposażone w elementy utrudniające wyważenie skrzydła z ościeżnicy. Przeważnie są to trzpienie ryglujące w kształcie grzybka, zainstalowane na skrzydle okna. „Grzybki” współpracują ze stalowymi zaczepami zamocowanymi na ramie ościeżnicy okna, stabilnie łącząc skrzydło z ościeżnicą. Miejsce, w którym „grzybek” współpracuje z zaczepem, nazywane jest „punktem bezpiecznym”. Im więcej takich punktów na obwodzie okna, tym jest wyższa jego odporność na włamanie. 

 

Przyjmuje się, że okno w 1 klasie odporności na włamanie powinno być wyposażone w okucie mające minimum cztery „ punkty bezpieczne”. W 2 klasie odporności na włamanie wymaga się, aby każdy punkt ryglowania był „punktem bezpiecznym”. Dalszym wymaganiem odnoszącym się do okien o zwiększonej odporności na włamanie jest, aby sterująca okuciami klameczka miała wkładkę bębenkową z kluczykiem lub inną blokadę. Chroni to okno przed możliwością przekręcenia klameczki, gdy włamywacz wybił lub wyciął szybę i przez utworzony otwór włożył rękę. Zablokowana klameczka nie pozwala na takie otwarcie okna. 

 

W omawianej problematyce jest jeszcze ważny sposób mocowania okna. Nie pomogą żadne elementy przeciwwłamaniowe, kiedy okno zostanie zamontowane tylko na samą tzw. piankę montażową, której wyłącznym przeznaczeniem jest uszczelnianie i ocieplanie szczeliny pomiędzy oknem a ścianą. Pominięcie stosowania kotew montażowych umożliwia wycięcie pianki i wyjęcie całego okna, bez potrzeby siłowego forsowania elementów przeciwwłamaniowych, w tym okuć. 

 (...)

 

Normy dotyczące odporności na włamanie okien 

 

Podstawową normą odnoszącą się do okien jest europejska norma zharmonizowana PN-EN 14351- 1:2006+A1:2010 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Norma ta obejmuje swym zakresem także problematykę związaną z wymaganiami i badaniami odporności na włamanie (punkt 4.23). Jednakże sam zapis w niej jest bardzo ograniczony, gdyż zawiera tylko stwierdzenie, że po badaniach przeprowadzonych według norm EN 1628, EN 1629 i EN 1630, wyniki powinny być wyrażone zgodnie z normą EN 1627.

 

Po wieloletnich pracach, w lipcu 2011 r. ustanowiono pakiet norm odnoszących się w sposób kompleksowy do zagadnień odporności na włamanie budowlanych wyrobów otworowych, obejmujący następujące pozycje:

  • PN-EN 1627 Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje. Odporność na włamanie. Wymagania i klasyfikacja – w której określono wymagania i klasyfikację dla właściwości dotyczących odporności na włamanie wyrobów otworowych, w tym okien, oraz zdefiniowano pojęcie klas odporności na włamanie, oznaczając je literami RC (Resistance Class),
  • PN-EN 1628 Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje. Odporność na włamanie. Metoda badania dla określenia odporności na obciążenie statyczne – w której sprecyzowano metodę badania dla ustalenia odporności na obciążenia statyczne, w celu oceny właściwości przeciwwłamaniowych wyrobów otworowych, w tym okien,
  • PN-EN 1629 Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje. Odporność na włamanie. Metoda badania dla określenia odporności na obciążenia dynamiczne – w której również sprecyzowano metodę badania w celu oceny właściwości przeciwwłamaniowych m.in. okien, ale w odniesieniu do obciążeń dynamicznych,
  • PN-EN 1630 Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje. Odporność na włamanie. Metoda badania dla określenia odporności na próby włamania ręcznego – w której podano metodę badania ustalającą odporność na próby włamania ręcznego, celem oceny właściwości przeciwwłamaniowych budowlanych wyrobów otworowych, w tym okien, niezależnie od materiału z jakiego je zrobiono, jak również przedstawiono zestawy narzędzi używanych podczas włamań.

 

 

Pierwsza norma jest normą klasyfikacyjną, w której określone zostały m.in. klasy odporności na włamanie, zaś trzy pozostałe są normami badawczymi. 

 

W normie PN-EN 1627 podane są różne klasy odporności na włamanie wyrobów otworowych, co ma na celu uwzględnienie metod działania włamywaczy okazjonalnych lub przypadkowych, jak również bardziej doświadczonych i profesjonalnych. Zasadniczo można wyróżnić dwie podstawowe grupy włamywaczy, które poniżej scharakteryzowano.

 

Klasy odporności od 1 do 3 – odzwierciedlają metody ataku stosowane przez przypadkowych lub okazjonalnych włamywaczy. Uważa się, że takie ataki są wynikiem sposobności samej w sobie, bez żadnego szczegółowego odniesienia do prawdopodobnej korzyści, którą może przynieść udany atak. W tych przypadkach używa się niezbyt wysokiej siły i stosuje się zwyczajne narzędzia ręczne lub środki do wyważenia. Włamywacze ci prawdopodobnie chcą uniknąć hałasu lub niepotrzebnego ryzyka. Jednakże ryzyko wiąże się z czasem działania, więc jego zużycie na próbę uzyskania dostępu jest ograniczone i zmienia się wraz z klasą. Podobnym czynnikiem jest poziom oporu napotkany podczas ataku, a jego wysokość bywa często powodem do niepowodzenia.

 

Klasy odporności od 4 do 6 – są kojarzone z włamywaczami doświadczonymi i profesjonalnymi, z dużym nastawieniem na osiągnięcie założonego celu, co wynika z większej wiedzy o korzyściach wynikających z udanego ataku. Przedsięwzięcia te są zazwyczaj planowane w oparciu o wiedzę z zakresu wyrobów budowlanych, które mają być sforsowane. W tym przypadku hałas i czas są mało istotne. Do ataku używane są przeważnie narzędzia o dużej mocy lub narzędzia z napędem do jednoosobowego użytku, często w ramach przestępczości zorganizowanej. 

 

Norma PN-EN 1627 podaje sześć klas odporności na włamanie budowlanych wyrobów otworowych (od RC 1 do RC 6), w tym także okien, oraz określa dla nich przewidywane metody i próby uzyskania dostępu. W normie zawarty jest punkt 6 odnoszący się bezpośrednio do okuć. Przedstawia wymagania, które powinny spełniać okucia oraz określa badania, jakim należy je poddać. Z kolei załącznik B tej normy podaje dodatkowe wymagania wraz z metodami badań, odnoszącymi się do poszczególnych okuć w danych klasach odporności na włamanie.

 

Jak już w publikacji wspomniano, najszersze obecnie zastosowanie znajdują okna, a więc i okucia, wykonane w 1 i 2 klasie odporności na włamanie. Dla tych klas określone są m.in. następujące kryteria klasyfikacyjne:

a) ze względu na wymagania konstrukcji przeciwwłamaniowej należy stosować:

  • czopy ryglujące z funkcją przeciwwyważeniową,
  • ochronę mechanizmu napędowego przed przewierceniem,
  • blokadę obrotu klameczki,

b) ze względu na wytrzymałość:

  • pod obciążeniem statycznym skrzydła – odporne na działanie siły 3 kN,
  • pod obciążeniem dynamicznym skrzydła – odporne na działanie masy 30 kg,

c) ze względu na czas odporności na włamanie ręczne:

  • dla klasy 1 – nie określa się,
  • dla klasy 2 – 3 minuty.

 

W odniesieniu do okuć uchylno-rozwieranych funkcjonuje norma PN-EN 13126-8 Okucia budowlane. Wymagania i metody badań dotyczące okuć do okien i drzwi balkonowych. Część 8: Okucia rozwierano-uchylne, uchylno-rozwierane i tylko rozwierane. Określono w niej wymagania i procedury badawcze dotyczące trwałości, wytrzymałości, odporności ogniowej i korozyjnej, zabezpieczenia i funkcji zespołów oraz elementów składowych. Norma nie zawiera jednak żadnych wymagań lub innych odniesień związanych z odpornością na włamania.

 

Przepisy dotyczące odporności okien i okuć na włamanie

 

Zagadnienia odporności poszczególnych, budowlanych wyrobów otworowych oraz całego budynku na włamanie, a więc ochrona jego użytkowników przed utratą mienia, nie są obecnie regulowane w Polsce żadnym państwowym przepisem. W podstawowym dokumencie funkcjonującym w budownictwie, jakim jest rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami), również nie odniesiono się do tej problematyki. Ta cecha użytkowa budynków i wyrobów jest regulowana tylko przepisami ustalonymi przez poszczególne firmy ubezpieczeniowe.

 

Dodać jednak należy, że istnieją powyżej przedstawione normy, regulujące techniczne aspekty odporności na włamanie budowlanych wyrobów otworowych. 

 

Niemniej podejmowane były działania zmierzające do przybliżenia problematyki skutecznej ochrony użytkowników budynków przed utratą mienia. Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy „Metalplast” wraz z Wojewódzką Komendą Policji w Poznaniu wydał w 2004 r. płytę kompaktową z poradami, jak zabezpieczyć dom przed złodziejem. Płyta ta była załącznikiem do jednego z wydań „Głosu Wielkopolskiego” oraz rozpowszechniana podczas Międzynarodowych Targów Budownictwa „Budma” i „Securex” odbywających się w Poznaniu.

 

W roku 2006, ponowie Komenda Wojewódzka Policji w Poznaniu oraz Oddział Wielkopolski Instytutu Techniki Budowlanej opracowały nową wersję płyty kompaktowej z fachowymi poradami specjalistów w zakresie:

  • jak ocenić stopień ryzyka i dobrać zabezpieczenia,
  • okna, drzwi, bramy – dowiedz się, jak je chronić.

 

 

Płyta była rozpowszechniana wraz z magazynami Wydawnictwa „Murator”. Znajdowały się na niej również poglądowe informacje w formie filmików przedstawiające, jak łatwo można otworzyć z zewnątrz okno o standardowej odporności na włamanie oraz z zainstalowanymi okuciami o zwiększonej odporności na włamanie, tj. m.in. z klameczką wyposażoną w wkładkę bębenkową, lecz nie zamkniętą. Innym dokumentem odnoszącym się do problematyki odporności na włamanie są opracowane w 2010 r. przez Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie Zalecenia Udzielania Aprobat Technicznych ITB ZUAT-15/III.17/2010 Okucia o zwiększonej odporności na włamanie do rozwieranych i/lub uchylnych okien i drzwi balkonowych. Przedmiotem zaleceń są okucia pozwalające na uchylanie i/lub rozwieranie skrzydła, sterowane jedną klameczką i w praktyce ogólnie określane jako okucia „uchylno-rozwierane”. Umożliwiają one oprócz funkcji związanych z wentylacją, na zabezpieczenie pomieszczeń – w pozycji zamkniętej i zaryglowanej, spełniając warunki wymagane dla okuć do okien i drzwi balkonowych o deklarowanej odporności na włamanie według normy PN-EN 1627.

 

Okucia umożliwiające modernizację okien

 

Jak już w niniejszej publikacji zasygnalizowano, okucia zainstalowane w oknach istniejących budynków można doposażyć lub rozbudować o dodatkowe funkcje, które zwiększą komfort i bezpieczeństwo ich użytkowania oraz podwyższą odporność na włamanie. Podkreślić należy, że ten sposób modernizacji pozwala na uniknięcie konieczności wymiany kompletu okuć lub całego okna.

 

Proces zwiększania odporności na włamanie okien zamontowanych w już istniejących budynkach w coraz większym stopniu rozwija się w krajach zachodnio europejskich. Do takich krajów należą Niemcy, gdzie równolegle są prowadzone prace normalizacyjne i certyfikacyjne, regulujące szczegółowo te zagadnienia. Problematykę tą przedstawiono w „Świecie Szkła” 3/2014 w artykule pt. Możliwości mechanicznych urządzeń zwiększających odporność na włamanie.

 

W Polsce dotychczas nie prowadzi się żadnych szczególnych działań w tym zakresie. Spotkać jedynie można materiały informacyjne europejskich producentów okuć uchylno-rozwieranych, sygnalizacyjnie przedstawiających zastosowanie swych wyrobów do celów modernizacji okuć i okien w istniejących budynkach. Takim przykładem jest firma WINKHAUS, mająca swój zakład produkcyjny w Polsce (WINKHAUS Polska Beteiligungs w Rydzynie), która oferuje okucia uchylno-rozwierane mające dodatkową zaletę, pozwalającą na możliwość ich zamontowania nie tylko w oknach nowych, ale także już użytkowanych (nawet po wielu latach), bez konieczności wymiany okucia na nowe. Pierwszym takim systemem były okucia autoPilot Concept, charakteryzujące się możliwością rozbudowy o dodatkowe funkcje, w tym także stosowania do modernizacji istniejących już okien. Ostatnio firma WINKHAUS wprowadziła nowy system okuć uchylno-rozwieranych pod nazwą activPilot Concept, pozwalający na szybką, łatwą i w miarę tanią przeróbkę okna, w celu podwyższenia standardu odporności na włamanie.

 

Okucia activPilot Concept są wyrobami nowej generacji, łączącymi w sobie wiele innowacyjnych i praktycznych rozwiązań. Podstawową zaletą jest system modułowy o przejrzystej strukturze i znacznie zredukowanej ilości elementów oraz przystosowanie zarówno do montażu ręcznego jak i automatycznego. Wszystkie zasuwnice i narożniki są produkowane w wersji zatrzaskiwanej we wrębie okuciowym okna. 

 

Nowy system ryglowania, dodatkowe funkcje oraz możliwość łatwego zwiększenia standardu bezpieczeństwa okna są atrakcyjnymi walorami użytkowymi tego produktu.

 

Podstawą nowego systemu ryglowania jest ośmiokątny grzybek mimośrodowy, przedstawiony na rys. 1. Współpracuje on zarówno z zaczepami standardowymi, jak i antywłamaniowymi, i pozwala na łatwą regulację docisku skrzydła do ościeżnicy. Kolejnym elementem pozwalającym na podniesienie standardu bezpieczeństwa okna jest stalowy zaczep antywłamaniowy, przedstawiony na rys. 2. Wymiana zaczepów standardowych na antywłamaniowe nie wymaga zmiany innych elementów skrzydła, natomiast operacja ta zwiększa odporność na włamanie okna. 

 

2014-06-25-1

Rys. 1. Ośmiokątny grzybek mimośrodowy w mechanizmie ryglującym

 

2014-06-25-2

Rys. 2. Stalowy zaczep antywłamaniowy z podkładką

 

 

System activPilot Concept umożliwia rozszerzanie funkcji związanych z bezpieczeństwem okuć bez konieczności wprowadzania specjalnych części ramowych. Takim przykładem jest blokada obrotu klameczki z wślizgiem (element dwufunkcyjny DUO) oraz element wielofunkcyjny, który dodatkowo pełni rolę zatrzasku balkonowego. Obydwa te elementy, przedstawione na rys. 3 można bardzo łatwo zamontować. Dalszą możliwością modernizacji, jaką dają okucia systemu activPilot Concept, jest wyposażenie okna w mechanizm wielostopniowego uchyłu MSL OS, montowany w jego górnej części. Mechanizm ten, przedstawiony na rys. 4, umożliwia uzyskanie pięciu pozycji uchylonego okna. Pozwala to na optymalne wietrzenie pomieszczeń, jednocześnie zabezpieczając okno przed zatrzaśnięciem. Okucia prezentowanego systemu zdecydowanie ułatwiają zmianę standardowego poziomu zabezpieczenia okna na 1 a nawet 2 klasę odporności na włamanie, zdefiniowaną w normie PN-EN 1627. Zwiększenie bezpieczeństwa użytkowanego pomieszczenia jest już możliwe po dokonaniu tylko wymiany odpowiedniej ilości zaczepów i dodaniu certyfikowanej klameczki z kluczykiem. Podkreślić należy, iż działania te można przeprowadzić nawet po wielu latach eksploatowania okna, a koszt takiego przedsięwzięcia jest zdecydowanie niższy od wymiany całego okna, natomiast bezpieczeństwo nieporównywalnie wzrośnie. 

 

2014-06-25-3

Rys. 3. Blokada obrotu klamki z wślizgiem i zatrzask balkonowy

 

2014-06-25-4

Rys. 4. Mechanizm MSL OS wielostopniowego uchyłu

 

 

 

W podsumowaniu stwierdzić można, że ponieważ zdecydowana większość okien w istniejących w Polsce budynkach ma standardową (czyli bardzo niską) odporność na włamanie, to występuje olbrzymi obszar możliwości ich modernizacji poprzez doposażenie w dodatkowe okucia, zwiększające tą odporność.

 

 

inż. Zbigniew Czajka

 

Literatura

Normy: PN-EN 1627, PN-EN 1628, PN-EN 1629, PN-EN 1630, PN-EN 14351-1, PN-EN 13126-8;
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r.;
Zalecenia ITB ZUAT-15/III.17/2010;
„Świat Szkła” Nr 3/2014;
Materiały informacyjne firmy WINKHAUS.

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 6/2014

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.