Museion, czyli Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Bolzano oddane zostało do użytku w 2008 roku. Jest to budynek powstały w wyniku realizacji międzynarodowego konkursu ogłoszonego w 2001 r., w którym I nagrodę realizacyjną zdobyła berlińska pracownia architektoniczna Krüger, Schuberth, Vandreike (KSV) [10].

 

Prostopadłościenna, minimalistyczna forma Museionu posiada „technologiczne piękno”, dzięki któremu ten nowoczesny obiekt jest swego rodzaju narzędziem dialogu pomiędzy starą, zabytkową, zwartą tkanką miejską centrum Bolzano, a nowoczesną dzielnicą i środowiskiem naturalnym: łąkami nad brzegiem rzeki Talvery oraz masywem Dolomitów. Architektura nowego muzeum w założeniach miała nadawać nowoczesnego charakteru staremu miastu [9]. Budynek jest rodzajem wydłużonego konteneru (długość 54 m, wysokość 25 m, szerokość 23 m), o dwóch przeszklonych fasadach ukazujących od wnętrza przepiękny widok na miasto i góry. Dzięki temu zabiegowi nie stanowi on granicy pomiędzy dwoma środowiskami: zabytkowym i nowoczesnym, zurbanizowanym i naturalnym, lecz powoduje ich wzajemne przenikanie się [3]. 

 

 

2015 04 15 1

Fot. 1. Budynek Museion w Bolzano – widok od strony rzeki Talvery (fot. J. Tymkiewicz)

 

 

Pomimo użytej powyżej nazwy „kontener”, Museion nie jest zwykłym „pojemnikiem na sztukę”, lecz miejscem organizacji interdyscyplinarnych imprez, pokazów, dyskusji, debat – inspirującym, pobudzającym energię twórczą, lub też po prostu miejscem miłego spędzania wolnego czasu. Prezentowane są tam wystawy stałe i czasowe, można skorzystać ze specjalistycznej księgarni, laboratoriów dydaktycznych, lub odpocząć w kawiarni. W skład całego założenia architektoniczno-urbanistycznego oprócz omawianego budynku głównego wchodzi także mniejszy obiekt przeznaczony dla artystów, w którym mogą oni mieszkać i tworzyć, a także dwa dopełniające kompozycji, dynamicznie wygięte mosty przerzucone przez rzekę [3, 10, 11].

 

 

 

2015 04 15 2

Fot. 2. Museion – na pierwszym planie dwa dynamicznie wygięte mostki (fot. J. Tymkiewicz)

 

(...)

 

Zewnętrzny wizerunek omawianego obiektu muzeum w Bolzano budują dwa rodzaje materiałów: aluminium i szkło. Metalowa „skorupa” ścian bocznych i dachu, doskonale widoczna z pobliskich gór, to lśniące aluminiowe panele o długości 4,8 metra i szerokości 80 cm. Tworzą ciągłą powierzchnię z nieregularnym rytmem rowków, których światłocień ma nawiązywać – według koncepcji projektantów – do światłocienia na starożytnych kolumnach jońskich [3, 11]. Drugi dominujący materiał to szkło. Do produkcji zewnętrznych szklanych paneli laminowanych, wykorzystanych w dwuwarstwowych fasadach, północnowłoski specjalista fasad Vega Systems, we współpracy z architektami i Biurem Inżynierskim Studio Cattivelli, wybrał przekładki z folii laminującej DuPont™ SentryGlas®, o grubości 1,52 mm. Standardowe szkło bezpieczne, wykonane z przekładkami z poliwinylobutyralu (PVB), musiałoby być znacznie grubsze, aby zapewnić długotrwałą wytrzymałość przy panujących w rejonie Bolazno warunkach wiatrowych. Dodatkowo, przy dużych wymiarach poszczególnych paneli (szerokości do 1,75 m i wysokości do 2,4 m), konieczna byłaby stosunkowo droga konstrukcja wsporcza, aby unieść ciężar szyb i obciążenie siłami wiatru. Laminat DuPont™ SentryGlas® charakteryzuje się stukrotnie większą wytrzymałością od tradycyjnych folii z PVB [5]. Dzięki temu może być wykorzystywany w szkle laminowanym, które musi sprostać wysokim wymaganiom związanym z bezpieczeństwem użytkowania. W budynku Museion właściwości tegoż laminatu umożliwiły tworzenie stosunkowo cienkich szyb, sięgających 25 m wysokości, które nawet w sekcjach ustawionych skośnie nad głowami użytkowników, są w stanie spełnić rygorystyczne wymagania dotyczące bezpieczeństwa, przy niewielkich punktowych łącznikach, nawet przy dużych obciążeniach wiatrem. W przeszklonych elewacjach Museionu zastosowano szkło laminowane złożone z zestawów:

  • szkła hartowanego grubości 12 mm, przekładki o grubości 1,52 mm oraz szkła wzmocnionego termicznie grubości 12 mm w dolnych prostopadłych partiach fasady,
  • z dwóch 12 mm tafli szkła wzmocnionego termicznie oraz przekładki grubości 1,52 mm w górnych, skośnie nadwieszonych płaszczyznach przeszkleń.

 

 

 2015 04 16 1

 

2015 04 16 2

Fot. 3 i 4. Szklane lejowato zagłębione fasady budynku Museion (fot. J. Tymkiewicz)

 

 

Szkło laminowane z omawianymi przekładkami zachowuje się podobnie, jak monolityczne, nawet w wysokich temperaturach i pod wpływem bezpośredniego działania promieni słonecznych. Przeszklone ściany z umieszczonymi w rogach tafli szklanych zredukowanymi do minimum łącznikami podkreślają wrażenie „wizualnego artyzmu”. Dalsze korzyści to wysoka przejrzystość, oraz odporność na żółknięcie, a także stabilność krawędzi (unikanie delaminacji na brzegach tafli). W taki sposób kreowane jest odczucie lekkości, dodatkowo akcentowane bielą – wszechobecną na zewnętrz i we wnętrzach. Wklęsłe ściany szklane o formie lejowatego zagłębienia wykonane z bezpiecznego szkła laminowanego wspierają ideę przezroczystości obiektu, zapraszając, czy wręcz „wciągając” przechodniów, aby wejść do wnętrza [3, 8, 7, 13].

 

 

2015 04 16 3

Fot. 5 . Żaluzje w przestrzeni międzyfasadowej (fot. J. Tymkiewicz)

(fot. J. Tymkiewicz)

 

Obie przeszklone elewacje – zachodnia i wschodnia – to dwuwarstwowe fasady wentylowane, o przestrzeni międzyfasadowej szerokości około 1 m, wewnątrz której znajduje się system ruchomych żaluzji przeciwsłonecznych. Przestrzeń ta służy jako kanał wentylacyjny: powietrze zasysane jest przez pokrywy u góry, następnie kierowane w dół do pomieszczeń technicznych, znajdujących się na kondygnacji podziemnej. Stąd w celu kontroli temperatury w obrębie elewacji doprowadzane jest ono do tej strony budynku, która w danym momencie jest najbardziej narażona na oddziaływanie zmian środowiska zewnętrznego. Fasada wewnętrzna to stalowa konstrukcja słupowo- ryglowa, natomiast zewnętrzna warstwa szklanej fasady jest dosłownie „zawieszona” na niej za pośrednictwem łączników, bez własnej pionowej konstrukcji wsporczej [3, 11].

 

Wentylowane fasady dwuwarstwowe wyposażone są w systemy ruchomych, białych, matowych przesłon przeciwsłonecznych umieszczonych w przestrzeni międzyfasadowej. Pełnią one podwójną rolę: w dzień regulują dostęp światła słonecznego do wnętrz galerii sztuki, natomiast nocą mogą przemieniać się w ekran do projekcji multimedialnych [3, 11]. 

 

Żaluzje podzielone są na sekcje (po 10 w jednej sekcji), wyposażone we własne silniki i posiadające adres IP. Mogą być one sterowane za pomocą laptopa. Możliwe jest programowanie różnych wariantów ustawień lameli, w zależności od pory dnia, a także potrzeb wynikających ze specyfiki organizowanych wystaw [6].

 

 

2015 04 16 4

Fot. 6. Łączniki utrzymujące panele szklane (fot. J. Tymkiewicz)

 

 

Nowe muzeum sztuki współczesnej wykorzystuje najnowocześniejsze technologie audio i wideo do tworzenia sztuki Video Art w przestrzeni miejskiej. Na szklanych fasadach mogą być wyświetlane filmy, grafiki, zdjęcia i animacje, specjalnie zaprojektowane przez artystów dla tego budynku. Jak wspomina główny wykonawca, odpowiedzialny za integrację systemu AV i technologii 3P, początkowo życzenie sformułowane przez architektów z KSV wydawało się proste: przekształcenie dwóch ogromnych, przeszklonych elewacji Museionu w ekrany do projekcji multimedialnych. Problemem okazała się forma tychże fasad, a konkretnie różne kąty ustawienia poszczególnych płaszczyzn tworzących lejowato zagłębioną do wnętrza fasadę. Dużym wyzwaniem okazało się odpowiednie dobranie projektorów oraz takie ich rozmieszczenie i nachylenie, aby uzyskać równomierne pokrycie fasad [3] (więcej na temat szczegółów technicznych w: [6]). Po zachodzie słońca zaawansowany system komputerowy powoduje zamknięcie listew żaluzji na dwóch przeszklonych elewacjach, podnosi dodatkowe zasłony, służące w dzień zaciemnianiu wybranych przestrzeni wystawowych i aktywuje 36 projektorów wideo, które rozmieszczono na poszczególnych kondygnacjach [3, 12]. Rozświetlone fasady w nocy stają się dominantą pośród niknących w mroku sąsiednich budynków. W trakcie testowania przyjętych rozwiązań technicznych zaistniał problem natury logistycznej. Ponieważ instalacja była przeprowadzana w kwietniu i maju, trzeba było czekać na zapadnięcie zmroku, aby przeprowadzić niezbędną kalibrację urządzeń i testy [6].

 

Piękno współczesnej architektury osiągane jest różnymi środkami. W przypadku fasad budynku Museion efekt estetyczny tworzą nowoczesne rozwiązania technologiczne fasad szklanych. Prostota formy zewnętrznej budynku, o dobrych proporcjach bryły, nie stanowi konkurencji wizualnej dla subtelnych rozwiązań technologicznych, nie odciąga uwagi od nieraz drobnych detali systemów fasadowych, budujących ażurową konstrukcję i wzbudzających podziw swoją wizualną lekkością. Zastosowano szkło doskonałej jakości, w którym, jak w lustrze, odbija się otaczający krajobraz, a wizerunek ten jest zmienny w czasie, zależny od warunków pogodowych (więcej na temat struktur przeszklonych w: [1]). Fasady dwuwarstwowe dają wrażenie przestrzenności, ukazują w swoich wnętrzach elementy konstrukcji wsporczej oraz wyposażenie techniczne, umożliwiające ich właściwe funkcjonowanie, a jednocześnie tworzące technologiczny detal. Z kolei systemy osłon przeciwsłonecznych – nieodłączny element fasad szklanych – to elementy wpływające na zmienność wyglądu elewacji przeszklonych w zależności od pory dnia i warunków środowiska zewnętrznego, a także od realizowanej funkcji we wnętrzach. Nadają jej wyraziste poziome podziały oraz bardziej otwarty lub zamknięty charakter. Atrakcyjność wizerunku zewnętrznego budynku w porze nocnej dodatkowo zapewniają technologie multimedialne. Same urządzenia umieszczone są we wnętrzach, ale efekt ich działania podziwiany jest na zewnątrz. Projekcje multimedialne na fasadach, umożliwiające bezpośrednie obcowanie ze sztuką w przestrzeni publicznej, w ogromnej skali, to najbardziej absorbujący wizualnie środek przekazu, budzący wciąż zaciekawienie, kształtujący ruch, dynamikę i zmienność szklanych fasad budynków inteligentnych [3].

 

 

 

Omówione powyżej elementy związane są z architekturą zrównoważonego rozwoju nie tylko dzięki swej użyteczności w aspekcie oszczędzania energii, ale dzięki obecności człowieka, jako podmiotu wszelkich działań, takich jak np. tworzenie miejsc, w których można doświadczać piękna, obcować ze sztuką i kulturą, albo po prostu miło spędzać czas w przestrzeni architektoniczno-urbanistycznej. Jej atrakcyjność budują między innymi nowoczesne i nowatorskie rozwiązania elewacyjne, oswajające ludzi z nowoczesnością w architekturze, zwłaszcza w odniesieniu do „fasad znaków”, ikon danego miasta, atrakcji turystycznych, wspierających orientację w przestrzeni miejskiej [4]. Jest to swego rodzaju edukacja poprzez architekturę, mogąca wpływać na kształtowanie gustów i przyjęcie pewnej otwartości na nowe, nie zawsze powszechnie akceptowane minimalistyczne rozwiązania estetyczne [3].

 

 

2015 04 17 1 

Fot. 7. Masyw Dolomit.w odbijający się w szklanej fasadzie (fot. J. Tymkiewicz)

 

 

 

Dr hab. inż. arch. Joanna Tymkiewicz
Wydział Architektury, Politechnika Śląska
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

 

 

 

Bibliografia

1. Celadyn W.: Przegrody przeszklone w architekturze energooszczędnej. Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 2004

2. Jodidio P.: Architecture now! Museums, Museion Bozen. Taschen Verlag 

3. Tymkiewicz J.: Technological Aesthetics of Modern Facades. Czasopismo Techniczne; seria Architektura, 7-A/2014; Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej 2014; s. 257-263

4. Tymkiewicz J.: Funkcje ścian zewnętrznych w aspektach badań jakościowych. Wpływ rozwiązań architektonicznych elewacji na kształtowanie jakości budynku. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2012; http://repolis.bg.polsl.pl/dlibra/docmetadata?id=17876&from=pubstats

5. Welle B., Wünsch J., Härth K.: Badania eksperymentalne różnych materiałów stosowanych w szkle laminowanym w charakterze przekładek („Świat Szkła” 2/2006) http:// www.swiat-szkla.pl/component/content/article/1761

6. [red.] A modern masterpiece, www.installation-international. com/c/document_library/get_file?uuid=45087486-a5bf-48b8-80c6-f46327afd7f9&groupId=10402

7. [red.] DuPont Glass Laminating Products and Project News, Bolzano’s new art museum features a layered facade with minimally supported SentryGlas®, www2.dupont.com/SafetyGlass/en_US/whats_new/sentryglas-bolzano-museum.html

8. [red.] DuPont SentryGlas Case Study Clear, minimally-supported facade glass adds to the visual artistry at the “Museion” in Bolzano, Italy, docs.google.com/viewer?url=http%3A%2F%2Fwww2.dupont.com%2FSafetyGlass%2Fen_US%2Fassets%2Fpdfs%2Fbolzano-museum-facade.pdf ];

9. www.bolzano.net/english/museum-modern-art.html

10. w w w.ksv-net wor k .de/en/por tfolio/architektur/2010-2006/77/]

11. www.modelsystemitalia.it/en/projects_gallery/great_architecture/56-Museion__Bolzano/.

12. www.museion.it/?page_id=677&lang=en

13. www2.dupont.com/SafetyGlass/en_US/whats_new/sentryglas-bolzano-museum.html]

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 4/2015

 

 

 

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.