Jeżeli ze względów konstrukcyjnych albo architektonicznych nie jest możliwa instalacja osłon przeciwsłonecznych na zewnątrz budynku, wówczas montuje się osłony wewnętrzne. Są to najczęściej wewnętrzne żaluzje listewkowe, zasłony zwijane zwane także roletkami oraz zasłony pionowe tzw. wertikale. Wyroby te nie chronią skutecznie przed zbyt dużym ogrzewaniem, lecz łagodzą nadmierne kontrasty, zabezpieczają wzrok przed jaskrawym światłem słonecznym, umożliwiają rozjaśnienie pomieszczenia przy pochmurnym niebie oraz podnoszą jego walory architektoniczne, zwiększając tym samym komfort psychiczny użytkownika.

 

 

Problematyka ogólna

 

Aktualne tendencje w projektowaniu architektonicznym polegają na stosowaniu w obiektach maksymalnych powierzchni przeszklonych. Wymaga to jednak wprowadzenia skutecznej ochrony przeszklonych ścian przed promieniowaniem słonecznym, celem zachowania naturalnego środowiska w pomieszczeniach.

 

Duże powierzchnie szklane w oknach umożliwiają znaczne przenikanie cieplnej energii słonecznej, która zostaje częściowo odbita, a częściowo absorbowana przez wewnętrzną stronę ściany. W zależności od rodzaju szkła, do wnętrza pomieszczenia przenika więcej lub mniej energii słonecznej. Przez zastosowanie odpowiedniego rodzaju szkła można osiągnąć efekt pochłonięcia przez szybę pewnej części energii, która zostaje odprowadzona przez konwekcję na obie jej strony. Mniejsza część energii promieniowania zostaje odbita przez zewnętrzną powierzchnię szyby.

 

Ilość energii słonecznej przekazywanej budynkom zależy od stopnia całkowitej przepuszczalności energii przez szybę i wielkości oszklenia. Stosowanie więc odpowiedniego szkła przeciwsłonecznego pozwala na zwiększanie powierzchni okna, bez negatywnego wpływu na bilans energetyczny budynku. Szkło przeciwsłoneczne uzyskuje swoje właściwości dzięki odpowiedniemu zabarwieniu lub powlekaniu. Rodzaj zastosowanego zabarwienia lub powłoki określają kolor, przejrzystość, zdolność odbijania promieni słonecznych i pozostałe funkcje właściwości. Każdorazowo więc szkło przeciwsłoneczne można kształtować optymalnie do zadań, jakie się im stawia.

 

Często jednak funkcja pomieszczeń wymaga np. całkowitego zasłonięcia okien i zaciemnienia, współpracy z urządzeniami klimatyzacyjnymi lub utrzymania stałego doświetlenia, niezależnie od pory dnia i roku. Tym wymaganiom, jeżeli nie jest możliwa instalacja osłon przeciwsłonecznych na zewnątrz budynku, sprostać może tylko zastosowanie automatycznie napędzanych i sterowanych wewnętrznych osłon przeciwsłonecznych w postaci żaluzji listewkowych, roletek lub wertikali.

 

W literaturze fachowej związanej ze stosowaniem osłon przeciwsłonecznych można spotkać różnego rodzaju porady i zasady, mające zasadniczy wpływ na ograniczenie dopływu do pomieszczeń słonecznej energii cieplnej i redukcję panującej w nich temperatury. Są to zazwyczaj następujące zalecenia:

  • okna należy otwierać, gdy temperatura na zewnątrz jest niższa niż w pomieszczeniu,
  • jeżeli temperatura otoczenia zewnętrznego przekroczy wysokość temperatury panującej w pomieszczeniu, okna powinny być zamknięte,
  • w przypadku konieczności wietrzenia przy wysokiej temperaturze na zewnątrz pomieszczenia, należy wykonać tą czynność krótko, w bardzo intensywny sposób,
  • osłona przeciwsłoneczna powinna być przez cały dzień zamknięta na tyle (nawet gdy promienie słoneczne nie przenikają bezpośrednio przez okno), aby w pomieszczeniu nie było konieczności korzystania ze sztucznego oświetlenia,
  • ustawienie osłony przeciwsłonecznej należy tak wyregulować, aby optymalne oświetlenie światłem naturalnym było utrzymane przez cały dzień,
  • w maksymalnym stopniu powinno się unikać sztucznego oświetlenia, ponieważ światło dzienne charakteryzuje się czterokrotnie wyższą jaskrawością na jeden wat niż światło sztuczne, które – tym samym – czterokrotnie więcej nagrzewa pomieszczenie.

 

 

Wymagania eksploatacyjne 

 

Dokumentem normalizacyjnym, bezpośrednio odnoszącym się do wewnętrznych osłon przeciwsłonecznych jest norma PN-EN 13120 Zasłony wewnętrzne. Wymagania eksploatacyjne łącznie z bezpieczeństwem, wprowadzona do katalogu Polskich Norm w 2005 r. w wersji angielskiej. Następnie wprowadzono normę w wersji polskiej, tj. PN-EN 13120:2007, która z kolei została zastąpiona w 2009 r. normą w wersji angielskiej, a po roku w wersji polskiej – PN-EN 13120:2010. Najnowszym dokumentem normalizacyjnym jest norma PN-EN 13120+A1:2014-04 w wersji angielskiej. Podane są w niej wymagania eksploatacyjne, które powinny spełniać zasłony wewnętrzne montowane w budynkach. Do tych wyrobów zalicza się (niezależnie od ich konstrukcji i rodzaju użytych materiałów) następujące osłony:

  • żaluzje listewkowe – swobodnie zwisające, wyposażone w prowadnice i niewciągalne,
  • zasłony zwijane (roletki) – swobodnie zwisające, bocznie prowadzone i z napiętą tkaniną,
  • zasłony pionowe (wertikale) – swobodnie zwisające, z górną i dolną prowadnicą oraz z nachyloną belką czołową,
  • zasłonz fałdowane (plisowane) – swobodnie zwisające i prowadzone.

 

Wymienione wyroby mogą być uruchamiane ręcznie albo mechanicznie, głównie przy pomocy silnika elektrycznego. Niniejsza publikacja dotyczy napędów mechanicznych łącznie ze sterowaniem, przedstawione zostaną więc wymagania związane z tymi zagadnieniami.

 

(...)

Trwałość mechaniczna

 

Trwałość mechaniczna określa zdolność zasłony wewnętrznej do wytrzymania określonej liczby cykli roboczych odpowiadających danemu zastosowaniu. W normie przyjęto następujące założenia związane z cyklem roboczym:

  • w przypadku kurtyny: jeden cykl odpowiada pełnej operacji rozciągania i wciągania kurtyny, łącznie z czasami spoczynkowymi,
  • w przypadku listew: jeden cykl przechylania jest określony jako całkowity ruch mechanizmu obrotowego, poruszającego listwy od jednego położenia skrajnego do drugiego, a następnie z powrotem do położenia początkowego.

 

Norma wyróżnia dwie klasy trwałości: 

klasę 1 – w której liczba cykli wynosi:

  • rozciągania/wciągania kurtyny – 2000,
  • przechylania/obracania listew – 4000,

klasę 2 – w której liczba cykli wynosi:

  • rozciągania/wciągania kurtyny – 5000,
  • przechylania/obracania listew – 10 000.

 

Po przeprowadzeniu badań trwałości mechanicznej w deklarowanej liczbie cykli powinny być spełnione poniżej przedstawione wymagania, odnoszące się do wyrobów z napędem mechanicznym.

 

 

Wygląd. Nie powinny występować żadne widoczne wady, takie jak trwałe odkształcenia listew (zwichrowanie, sierpowatość, nadmierne wygięcie wzdłużne), niezachowanie dopuszczalnej tolerancji wymiarowej oraz prostokątności kurtyny itp.

 

 

Zmienność prędkości pod obciążeniem. Wymóg ten określany jest zależnością:

Stosunek          x 100 powinien być mniejszy T1 niż 20% lub równy tej wartości.

 

Poszczególne symbole oznaczają: 

T1 – czas potrzebny do pełnego wciągnięcia kurtyny, mierzony na początku badania trwałości, po Pięciu cyklach roboczych,

T2 – czas potrzebny do pełnego wciągnięcia kurtyny, mierzony na końcu badania trwałości.

 

 

Dokładność położenia ograniczników krańcowych. Zmiana położeń całkowitego wciągnięcia i całkowitego rozciągnięcia, mierzona w obydwu kierunkach i zarejestrowana po jednym kompletnym cyklu roboczym, powinna utrzymywać się w granicach określonych dla danej klasy. Przemieszczenie ogranicznika powinno wynosić:

  • w klasie 1 – ±15°,
  • w klasie 2 – ±5°.

 

 

Właściwości hamulca mechanicznego. Hamulec mechaniczny, którym jest hamulec naciskany mechanicznie z użyciem zmagazynowanej energii (siła sprężyny), dopóki nie zostanie zwolniony przez zewnętrzne trwałe zasilanie elektryczne, pod kontrolą operatora lub w sposób automatyczny, powinien charakteryzować się następującymi właściwościami:

  • przy zatrzymaniu ruchu kurtyny przemieszczenie kątowe nie powinno być większe niż 20°,
  • po przyłożeniu do kurtyny przeciążenia o wartości 15% jej ciężaru, przemieszczenie szyny dolnej mierzone od położenia środkowego kurtyny, po upływie 12 godzin nie powinno przekroczyć 5 mm.

 

 

Przeciek smaru lub oleju. Po badaniach trwałości nie powinny wystąpić żadne widoczne ślady smaru lub oleju. 

 

 

Bezpieczeństwo użytkowania 

 

Postanowienia ogólne

 

Norma PN-EN 13120 określa w załączniku B występujące zagrożenia typu maszynowego. Jako istotne dla zasłon wewnętrznych z napędem, są następujące zagrożenia i zdarzenia zagrażające:

  • zagrożenia mechaniczne spowodowane:
  • kształtem lub niewystarczającą wytrzymałością mechaniczną,
  • możliwością zgniecenia, ciecia lub odcięcia, 
  • zagrożenia elektryczne spowodowane:
  • dotknięciem przez człowieka części będących pod napięciem elektrycznym,
  • dotknięciem przez człowieka części będących pod napięciem w wyniku uszkodzenia.
  • zagrożenia spowodowane materiałami i wyrobami:
  • wynikające z kontaktu lub wdychania cieczy, gazów itp.,
  • niewłaściwa pozycja lub nadmierny wysiłek.

 

 

Wymienione powyżej zagrożenia wymagają działań zmierzających do ich wyeliminowania lub zmniejszenia ryzyka ich wystąpienia.

 

Producent zasłon wewnętrznych powinien zwrócić szczególną uwagę na zapewnienie, aby wyrób nie zawierał żadnych części, które mogłyby wyrządzić krzywdę użytkownikom. Szczególnie wszystkie ostre i wystające krawędzie wszelkich ruchomych części, które mogą się znajdować na wysokości mniejszej niż 250 cm względem podłoża lub jakiegokolwiek stałego poziomu dostępu, powinny być zaokrąglone promieniem wynoszącym minimum 0,5 mm. Ponadto zaślepki końców szyny dolnej powinny mieć zaokrąglenie promieniem wynoszącym także minimalnie 0,5 mm, albo powinny być zabezpieczone na krawędziach lub chronione pianką, czy też gumą.

 

Jeżeli występuje możliwość zagrożenia bezpieczeństwa dzieci, to producent powinien umieścić stosowne ostrzeżenie.

 

Stosowane w napędach silniki elektryczne powinny spełniać wymagania norm: PN-EN 60335-1:2004/ AC:2011 Elektryczny sprzęt do użytku domowego i podobnego. Bezpieczeństwo użytkowania. Część 1: Wymagania ogólne oraz PN-EN 60335-2-97:2007+A2:2010 Elektryczny sprzęt do użytku domowego i podobnego. Bezpieczeństwo użytkowania. Część 2-97: Wymagania szczegółowe dotyczące napędów żaluzji, zasłon, markiz i podobnego wyposażenia

 

 

Wyroby z napędem – ochrona przed zgnieceniem 

 

Zasłony wewnętrzne wyposażone w napęd mechaniczny powinny być tak skonstruowane, aby zagrożenie zgnieceniem było wyeliminowane lub w maksymalnym stopniu ograniczone.

 

Norma PN-EN 13120 wymaga spełnienia przynajmniej jednego z poniżej podanych warunków:

  • szyna dolna poruszana jest tylko siłą ciężkości, a jej masa jest mniejsza niż 15 kg, 
  • szyna dolna, w przypadku całkowicie rozpiętej kurtyny, znajduje się co najmniej w odległości 400 mm od stałego obiektu,
  • obszar zagrożenia zgnieceniem znajduje się na wysokości większej niż 2500 mm lub równej tej wartości, względem podłogi albo jakiegokolwiek innego stałego poziomu dostępu,
  • zasłona wewnętrzna ma sterowanie czuwakowi, a wyłącznik jest wbudowany w wyrób lub zainstalowany w sposób umożliwiający bezpośrednią kontrolę wzrokową szyny dolnej, co powinno być podane w instrukcji instalowania,
  • zasłona wewnętrzna jest wyposażona w urządzenie zabezpieczające, które:
    • uniemożliwia styczność z obszarem zagrożenia zgniecenia (osłony)

lub

    • ogranicza siłę wywieraną (siłę działającą) do wartości niższej niż 150 N i pozwala na uniknięcie przeszkody przez odwrócenie kierunku ruchu szyny dolnej lub przez jej zatrzymanie, przy czym w przypadku drugiego rozwiązania powinno być możliwe podniesienie belki czołowej z użyciem siły mniejszej niż 25 N.

 

Ponadto osłony przeznaczone do ochrony przed ruchomymi elementami napędu powinny być zamontowane w sposób umożliwiający ich wymontowanie wyłącznie z użyciem narzędzi. 

 

 

Informacje dotyczące użytkowania

 

Prezentowana norma wymaga dołączania do wyrobów pisemnych instrukcji zawierających specyficzne informacje dotyczące przemieszczania, rozpakowywania i instalowania oraz użytkowania i konserwacji. Przewidziane są instrukcje ogólne oraz dodatkowe, odnoszące się do wyrobów z napędem, które poniżej przedstawiono.

 

 

Instrukcja instalowania wyrobów z napędem

 

Instrukcja powinna zawierać schematy, rysunki itp. w tych przypadkach, gdy jest to niezbędne dla jej zrozumienia, szczególnie, gdy złe połączenie może stwarzać niebezpieczeństwo. Także informacje dotyczące czynności wykonywanych w celu zaprogramowania elektronicznych łączników i zegarów powinny być podane w przejrzysty sposób.

 

W instrukcji należy podkreślić fakt, że modyfikację projektu lub konfiguracji osprzętu można dokonywać jedynie po konsultacji z producentem albo jego autoryzowanym przedstawicielem.

 

Ponadto w instrukcji dotyczącej wyrobów sterowanych urządzeniem czuwakowym należy stwierdzić, że czuwak powinien być zainstalowany w zasięgu widoczności ruchu szyny dolnej, ale z daleka od ruchomych części, na wysokości zgodnej z krajowymi przepisami dotyczącymi osób niepełnosprawnych. Tam, gdzie jest to możliwe, wysokość ta nie powinna być mniejsza niż 1300 mm.

 

Jeżeli przewidywane jest zwalnianie ręczne, to w instrukcji należy stwierdzić, że element pobudzający powinien być zainstalowany na wysokości nie mniejszej niż 1800 mm.

 

 

Instrukcja użytkowania i konserwacji wyrobów z napędem

 

W pierwszej kolejności instrukcja użytkowania i konserwacji zasłon wewnętrznych z napędem mechanicznym powinna zawierać stwierdzenie o następującym znaczeniu:

 

„WAŻNA INSTRUKCJA DOTYCZĄCA BEZPIECZEŃSTWA. OSTRZEŻENIE – POSTĘPOWANIE WEDŁUG NINIEJSZEJ INSTRUKCJI JEST ISTOTNE DLA BEZPIECZEŃSTWA OSÓB. ZACHOWAJ TĘ INSTRUKCJĘ.”

 

Ponadto w instrukcji należy podać następującą treść:

  • Nie pozwalać dzieciom na bawienie się urządzeniami sterującymi zasłony. Urządzenia zdalnego sterowania powinny być przechowywane z dala od dzieci.
  • Często kontrolować instalację pod kątem oznak zużycia lub uszkodzenia przewodów. Jeśli wystąpi konieczność naprawy, wyrobów nie należy używać.

 

Instrukcja powinna także zawierać szczegóły dotyczące używania ręcznego zwolnienia, jeśli ma to zastosowanie. Należy wtedy także umieścić następujące stwierdzenie:

 

„Uważać przy obsłudze ręcznego zwolnienia zasłony wewnętrznej w pozycji wciągniętej, ponieważ może ona gwałtownie opaść z powodu osłabienia lub pęknięcia sprężyn.”

 

W przypadku zasłon wewnętrznych, które mogą być uruchamiane z miejsca poza zasięgiem widzenia wyrobu, użytkownik powinien podjąć odpowiednie środki organizacyjne zapobiegające uruchomieniu wyrobu podczas prowadzonych w pobliżu czynności remontowokonserwacyjnych, takich jak czyszczenie okien lub ścian. Także w przypadku kontroli lub konserwacji części elektrycznych, zasłona wewnętrzna powinna w bezpieczny sposób być odłączona od źródła zasilania energią.

 

Jeśli prezentowane wyroby są wyposażone w urządzenia zabezpieczające, to w instrukcji należy zwrócić uwagę użytkownika na fakt, że modyfikacja projektu lub konfiguracji osprzętu bez konsultacji z producentem albo jego autoryzowanym przedstawicielem może stwarzać niebezpieczne sytuacje.

 

 

Charakterystyka wyrobów

 

Systemy prowadzenia światła

 

Wpadające przez okna promienie słoneczne rozjaśniają pomieszczenia, ale mogą także powodować oślepienie. Jest to bardzo niedogodna sytuacja, szczególnie dla miejsc pracy z monitorami komputerowymi, które są w obecnym czasie coraz powszechniejsze. Powstaje wtedy nadmierny kontrast pomiędzy monitorem a otoczeniem, potęgowany jeszcze odbijaniem się promieni słonecznych od monitora. Skutkuje to nadmiernym obciążeniem dla oczu, co może doprowadzić do osłabienia a nawet trwałego uszkodzenia wzroku. Z kolei stosowanie sztucznego światła powoduje zwiększenie zużycia energii elektrycznej, a tym samym powiększa koszty eksploatacji budynku.

 

Przedstawioną sytuację można wyeliminować poprzez zastosowanie tzw. systemów prowadzenia światła. Polega to na zainstalowaniu w oknach od strony wewnętrznej wyrobów kierujących światłem i chroniących przed oślepieniem. Wyroby te odbijają i dozują wpadające do pomieszczeń światło oraz wybiórczo nim sterują, a nawet kierują w pożądane miejsca. Systemy zapewniają więc z jednej strony strefy wolne od słońca i oślepiających odbłysków, a z drugiej wystarczającą jasność pomieszczeń. Łączą również ochronę przed niepożądanymi spojrzeniami z dobrym widokiem na zewnątrz.

 

Do wyrobów, które umożliwiają realizację systemu kierowania światłem zalicza się wewnętrzne żaluzje listewkowe oraz zasłony pionowe tzw. wertykale. 

 

 

Wewnętrzne żaluzje listewkowe

 

Występują różne rozwiązania konstrukcyjne wewnętrznych żaluzji listewkowych, w tym również z możliwością regulowania ilości wpadającego do pomieszczenia światła słonecznego. Jedną z takich propozycji jest rozwiązanie pozwalające na niezależne ustawianie listew pod dowolnym kątem. W tego typu żaluzjach wyposażonych w napęd mechaniczny, zastosowane są dwa silniki elektryczne 230 V, z przymocowaną kołnierzowo przekładnią planetarną i obustronnym wyjściem wału, powodujące ustawianie się listew pod odpowiednim kątem w stanie otwartym lub zamkniętym. Listwy pozostające w położeniu otwartym odbijają promienie słoneczne i kierują je na sufit pomieszczenia, zaś listwy w położeniu zamkniętym powodują powrót promieni na zewnątrz obiektu. Efektem tego jest eliminacja możliwości oślepiania przebywających w pomieszczeniu osób, z jednoczesnym równomiernym jego doświetleniem odbijającym się od sufitu światłem słonecznym.

 

Zastosowany w napędzie pierwszy silnik służy do wciągania całej kurtyny oraz do odwracania listew części dolnej działającej przeciwodblaskowo, drugi zaś silnik odwraca listwy górnej części kurtyny, wprowadzając do pomieszczenia światło słoneczne. Sterowanie ruchem listew kurtyny żaluzji odbywa się przy pomocy dwóch przełączników, przy czym podnoszenie i opuszczanie kurtyny realizowane jest przez jeden z przełączników, zaś drugi powoduje obracanie się listew w wybranym kierunku. Na przełącznikach znajdują się strzałki kierunkowe, a po osiągnięciu pozycji końcowych łączniki krańcowe zamontowane w silniku powodują automatyczne wyłączenie napędu.

 

Opisaną powyżej, wewnętrzną żaluzję listewkową, z dwoma działającymi niezależnie od siebie częściami kurtyny, wyposażoną w listwy aluminiowe o szerokości 80 mm, przedstawiono na rys. 1.

 

 

2015 12 22 1

Rys. 1. Wewnętrzna żaluzja listewkowa z dwoma niezależnymi możliwościami ustawiania listew

 

 

Bardzo ciekawym rozwiązaniem wyrobów realizujących zasadę prowadzenia światła są, produkowane przez firmę WAREMA, wewnętrzne żaluzje listewkowe typu E 50/60/80 L2. Wymienione żaluzje mają klasyczną budowę, z wyjątkiem listew (lamel), charakteryzujących się specyficznym kształtem przekroju. Są one wykonane z aluminium, anodowanego na wysoki połysk, których powierzchnia dzięki specjalnemu procesowi obróbki może osiągnąć nawet 93% stopień odbicia światła. Geometria i podziałka tych listew, czyli wzajemny odstęp, są specjalnie obliczone, w celu uzyskania optymalnego przenoszenia światła dziennego. Całe światło padające na listwy jest odbijane w taki sposób, że nie pada na listwy znajdujące się powyżej. Zapewnia to wykorzystanie całego światła padającego na kurtynę żaluzji do oświetlenia pomieszczeń.

 

Zasadę działania takiego rozwiązania konstrukcyjnego wewnętrznej żaluzji listewkowej przedstawiono na rys. 2. Wyróżnić można następujące fazy działania, oznaczone na tym rysunku:

  1. – promienie odbite od zewnętrznej strony listwy częściowo powracają poza pomieszczenie, pozostała część promieni w formie rozproszonej jest kierowana na sufit lub odbita od dolnej strony listwy, znajdującej się powyżej, do wnętrza, zapewniając dzienne oświetlenie;
  2. – promienie odbite od wewnętrznej strony listwy, w formie rozproszonej są bezpośrednio kierowane w głąb pomieszczenia;
  3. – odpowiednie odległości pomiędzy listwami umożliwiają praktycznie bezproblemowy widok na zewnątrz pomieszczeń;
  4. – odbite promienie słoneczne docierają do pomieszczenia jako rozproszone oraz nieoślepiające światło dzienne, przy czym części listew, na które bezpośrednio padają promienie, nie znajdują się w polu widzenia przebywających w pomieszczeniu osób.

 

 

2015 12 23 1

Rys. 2. Zasada działania żaluzji z wyprofilowanymi listwami

 

 

Przykładową żaluzję z napędem mechanicznym, montowaną do stropu pomieszczenia, przedstawiono na rys. 3. Żaluzja jest wyposażona w listwy aluminiowe o szerokości 80 mm i grubości 0,53 mm, poruszające się bez prowadnic.

 

 

2015 12 23 2

Rys. 3. Wewnętrzna żaluzja listewkowa typu Warema E80 L2

 

 

Napęd, zainstalowany w szynie górnej, poruszany jest przy pomocy silnika elektrycznego 230 V, z przymocowaną kołnierzowo przekładnią planetarną i obustronnym wyjściem wału. Ponadto ma wbudowane wyłączniki krańcowe i automatyczny bezpiecznik termiczny. Sinik jest wyłączany w dolnej pozycji końcowej przez krzywkowy łącznik krańcowy, a w górnej pozycji końcowej przez czujnik krańcowy. 

 

Podnoszenie i opuszczanie kurtyny żaluzji następuje poprzez uruchamiane przełącznika do pozycji blokady. Zmiana pozycji listew wymaga impulsowego wysterowania w żądanym kierunku. Na przełączniku napędu żaluzji znajdują się strzałki kierunku. Po osiągnięciu górnej lub dolnej pozycji końcowej, wyłączniki krańcowe automatycznie wyłączają napęd.

 

 

Zasłony pionowe

 

Drugą grupę wyrobów z zakresu wewnętrznej ochrony przeciwsłonecznej są zasłony pionowe zwane wertikalami, a przez część producentów także żaluzjami pionowymi. Stosowane są głównie w przypadku występowania wysokich okien w pomieszczeniach, w tym także mieszkalnych, podkreślając walory architektoniczne i stwarzając przyjemną atmosferę. Łączą więc elegancję wyrobów osłonowych z wysokim komfortem ochrony przed oślepianiem. Zasłony pionowe mogą być także wyposażone w napęd mechaniczny oraz realizować zadania systemów prowadzenia światła. Przykładową zasłonę pionową, z napędem w postaci silnika napędzanego baterią i zdalnym sterowaniem przy pomocy pilota na podczerwień, przedstawiono na fot. 1.

 

                                                                                          (1)                                                                (2)

2015 12 23 3

Fot. 1. Przykładowe zasłony pionowe z napędem mechanicznym (1) i z lamelami dwuczęściowymi (2)

 

 

Zasłony pionowe umożliwiają w miarę dokładną i łatwą regulację światła słonecznego dzięki podziałowi pionowych lamel na dwie części. Górna część jest przeźroczysta i umożliwia przenikanie promieni słonecznych do wnętrza pomieszczenia. Z kolei dolna część lameli jest nieprzepuszczalna dla światła i chroni przed promieniowaniem słonecznym. Konsekwencją takiej sytuacji jest osłona przed oślepieniem znajdujących się w pomieszczeniu osób oraz jednoczesne jego optymalne oświetlenie światłem dziennym.

 

Przykładową zasłonę pionową z lamelami dwuczęściowymi, produkowaną przez firmę WAREMA, przedstawiono także na fot. 1. 

 

 

Zasłony zwijane

 

Zasłony zwijane, zwane także roletkami, mogą również zapewniać ochronę przeciwsłoneczną okien. Podstawowy element tego wyrobu stanowi kurtyna wykonana z tkaniny tekstylnej lub z włókien sztucznych, która jest wciągana się lub rozciągana poprzez zwijanie na wał (rurę). Ruch kurtyny realizuje się przy pomocy napędu i mechanizmu sterującego, powodującego powiększenie lub zmniejszenie pola przesłoniętej powierzchni otworu okna. Umożliwia to np. pracę przy komputerze bez oślepienia osoby pracującej, podczas gdy światło dzienne przedostaje się do pomieszczenia.

 

Głównymi elementami zasłon zwijanych to skrzynka z tłoczonego aluminium, w której zainstalowany jest ręczny lub mechaniczny napęd, kurtyna zakończona aluminiową szyną końcową oraz występujące opcjonalnie prowadnice szynowe.

 

Napęd mechaniczny stanowi silnik elektryczny z przekładnią, który może być wyposażony w ręczną korbę awaryjną. Sterowanie napędem odbywa się manualnie przy pomocy przełącznika lub zdalnie, falami radiowymi regulowanymi pilotem.

 

Przekrój przykładowej zasłony zwijanej zamontowanej w ościeżu okna, wyposażonej w napęd mechaniczny i prowadnice szynowe, produkowanej przez firmę WAREMA, przedstawiono na rys. 4.

 

 

2015 12 23 4

Rys. 4. Wewnętrzna zasłona zwijana typu WAREMA VDA

 

 

Przykładowe napędy i zagadnienia sterowania

 

Napędy wewnętrznych osłon przeciwsłonecznych

 

Poszczególne rodzaje osłon przeciwsłonecznych, szczególnie żaluzje listewkowe i zasłony zwijane (roletki), ale również w coraz większym zakresie zasłony pionowe (wertikale), oprócz napędu ręcznego są wyposażone w napęd mechaniczny. Napęd taki stanowi zazwyczaj silnik elektryczny z przekładnią, zwany także siłownikiem.

 

Jednym z producentów napędów dla wewnętrznych osłon przeciwsłonecznych jest firma SOMFY, oferująca dużą gamę wyrobów z różnorodnymi wersjami zasilania.

 

Napęd w wersji 230 V. Są to napędy cechujące się cichą pracą (poziom hałasu poniżej 50 dB), a przykładowe rozwiązanie typu Sonesse 50 RTS charakteryzują następujące dane techniczne:

  • nominalne napięcie zasilania – 230 V / 50 Hz,
  • moment obrotowy – 6 Nm, 12 Nm lub 15 Nm,
  • prędkość obrotowa – 17 obr./min lub 28 obr./min,
  • zakres temperatur pracy – od -20°C do +70°C,
  • stopień ochrony – IP 44,
  • ustawianie ograniczników krańcowych – elektronicznie.

 

Napęd ma wbudowaną antenę, co pozwala na sterowanie radiowe łącznie ze zdalnym ustawianiem położeń krańcowych. Dostępny jest do rur nawojowych o nominalnej średnicy wewnętrznej 47 mm, a wyposażenie w głowicę sześciokątną pozwala na sześć możliwych sposobów mocowania. 

 

Powyższy napęd wraz z podstawowymi wymiarami przedstawiono na rys. 5.

 

 

2015 12 24 1

Rys. 5. Napęd Sonesse 50 RTS z podstawowymi wymiarami

 

 

Napęd w wersji 24 V. Dla mniejszych żaluzji listewkowych oraz roletek producent proponuje napęd typu Sonesse 30, zasilany prądem o napięciu 24 VDC. Pozostałe dane techniczne napędu są następujące:

  • moment obrotowy – 2 Nm,
  • prędkość obrotowa – od 6 obr./min do 28 obr./ min,
  • zakres temperatur pracy – od 0°C do +60°C,
  • stopień ochrony – IP 30,
  • ustawienie ograniczników krańcowych – styk bezpotencjałowy, elektronicznie lub cyfrowo.

 

Napęd można stosować do rur nawojowych o średnicy wewnętrznej minimum 31 mm, a ze względu na niewielkie wymiary i białą główkę, po zamontowaniu jest mało widoczny. Również charakteryzuje się bardzo niskim poziomem hałasu pracy, wynoszący nawet mniej niż 44 dB.

 

Przykładowy napęd typy Sonesse 30 wraz z podstawowymi wymiarami przedstawiono na rys. 6.

 

 

2015 12 24 2

Rys. 6. Napęd Sonesse 30 z podstawowymi wymiarami

 

 

Napędy bateryjne. Istnieją rozwiązania napędów dla małych i średnich wewnętrznych osłon przeciwsłonecznych, których eksploatacja nie wymagana konieczności instalowania jakichkolwiek przewodów. Napęd taki jest zasilany bateriami litowymi. Przykładowa wersja wyrobu o nazwie Tilt WireFree RTS, cechuje się niskim poborem mocy, co wydłuża czas pracy baterii zasilających oraz ma wbudowany odbiornik radiowy, umożliwiający zdalne sterowanie. Pozostałe dane techniczne są następujące:

  • nominalne napięcie zasilania – 12 VDC,
  • moment obrotowy – 1 Nm,
  • prędkość obrotowa – 8 obr./min,
  • zakres temperatur pracy – od 0 °C do +60 °C,
  • stopień ochrony – IP 30.

 

Powyżej opisany napęd przedstawiono na rys. 7. 

 

 

2015 12 24 3

Rys. 7. Napęd WireFree z podstawowymi wymiarami

 

 

Napędy bateryjne mogą być również zasilane panelami słonecznymi (fotowoltaicznymi), umieszczanymi między szybami okna. Panel należy zamontować na szybie wewnętrznej, stroną aktywną zwróconą na zewnątrz pomieszczenia. Akumulator współpracujący z napędem powinien być przed zainstalowaniem w pełni naładowany zewnętrzną ładowarką. Prezentowany panel słoneczny jest kompatybilny ze wszystkimi napędami typu WireFree o napięciu zasilania 12 V.

 

Schemat działania paneli słonecznych przedstawiono na rys. 8.

 

 

2015 12 25 1

Rys. 8. Schemat działania paneli słonecznych WireFree

 

 

Sterowanie napędami osłon przeciwsłonecznych

 

Jednym z wyróżników w problematyce sterowania napędami osłon przeciwsłonecznych jest sposób połączenia urządzenia sterującego z napędem. Poniżej przedstawiono najczęściej stosowany przez producentów podział. 

 

Indywidualne sterowanie kablowe. Jest to najprostsze rozwiązanie, w którym jedno urządzenie sterujące, połączone z pojedynczą osłoną przeciwsłoneczną przy pomocy kabla, kieruje jej ruchem.

 

Grupowe sterowanie kablowe. W tym przypadku, każdą z osłon przeciwsłonecznych połączonych siecią kablową, można sterować indywidualnie. Z zasady wyroby łączy się w stosowne grupy, np. wszystkie w jednym pomieszczeniu lub na danej kondygnacji budynku. Istnieje wtedy możliwość sterowania ruchem wyrobów osłonowych przy pomocy jednego przełącznika, w sposób manualny albo całkowicie automatyczny.

 

Zdalne sterowanie radiowe. Ten sposób sterowania gwarantuje najwyższy komfort użytkowania oraz eliminuje konieczność kucia ścian dla instalacji okablowania. Cechą charakterystyczną, podkreślającą znaczną przewagę nad dwoma powyżej wymienionymi sposobami sterowania jest fakt, iż w każdej chwili można zmienić konfigurację sterowań i dostosować ją do indywidualnych, aktualnych potrzeb użytkownika. Dodać jeszcze należy, że czynności te trwają bardzo krótko, nie dłużej niż kilka minut. Przy tym sposobie sterowania obsługiwać można zarówno pojedyncze, jak i grupy osłon przeciwsłonecznych, za pomocą tylko jednego nadajnika.

 

Rosnące wymagania w odniesieniu do funkcjonalności i estetyki układów zarządzania budynkami, jak również coraz większe potrzeby indywidualnych użytkowników, spowodowały powstanie szeregu technik ochrony przeciwsłonecznej. Są to z zasady nowoczesne technologie łączące szeroko rozumianą oszczędność energii z optymalizacją oświetlenia pomieszczeń. Pozwalają one na inteligentne starowanie każdym systemem ochrony przeciwsłonecznej, w symbiozie z innymi systemami automatyzacji budynku.

 

Wymieniony już w niniejszej publikacji producent wyrobów do wewnętrznej ochrony przeciwsłonecznej – firma WAREMA – oferuje systemy sterowania napędami, w tym system LonWorks. Umożliwia on dokładne sterowanie położeniem listew kurtyny żaluzji podnoszonej, dostosowując ruch listew do kąta padania promieni słonecznych, uwzględniając nawet światło słoneczne padające skośnie z boku. Pozwala to na optymalne wykorzystanie naturalnego światła dziennego, zapobiegając jednocześnie możliwości bezpośredniego przenikania promieni słonecznych do pomieszczenia. W skład systemu wchodzą także specjalne czujniki rejestrujące stopień jasności w pomieszczeniu, które w razie potrzeby włączają lub wyłączają dodatkowe oświetlenie sztuczne.

 

Prezentowany system sterowania napędami osłon przeciwsłonecznych wyróżnia się również tym, że informacje o zacienieniu zapisywane są w członie wykonawczym, co umożliwia bezproblemową realizację projektów o bardzo dużej ilości punktów odniesienia. System działa więc w taki sposób, jakby do każdej osłony przeciwsłonecznej dołączony był czujnik nasłonecznienia, włączający zacienienie tylko w momencie bezpośredniego padania światła na okno.

 

Urządzenia do automatycznego sterowania żaluzjami i innymi wyrobami wewnętrznej ochrony przeciwsłonecznej są oferowane przez szereg różnych producentów. Jednym z nich jest firma ABB, polecająca m.in. swój system sterowania instalacjami domowymi, zapewniający łatwą i skuteczną ochronę przed światłem słonecznym oraz oszczędność energii.

 

Podnoszenie i opuszczanie kurtyny żaluzji, zmiana kąta nachylenia listew i podobne operacje są sterowane za pomocą stosownych przycisków na panelu bądź aplikacji na smartfony lub tablety. System może dodatkowo współpracować z konwencjonalną stacją pogodową oraz regulatorem temperatury w pomieszczeniu. Ponadto istnieje możliwość integracji z regulatorem czasowym i zegarem astronomicznym. Dzięki tym funkcjom system automatycznie dostosowuje położenie listew żaluzji podczas wschodu i zachodu słońca.

 

Wyrób zapewnia centralne sterowanie maksymalnie 16 konfigurowanymi funkcjami. Typowy panel sterujący przeznaczony jest do montażu natynkowego i ma ekran o przekątnej 7˝. Wyświetlacz dotykowy TFT charakteryzuje się rozdzielczością 800x480 i czytelnym wyświetlaniem wszystkich funkcji.

 

 

inż. Zbigniew Czajka

 

 

Literatura

Normy: PN-EN 13120:2010, PN-EN 60335-1:2004/AC:2011, PN-EN 60335-2-97+A2:2010 

Materiały informacyjne firm: WAREMA, SOMFY, ABB

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji: Świat Szkła 12/2015

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.