Louis Comfort Tiffany (1848 – 1933 r.), syn Charlesa Lewisa Tiffany’ego, został uznany za jednego z najbardziej utalentowanych twórców amerykańskich wszystkich czasów.
Jego talent malarski, pasja dla sztuki egzotycznej, a szczególnie innowacje w dziedzinie sztuki szkła określiły jego miejsce w czołówce designerów amerykańskich.
Był on także bezsprzecznym rywalem w tej dziedzinie sztuki wielkich twórcow europejskich z końca XIX wieku.
Na wystawie zostało zgromadzonych wiele przedmiotów dekoracyjnych, jak witraże, wazy, lampy, mozaiki, biżuteria, rysunki, akwarele i fotografie, będących ilustracją znaczącego udziału Tiffany’ego zarówno w technologii i produkcji szkła, jak i w dziedzinie sztuki dekoracyjnej tamtej epoki, którego znaczenie przetrwało do naszych czasów.
 |
| 2. Louis C.Tiffany. Witraż „Magnolias”, 1900 r. (szkło, ołów). Saint Petersburg, Musée de l’Ermitage. Fot.©: Yuri Molodkovets |
Najpoważniezjszą grupę eksponatów stanowiły witraże. Cztery monumentalne, sakralne przeszklenia witrażowe zostały wypożyczone z Musée des Beaux Arts w Montrealu, w tym „L’Ange de la Résurection” (szkło i ołów, 1902 r., fot.1).
Były to oryginały, pochodzące z zespołu 18 witraży należących do prezbiteriańskiego kościoła amerykańskiego w Montrealu i zrealizowane w latach 1897-1902 przez atelier Tiffany.
Zdemontowane, poddane pracom konserwatorskim, zostały przewiezione do Paryża i na powrót zmontowane na miejscu wystawy (co zresztą jest dowodem wielkiego wysiłku organizatorskiego).
Innym przykładem oryginalnego witraża było dzieło „Magnolias” („Magnolie”, szkło i ołów, wym. 134x77 cm, 1900 r. fot 2). Witraż ten pochodził z kolekcji Muzeum Ermitażu w Petersburgu.
Został on zakupiony przez cara rosyjskiego podczas paryskiej Wystawy Światowej w 1900 roku.
Jednym z interesujących eksponatów był także oryginalny witraż, zrealizowny w 1894-95 roku w atelier Tiffany’ego w Nowym Yorku, wg projektu i kartonu (1892 r.) autorstwa francuskiego artysty-malarza Henri Toulouse-Lautrec. Witraż ten stanowi obecnie część kolekcji Musée d‘Orsay w Paryżu.
Jego tytuł to „Au nouveau cirque, la clownesse aux cinq plastrons” („W nowym cyrku, dziewczyna-clown o 5 plastronach”, szkło i ołów, 120x85 cm) wg baletu „Papa Chrysanthème”.
 |
| 3. Louis C.Tiffany. Lampa „Paon”, przed 1906 r. (szkło „Favrile”, ołów, brąz). Kolekcja prywatna. Fot.©: DR |
Oryginał kartonu znajduje się obecnie w Philadelphia Museum Of Art, skąd został wypożyczony i zaprezentowany obok witrażu na wystawie.
To zestawienie pozwoliło na porównanie bladości kolorystycznej i szkicowej techniki kartonu z intensywnością kolorów i doborem szkła oraz kunsztownością wykonania witrażu, który bez wątpienia można uznać za arcydzieło w kategorii dekoracyjnej sztuki witrażowej z tego okresu.
Oprócz witraży, na wystawie zaprezentowane zostało ponad 30 przedmiotów dekoracyjnych, wypożyczonych z Metropolitain Museum of Art w Nowym Yorku, a także podobna ilość z Virginia Museum of Fine Art w Richemond, oraz cztery z sześciu waz należących do Musée du Luxembourg w Paryżu.
Pozostałe eksponaty zostały wypożyczone z różnych kolekcji prywatnych.
Tiffany potrafił wykorzystać dla swoich nowych technologii w dziedzinie szkła oświetlenie elektryczne, które właśnie zaczęło być stosowane. Światło elektryczne podkreślało walory połyskliwości i przejrzystości dekoracyjnych abażurów z kolorowych kawałków szkła, oprawionych w ołowianą siatkę.
 |
| 4. Louis C.Tiffany. Mozaika „Aux cacatoès à huppe jaune”, 1916 r. (szkło iryzowane). Accrington, Haworth Art Gallery. Fot.©: The Haworth Art Gallery |
Szczególnie popularne były lampy z abażurami o wzorach kwiatów glicynii i magnolii, czy też pawich piór (fot.3).
Fascynacja szkłem zainspirowała Tiffany’ego do produkcji także mozaiki ze szkła iryzowanego (fot. 4) oraz biżuterii i innych przedmiotów dekoracyjnych.
Fantastyczna kariera tego artysty, malarza, dekoratora, witrażysty, twórcy rożnorodnych kreacji w dziedzinie sztuki szkła, inicjatora nowych technologii w jego produkcji a równocześnie utalentowanego handlowca i publicysty zakończyła się w dniu jego śmierci w wieku 84 lat w 1933 roku.
Niestety, także liczne, międzynarodowe przedsiębiorstwa, które tworzył i którymi kierował ten artysta i biznesmen w jednej osobie, nie przetrwały po jego odejściu.
Ostatnie – Louis C. Tiffany Studios Corporation – zostało zlikwidowane w 5 lat po jego śmierci, w 1938 roku, a całe jego wspaniałe wyposażenie zostało sprzedane na publicznej licytacji przed ostatecznym zburzeniem także samego budynku tego słynnego niegdyś atelier.
Nawet siedziba fundacji, która stworzył w swojej prywatnej rezydencji Laurelton Hall w Long Island w 1918 roku, gdzie zgromadzone zostały liczne dokumenty, korespondencja, materiał fotograficzny, rysunki i kartony – spłonęła w 1957 roku.
Tylko niewielka ilość tych bezcennych zbiorów uratowała się z pożaru i pozwoliła na odtworzenie jego kariery zawodowej i działalności świadcząc o tym, że był postacią wyjątkową, o różnorodnch zdolnościach. Po nim nie było już nikogo, kto by potrafił kontynuować działalność artystyczną, twórczą i równocześnie handlową z podobną pasją i talentem co Louis C. Tiffany.
Ewa Grzech
5.Louis C. Tiffany.
Lampa z piwoniami (detal), 1904-1915 r.
New York, The Metropolitain Museum of Art.
Fot.©: The Metropolitain Museum of Art
Witraże 2000
Powyższy tekst został zredagowany wg dokumentacji prasowej, uzyskanej w miejscu wystawy, czyli w Musée du Luxembourg w Paryżu, a dołączone do niego zdjęcia stanowiły ilustrację do tejże dokumentacji i objęte są zezwoleniem do publikacji w tym artykule.
