|
Studium współczesnej japońskiej architektury szkła podjęli autorzy w tym piśmie w swoim artykule Kulisy architektury szkła w Japonii [1]. Zostało ono rozwinięte w artykułach: Nowa architektura szkła w Japonii • Budynki komercyjne [2], Budynki użyteczności publicznej [3], Stacje kolejowe [4], Terminale lotnicze [5], Miejsca obsługi podróżnych na autostradach [6], Szkło w krajobrazie i jego walory estetyczne [7] oraz Szkło we wnętrzch i jego walory estetyczne [8].
Ukazały się ponadto artykuły na temat walorów technicznych nowoczesnego szkła produkowanego w Japonii [9] i szkła w realizacjach firmy Bohlin Cywinski Jackson [10].
Pierwsza część artykułu Szkło artystyczne w architekturze japońskiej [17] poświęcona była historii szkła w Japonii z uwzględnieniem szkła dekoracyjnego (kryształy) oraz zawierała początek omówienia witraży, a druga część [25] stanowiła kontynuację tematu witraży japońskich.
Fot. 75. Tokio – Sklep „Louis Vuitton Omotesando”, 2003
Trzecia część uzupełnia temat witraży i omawia inne techniki stosowane w Japonii. Ostatnia część, piąta, będzie m.in. poświęcona artystycznemu zastosowaniu bloków szklanych, reliefom oraz obiektom artystycznym wykonanym ze szkła.
Techniki szkła artystycznego i ich zastosowania
Szkło malowane i szkło jako ekran
Walory szkła opisane w artykule nt. budynków komercyjnych [2], zawierają m.in. takie wartości jak faktura i kolor. Szkło może być z nadrukiem, malowane lub oklejone folią, itp. Szkło może mieć wiele warstw różniących się kolorem, wzorem i przezroczystością i przedstawiać ekran do iluminacji.
Może też być ekranem do obrazów ruchomych, przedstawiających np. reklamę danej marki. Szkło może także odbijać elewacje sąsiednich budynków, co stanowi dodatkową warstwę kompozycyjną budynku.
Wszystkie te zalety szkła przyczyniają się także do wrażeń artystycznych. W przypadku witraży oddziaływanie artystyczne odbywa się poprzez zastosowanie koloru oraz zaletę przenikania światła.
Kolorowe może też być szkło malowane. Efekt ten wykorzystuje się przy projektowaniu elewacji i wystaw sklepowych. Przykładem może być elewacja sklepu „Louis Vuitton Omotesando” (2003) w Tokio, w której na szklanych drzwiach wejściowych namalowano logo firmowe (fot. 75).
Budynek zaprojektowany przez Juna Aoki posiada ściany osłonowe składające się z dwóch rodzajów siatki metalowej, paneli ze stali nierdzewnej oraz z dwóch warstw szkła ornamentowego.
Fot. 76. Tokio – szyba wystawowa „Wako”, 2018
Fot. 77. Osaka – „Osaka Station”, kiosk podświetlany na niebiesko, 2010 Fot. 78. Osaka – kiosk podświetlany na różowo
Szkło przeźroczyste może być także źródłem koloru i powodować doznania artystyczne, jeśli pełni ono rolę ekranu, za którym znajduje się kolorowe tło lub kolorowe oświetlenie.
Takie zalety szkła wykorzystuje się m.in. w projektach okien wystawowych (fot. 76). Dodatkowo szyby okienne odbijają elewacje sąsiednich budynków tworząc artystyczny kolaż.
Okno wystawowe obejmujące cały narożnik zabytkowego budynku „Wako” (Wakō; 1932) na Ginzie, zaprojektowanego przez Hiroshiego Watanabe, w którym co sezon inny artysta przygotowuje wystawę, pełni rolę sceny dla sztuki publicznej.
Neorenesansowy budynek zwieńczony wieżą zegarową przyciąga uwagę, a nieprzeciętne wystawy stanowią sztukę, którą każdy może podziwiać i która należy już do krajobrazu Ginzy.
(...)
Szkło z sitodrukiem i digital print
Tradycyjne techniki stosowane do wytwarzania szkła artystycznego to techniki na zimno: malowanie, piaskowanie i trawienie kwasem. We współczesnej architekturze japońskiej stosuje się także szkło pokryte sitodrukiem, które może pełnić nie tylko funkcję dekoracyjną, lecz także użytkową.
Tafle szklane, które są wtedy częściowo nieprzezierne – zastosowane jako wypełnienia – pozwalają na kontrolowany przepływ światła między pomieszczeniami, eliminując potrzebę doświetlania i jednocześnie zapewniają poczucie prywatności.
Do produkcji szkła z sitodrukiem używane są termoutwardzalne farby ceramiczne. Ich zaletą jest trwałość i neutralność dla środowiska naturalnego. W wersji dekoracyjnej szkło pokryte wzorem może być także podświetlane oświetleniem LED, co stworzy dodatkowy efekt.
Przykładem może być projekt kiosków, które zostały zainstalowane w 2010 r. w rewaloryzowanym holu głównym dworca „Osaka Station” (Ōsaka-eki).
Koncepcja stworzenia „oazy na dworcu” została zrealizowana poprzez wzory na szkle wykorzystujące motyw lasu oraz ich podświetlenie w poszczególnych obiektach na kolory niebieski (fot. 77) i różowy (fot. 78).
W ten sposób artystyczne potraktowanie szkła i jego iluminacja zwiększają atrakcyjność wnętrza holu, w którym kioski wyróżniają się dzięki swojemu designowi.
W ostatnich latach sitodruk staje się jednak rozwiązaniem tradycyjnym dla szkła architektonicznego i obecnie coraz bardziej popularna jest technologia cyfrowego drukowania szkła.
Digital print jest bardziej wygodną metodą, ponieważ nie ma konieczności przygotowywania sit drukarskich. Druk taki może mieć dobrą jakość fotograficzną. Szyby z atrakcyjnem nadrukiem mogą także wywoływać świetne wrażenia artystyczne.
Na stacji „Meiji-jingūmae” (Meiji-jingūmae-eki) linii metra Fukutoshin Line (Fukutoshin-sen; 2008) w Tokio, szkło z nadrukiem w postaci tafli stanowi motyw artystyczny ścian zarówno w holu wejściowym (fot. 79) jak i w przestrzeni peronów (fot. 80).
Fot. 79. Tokio – szkło z nadrukiem w holu stacji „Meiji-jingūmae”, 2008
Fot. 80. Tokio – szkło z nadrukiem na peronie
Fot. 81. Prefektura Saga – szkło z nadrukiem na dworcu „Shin-Tosu Station”, 2011
Fot. 82. Prefektura Niigata – szkło z nadrukiem na dworcu „Itoigawa Station”, 2015
Szkło z nadrukiem może być stosowane do wind, przykładem są 11-osobowe szyby windowe firmy Toshiba, które mają bardzo atrakcyjne elewacje [26].
Szkło zastosowane w windzie na peronie dworca „Shin-Tosu Station” (Shin-Tosu-eki; 2011) w prefekturze Saga na wyspie Kiushu, obsługującego linię Kyushu Shinkansen (Kyūshū Shinkansen), ma wzór przypominający pióra ptasie (fot. 81).
Kojarzy się on z motywem przewodnim koncepcji architektonicznej budynku dworca określonej jako „miasto ptaków” i odnoszącym się do charakterystyki miejsca. Budynek dworca ze szklanymi ścianami osłonowymi przypomina wielkie ptasie skrzydlo.
Szkło z nadrukiem zastosowane jako element użytkowy spełnia także tutaj funkcję artystyczną [8]. Szyb windowy na dworcu „Itoigawa Station” (Itoigawa-eki; 2015) w prefekturze Niigata, obsługującym Hokuriku Shinkansen (Hokuriku Shinkansen), wykonany jest z szyb, które przypominają japoński papier tradycyjny washi (fot. 82).
Szyba dzięki nadrukowi nie jest całkowicie przejrzysta i stanowi ciekawy element architektury wnętrz [8].
Podsumowanie
Szkło artystyczne w Japonii stanowi istotną część sztuki publicznej, czyli takiej, która umieszczona jest w przestrzeni ogólnodostępnej. Sztuka taka ma przede wszytkim funkcję dekoracyjną, ale może także mieć walory użytkowe.
Jak widać na podstawie części pierwszej, drugiej i trzeciej artykułu, w Japonii są to w dużej mierze witraże, które rozwinęły się tutaj w 20. wieku, szczególnie w okresie japońskiego modernizmu i ekspresjonizmu zwanego „Bunriha Movement” (Grupa „Secessionist Architectural Group”; Bunriha Kenchiku-kai; 1920 r.) i obecnie przeżywają swój renesans.
Witraże znajdują się na dworcach, w terminalach lotniczych, w budynkach użyteczności publicznej, a także w obiektach sakralnych. Szkło o walorach artystycznych stosowane jest także do urządzenia wnętrz, jako dekoracyjne panele wykonane w technologii sitodruku lub z nadrukami maszynowymi.
W takich wypadkach, często dodatkowo ekonomiczne oświetlenie LED zapewnia wrażenia światłocieni, kolorów, zróżnicowania barw i różne efekty wizualne. Szkło artystyczne może także nie pełnić wyraźnych funkcji i być, jak rzeźba czy malarstwo, sztuką samą w sobie. (c.d.n.)
(...)
dr Ewa Maria Kido
CTI Engineering Co., Ltd., Tokio;
Tokyo City University, Tokio
prof. Zbigniew Cywiński
Politechnika Gdańska
Bibliografia
[1] Cywiński Z., Kido E.M.: Kulisy architektury szkła w Japonii. „Świat Szkła” 4/2012.
[2] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Budynki komercyjne. „Świat Szkła”: 6/2012 – Część 1 i 7-8/2012 – Część 2.
[3] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Budynki użyteczności publicznej. „Świat Szkła”: 11/2012 – Część 1 i 12/2012 – Część 2.
[4] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Stacje kolejowe. „Świat Szkła”: 5/2013 – Część 1 i 11/2013 – Część 2.
[5] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Terminale lotnicze, „Świat Szkła” 12/2013 – Część 1 i 12/2014– Część 2.
[6] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii.
Miejsca obsługi podróżnych na autostradach. „Świat Szkła”: 6/2014 – Część 1 i 7-8/2014 – Część 2.
[7] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Szkło w krajobrazie i jego walory estetyczne. „Świat Szkła”: 3/2016 – Część 1; 4/2016 – Część 2; 5/2016 – Część 3 i 7-8/2016 – Część 4.
[8] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii. Szkło we wnętrzach i jego walory estetyczne. „Świat Szkła”: 4/2017– Część 1; 6/2017 – Część 2; 10/2017 – Część 3 i 1/2018 – Część 4.
[9] Kido E.M., Cywiński Z.: O nowych gatunkach szkła w Japonii. „Świat Szkła”: 10/2014 – Część 1; 12/2014 – Część 2 i 5/2015 – Część 3.
[10] Kido E.M., Cywiński Z.: Nowa architektura szkła w Japonii – Architektura kreowana szkłem w realizacjach firmy Bohlin Cywinski Jackson dla Apple Inc. „Świat Szkła” 9/2015.
[11] http://asianartnewspaper.com/the-beauty-of-japaneseglass/ (31.01.2018).
[12] https://www.glassart.org/1998BriefHistoryOfJapanese- Glass.html (2.02.2018).
[13] https://www.archdaily.com/800092/tokyu-plaza-nikkensekkei (07.02.2018).
[14] https://www.swiat-szkla.pl/kontakt/12210-rozwoj-technikiwitrazownictwa-na-przestrzeni-wiekow.html (8.02.2018).
[15] Fekecz-Tomaszewska B.: Narodziny witraża – od starożytności do czasów karolińskich. „Świat Szkła” 9/2016.
[16] Fekecz-Tomaszewska B.: Rozkwit i schyłek sztuki witrażowej – od średniowiecza do XVIII w. „Świat Szkła”: 9/2017 – Część 1, 11/2017 – Część 2.
[17] Kido E.M., Cywiński Z.: Szkło artystyczne w architekturze japońskiej. Część 1. „Świat Szkła” 6/2018.
[18] https://jptca.org/en/publicart031/ (8.02.2018).
[19] http://at-art.jp/tag/stained-glass/ (8.02.2018).
[20] https://jptca.org/en/publicart/ (8.02.2018).
[21] http://www.shikoku-np.co.jp/national/life_topic/20040306000179 (8.02.2018).
[22] http://jptca.org/publicart514/ (10.02.2018).
[23] http://crearejp.com/en/category/stained-glass/ (12.02.2018).
[24] https://jptca.org/en/news/2016/5746/ (10.02.2018).
[25] Kido E.M., Cywiński Z.: Szkło artystyczne w architekturze japońskiej. Część 2. „Świat Szkła” 1/2019.
[26] https://www.toshiba-elevator.co.jp/elv/pr/elevatornavi/pdf/navi37.pdf (12.02.2019).
Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym
Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne
Więcej informacji: Świat Szkła 10/2019 |
