Nowoczesne fasady są dziś często arcydziełami inżynierii. Wystarczy przypomnieć filharmonię w Hamburgu lub Burj Khalifa w Dubaju, obecnie najwyższy budynek na świecie o wysokości 828 m.

Ale fasady „normalnych” budynków muszą również spełniać szeroki zakres wymagań w odniesieniu do fizyki budowli, nośności, warunków użytkowania i bezpieczeństwa.

Rys. 1. Filharmonia w Hamburgu ma obecnie najciekawszą pod względem technicznym fasadę w Niemczech

Dla architektów i wykonawców to wygląd zewnętrzny wciąż jest na pierwszym planie. Natomiast inne ważne aspekty, takie jak długoterminowa przydatność do stosowania w zakresie fizyki budowli, ekonomii i odpowiedniego użytkowania są często pomijane podczas projektowania.

Obejmuje to również staranne projektowanie połączeń w budynku, które muszą zasadniczo „przestrzegać” tych samych zasad technicznych, co w przypadku okien. A mocowanie i uszczelnianie są znacznie bardziej wymagające niż w przypadku okien.

Ponieważ nie ma uniwersalnego standardu montażu ściany osłonowej, instytut ift Rosenheim opracował (wraz ze Stowarzyszeniem Jakości RAL dla Okien, Fasad i Drzwi wejściowych RAL-Gütegemeinschaft Fenster und Haustüren) Wytyczne do montażu ścian osłonowych.

Przy tej publikacji współpracowały także stowarzyszenia Niezależni Konsultantanci ds. Technologii Fasad (UBF – Unabhängige Berater für Fassadentechnik e.V. UBF) oraz Stowarzyszenie Producentów Okien i Fasad (VFF – Verband Fenster + Fassade). Instrukcja ta jest oparta na podstawie znanych Wytycznych do montażu okien i drzwi zewnętrznych i dlatego należy je rozumieć jako ich uzupełnienie.

W szczególności oznacza to, że zalecenia odnośnie fizyki budowli, uszczelnienia, mocowania lub zastosowanych materiałów są uzupełniane i rozszerzane. 

Rys. 2. Fasady muszą spełniać szeroki zakres wymagań (rys. 2.6 z [1])

Podstawowe zasady, wymagania i projektowanie
Podczas montażu ściany osłonowej należy przestrzegać wymagań odnośnie oszczędzania energii w zimie i w lecie (EnEV), ochrony przed wilgocią (kondensacja pary wodnej, ulewny deszcz, DIN 4108, VOB / C DIN 18360), izolacji akustycznej (DIN 4109) i ochrony przeciwpożarowej (DIN 4102), jak to określono w rozdziale 4 Wytycznych do montażu ściany osłonowej

W Rozporządzeniu w sprawie oszczędności energii EnEV 2016 wymagania dotyczące szczelności przegrody zewnętrznej budynku określono w §6 Szczelność, minimalna wymiana powietrza, w której stwierdza się, że: Budynki należy projektować w taki sposób, aby obszar, w którym jest przenoszone ciepło, w tym złącza, był stale szczelny (pod wzgledem termicznym, akustycznym itd) – uszczelniony zgodnie z uznanymi zasadami technologii.

Projektowanie rozwiązań technicznych i ich weryfikacja z wymaganiami określonymi w przepisach leżą w gestii projektanta i obejmują również zabezpieczenie przed wilgocią, co zwykle odbywa się poprzez określenie czynnika temperaturowego fRsi. Za zgodność wykonania montażu z wymogami odpowiedzialny jest wykonawca.

Wytyczne do montażu ścian osłonowych podają informacje i dokumenty niezbędne do projektowania i składania ofert przetargowych w formie list kontrolnych (checklists).

Należą do nich:
- Rysunki i informacje na temat obiektu (lokalizacja, wysokość budynku; orientacja względem stron świata, planowane przeznaczenie budynku, szczególne cechy klimatu w niektórych pomieszczeniach, takie jak pomieszczenia o zwiększonej wilgotności),

- Opis konstrukcji budynku (murowana konstrukcja, lekka konstrukcja, konstrukcja z muru pruskiego itp.) i opis konstrukcji ściany nośnej (jednowarstwowa/ wielowarstwowa, z bezspoinowym systemem docieplenia, z innym rodzajem termoizolacji, z wentylacją/bez wentylacji, z murem licowym, z lekką okładziną, itp.) oraz opis materiałów składowych ściany nośnej,

- Informacje na temat sytuacji montażowej, wysokości montowanej ściany osłonowej oraz wymaganego lub obecnego stanu istniejącej ściany osłonowej, a także obciążeń i ruchu (odkształceń) budynku, które należy uwzględnić.

Odpowiednie wymagania zostały szczegółowo wyprowadzone z wymagań normatywnych (normowych) i przepisów prawa budowlanego – określone na nowo i cytowane.

Duże znaczenie mają także różne zasady montażu i różnice w zakresie konstrukcji fasady. Z tego powodu ograniczenia dotyczące fasad i okien, elementy łączące ścianę osłonową z budynkiem, a także konstrukcje dostępne na rynku są zdefiniowane i opisane w rozdziale 2 Wymagania ogólne i specjalne.

Są tam wyszczególnione następujące rodzaje fasad:
1. Fasada słupowo-ryglowa
2. Fasada elementowa
3. Konstrukcje ze szkła klejonego (szklenie strukturalne)
4. Ciepła fasada (niewentylowana)
5. Zimna fasada (wentylowana)
6. Zimno-ciepła fasada
7. Podwójna fasada (fasada typu „podwójna skóra“)
8. Szklane konstrukcje dachowe, ogrody zimowe, przeszklenia pochyłe.

Rys. 3. Podstawowe pytania przy sprawdzaniu warunków projektowania montażu (rys. 3.5 z [1])

Ponadto należy również przestrzegać specjalnych wymagań, których nie ma w przypadku okien, takich, jak odporność na trzęsienia ziemi lub ochrona odgromowa.

W przypadku trzęsień ziemi wymagania dotyczące użyteczności i bezpieczeństwa użytkowania są różne. Jedne określają przypadki, w których żadne elementy nie mogą spaść z fasady, inne wskazują miejsca, gdzie nie mogą powstawać otwory, a przy tym każde wypełnienie musi być bezpiecznie trzymane. Ochrona odgromowa polega na unikaniu zagrażających życiu podwyższonych napięć elektrycznych spowodowanych przypadkowo powstajacymi skokami potencjału elektrycznego. Ochrona odgromowa wymaga środków ochronnych przed skutkami wyładowań atmosferycznych na budynek i ludzi.

W zależności od klasy ochrony odgromowej (I – IV) ściana osłonowa może działać jako urządzenie przechwytujące (wyładowania atmosferyczne, pioruny) lub jako urządzenie rozładowujące (EN 62305-3, VDE 0185-305-3). W tym celu elementy elewacji muszą być izolowane od siebie lub podłączone do uziemienia budynku w sposób gwarantujacy dobre przewodzenie (szybkie odprowadzenie ładunku eletrycznego). Powoduje to również określone wymagania montażowe, w szczególności w zakresie mocowania, materiałów, a także prowadzenia kabli i uziemienia.

Jako elementy, które przyjmują wszystkie obciążenia wynikające z funkcji ściany zewnętrznej, ale nie są elementem nośnym konstrukcji budynku, ściany osłonowe (kurtynowe) określają architekturę i funkcjonalność budynku. Z tego powodu projektowanie ścian osłonowych zgodnie z wymaganiami wymaga specjalistycznej wiedzy na temat połączeń konstrukcyjnych i montażu, a także fachowych kompetencji ogólnobudowlanych.

Wykorzystanie specjalistycznego narzędzia do projektowania i wyboru najlepszej technologii montażu fasady elewacji ma znaczenie. W przeciwieństwie do okien, wymagana jest weryfikacja nośności kotwienia (mocowania) za pomocą obliczeń statycznych, w tym podpór, kotew i łączników. Należy jednak zauważyć, że błędy popełniane przez architektów lub specjalistycznych projektantów w przetargach i specyfikacjach technicznych nie zwalniają wykonawcy z obowiązku zgłaszania klientowi obaw (dotyczących montażu fasady).

Rys. 4. Niezbędne elementy zamocowania elewacji słupowo-ryglowej do konstrukcji budynku (rys. 7.4 z [1]). Przykład przejścia między obszarem ściany osłonowej, który jest nieotwierany (lewe pole) a polem dla zamontowania drzwi awaryjnych (prawe pole). Aby połączyć uszczelnienie budynku, zainstalowano stabilny metalowy wspornik.

Fizyka budowli
Podstawowe reguły fizyki budowli odnoszące się do okien i fasad są oczywiście zasadniczo takie same. W związku z wyższymi wymaganiami w zakresie ochrony przed hałasem i ogniem, większymi obciążeniami wiatrem (a zatem i deszczem), wymaganiami statycznymi, dużymi rozmiarami, a także skomplikowana logistyką montażu, projektowanie i wykonanie elewacji jest znacznie bardziej skomplikowane niż w przypadku okien. Rozdziały 4 i 7 Wytycznych do montażu fasad opisują ogólne informacje i precyzyjne szczegóły, takie jak obszar naroża na poziomie gruntu, drzwi wejściowe bez barier architektonicznych w połączeniu z hydroizolacją budynku.

Rys. 5. Aluminiowy profil słupka na ocieplonej ścianie zewnętrznej (rys. 4.13 z [1])

Izolacja termiczna
Przy wyznaczaniu krzywej izotermicznej (izotermy) określa się liniowy współczynnik przenikania ciepła Ψ oraz czynnik temperaturowy fRsi dla połączenia ściany osłonowej. Do oceny można zastosować izotermę 13°C (zaokrągloną 12,6°C), która uwzględnia również problem pojawiania się pleśni (warunki brzegowe zgodnie z DIN 4108-2). Izoterma ta musi przebiegać w obrębie konstrukcji. Mocno zakrzywione izotermy oznaczają obszary o zwiększonej utracie ciepła. Izotermy powinny zatem być jak najbardziej proste. Przy projektowaniu należy się upewnić, że konstrukcja jest jak najbardziej wolna od mostków termicznych.

Wytyczne do montażu fasad zawierają 14 przykładów podstawowych sytuacji łączenia (rysunki, obliczenia i izotermy), które mogą być wykorzystane jako wyjsciowe do określenia szczegółów związanych z projektem. Odległość x między konstrukcją, a profilem słup/rygiel jest zmienna i pokazano wpływ na związany z długością współczynnik przenikania ciepła Ψ oraz czynnik temperatury fRsi. Przykłady zostały obliczone bez uwzględnienia żadnej istniejącej zewnętrznej powłoki ściany, a zatem są po bezpiecznej stronie.

Rys. 6. Różne obciążenia i wymagania dotyczące połączenia z poziomem gruntu lub wykonania progów w strefie wejściowej – dotyczące konstrukcji ścian osłonowych (rys. 3.2 z [1])

Ochrona przed wilgocią
Jeśli chodzi o ochronę przed wilgocią, wysokie obciążenia wiatrem w wysokich budynkach, izolacyjność termiczna i akustyczna ścian zewnętrznych i szeroki zakres nieprzezroczystej, zewnętrznej okładziny sprawiają, że projektowanie i wykonanie jest bardziej skomplikowane niż w przypadku okien. Należy również dokładnie zaplanować otwory dla zamocowania zewnętrznych osłon przeciwsłonecznych i balustrad balkonów.

Dotyczy to w równym stopniu ochrony przed wilgocią na parterze oraz w przypadku balkonów i tarasów dachowych, gdzie wymagania dotyczące wodoszczelności budynku i wytyczne dotyczące płaskiego dachu muszą być przestrzegane przy projektowaniu połączenia (DIN 18531 - 18533).

Wytyczne do montażu ścian osłonowych (fasad) opisują połączenia z uszczelnieniem konstrukcji otaczających ścian pionowych dochodzących do podłogi oraz specjalne przypadki, takie jak konstrukcja drzwi w budynkach bez barier (obszar progowy na poziomie podłogi zgodnie z DIN 18040-1 i -2). Przy konstrukcjach progowych należy również wziąć pod uwagę zwiększone ryzyko kondensacji z powodu mostków termicznych. Szczegóły muszą być opisane w ofercie. Określenie wyników wykonania usługi, których dotyczą zmiany, musi być jasno opisane.

Rys. 7. Błędy w uszczelnieniu połączeń szybko prowadzą do znacznego pogorszenia izolacyjności akustycznej (rys. 4.30 z [1])

Ochrona przed hałasem
Oprócz zapewnienia izolacyjności akustycznej chroniącej przed hałasem zewnętrznym, fasady mają również spełniać wymagania dotyczące ochrony przed przenoszeniem dźwięków między sąsiednimi pokojami i kondygnacjami, które należy wziąć pod uwagę podczas projektowania, produkcji elementów i montażu. Jest to określane jako boczne przenoszenie dźwięków (w pionie i poziomie) lub wzdłużna izolacyjność akustyczna (czasami też jako izolacyjność od dźwięków flankujących) i jest definiowane przez wskaźnik ważony znormalizowanej różnicy poziomu dźwięku (Dn,f,w w dB).

Istnieją również wymagania akustyczne dotyczące hałasu od wbudowanych urządzeń mechanicznych np. wentylatorów lub otwierania okien za pomocą napędu elektrycznego. Ponadto istnieją wymagania dotyczące montażu zintegrowanych elementów (okien, drzwi, części do zabudowy itp.) w postaci połączeń konstrukcyjnych lub połączeń (np. złącze sprzęgające) fasady elementowej.

Na wzdłużną izolacyjność akustyczną w poziomie (boczne przenoszenie dźwieków) w przypadku ścian osłonowych wpływa przede wszystkim izolacja akustyczna profilu przylegającego do ściany działowej, a także konstrukcja fasady słupowo-ryglowej lub fasady elementowej, rodzaj, materiał i przekrój profili, struktura połączenie profili fasadowych z elementem ściany działowej (złącze T) oraz położenie wypełnienia (szkła) od strony pomieszczenia lub osadzenie wypełnienia na głębokość t w profilu od strony pomieszczenia.

Na wzdłużną izolację akustyczną w pionie w przypadku ścian osłonowych wpływają przede wszystkim profile poziome i pionowe, konstrukcja połączenia ze stropem, separacja i ułożenie profili w fasadach słupowo-ryglowych, pozycja połączenia doczołowego w fasadach elementowych, rodzaj, materiał i przekrój profili, struktura połączenie profili fasadowych z elementem sufitu (złącze T), oraz położenie wypełnienia (szkła) od strony pomieszczenia lub osadzenie wypełnienia na głębokość t w profilu od strony pomieszczenia.

W szczególności ciągłe profile i/lub szczeliny mogą znacznie osłabić wzdłużną izolacyjność akustyczną ścian osłonowych, jeśli nie są one dobrze uszczelnione w obszarze połączenia ze stropem. Zasadniczo połączenia muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby wartość wskaźnika izolacyjności akustycznej Rw elementów była zachowana i nie ulegała pogorszeniu w wyniku złego montażu.

Małe otwory lub szczeliny włosowate w obszarze połączenia mogą znacznie pogorszyć ogólny wynik. Oprócz ochrony przed utratą ciepła i zawilgoceniem, szczelne połączenie jest również podstawowym wymogiem dla dobrej izolacyjności akustycznej. Aby utrzymać możliwie najniższy wpływ połączenia na izolacyjność akustyczną, należy przestrzegać następujących ogólnych aspektów:

Tabela 1. Izolacyjność akustyczna spoin w połączeniach budowlanych, głębokość spoiny 50 do 100 mm (Tabela 4.5 z [1])

(kliknij na tanbelę anby ją powiększyć)

Rys. 8. Schematy podstawowe połaczeń na przykładzie połączenia fasady ze ścianą działową w zależności od grubości ściany działowej d; po lewej: połączenie z mieczem (środkowa/centralna deska), po prawej: połączenie z podwójnym słupkiem (rysunek 4.28 z [1])

Uszczelnienie
Systemy uszczelniające uszczelniają również połączenie pod względem izolacyjności akustycznej (szczelne = szczelne akustycznie). Ze względu na ich mniejszą masę, folie uszczelniające złącza nie mogą być łatwo zrównane z innymi systemami uszczelniającymi. Umieszczenie szczeliwa po obu stronach (od strony pomieszczenia i od zewnątrz) znacznie zwiększa wielkość izolacyjności akustycznej złącza w porównaniu do uszczelnienia jednostronnego. Kombinacje materiałów spoin zwykle zwiększają wspólną izolacyjność akustyczną.

Izolacja szczelin
Materiały izolacyjne wypełniające szczeliny, takie jak pianka PU, korek natryskiwany lub materiały z włókien mineralnych, służą zarówno jako izolacja cieplna, jak i wspomagająca izolacyjność akustyczną (tj. tylko w połączeniu z systemami uszczelniającymi, takimi jak szczeliwa lub taśmy uszczelniające złącza). W przypadku materiałów włóknistych złącze musi być wypełnione nimi w jak największym stopniu.

Masa
Wraz ze wzrostem szerokości szczeliny, wpływ masy wprowadzanych materiałów izolacyjnych staje się coraz ważniejszy: w akustyce „im cięższy, tym lepszy”. W przypadku większych szerokości szczelin zastosowanie ciężkich folii może poprawić izolację akustyczną połączenia.

Geometria złącza
Przesunięte układy połączeń mają korzystny wpływ na izolację akustyczną złącza, ponieważ energia dźwięku jest zmniejszana przez odchylenie fal dźwiękowych. Szczególnie przy wyższych wymaganiach dotyczących izolacyjności akustycznej należy zachować szczególną ostrożność przy formowaniu połączeń, ponieważ ciśnienie akustyczne na krawędziach odpowiada około 4-krotnej, a w narożnikach nawet 16-krotnej – wartości ciśnienia akustycznego na środku elementu.

Instrukcja montażu izolacji akustycznej
Na podstawie wielu testów i pomiarów konstrukcyjnych na budowie, wykonanych przez ift Rosenheim, można sformułować pewne informacje dotyczące typowych i trudnych połączeń w budynku. Rozróżnia się połączenia elementów: wewnętrznego z zewnętrznym (połączenie konstrukcyjne budynku) i elementu wewnętrznego z wewnętrznym (połączenie ściany działowej ze stropem).

Rys. 9. Informacja techniczna ift SC-11/1 Katalog elementów ściany osłonowej – izolacyjność akustyczna od dźwięków powietrznych i wzdłużna izolacyjność akustyczna (Bauteilkatalog Vorhangfassade – Luft- und Längsschalldämmung) umożliwia łatwe projektowanie poprzez dane tabelaryczne (patrz poniżej przykładowa tabela 14 z [5])

Połączenia doczołowe fasad elementowych
Umiejscowienie doczołowego złącza segmentu fasady elementowej ma znaczący wpływ na wzdłużną izolacyjność akustyczną (boczne przenoszenie dźwieków). Korzystne jest, jeśli doczołowe złącze segmentu znajduje się w obszarze łącznika typu T, służącego do połączeń przegród, np. ścian osłonowych lub działowych.

W zależności od rodzaju konstrukcji złącza może wystąpić przenikanie dźwięku z zewnątrz i przenoszenie dźwięku przez szczelinę między profilami uszczelniającymi. Te ścieżki transmisyjne przenoszące dźwieki muszą być zatem uszczelnione wewnątrz i wyposażone w przegrodę w obszarze połączeń (np. ściana osłonowa/strop), aby zapobiec przenoszeniu dźwięku przez szczeliny.

Tabela 14. Wzdłużna izolacyjność akustyczna fasady elementowej (boczne przenoszenie dźwięku), pionowa transmisja dźwięku, w oparciu o l0 = 4,5 m

(kliknij na tanbelę anby ją powiększyć)

Pzy stosowaniu tabeli określone sa następujące warunki brzegowe:

1. Minimalna izolacja akustyczna powłoki od strony pomieszczenia o Rw ≥ 31 dB (jak szkło float 6 mm)
2. Minimalna grubość materiału (ścianki) dla komorowych profili metalowych 2 mm.
3. Wartości dotyczą stałych elementów oszklonych oraz elementów z otwieranymi skrzydłami z uszczelnieniem/uszczelką obwodową od strony pomieszczenia
4. Skrzydła okienne wymagają co najmniej dwóch obwodowych poziomów uszczelnienia
5. Montaż wypełnienia z profilami uszczelniającymi lub oszkleniem klejonym (szklenie strukturalne SG)
6. Połączenie fasady ze stropem musi być odpowiednio dźwiękoszczelne, np. dzięki pełnemu/dokładnemu wypełnieniu pustych przestrzeni wełną mineralną i z obustronną osłoną (połączenia ze stropem) z blachy stalowej, która jest trwale uszczelniona.
7. Profile ciągłe, połączenia doczołowe elementów między fasadami i wnęki muszą być uszczelnione grodzią podczas łączenia ze stropem.
8. Połączenie podłóg lub sufitów podwieszanych nie jest uwzględnione w tabeli.

Połączenie ze ścianami działowymi
Połączenie ze ścianą działową i/lub „mieczem“ zainstalowanym między nimi może znacznie pogorszyć wynikową izolację akustyczną między dwoma pokojami i musi być planowane i oceniane niezależnie. Dlatego wymagana jest trwale szczelna konstrukcja miecza i/lub złącza, aby wzdłużna izolacja akustyczna nie została zmniejszona przez przenoszenie dźwięku przez złącze lub niewystarczającą izolację akustyczną miecza.

Ciągłe puste wnęki
Wnęki (puste, niewypełnione przestrzenie) występujące wokół połączenia typu T łączącego przegrody budowlane mogą znacznie pogorszyć wzdłużną izolacyjność akustyczną, szczególnie jeśli nie jest dobrze uszczelniony obszar wokół połączenia przegród. Mogą to być puste profile lub wnęki między profilami i/lub między profilem a konstrukcją budynku. Gródź w obszarze połączenia typu T (tzw. trójnika) skutecznie zmniejsza przenoszenie dźwięku przez te wnęki.

Konstrukcje dodatkowe
Szczelina między profilem nośnym a konstrukcją dodatkową (profil oszklenia po stronie pomieszczenia w przypadku kombinacji materiałów) może znacząco wpływać na wzdłużną izolację akustyczną fasady słupowo-ryglowej. Należy zagwarantować pełne uszczelnienie między konstrukcją dodatkową a profilem nośnym.

Połączenie podłoga/strop (sufit)
W praktyce wykonawca fasady często nie może mieć wpływu na połączenie i dlatego zwykle nie jest brany pod uwagę w ocenie akustycznej fasady. Jeśli konstrukcja betonowa jest głośna, w poszczególnych przypadkach można wziąć pod uwagę poprawiający efekt konstrukcji podłogi lub sufitu podwieszanego. Może to być szczególnie przydatne, gdy trudno jest spełnić wymagania.

Zgodnie z normą EN 12354 istnieje również możliwość analizy poszczególnych połączeń konstrukcji oddzielnie i stworzenia prognozy poprzez wprowadzenie metody iteracyjnej (sprawdzania kolejnych rozwiązań) zamiast wymiarów zastępczych dla całego komponentu dodatkowego. Przykłady obliczeń do wdrożenia i weryfikacji można znaleźć w instrukcji montażu fasady.

Ponadto istnieje możliwość weryfikacji izolacyjności akustycznej powietrznej i wzdłużnej (boczne przenoszenie dźwięków) w formie tabelarycznej, przy wykorzystaniu Informacji Technicznych ift SC-11/1, co pozwala zaoszczędzić czas i koszty na projektowanie i badania. Ponadto SC-11/1 w praktyczny sposób wyjaśnia relacje związane z dźwiękiem, a przykłady obliczeń umożliwiają ich proste wykorzystanie. 

Wolfgang Jehl ift Rosenheim

Jürgen Benitz-Wildenburg ift Rosenheim

Przedstawicielem Instytutu ift Rosenheim w Polsce jest Andrzej Wicha:  Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.

Literatura
[1] Wytyczne do montażu ścian osłonowych – projektowanie i wykonanie montażu w budynkach nowych i remontowanych. Stowarzyszenie Jakości RAL dla okien i drzwi wejściowych i ift Rosenheim, Wytyczne będą dostępne też w wersji polskiej patrz informacje na stronie www.swiat-szkla.pl/component/content/article/16684 

[2] Wytyczne do montażu okien i drzwi wejściowych – projektowanie i wykonanie montażu w budynkach nowych i remontowanych. Stowarzyszenie Jakości RAL dla okien i drzwi wejściowych, ift Rosenheim i Niemieckie Stowarzyszenie Szklarzy, Wytyczne dostępnensą też w wersji polskiej patrz informacje na stronie www.swiat-szkla.pl/component/content/article/14935 

[3] Wytyczne ift MO-01/1 Budowanie połączeń okien. Część 1: Procedura określania użyteczności systemów uszczelniających. ift Rosenheim 2007

[4] Wytyczne ift MO-02/1 Budowanie połączeń okien. Część 2: Procedura określania użyteczności systemów mocowań. ift Rosenheim 2016

[5] Informacja techniczna ift SC-11/1 Katalog elementów ściany osłonowej – izolacyjność akustyczna od dźwieków powietrznych i izolacyjność akustyczna wzdłużna (Bauteilkatalog Vorhangfassade – Luft- und Längsschalldämmung). Rosenheim, październik 2017 r

[6] EN 13830:2015 Ściany osłonowe – norma wyrobu.

[7] Wytyczne ift MO-03/1 Profesjonalny montaż okien i drzwi zewnętrznych – zalecenia dotyczące planowania, przetargu i odbioru. Rosenheim 12/2017

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji:  Świat Szkła 05/2020