Współczesne trendy architektoniczne charakteryzują się coraz większymi przeszkleniami budynków. Odnosi się to również do balustrad, zarówno balkonowych, tarasowych, jak i schodowych.

 

W celu zagwarantowania skutecznej ochrony przed upadkiem, balustrady powinny być montowane i kotwione w sposób zapewniający pełne bezpieczeństwo. Wymaga to zastosowania łączników o konstrukcjach spełniających te wymogi.

 

2021 05 20 1 

Fot. 1. Szklana balustrada balkonowa mocowana punktowo (fot. Rapdach)

 

Charakterystyka ogólna szklanych balustrad i łączników
Szklane balustrady są szczególnie stosowane w nowoczesnym budownictwie, gdzie instaluje się je wewnątrz oraz na zewnątrz budynków. Balustrady całkowicie wykonane ze szkła (całoszklane) lub z wypełnieniem szklanym nadają pomieszczeniom lekkości, otwierają przestrzeń oraz optycznie je powiększają.

 

Z kolei stosowane na zewnątrz, mogą współgrać z elewacją budynku i podkreślać jego styl architektoniczny. Balustrady balkonowe i schodowe muszą być przede wszystkim bezpieczne i chronić przed upadkiem, a także powinny zapewnić nam komfort użytkowania.

 

W związku z tym bardzo istotnym zagadnieniem jest ich stabilna konstrukcja i zamocowanie, uzyskane dzięki zastosowaniu odpowiednich łączników montażowych. Ma to wpływ zarówno na bezpieczeństwo, jak i estetykę aranżacji.

 

2021 05 20 2

Fot. 2. Szklana balustrada balkonowa mocowana na słupkach (fot. Rapdach) 

 

 

Podstawowe metody zamocowań to:
- punktowe – kiedy szklaną taflę montuje się punktowo przy pomocy tzw. rotul. Stanowią je specjalnie ukształtowane głowice i śruby wkręcane w boczną część schodów, balkonu, loggii albo tarasu.
Jest to rozwiązanie nadające balustradzie designerskiego, nowoczesnego charakteru - taką balustradę można łatwo dopasować do każdego rodzaju konstrukcji. Przykładową szklaną balustradę balkonową zamocowaną punktowo przy pomocy rotul pokazano na fot. 1.

 

- na słupkach – stanowiące bardzo łatwe w montażu i jednocześnie solidne oraz bezpieczne rozwiązanie konstrukcyjne. Słupki można mocować do posadzki, jak również do ścian bocznych, co poszerza przestrzeń użytkową balkonu, a w przypadku schodów, jego światło przejścia. Jedno z rozwiązań szklanej balustrady balkonowej ze słupkami mocowanymi do posadzki przedstawiono na fot. 2.

 

- w listwie – polega na osadzeniu szklanej tafli w odpowiednim kształtowniku (profilu), zazwyczaj aluminiowym, zwanym w języku fachowców „butem”, co eliminuje konieczność stosowania słupków i dodatkowych mocowań. Listwy można montować na balkonach, tarasach i schodach na dwa podstawowe sposoby – z boku i od góry. Rozwiązanie konstrukcyjne balustrad z użyciem listwy jest szczególnie zalecane do nowoczesnych wnętrz i budynków. Na fot. 3 zobrazowano przykładową szklaną balustradę balkonową mocowaną w listwie do posadzki.


2021 05 20 3

Fot. 3. Szklana balustrada balkonowa mocowana w listwie (fot. Baumax) 

 

Wprowadzanie do obrotu
Do końca 2016 r. producenci balustrad i związanych z nimi łączników montażowych nie byli objęci obowiązkiem znakowania swoich wyrobów znakiem budowlanym „B” i mogli je wprowadzać do obrotu bez sporządzania krajowej deklaracji właściwości użytkowych.

 

Dopiero rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. z 2016 r., poz. 1966) wprowadziło taki obowiązek. Balustrady i poręcze chroniące przed upadkiem oraz mocowania/ łączniki zaliczono w załączniku nr 1 ww. rozporządzenia do wyrobów budowlanych, wymagających bezwarunkowego sporządzenia krajowej deklaracji właściwości użytkowych przy wprowadzaniu do obrotu lub udostępnianiu na rynku krajowym.

 

W deklaracji producent gwarantuje właściwości użytkowe wyprodukowanego wyrobu, wyrażając je jako poziom, klasę lub w sposób opisowy, na podstawie oceny i weryfikacji stałości tych właściwości. Dodać należy, iż rozporządzenie wprowadziło także tzw. okres przejściowy, czyli czas, w którym producenci balustrad mogli się dostosować do nowych przepisów, trwający ostatecznie do 30 czerwca 2019 r.

 

2021 05 20 4

Rys. 1. Konstrukcja przykładowej rotuli sztywnej (fot. Rotula.pl)

 

 

Ze względu na fakt, iż dotychczas nie ustanowiono Polskiej Normy wyrobu kompleksowo określającej wymagania stawiane balustradom, jak również nie opracowano zharmonizowanej Normy Europejskiej, wprowadzanie do obrotu tych wyrobów jest możliwe tylko na podstawie Krajowej Oceny Technicznej (KOT) lub Europejskiej Oceny Technicznej (EOC).

 

Jednostką upoważnioną do udzielania w Polsce KOT i EOC oraz przeprowadzającą oceny techniczne balustrad jest Instytut Techniki Budowlanej. ITB działając w tym zakresie opiera się m.in. na opracowanym przez ekspertów tejże jednostki dokumencie technicznym „Procedura badawcza PB LK-140/1/04-2013, Badania balustrad i poręczy budowlanych. Obciążenia statyczne i bezpieczeństwo użytkowania, ITB, Warszawa 2013”.

 

2021 05 20 5

 Fot. 4. Mocowanie szkła przy pomocy rotuli (fot. rx-polska)


Wymagania
Stosowanie balustrad oraz związanych z nimi łączników montażowych podlega wymaganiom wynikającym z postanowień rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2019 r., poz. 1065 z późniejszymi zmianami). Dział VII „Bezpieczeństwo użytkowania” zawiera m.in. § 298, określający wymogi dotyczące bezpośrednio balustrad.

 

Wynika z nich, iż balustrady przy schodach, balkonach i loggiach nie powinny mieć ostro zakończonych elementów, a ich konstrukcja powinna zapewniać przeniesienie sił poziomych, określonych w Polskiej Normie dotyczącej podstawowych obciążeń technologicznych i montażowych. Ponadto wysokość i wypełnienie płaszczyzn pionowych powinny zapewnić skuteczną ochronę przed wypadnięciem osób. Szklane elementy balustrad powinny być wykonane ze szkła o podwyższonej wytrzymałości na uderzenia, tłukącego się na drobne, nieostre odłamki.

 

2021 05 20 6

 Fot. 5. Rotula przegubowa (fot. Rotula.pl)

 

Do zasadniczych norm związanych z obciążeniami technologicznymi i montażowymi zaliczyć można:
- PN-EN 1990:2004/NA:2010 Eurokod – Podstawy projektowania konstrukcji,
- PN-EN 1991-1-1:2004 Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje Część 1-1: Oddziaływania ogólne. Ciężar objętościowy, ciężar własny, obciążenia użytkowe w budynkach,
- PN-EN 1999-1-1:2011 Eurokod 9: Projektowanie konstrukcji aluminiowych – Część 1-1: Reguły ogólne.

 

2021 05 20 7

Rys. 2. Konstrukcja stopy montażowej do mocowania bocznego (fot. Eskatt)


Rodzaje łączników
Rotule
Rotulą nazywamy łącznik montażowy, który stanowi specjalnie ukształtowana głowica, zazwyczaj wykonana ze stali odpornej na korozję, przeznaczona do dystansowego mocowania tafli szklanych balustrad balkonowych, tarasowych i schodowych do płaskich powierzchni.

 

Typowy wyrób składa się z dwóch części, wykonanych w kształcie walców i połączonych śrubą. Wewnętrzne powierzchnie walców są pokryte elastycznym materiałem, przeważnie silikonem lub kauczukiem syntetycznym EPDM. Chroni to umieszczoną między nimi taflę szklaną przed negatywnymi skutkami naprężeń.

 

Montaż rotuli wymaga wykonania w szkle przelotowych otworów, przez które przekłada się wewnętrzną śrubę. Z kolei wylot z drugiej strony głowicy jest przeznaczony do wkręcenia w powierzchnię boczną ściany, balkonu lub schodów. Rotule cechują się walcowym kształtem, lecz ich parametry są bardzo zróżnicowane, co pozwala na montaż tafli szklanych o różnej grubości, masie i usytuowaniu.


Z materiałów informacyjnych producentów i dystrybutorów wynika, iż mogą być stosowane do tafli szklanych o grubości od 6 mm do 46 mm. Wyróżnia się głównie rotule sztywne, w tym do mocowania krawędziowego oraz rotule przegubowe: zagniatane, z przegubem rozłącznym i przegubem rozłącznym klejonym do szkła. Konstrukcję przykładowej rotuli sztywnej przedstawiono na rys. 1, natomiast na fot. 4 pokazano mocowanie szkła przy pomocy tego typu łącznika.

 

Drugi rodzaj wyrobów tj. rotule przegubowe, charakteryzują się one możliwością odchylenia tafli szklanej od osi złącza pod wpływem parcia lub ssania wiatru, zazwyczaj maksymalnie o kąt ± 100. Przykładową rotulę przegubową ilustruje fot. 5.

 2021 05 20 8

Rys. 3. Przekrój stopy mocującej słupek balustrady systemu Q-RALING (fot. Q-Railing Polska)



Słupki
Jednymi z najczęściej stosowanych balustrad balkonowych, tarasowych lub schodowych są konstrukcje, w których wypełnienia szklane mocuje się do słupków.

 

Same słupki są wykonywane z rur stalowych lub aluminiowych oraz kształtowników, głównie o przekroju kwadratowym. Ponadto słupki są wyposażone w elementy łączące, takie jak pochwyty oraz stopy z rozetami służące do mocowania słupka do podłoża, a także uchwyty mocujące wypełnienie w postaci tafli szklanych. Poszczególne elementy zostały przedstawione na fot. 6. Występują dwa podstawowe sposoby mocowania słupków balustrad – boczne i od góry.

 

W rozwiązaniu bocznym stopę montażową instaluje się do powierzchni bocznej i czołowej płyty balkonowej lub boku schodów. Typowa stopa tego rodzaju składa się z kryzy mocującej wykonanej z blachy stalowej odpornej na korozję oraz dwóch obejm kształtownika słupka. W kryzie znajdują się przeważnie dwa otwory pod złącza mocujące do podłoża.

 

Rozwiązanie konstrukcyjne przykładowej stopy montażowej do mocowania słupka o przekroju kwadratowym 40 mm x 40 mm pokazano na rys. 2. W drugim sposobie mocowania - w stopie zazwyczaj znajduje się otwór w kształcie przekroju słupka, oraz trzy lub cztery otwory pod złącza mocujące do podłoża. Po zamocowaniu słupka w stopie instalowana jest rozeta kryjące połączenie.

 

Schemat tego typu mocowania słupków balustrady do podłoża ilustruje rys. 3, gdzie poszczególne cyfry oznaczają: 1 słupek, 2 rozetę, 3 złącze mocujące stopę.

 

Drugi istotny element montażowy słupków stanowią uchwyty mocujące taflę szklaną. Ze względu na fakt występowania dwóch podstawowych rodzajów słupków tj. o przekroju okrągłym i kwadratowym, uchwyty muszą być przystosowane do tych kształtów.

 

Do słupków kwadratowych stosuje się uchwyty z płaską powierzchnia czołową, a przykładowy wyrób przedstawiono na rys. 4. Z kolei do słupków wykonanych z rur instaluje się uchwyty z przystosowaną do tego powierzchnią czołową, co pokazuje rys. 5. Ponadto każdy z uchwytów jest wyposażony w uszczelki gumowe odpowiednie do grubości i rodzaju tafli szklanej.

 2021 05 20 9a

2021 05 20 9b

Rys. 4. Uchwyt do szkła płaski (fot. KUT-MET)

 

 2021 05 20 10a

2021 05 20 10b

Rys. 5. Uchwyt do szkła montowany do rur (fot. Stalglass)

 

2021 05 20 12

Fot. 6. Główne elementy słupka szklanej balustrady balkonowej lub schodowej (fot. Eskatt)

 

2021 05 20 11

Rys. 6. Przekrój listwy z taflą szkła balustrady NB-6100P mocowanej z boku (fot. Qubaglass)

 

Listwy
Wyjątkowe walory estetyczne wpływające na całą architekturę budynku można uzyskać w wyniku montażu balustrad składających się ze specjalnej listwy kotwionej do podłoża, w której jest osadzone przeszklenie z bezpieczną szybą, opcjonalnie zwieńczone pochwytem.

 

Balustrady o takiej konstrukcji określa się jako całoszklane, a listwa jest popularnie zwana „butem”. Listwy stanowią kształtowniki (tzw. profile) zazwyczaj aluminiowe, przystosowane do różnych sposobów mocowania do balkonu lub schodów. Jak podają producenci lub dystrybutorzy tych wyrobów – w kształtownikach listew można osadzać tafle szklane o grubości od 12 mm do 22 mm.

 

W przypadku tego typu balustrad również rozróżnia się dwa podstawowe sposoby mocowania – z boku i od góry. W pierwszym – kształtownik listwy jest mocowany do boku i czoła płyty balkonowej przy pomocy złączy rozporowych (poprzez montażowe otwory przelotowe). Następnie w listwie osadza się tafle szklane, korzystając z odpowiednich klinów i uszczelek dobranych pod konkretną grubość szkła. Istniejące na zewnętrznej powierzchni listwy otwory montażowe są zakrywane maskownicami lub zaślepkami.

 

Przekrój opisanej powyżej listwy balustrady całoszklanej zamontowanej z boku balkonu lub schodów przedstawiono na rys. 6. Dostępne są także listwy do mocowania balustrady z boku z tzw. płetwą, w której zostały umiejscowione otwory montażowe pod złącza rozporowe. Schematyczny przekrój takiej listwy wraz z taflą szklaną oraz sposób rozmieszczenia otworów montażowych w przykładowym kształtowniku pokazano na rys. 7.

 2021 05 20 13a

Rys. 7. Przekrój listwy z płetwą do mocowania z boku (fot. Umakow Polska)

 2021 05 20 14


Rys. 8. Przekrój listwy z taflą szkła balustrady mocowanej od góry (fot. GlassIdea)

 

Drugi sposób mocowania balustrad całoszklanych polega na umieszczeniu listwy na płaszczyźnie poziomej balkonu, tarasu lub schodów. Występują różne rozwiązania konstrukcyjne i montażowe listew mocowanych od góry. Jednym z nich są listwy w postaci jednorodnego kształtownika, mającego w ściance poziomej otwory montażowe pod złącza rozporowe.

 

Po zamocowaniu listwy do podłoża umiejscawia się w niej taflę szklaną z wykorzystaniem klinów i uszczelek. Takie rozwiązanie ilustruje rys. 8. Innym rodzajem prezentowanych wyrobów są listwy w postaci kształtowników z tzw. poziomą płetwą, w której znajdują się otwory służące do mocowania złączami rozporowymi do podłoża.

 

Pozwala to na wyjątkowo szybki oraz bardzo łatwy montaż balustrady. Schematyczny przekrój listwy z poziomą płetwą do mocowania balustrady z góry zobrazowano na rys. 9. Dostępne są także listwy balustrad całoszklanych montowanych od góry, składające się z dwóch podstawowych elementów. Są to kształtownik bazowy instalowany przy pomocy złączy rozporowych do posadzki oraz przykręcany do niego kształtownik mocujący taflę szkła. Następnie kształtowniki osłonięte zostają dopasowanymi maskownicami. W skład zestawu montażowego wchodzą jeszcze uszczelki. Przykładowe rozwiązanie takich listew przedstawiono na rys. 10.

 

 2021 05 20 15

Rys. 9. Schematyczny przekrój listwy z taflą szkła balustrady Ba PV (fot. Yawal)

 2021 05 20 16

Rys. 10. Przekrój listwy balustrady ALUSMART A10 (fot. AVIS)

 

inż. Zbigniew Czajka

 

Literatura
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z 17.12.2016 r.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r.
Normy: PN-EN 1990:2004/NA:2010, PN-EN 1991-1-1:2004, PN-EN 1999-1-1:2011
Procedura badawcza ITB PB LK-140/1/04-2013.
Materiały informacyjne firm: Rapdach, Baumax, Rotula, Rx-Polska, Eskatt, Yawal, Q-Railing Polska, KUT-MET, Stalglass, Qubaglass, Umakow Polska, GlassIdea, AVIS

 

2021 05 20 17

 

 

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym 

Inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne 
Więcej informacji:  Świat Szkła 5/2021  

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.