Komponenty elektroniczne w zakresie techniki okiennej i drzwiowej oraz technologii okuć są stosowane od wielu lat. Każdy zna kontrolę dostępu, przynajmniej w obszarze hoteli czy kompleksów biurowych. Staromodny klucz z kolorowym breloczkiem ma co najwyżej nostalgiczne znaczenie dla aplikacji, w których uprawnienia dostępu muszą być nadawane indywidualnie, elastycznie i szybko.

Odpowiednie możliwości oceny elektromechanicznych
lub mechatronicznych
komponentów okuć są również od dawna
dostępne i stosowane. Jednak aktualny
stan wiedzy/techniki nie znalazł jeszcze
odzwierciedlenia w obszarze europejskiej
oceny elementów antywłamaniowych. Do
końca 2021 roku rozważania dotyczące zamknięć
antywłamaniowych wg EN 1627
ograniczały się jedynie do funkcjonalności
mechanicznej.

Rys. 1. Kontrola dostępu – zmiany z upływem czasu (źródło: © Tony Craddock, wor_woot – stock.adobe.com

W ostatniej wersji normy EN 1627 (wydanie
z czerwca 2021 r.) i jej niemieckim tłumaczeniu
DIN EN 1627 (wydanie z listopada
2021 r.) uwzględniono również ten stan wiedzy.
Czy jednak rozwiązuje to wszystkie problemy
z włamaniami dokonywanymi przez
okna, drzwi i inne przegrody?

Nowości w normie EN 1627
Wymagania normy EN 1627 dotyczące
okuć i elementów złącznych w zakresie bezpieczeństwa
są częścią oceny od czasu jej
pierwszego wydania w 1999 r. Opisano w
niej wymagania dotyczące w szczególności
zamków (wg EN 12209), okuć drzwiowych
(wg EN 1906) i wkładek bębenkowych/cylindrycznych
(wg EN 1303).

Określono również kryteria dla przekładni
i klamek okiennych, które były warunkiem
wstępnym stosowania w elementach
anty-włamaniowych i nadal pozostają częściowo
niezmienione. Dotychczas jednak
jednoznacznie wykluczono ocenę zabezpieczeń
komponentów opartych na
elektronice. Oznacza to, że test był zawsze
przeprowadzany w stanie „bez zasilania
elektrycznego ”.

Dzięki normie EN 1627:2021-06 takie
elementy, jak zamki elektromechaniczne
i zaczepy (wg EN 14846, mechatroniczne
okucia drzwiowe (wg EN 16867) lub mechatroniczne
wkładki bębenkowe (wg EN
15685) – mogą być teraz również uwzględnione
w procesie certyfikacji odporności
na włamanie.

Podobnie jak w przypadku okuć czysto
mechanicznych, rozróżnia się tutaj
wymagania dotyczące bezpieczeństwa
zamknięcia i wymagania dotyczące odporności
na atak.

Dla obu typów zabezpieczeń odpowiednie
klasyfikacje są wymienione w formie tabelarycznej
w normie EN 1627.

Ponadto możliwe jest zastosowanie
komponentów mechanicznych (jak
w poprzednich wydaniach norm) oraz
elektronicznych lub elektromechanicznych,
które nie mają żadnego z wymienionych
odniesień normatywnych.

W tym celu zdefiniowano konkretne
scenariusze oceny, z których część jest
uwzględniona w rzeczywistym badaniu
elementu zabezpieczającego przed włamaniem
(okna, drzwi lub innego rodzaju
zamknięcia).

Rys. 2. Obecnie nie ma możliwości przeprowadzenia w pełni kompleksowej weryfikacji zgodnie z EN 1627 dla złożonych systemów antywłamaniowych z elektroniką.

W przypadku elementów elektronicznych
lub elektromechanicznych konieczne
są natomiast dodatkowe weryfikacje w zakresie
odporności na manipulację elektryczną,
które wynikają z przepisów odpowiedniej
normy dotyczącej okuć. Procedura ta
wydaje się być jednak stosunkowo uciążliwa,
dlatego też zaleca się stosowanie okuć
poddanych weryfikacji.

Urządzenia peryferyjne osprzętu elektronicznego w kontekście normy EN 1627
Aby jednak zapewnić pełne uwzględnienie
elementów antywłamaniowych,
w połączeniu z komponentami elektrycznymi,
nie wystarczy jedynie podświetlenie
samych okuć.

Działanie tego typu komponentu obejmuje
również sterowanie w postaci kontroli
dostępu, a w razie potrzeby również dostarczanie
energii lub transmisję danych. Te
dodatkowe aspekty zostały uwzględnione
w normie EN 1627 tylko w niewielkim stopniu
lub wcale.

Odnośnie transmisji danych lub prowadzenia
tras kabli jedynie w komentarzu do
zakresu zastosowania wspomniano, że muszą
one być niedostępne dla atakujących
lub mają być zaprojektowane w formie
zaszyfrowanej. Specyfikacje te są jednak niewystarczające
w odniesieniu do konkretnego
wymagania badawczego. Przepisy szczegółowe
mają zostać uwzględnione dopiero
w przyszłych wersjach.

W zakresie kontroli dostępu nie udało
się jednak osiągnąć porozumienia w ramach
europejskich prac normalizacyjnych.
Oznacza to, że takie komponenty, jak systemy
odczytu kart, autoryzacje biometryczne,
urządzenia inteligentne czy sterowanie internetowe
– nie są uwzględniane w systemie
oceny normy EN 1627.

Są to jednak istotne, niezbędne szczegóły,
aby móc konsekwentnie zaklasyfikować
cały element/komponent do
określonego poziomu bezpieczeństwa.
Dlatego nie jest możliwe dokonanie ogólnej
oceny podzespołów antywłamaniowych
zgodnie z wersją normy EN 1627
z czerwca 2021 r.

Wytyczne ift EL-02/1 „Elementy budowlane z komponentami mechatronicznymi” jako uzupełnienie norm
Nie należy oczekiwać, że ten deficyt
może zostać w najbliższym czasie uzupełniony
w ramach prac normalizacyjnych.
Szczególnie w dziedzinie elektronicznie
kontrolowanych uprawnień dostępu – rozwój
w tej materii postępuje często szybciej
niż jest to możliwe w ramach regulacji na
szczeblu europejskim.

Świadczy o tym fakt, że odpowiednie
definicje były rozważane w okresie poprzedzającym
publikację normy EN 1627
w czerwcu 2021 r., ale ostatecznie nie zostały
uwzględnione w ostatecznej wersji.
Obecnie ma temu zaradzić wytyczna
Ift EL-02/1 Elementy budowlane z komponentami
mechatronicznymi (wytyczne
niemieckojęzyczne).

W wyniku współpracy Ift-Rosenheim,
HFA Holzforschung Austria i BFH Berner
Fachhochschule opracowano publikację,
w której dodano brakujące szczegóły dotyczące
kontroli dostępu, prowadzenia kabli
i transmisji danych.

Wymagania tam określone pochodzą
zasadniczo z projektu załącznika E do
normy EN 1627, ale nie znalazł się on
w ostatecznej wersji publikacji. Dzięki temu
możliwa jest, w połączeniu z certyfikatem
zgodnym z normą EN 1627, w pełni kompleksowa
ocena zamknięć.

Odpowiednio połączony raport klasyfikacyjny
może być zatem wykorzystany
do certyfikacji elementów budowlanych
o zwiększonej odporności na włamanie
(komponentów zabezpieczających przed
włamaniem).

Niemniej jednak nadal nie można brać
pod uwagę systemów autoryzacji opartych
na sieci, ponieważ jest to wykluczone
w obszarze zastosowania. Wymienność
systemów elektronicznych lub mechatronicznych
w kontekście oceny odporności
na włamanie jest niestety podawana tylko
w ograniczonym zakresie.
W tym przypadku zależy to od tego,
w jakim stopniu można udowodnić porównywalność
warunków ramowych (sterowanie,
prowadzenie kabli lub transmisja danych),
co nie jest tak łatwe do wykazania/
przedstawienia, zwłaszcza w przypadku systemów
kontroli dostępu.

Podsumowanie
- obecnie połączenie normy EN 1627 i wytycznych Ift EL-02/1 jest jedyną możliwością kompleksowej weryfikacji;
- w przypadku normy EN 1627 zapowiedziano w rewizji integrację systemów kontroli dostępu;
- odpowiedni punkt roboczy dla WG7 został już zatwierdzony;
- nie ma ogólnej wymienności systemów kontroli dostępu;
- wymienność jest decyzją indywidualną (możliwość dostarczenia + prowadzenie kabli + konstrukcja ściany). 

Wytyczne ift EL-02/1 Elementy budowlane z komponentami mechatronicznymi (Bauelemente mit mechatronischen Bauteilen)  Publikacja mająca na celu określenie wymagań i jednolitych metod oceny wyrobów odpornych na włamanie z komponentami elektromechanicznymi i/lub elektronicznymi środkami autoryzacji. Niniejsza wytyczne regulują te obszary, które są wyłączone z zakresu normy EN 1627:2021

Przedstawicielem Instytutu ift Rosenheim w Polsce jest Andrzej Wicha:  Adres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.

Konrad Querengässer
ift Rosenheim

Bibliografia
– EN 1627 Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje – Odporność na włamanie – Wymagania i klasyfikacja
– EN 14846 Okucia budowlane – Zamki i zaczepy elektromechaniczne – Wymagania i metody badań
– EN 12209 Okucia budowlane – Zamki mechaniczne wraz z zaczepami – Wymagania i metody badań
– EN 1906 Okucia budowlane – Klamki i gałki drzwiowe wraz z tarczami – Wymagania i metody badań
– EN 1303 Okucia budowlane – Wkładki bębenkowe do zamków – Wymagania i metody badań
– EN 15685 Okucia budowlane – Zamki wielopunktowe, zasuwnice i zaczepy – Wymagania i metody badań
– ift EL–02/1 Elementy budowlane z komponentami mechatronicznymi (Bauelemente mit mechatronischen Bauteilen)