Wyrobem odpornym na włamanie jest kompletny, działający element budowlany, który jest utwierdzony lub utwierdzony i zamknięty, posiadający właściwość odporności na siłowe wejście przy użyciu siły fizycznej oraz z użyciem zdefiniowanych narzędzi.

Wymagania ogólne

Przykładem wyrobów budowlanych odpornych na włamanie mogą być:
􀁺 kompletne zestawy drzwiowe,
􀁺 okna,
􀁺 ściany osłonowe,
􀁺 żaluzje i okiennice,
􀁺 kraty.

Wyroby odporne na włamanie można podzielić na następujące grupy:
􀁺 pierwsza obejmuje wyroby budowlane mające sztywną płytę lub element otwierany, którego głównym ruchem otwierającym jest obrót elementu. Przykładem wyrobów tej grupy są zawieszone na zawiasach albo sworzniach okna, okiennice, drzwi i bramy rozwierane;
􀁺 druga obejmuje wyroby budowlane mające sztywną płytę lub element otwierany, którego głównym ruchem otwierającym jest przesuwany element w płaszczyźnie poziomej lub pionowej. Przykładem wyrobów tej grupy są przesuwne okna, drzwi, bramy, których skrzydła utwierdzone są w prowadnicach i przesuwane na rolkach;
􀁺 trzecia obejmuje wyroby budowlane, które mają płytę lub element otwierany złożony z kilku sztywnych elementów połączonych ze sobą w taki sposób, że mogą poruszać się względem siebie. Przykładem wyrobów tej grupy są żaluzje zwijane, bramy zwijane, drzwi i bramy składano-przesuwne, których skrzydła są utwierdzone w prowadnicach i połączonej miedzy sobą zawiasami;
􀁺 czwarta obejmuje wyroby budowlane z jedną lub kilkoma możliwościami przejścia przez lukę między elementami wyrobu. Przykładem tej grupy wyrobów są wszelkie kraty, wrzutnie na listy (szczeliny wrzutowe w drzwiach).

Ocena właściwości odporności na włamanie kompletnego elementu budowlanego jest wyrażana klasą odporności, pod pojęciem której rozumie się poziom odporności wyrobu na próby włamania.

Ze względu na warunki badania odporności na włamanie wyrobu budowlanego wyróżnia się:
􀁺 stronę ataku, która jest definiowana jako strona próbki wystawiona na atak włamaniowy;
􀁺 stronę nie atakowaną, która jest definiowana jako strona próbki nie wystawiona na atak włamaniowy.

Poziom odporności wyrobu budowlanego na próby włamania jest określony jako klasa odporności RC. Oznaczenie to zostało wprowadzone i podane w projekcie normy europejskiej EN 1627:2009, która zastąpi docelowo dotychczasową normę PN-ENV 1627:2006. Ta ostatnia norma oznaczenia RC nie przewiduje, ograniczając się do podania liczbowego klasy odporności na włamanie.

Odporność na włamanie może być wyrażona w klasach od 1 do 6, dla których przyporządkowane są odpowiednie kryteria klasyfikacyjne, przy czym najwyższą klasą odporności na włamanie jest klasa 6.

Odporność na włamanie posiada wyrób budowlany, który jest zamknięty, zamknięty i utwierdzony lub zamknięty, utwierdzony i zamknięty na klucz.

Stan zamknięcia to warunki zdefiniowane i opisane przez producenta, w których badany wyrób może być poddany działaniom włamaniowym.

Stan zamknięcia i utwierdzenia to warunki, w których okno, drzwi, żaluzje lub okiennice są zabezpieczone w taki sposób, że mogą być otwarte ze strony nie wystawionej na atak bez żadnego klucza, a ze strony wystawionej na atak włamaniowy mogą być otwarte wyłącznie po użyciu klucza.

Stan zamknięcia, utwierdzenia i zamknięcia na klucz, to warunki, w których okno, drzwi, żaluzje lub okiennice są zabezpieczone w taki sposób, ze nie jest możliwe ich otwarcie z żadnej strony bez użycia klucza.

Tablica 1 

Przewidywane metody i sposoby włamań
Odnośnie metod i sposobów włamań, toczą się żywe dyskusje reprezentantów państw członkowskich CEN, aby uzyskać wspólne stanowisko co do kryteriów klasyfikacji wyrobów odpornych na włamanie.

Zostały ustalone badania i zestawy narzędzi stosowanych do włamań wraz z ich pogrupowaniem i przypisaniem do użycia w różnych klasach odporności na włamanie.

Połączenie trzech metod badania wyrobów odpornych na włamanie, zawierających wytrzymałość na obciążenia statyczne, wytrzymałość na obciążenia dynamiczne i odporność na atak ręczny pozwala na dokonanie pełnej oceny odporności włamaniowej badanego elementu i ocenę uzyskanych parametrów w powiązaniu z klasą odporności włamaniowej.

Opis przewidywanych metod i sposobów włamań ręcznych w zależności od klasy odporności włamaniowej przedstawiono w tablicy 1.

Obciążenia statyczne, jakie powinny przenieść drzwi, okna, bramy i okiennice płytowe oraz dopuszczalne ugięcie pod obciążeniem zgodnie z wymaganiami normy PN-ENV 1627:2006, niezależnie od tego, czy wyroby należą do pierwszej lub drugiej grupy wyrobów pod względem rozwiązania konstrukcyjnego, przedstawiono w tablicy 2.

Obciążenia dynamiczne jakie powinny przenieść budowlane elementy odporne na włamanie, zgodnie z wymaganiami normy PN-ENV 1627:2006, dotyczą wyrobów klasyfikowanych w klasach od 1 do 3.

W przypadku wyrobów klasyfikowanych w klasach od 4 do 6 prowadzenie badania odporności wyrobu na obciążenia dynamiczne nie jest wymagane, ponieważ obciążenia statyczne osiągane w trakcie badania są wyraźnie wyższe od osiąganych w badaniach na obciążenia dynamiczne.

Wyroby w klasie odporności 1 i 2 powinny być poddawane uderzeniu ciałem uderzającym o masie 30 kg spadającym z wysokości 800 mm a wyroby w klasie 3 odpowiednio ciałem o masie 30 kg spadającym z wysokości 1200 mm.

W wyniku badania na obciążenia dynamiczne badany element nie powinien się otworzyć lub odkształcić w takim stopniu, że możliwy jest dostęp do mechanizmów ryglujących oraz nie powinno wystąpić odłączenie lub usunięcie wypełnienia skrzydła drzwiowego.

Punktami badania powinny być wszystkie naroża i środek próbki badawczej.

Tablica 2

Okucia i napędy do szklanych elementów odpornych na włamanie
Okucia i napędy do szklanych elementów budowlanych odpornych na włamanie są wyrobami, które mają wpływ na klasę odporności na włamanie.

Właściwość okuć, która ma wpływ na odporność włamaniową szklanych elementów budowlanych jest określona w normach przedmiotowych na okucia jako zabezpieczenie. Wymagania dla okuć i napędów w poszczególnych klasach zabezpieczenia przed włamaniem podane są we właściwych specyfikacjach technicznych wyrobów (Normach Europejskich, Polskich Normach wyrobu i Aprobatach Technicznych).

Zamki mechaniczne wraz z zaczepami oraz zamki i zaczepy elektromechaniczne
Na zamki drzwiowe zostały ustanowione następujące europejskie normy zharmonizowane z dyrektywą UE dotyczącą wyrobów budowlanych (89/106/EWG):
􀁺 PN-EN 12209:2005 Okucia budowlane. Zamki. Zamki mechaniczne wraz z zaczepami. Wymagania i metody badań;
􀁺 PN-EN 14846:2010 Okucia budowlane. Zamki. Zamki i zaczepy elektromechaniczne. Wymagania i metody badań.

Właściwości przeciwwłamaniowe zostały w tych normach podane w 7 pozycji klasyfikacyjnej i zdefiniowane jako zabezpieczenie i odporność na wiercenie.

Wymagania dotyczące zabezpieczenia dla zamków mechanicznych wg normy PN-EN 12209:2005 wraz z zaczepami podane są w tablicy 3. Kryteria klasyfikacyjne ustalone do klasy zabezpieczenia przewidują siedem klas, przy czym najwyższą klasą zabezpieczenia jest klasa 7.

Wymagania dotyczące zabezpieczenia zamków i zaczepów elektromechanicznych wg normy PN-EN 14846:2010 składają się z wymagań mechanicznych z normy PN-EN 12209:2005 oraz wymagań dotyczących zabezpieczenia, wynikających z funkcji elektrycznej, określonych w normie PN-EN 14846:2010, które podane są w tablicy 4.

Pod względem odporności zamków elektromechanicznych na manipulacje elektryczne wyróżnia się 3 klasy zabezpieczenia, przy czym najwyższą klasą jest klasa 3.

Norma nie przewiduje zamków elektromechanicznych w klasie zabezpieczenia wyższej niż klasa 3.

Tablica 3

Tablica 4

Wkładki bębenkowe do zamków
Na wkładki bębenkowe do zamków została ustanowiona norma PN-EN 1303:2007 Okucia budowlane. Wkładki bębenkowe do zamków. Wymagania, metody badań. Norma na wkładki bębenkowe nie jest normą zharmonizowaną.

W przypadku wkładek bębenkowych zabezpieczenie przed włamaniem rozpatrywane jest w aspekcie zabezpieczenia związanego z kluczem, dla którego kryteria i wymagane parametry podano w tablicy 5 oraz w aspekcie odporności na atak, dla którego kryteria i wymagane parametry podano tablicy 6.

Tablica 5

Tablica 6

Zasuwy drzwiowe
Na zasuwy drzwiowe została ustanowiona europejska norma PN-EN 12051:2002 Okucia budowlane. Zasuwy drzwiowe i okienne. Wymagania i metody badań. Norma na zasuwy drzwiowe nie jest normą zharmonizowaną. Pod względem zabezpieczenia przed włamaniem wyróżnia 5 klas zabezpieczenia.

Wymagania dotyczące zasuw w poszczególnych klasach zabezpieczenia podano w tablicy 7.

Badania właściwości dotyczących zabezpieczenia przeprowadza się w sposób podany w punkcie 5 normy PN-EN 12051:2002.

Tablica 7

Zawiasy jednoosiowe
Na zawiasy jednoosiowe do drzwi rozwieranych została ustanowiona europejska norma zharmonizowana z dyrektywą UE dotycząca wyrobów budowlanych (89/106/EWG), PN-EN 1935:2003 Okucia budowlane. Zawiasy jednoosiowe. Wymagania i metody badań.

Norma pod względem zabezpieczenia przed włamaniem wyróżnia dwie klasy zabezpieczenia:
Klasa 0: zawiasy nieodpowiednie do zastosowania w zespołach drzwiowych o zwiększonej odporności na włamanie
Klasa 1: zawiasy odpowiednie do zastosowania w zespołach drzwiowych o zwiększonej odporności na włamanie pod warunkiem pozytywnej oceny udziału zawiasów w odporności włamaniowej kompletnego zespołu drzwiowego

Zawiasy zaliczone do klasy 1 zabezpieczenia, uznane jako odpowiednie do drzwi o zwiększonej odporności na włamanie, powinny dodatkowo spełniać:
􀁺 wymagania bardzo ciężkich warunków eksploatacji, którym odpowiadają zawiasy zaliczone do klasy 12, 13 lub 14 określające najwyższe parametry eksploatacyjne przewidziane w normie PN-EN 1935:2003;
􀁺 zawiasy zamocowane w drzwiach od strony ataku powinny być tak zaprojektowane, aby czop zawiasu, gdy drzwi są zamknięte nie mógł być usunięty, albo alternatywnie w obrębie zawiasu usytuowany powinien być czop przeciwwyważeniowy, który przeniesie obciążenia ścinające pod obciążeniem próbnym na włamanie.

Klamki i gałki drzwiowe wraz z tarczami
Na klamki i gałki drzwiowe wraz z tarczami została ustanowiona europejska norma PN-EN 1906:2003 Okucia budowlane. Klamki i gałki drzwiowe wraz z tarczami. Wymagania i metody badań.

Norma ta pod względem zabezpieczenia przed włamaniem określa pięć klas zabezpieczenia:
􀁺 klasa 0: okucia niedopuszczone do stosowania w drzwiach o zwiększonej odporności na włamanie,
􀁺 klasa 1: niska odporność na włamanie,
􀁺 klasa 2: średnia odporność na włamanie,
􀁺 klasa 3: wysoka odporność na włamanie,
􀁺 klasa 4: bardzo wysoka odporność na włamanie.

Zgodnie z powyższą klasyfikacją okucia uchwytowo-osłonowe, niezależnie od spełnienia wymagań wynikających z kategorii użytkowania wyrobu określonych w normie, powinny dodatkowo spełnić wymagania w odniesieniu do sił przykładanych do poszczególnych elementów klamki i tarcz drzwiowych.

Parametry dla okuć w poszczególnych klasach zabezpieczenia podano w tablicy 8.

Badania właściwości dotyczących zabezpieczenia przeprowadza się zgodnie z załącznikiem A do normy PN-EN 1906:2003.

Tablica 8

Okucia do drzwi przesuwnych i drzwi składanych
Na okucia do drzwi przesuwnych i drzwi składanych została ustanowiona europejska norma wyrobu PN-EN 1527:2000 Okucia budowlane. Okucia do drzwi przesuwnych i drzwi składanych. Wymagania i badania. Norma ta nie jest normą zharmonizowaną.

Klasyfikacja okuć do drzwi przesuwnych na zgodność z wymaganiami normy nie określa klasy zabezpieczenia.

Należy zatem uznać, że zgodnie z normą okucia do drzwi przesuwnych i drzwi składanych nie posiadają właściwości, które pozwoliłyby na ich stosowanie do drzwi o zwiększonej odporności na włamanie.

Stan zamknięcia i utwierdzenia drzwi przesuwnych przy pomocy okuć zgodnych z wymaganiami normy PN-EN 1527:2000 nie zapewnia zdolności drzwi do przeniesienia obciążeń statycznych i dynamicznych oraz odporności na atak ręczny określonych w normie PN-ENV 1627:2006.

Okucia według normy PN-EN 1527:200 zainstalowane w drzwiach przesuwnych zapewniają w zakresie odporności na włamanie bezpieczeństwo podstawowe ograniczając dostęp do zamkniętego pomieszczenia.

Napędy do drzwi przesuwnych
Napędy do drzwi przesuwnych są wprowadzane do obrotu i stosowane po potwierdzeniu ich zgodności z wymaganiami podanymi w Aprobacie Technicznej.

Na napędy do drzwi przesuwnych nie ustanowiono dotychczas normy europejskiej, jak również polskiej normy wyrobu.

Napęd do drzwi przesuwnych może być wyposażony w rygiel elektromechaniczny uniemożliwiający otwarcie drzwi. W przypadku, gdy jest to wymagane, programator napędu drzwi przesuwnych może być zabezpieczony przed osobami niepowołanymi przy pomocy zamka z wkładką bębenkową. Te rozwiązania nie mogą jednak być traktowane jako zabezpieczenie zwiększające odporność na włamanie.

Napędy do drzwi przesuwnych nie posiadają właściwości przeciwwłamaniowych i nie podlegają klasyfikacji pod względem zabezpieczenia. W zakresie odporności na włamanie napędy zapewniają ograniczenie dostępu do pomieszczenia przez osoby niepowołane. Drzwi przesuwne z napędem mogą uzyskać klasę zwiększonej odporności na włamanie po ich wyposażeniu w odpowiednie zamki mechaniczne lub elektromechaniczne.

Kompletny zespół drzwiowy pod względem odporności na włamanie powinien być przebadany i sklasyfikowany zgodnie z postanowieniami normy PN-ENV 1627:2006, przechodząc z pozytywnym wynikiem badania na obciążenia statyczne, obciążenia dynamiczne i atak ręczny. Uzyskane wyniki badania powinny spełniać kryteria wymagane dla danej klasy odporności włamaniowej zespołu drzwiowego.

W przypadku drzwi przesuwnych z napędem pełniących funkcje ewakuacyjne, stosowanie rozwiązań zamknięć odpornych na włamanie prowadzi najczęściej do utraty właściwości ewakuacyjnych. Poprawę zabezpieczenia drzwi przed włamaniem można w tej sytuacji uzyskać przez zastosowanie elektrycznego systemu nadzoru i kontroli dostępu.

Układy przeciwwłamaniowe z systemem czujników oferują najwyższą niezawodność działania, skutecznie zabezpieczając przed nieuprawnionym otwarciem drzwi i przy każdej próbie ich naruszenia natychmiast powiadamiają służby ochrony.

Napędy do drzwi obrotowych
Napędy do drzwi obrotowych wprowadzane są do obrotu i stosowania po potwierdzeniu ich zgodności z wymaganiami Aprobaty Technicznej. Na napędy do drzwi obrotowych nie ustanowiono dotychczas polskiej normy, jak również normy europejskiej. Napędy te nie są klasyfikowane pod względem zabezpieczenia przed włamaniem.

Napędy do drzwi obrotowych mogą posiadać rygiel elektromechaniczny lub mechaniczny służący do unieruchomienia części obrotowej w pozycji zamkniętej. System drzwi obrotowych może posiadać dodatkowo drzwi „nocne” (łukowe skrzydło drzwiowe przesuwne po łuku, wyposażone w zamki mechaniczne ryglujące skrzydło i uniemożliwiające ich otwarcie).

Klasyfikacja drzwi obrotowych pod względem odporności na włamanie powinna być prowadzona z uwzględnieniem kryteriów podanych w normie PN-ENV 1627:2006. Poprawę zabezpieczenia przed włamaniem w przypadku drzwi obrotowych można uzyskać przez zastosowanie elektronicznych systemów nadzoru i kontroli dostępu.

Okucia do drzwi i ścian szklanych
Systemy łączników punktowych, narożnych i listew mocujących do tafli szklanych mają udział w odporności włamaniowej przegród przeszklonych oraz drzwi szklanych.

Okucia do drzwi i ścian szklanych ze względu na odporność na włamanie powinny spełniać następujące wymagania:
􀁺 pod względem konstrukcyjnym zamocowania okuć do tafli szklanych powinny być tak rozwiązane, aby nie było możliwości rozłączenia ich od strony ataku włamaniowego,
􀁺 okucia powinny być zdolne do przeniesienia obciążeń statycznych i dynamicznych określonych dla danej klasy odporności włamaniowej w normie PN-ENV 1627:2006,
􀁺 wszystkie połączenia okuć z taflą szklaną powinny być stabilne i trwałe, a obciążenia eksploatacyjne nie powinny powodować ich poluzowania oraz prowadzić do uszkodzenia tafli,
􀁺 okucia do drzwi i ścian szklanych powinny spełniać wymagania określone w wydanych Aprobatach Technicznych ITB (normy na okucia do elementów szklanych nie zostały ustanowione).

Wnioski końcowe
Okucia i napędy do drzwi szklanych mają udział w odporności włamaniowej drzwi szklanych oraz przegród przeszklonych i decydują o klasie odporności włamaniowej elementu budowlanego. Ze względu na specyfikę szkła sposób łączenia okuć z taflą szklaną wymaga specjalnych rozwiązań, zwłaszcza na połączeniu elementów metalowych ze szkłem.

Okucia oraz ich połączenia z taflą szklaną powinny być zdolne do przenoszenia obciążeń statycznych, dynamicznych oraz posiadać odporność na atak ręczny. Parametry tych właściwości powinny spełniać kryteria dla poszczególnych klas odporności włamaniowej określone w normie PN-ENV 1627:2006 i podane w tablicy 2.

W normach i aprobatach technicznych na okucia, właściwość mająca wpływ na odporność na włamanie przegrody szklanej określana jest jako zabezpieczenie.

Do każdej klasy zabezpieczenia okuć we właściwej specyfikacji technicznej określono poziom właściwości, jaki powinien spełnić wyrób w danej klasie. W szklanych elementach budowlanych odpornych na włamanie, połączenia okuć z taflą szklaną powinno być rozwiązane pod względem konstrukcyjnym w taki sposób, że demontaż okuć od strony ataku włamaniowego nie jest możliwy.

mgr inż. Stanisław Baraniak
Zakład Aprobat Technicznych
Instytut Techniki Budowlanej

Literatura:
. PN-ENV 1627:2006 Okna, drzwi, żaluzje. Odporność na włamanie. Wymagania i klasyfikacja
. prEN 1627:2009 Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje. Odporność na włamanie. Wymagania i klasyfikacja
. PN-EN 1303:2007 Okucia budowlane. Wkładki bębenkowe do zamków. Wymagania i metody badań
. PN-EN 1527:2000 Okucia budowlane. Okucia do drzwi przesuwnych i drzwi składanych. Wymagania i metody badań
. PN-EN 1906:2003 Okucia budowlane. Klamki i gałki drzwiowe wraz z tarczami. Wymagania i metody badań
. PN-EN 1935:2003 Okucia budowlane. Zawiasy jednoosiowe. Wymagania i metody badań
. PN-EN 12051:2002 Okucia budowlane. Zasuwy drzwiowe i okienne. Wymagania i metody badań
. PN-EN 12209:2005 Okucia budowlane. Zamki. Zamki mechaniczne wraz z zaczepami. Wymagania i metody badań
. PN-EN 14846:2010 Okucia budowlane. Zamki. Zamki i zaczepy elektromechaniczne. Wymagania i metody badań

Całość artykułu w wydaniu drukowanym i elektronicznym

inne artykuły o podobnej tematyce patrz Serwisy Tematyczne

więcej informacj: Świat Szkła 4/2011

  • Logo - alu
  • Logo aw
  • Logo - fenzi
  • Logo - glass serwis
  • Logo - lisec
  • Logo - mc diam
  • Logo - polflam
  • Logo - saint gobain
  • Logo termo
  • Logo - swiss
  • Logo - guardian
  • Logo - forel
  • vitrintec wall solutions logo

Copyright © Świat Szkła - Wszelkie prawa zastrzeżone.